NOTATKI DO MOJEGO WYKŁADU

Wykład inauguracyjny w I edycji „Spotkań z psychologią” – 20.10.2011r.
– mgr Pelagia Gałbas psycholog Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Piekarach Sl.
DZIEŃ DOBRY PAŃSTWU!
Stoję tutaj z niepokojem, bo w wymaganiach wobec wykładowców ustaliliśmy wysokie oczekiwania,
żeby mówić zwięźle, w sposób przydatny praktycznie, najlepiej z użyciem jakiejś aktywnej formy.
Teraz uświadamiam sobie jak trudne to zadanie i boje się o to, czy sprostam tym wymaganiom, tym
bardziej, że debiutuję w roli wykładowcy, przed tak wymagającym odbiorcą.
Ma to też dla mnie wydźwięk optymistyczny, że po 50-tce jeszcze można debiutować.
Mam nadzieję, że jako, debiutantka, mogę liczyć na Państwa pobłażliwość w ocenie tego
wystąpienia.
Moje koleżanki rozdają teraz Państwu obrazki ilustrujące miedzy innymi nasze logo. Są to klasyczne
obrazki z psychologii spostrzegania, psychologii postaci, w języku twórców tej psychologii nazywanej
psychologią Gestalt.
Obrazki te ilustrują sens idei, która przyświeca pomysłowi : „spotkań z psychologią”. To od nas zależy,
ile treści zobaczymy na tych obrazkach, w zależności od tego, co odbieramy jako figurę, a co jako tło,
zobaczymy dwa profile twarzy na białym tle lub kształt pucharu na czarnym tle.
W chwili wolnej możecie też Państwo zabawić się w „przełączanie” procesu spostrzegania z figury na
tło i odwrotnie na drugim obrazku.
Teraz jednak chciałabym jeszcze zająć Państwa uwagę kilkoma zdaniami.
Obrazek Gestalt stanowi logo naszej „imprezy” ponieważ chcemy Państwa zachęcić do tego, aby
„zobaczyć więcej” dzięki tej dziedzinie nauki, z której dorobku, my – pracownicy Poradni
Psychologiczno-Pedagogicznej korzystamy na co dzień, pomagając rozwiązywać problemy szkolne,
emocjonalne i wychowawcze naszych klientów.
Mam na myśli dorobek psychologii, pedagogiki i logopedii, bo takich specjalistów zatrudnia nasza
poradnia.
Codzienna praktyka daje nam dowody na to, że dorobek tych dziedzin może być przydatny
praktycznie. Stąd powstała w nas taka ochota, żeby podzielić się ta wiedzą nie tylko z uczniami,
nauczycielami i rodzicami, ale również z każdą chętną osoba naszego miasta. Chcemy bowiem
bardziej aktywnie współtworzyć naszą lokalną społeczność.
Jako temat pierwszej edycji „spotkań z psychologią, wybraliśmy temat zdolności, bo rok 2010/2011
upływał w Oświacie pod znakiem odkrywania talentów, a my jak Państwo wiecie, jesteśmy placówką
oświatową.
Temat ten jest mi też osobiście bliski, ponieważ jako psycholog i doradca zawodowy na co dzień
skupiam się na pomocy w odkrywaniu zasobów, zdolności, możliwości młodych ludzi, obierających
nowe ścieżki rozwoju szkolnego i osobistego.
Pomagam też w odkrywaniu zasobów rodzinnych, na drodze rozwiązywania problemów. W swojej
codziennej pracy pomagam swoim klientom „zobaczyć” ich możliwości nie tylko metodami
standardowymi, psychometrycznymi , jakimi są testy psychologiczne, ale również to, co jest w nich
samych poza wynikami testów .
Ich moc płynącą z wewnętrznych zasobów, uruchamianą dzięki miedzy innymi metodzie SFA – PSR
podejściu skoncentrowanemu na rozwiązaniach. Będzie o tym tutaj jeszcze mowa szerzej w części
wykładowej i warsztatowej. Osobiście zachęcam do tego, na mocy również własnych doświadczeń.
Z d o l n o ś ci………
„Jestem zdolny…” - ten tytuł to taki sygnał myśli przewodniej, która będzie nam tutaj dzisiaj
towarzyszyła. Sygnał, że każdy jest zdolny, wbrew obiegowej opinii, że są ludzie zdolni i niezdolni.
Skąd taki pomysł, co to znaczy, że wszyscy jesteśmy zdolni ???
To stwierdzenie nawiązuje między innymi do t e o r i i i n t e l i g e n c j i w i e l o r a k i c h
profesora
Howarda Gardnera z Uniwersytetu
Harwarda w Stanach Zjednoczonych, który kilka dni temu gościł w Polsce, o której to teorii
chciałabym teraz Państwu powiedzieć parę słów.
Ludzki mózg – ludzki umysł
stał się jednym z głównych kryteriów uznania, że nie tylko szkolni prymusi są zdolni.
Poza badaniami nad sprawnością procesów poznawczych jak i neurologicznych, profesor H.Gardner
przyjął jeszcze 7 innych kryteriów, które stały się wyznacznikami jego teorii.
1- wiedzę o normalnym rozwoju i o rozwoju jednostek utalentowanych;
2- badania populacji wyjątkowych, w tym „cudownych dzieci”,
3.dzieci autystycznych i upośledzonych umysłowo, uzdolnionych w jakiejś wąskiej dziedzinie;
4-dane na temat ewolucji poznawania w okresie tysiącleci;
5-międzykulturowe opisy właściwości poznawczych;
6-badania psychometryczne, w tym badania korelacji między testami,
7- badania skutków -psychologicznych treningów, zwłaszcza pomiary transferu i uogólnienia przy
przenoszeniu czynności lub zasad z jednych zadań na inne.
Dzięki tym kryteriom potwierdził, że oprócz inteligencji
słownej
oraz
logiczno- matematycznej
które są nam powszechnie znane, na których opiera się większość programów edukacyjnych, istnieje
jeszcze sześć innych, które pokrótce chciałabym Państwu przedstawić.
I.Inteligencja m u z y c z n a
Wyniki badań tzw. „cudownych dzieci”, takich jak np. światowej sławy
skrzypek Yehudi Menuhin oraz badania dzieci autystycznych, które potrafią pięknie grać na
instrumentach ale nie potrafią mówić ,potwierdziły hipotezę, że pewne obszary mózgu znajdujące
się w prawej półkuli, odgrywają ważną rolę w percepcji i tworzeniu muzyki. Wyniki te podkreślają
niezależność inteligencji muzycznej od innych jej rodzajów. Jednym z istotnych elementów
inteligencji muzycznej jest wrażliwość na związki między tonami.
II.Inteligencja c i e l e s n o-k i n e s t e t y c z n a
Badania nad pojawianiem się konkretnych apraksji , czyli niemożliwości
wykonywania wyuczonych czynności przez człowieka, na skutek uszkodzenia lewej półkuli mózgu,
stały się jednym z dowodów na istnienie inteligencji cielesno-kinestetycznej.
Inteligencja ta, to zdolność do kontaktu z własnym ciałem i wykorzystywania jego możliwości do
wyrażenia emocji (jak w tańcu), udziału w grze (jak w sporcie) albo wytworzenia nowego produktu
(jak np. w opracowaniu wynalazku).
III.Inteligencja p r z e s t r z e n n a
Badanie uszkodzeń tylnych rejonów prawej kory czołowej
udowodniło, że ta część mózgu odgrywa decydującą rolę w przetwarzaniu informacji przestrzennych:
odnajdywaniu drogi, rozpoznawaniu twarzy i scen, zauważaniu szczegółów, wyobrażaniu sobie
przedmiotu widzianego pod innym kątem.
Inteligencja przestrzenna konieczna jest miedzy innymi w nawigacji, kartografii, grze w szachy,
projektowaniu czy innych sztukach wizualnych, gdzie ważne jest operowanie przestrzenią. W każdej
z tych dyscyplin wykorzystywany jest inny jej rodzaj.
IV.Inteligencja i n t e r p e r s o n a l n a /międzyludzka/
Dobrze rozwinięte obszary leżące blisko płatów czołowych,
odpowiedzialne są za nasze zalety towarzyskie, zdolność do przywództwa, zadbania o spójność i
solidarność grupową . Od czasów prehistorycznych do współczesności, potrzeby ludzkie wymagają
udziału dużej liczby osób, stąd tak ważne znaczenie tej inteligencji, zwłaszcza w zajęciach
wymagających dobrego kontaktu z grupą oraz wpływania na jej funkcjonowanie.
V.Inteligencja i n t r a p e r s o n a l n a
Podobnie jak w inteligencji interpersonalnej, także i tu główną rolę
odgrywają płaty czołowe, pewne ich specyficzne fragmenty.
Inteligencja ta charakteryzuje się dobrym kontaktem ze swoimi uczuciami i potrzebami. Daje to
możliwość dobrego rozwoju osobistego , rozumienia uczuć i potrzeb innych ludzi oraz towarzyszenia
w ich rozwoju.
VI.Intelig ncja p r z y r o d n i c z a
Przekonujące dowody na jej istnienie znaleziono między innymi w badaniu
wielu jednostek wybitnych, takich jak np. Karol Darwin.
Osoby o wysokiej inteligencji przyrodniczej doskonale wiedzą, jak rozróżniać układy chmur w niszach
ekologicznych, jak rozróżniać rośliny, zwierzęta czy góry, którymi się zajmują, śpiew ptaków, czy głos
wielorybów. Jest to połączenie zdolności wzrokowych, słuchowych i dotykowych. Znane są przypadki
wybitnych niewidomych przyrodników, takich jak np. holenderski przyrodnik Geermat Vermij ,
polegający w swojej pracy na zmyśle dotyku.
Inteligencja przyrodnicza spełnia osiem podanych wyżej kryteriów.
VII.Hipoteza inteligencji egzystencjalnej
Istnieje przypuszczenie, że pewne rejony dolnych części płatów skroniowych mogą odgrywać
szczególnie istotną rolę w zastanawianiu się nad Wielkimi Pytaniami, typu: po co przychodzimy na
świat, co jest ważne dla naszego istnienia itp.
Do chwili obecnej nie spełnia ona jednak wystarczającej liczby kryteriów, przyjętych przez profesora
Gardnera.
Wszystkie omówione wcześniej rodzaje inteligencji spełniły większość ustalonych naukowo
kryteriów.
To co ważne i godne podkreślenia, to to, że:
Każda z przedstawionych inteligencji nie występuje odrębnie, każdy z nas dysponuje niepowtarzalną
ich mozaiką.
Gdybym mogła zadać Panu profesorowi pytanie, to zapytałabym jeszcze, czy szanse naukowej
obrony miałaby inteligencja gospodarcza czy historyczna, które z perspektywy moich doświadczeń
również stanowią ciekawy wyróżnik zdolności .
……………
Wszyscy tutaj obecni mamy jakichś podopiecznych( są to dzieci, wychowankowie, pacjenci,
podwładni, klienci.)
Dlatego zakładam, że każdy z nas może skorzystać z teorii inteligencji wielorakich.
Jeśli po nowemu spojrzymy na…..
potencjały naszych podopiecznych ,(współpracowników, partnerów życiowych, znajomych itd.,
myśląc o tym, że każdy z nich ma swoją niepowtarzalna konstelację zdolności, , może poprawi to
nasze relacje, może wpłynie na lepsze wykorzystanie ich potencjału dla wspólnego dobra, może
wpłynie to na nasz dalszy rozwój,
a przede wszystkim ,na kształtowanie bardziej efektywnego rozwoju następnych pokoleń.
W szczególności dla osób związanych z oświatą chciałabym na koniec przytoczyć pewną przypowieść,
którą znalazłam w notatkach mojej koleżanki Iwony: (autor nie jest mi znany)
Otóż:
„ Nasrudin został pierwszym ministrem króla. Pewnego razu, kiedy przechadzał się po pałacu,
zobaczył po raz pierwszy w życiu królewskiego sokoła. Do tej pory Nasrudin nie widział
takiego „gołebia”.
Wziął więc nożyce i poprzycinał pazury, skrzydła i dziób sokoła.
Teraz wyglądasz na ptaka jak należy – powiedział- twój opiekun wcale się o ciebie nie
troszczył”
//Być może możesz sobie pozwolić na chwilę zadumy:
które z Twoich talentów, albo talentów twoich podopiecznych, zostały w podobny sposób
przekształcone w mizerną przeciętność?//
Podsumowanie:
1.Wg profesora Gardnera inteligencja, to zdolność do rozwiązywania
problemów lub wytwarzania produktów, które są cenione w jednym lub wielu
środowiskach kulturowych.
Czyli
istotą inteligencji jest rozwiązywanie problemów w kontekście
społecznym, na podstawie wydarzeń, które rozgrywają się na bieżąco w
naszym otoczeniu.
2.Warto zaakceptować myśl, że inteligencja zasługuje na traktowanie
pluralistyczne /szanujące różnorodność/ a nie akademickie.
3.Bądźmy wrażliwi na różne inteligencje i style uczenia się aby dotrzeć do
każdego dziecka i aby w każdym z nas docenić niepowtarzalną konstelację
zdolności.
4.Twórzmy środowiska, które będąc bliżej praktycznych zadań , pozwolą
odkryć, rozwijać i skorzystać z naszych wyjątkowych połączeń inteligencji.
Bardzo dziekuję - moim doradcom oraz
koleżankom z Poradni za
inspirację i nieocenioną pomoc w realizacji projektu.
Państwu - dziękuję za dany mi czas i uwagę.
Życzę -- owocnego odbioru wystąpień zaproszonych przez nas gości.