I WŚ

Seminaria europejskie
3. seminarium
koordynator: Joanna Różycka-Thiriet
5 listopada 2014 r.
[email protected]
Temat: Po co jeszcze pamiętać o I wojnie światowej?
Goście:
- dr Maciej Górny, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk
- dr Damien Thiriet, Uniwersytet Jagielloński
SŁOWNICZEK PRZETRWANIA
Wojna światowa – głównymi
uczestnikami
wojny
były
Prusy, Austro-Węgry, Francja
(wraz
z
terytoriami
zależnymi), Rosja, Wielka
Brytania (wraz z koloniami
i państwami wchodzącymi
w
skład
Brytyjskiego
Imperium – Australią, Nową
Zelandią, Kanadą), a od roku
1917 także USA. Mimo że
przyjęto używać określenia
wojna
światowa
jedynie
w stosunku do dwóch wojen
w
XX
wieku,
także
Autor: Resigua Źródło: Francuska Wikipedia
i
wcześniejsze
konflikty
zbrojne można by nazwać światowymi np. wojnę siedmioletnią w XVIII wieku czy wojny napoleońskie w XIX.
Wojna pozycyjna – I wojna światowa na froncie zachodnim szybko, bo już w 1914 roku przybrała postać
wojny okopowej czyli pozycyjnej. Naprzeciwko siebie, w okopach sięgających od Morza Północnego po
Szwajcarię miesiącami siedzieli żołnierze wrogich armii, a próby szturmu doprowadzały do nieznacznych
przesunięć frontu (za to dużych strat w ludziach). Okopy rozdzielał pas ziemi niczyjej. Przyczyny
przekształcenia się frontu zachodniego w wojnę pozycyjną to rozwój technologii wojennych (prowadzących do
większych strat), nieprzygotowanie dowódców do prowadzenia wojny nowoczesnymi środkami czy ogromne,
trudne do dowodzenia armie biorące udział w konflikcie. O życiu w okopach I wojny opowiadał m.in. jeden
z sezonów brytyjskiego serialu komediowego Czarna Żmija, który kończy się nieudanym szturmem.
Działania Fundacji Schumana są współfinansowane przez Unię Europejską, w ramach
Programu Europa dla Obywateli
Seminaria objęte są patronatem Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce
Iperyt – czyli gaz musztardowy. Nazwa iperyt pochodzi od belgijskiej miejscowości Ypres (po francusku), czyli
inaczej Ieper (po flamandzku, miasto znajduje się bowiem we Flandrii). To tam po raz pierwszy użyto tego
gazu w celach bojowych w 1917 roku (kosztowało to życie 20 tys. Kanadyjczyków, dlatego w mieście znajduje
się robiące przygnębiające wrażenie mauzoleum). Łącznie iperyt miał zabić podczas I wojny światowej, aż 120
tys. żołnierzy armii brytyjskiej. Powoduje on poparzenia skóry, ale także wywołuje w organizmie mutacje, które
mogą prowadzić do nowotworów. Różne inne gazy bojowe (np. chlor) używano podczas I wojny światowej już
od 1915, po obu stronach. Na dnie Bałtyku spoczywa natomiast zatopiony niemiecki iperyt z czasów II wojny
światowej. W trakcie I wojny użyto także po raz pierwszy czołgów i samolotów (w tym do bombardowań).
Wagon z Compiègne – zawieszenie broni między Niemcami, a ich przeciwnikami 11 listopada 1918 roku
zostało podpisane w wagonie kolejowym należącym do francuskiego marszałka Ferdinanda Focha, w lesie
niedaleko miejscowości Compiègne. W tym samym miejscu, w tym
samym wagonie podpisano rozejm między Francją i Niemcami w
1940 roku. Sprowadzony przez nazistów do Berlina wagon został
zniszczony na miesiąc przed ich kapitulację w 1945 roku.
Uścisk dłoni Kohl-Mitterrand – jeden z najważniejszych
momentów w historii francusko-niemieckiego pojednania to uścisk
dłoni między francuskim prezydentem François Mitterrandem i
kanclerzem RFN Helmutem Kohlem. Do tego symbolicznego gestu
doszło 22 września 1984 roku przed ossuarium w Douaumont, w
chwili gdy przywódcy słuchali Marsylianki (francuskiego hymnu). W
ossuarium spoczęły szczątki 130 000 francuskich i niemieckich
żołnierzy, ofiar bitwy pod Verdun (luty-grudzień 1916 roku). W
trwającej 300 dni walce zginęło, było rannych lub zaginęło 377 tys. Kadr z relacji telewizyjnej z 1984 roku Źródło: ina.fr
Francuzów i 337 tys. Niemców.
FRAZA DNIA
In Flanders fields the poppies blow
Between the crosses, row on row, (…)
We are the Dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow,
Loved and were loved, and now we lie
In Flanders fields. (…)
Na polach Flandrii kwitną maki
Między krzyżami, rząd na rzędzie (…)
Jesteśmy Umarłymi. Kilka dni wcześniej
Żyliśmy, czuliśmy świt, widzieliśmy łunę wschodu
słońca,
Kochaliśmy i byliśmy kochani, a teraz leżymy na
polach Flandrii. (…)
- fragment wiersza In Flanders fields z maja 1915 roku, autorstwa kanadyjskiego majora Johna McCrae,
wojskowego lekarza biorącego udział w walkach pod miastem Ypres.
JAK TO SIĘ JE, CZYLI O ZWYCZAJACH
Źródło: Wikipedia
Autor: Philip Stevens
11 listopada – na pamiątkę zawieszenia bronii w 1918 roku jest to dzień świąteczny
nie tylko w Polsce (jak wiadomo obchodzimy Święto Niepodległości i nie idziemy do
pracy), ale także w Wielkiej Brytania. Brytyjczycy obchodzą go jako Remembrance
Day (Dzień Pamięci), Armistice Day (Dzień Rozejmu) lub Poppy Day. Ta ostatnia
nazwa pochodzi od noszonego tego dnia kwiatu maku zrobionego z papieru i
plastiku. Kwiat nawiązuje do wiersza In Flanders' Fields (patrz wyżej). L’Armistice
obchodzą też dniem wolnym Francuzi i Belgowie.
Działania Fundacji Schumana są współfinansowane przez Unię Europejską, w ramach
Programu Europa dla Obywateli
Seminaria objęte są patronatem Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce