D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa

Sygn. akt VII U 1051/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 listopada 2014 r.
Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek
Protokolant: protokolant sądowy Marcin Kamionowski
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 listopada 2014 r. w Warszawie
sprawy M. S. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) w W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.
o podleganie ubezpieczeniom społecznym
z udziałem zainteresowanej M. B. (1)
na skutek odwołania M. S. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) w W.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.
z dnia 27 marca 2014 r., znak: (...)
1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż M. B. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom
emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 14 maja 2014 r. z tytułu zatrudnienia u M. S.
prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) w W.;
2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na rzecz M. S. kwotę 60 (sześćdziesiąt) zł tytułem
zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Sygn. akt VII U 1051/14
UZASADNIENIE
M. S. pismem z dnia 17 kwietnia 2014r. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nr (...)
dotyczącej stwierdzenia, że M. B. (1) nie podlega ubezpieczeniom społecznym, wymienionym w treści decyzji, z tytułu
zatrudnienia u odwołującej się.
W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że opóźnienie dotyczące przekazania zaświadczenia lekarskiego
z miesięcznym opóźnieniem wynikała z konieczności wykonania dodatkowych badań u lekarza ginekologa. M. S.
wskazała, iż kwestionuje twierdzenia organu rentowego dotyczące ustaleeń, iż etat M. B. (1) był fikcyjny i stworzony
na potrzeby uzyskania zasiłku macierzyńskiego (odwołanie k. 2-3 a.s.).
Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniósł
o oddalenie odwołania na podstawie art. 47714 § 1 k.p.c.
W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że w jego ocenie umowa między stornami zawarta
została dla pozoru w rozumieniu art. 83 k.c. w zw z art. 300 k.p. i z naruszeniem zasad współżycia społecznego (art.
58§2 k.c. w zw. z 300 k.p.) jedynie w celu uzyskania wysokich świadczeń z FUS. W ocenie Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych uzasadnione było przyjęcie, iż doszło w tym przypadku do naruszenia zasad współżycia społecznego.
Odejście po krótkim czasie na zwolnienie lekarskie miało na celu wyłącznie uzyskanie wysokich świadczeń z tytułu
choroby
i macierzyństwa, co prowadzi do osiągania korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników
tego systemu (odpowiedź na odwołanie k. 7-9a.s.).
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 14 maja 2013r. strony M. S. prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą (...) w W. zatrudniła M. B. (1)
na podstawie umowy o pracę na czas określony do dnia 31 maja 2015r., w wymiarze pełnego etatu, na stanowisku
kosmetyczki z wynagrodzeniem zasadniczym 1600 zł brutto.
W tym samym dniu M. B. (1) przeszkolona została w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. W dniu 18 czerwca
2013 r. M. B. (1) uzyskała zaświadczenie lekarskie od lekarza medycyny pracy potwierdzające brak przeciwwskazań
zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kosmetyczki.
M. B. (1) w dniu (...) urodziła dziecko, po czym w dniu 3 września 2013 r. wystąpiła o wypłatę zasiłku macierzyńskiego.
W dniu 1 października 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych IIOddział
w W. wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia M. B. (1) do
obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i wykazanych za nią podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia z tytułu
umowy o pracę zawartej z M. S..
Decyzją z dnia 27 marca 2014r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na podstawie
art. 83 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1, art. 38 ustawy z dnia 13 października
1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205 poz. 1585 z późn. zm. ) oraz art. 83 § 1, 58 § 2
ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – kodeks cywilny (Dz. U z 2014 r., nr 121 ) oraz art. 22 § 1, art. 300 ustawy z dnia
23 kwietnia 1964 r. kodeks pracy (Dz. U z 1998, nr 21, poz. 94 z późn. zm.) stwierdził, że M. B. (1) jako pracownik
płatnika składek (...) M. S. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz
wypadkowemu od 14 maja 2013 r.
Od decyzji organu rentowego płatnik składek M. S. złożyła odwołanie do Sądu Okręgowego, inicjując niniejsze
postępowanie.
W toku postępowania Sąd Okręgowy ustalił, że M. S. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) w W. od
2005 r. Przedmiotem działalności są usługi kosmetyczne (kosmetyka twarzy, manicure, pedicure). Od lutego 2013 r.
zmieniła się siedziba salonu; nowy salon znajduje się w (...) w W.. W związku ze zmianą siedzibą zaistniała konieczność
prowadzenia go w godzinach przynajmniej od 10 do 18.
M. S. poszukiwała pracownika wśród znajomych oraz na portalach społecznościowych. Starała się o pozyskanie
stażysty z Urzędu Pracy ze względu na jak najniższe koszty, jednakże po uzyskaniu informacji o braku takiej możliwości
nie zgłosiła oficjalnie oferty zatrudnienia. M. B. (1) skontaktowała się telefonicznie z M. S.. Podczas spotkania doszło
do sprawdzenia umiejętności praktycznych: M. B. (1) wykonała manicure
hybrydowy oraz hennę M. S.. Odwołująca była zadowolona z efektów jej pracy, a ponadto odpowiadała jej aparycja
oraz zachowanie potencjalnej pracownicy. M. B. (1) z wykształcenia jest ekonomistką – w 2013r. ukończyła studia.
We wcześniejszym okresie zainteresowana zatrudniona była na stanowisku sekretarki w Zakładach (...) w M. z
wynagrodzeniem 2000 zł brutto, jednakże pracodawca nie zawarł z nią kolejnej umowy. Strony ustaliły, iż za
wykonywaną pracę zainteresowana otrzymywać będzie wynagrodzenie w wysokości minimalnego wynagrodzenia.
W momencie zatrudnienia M. B. (1) pracodawca poinformowany został o jej ciąży. Odwołująca poszukiwała
pracownika sezonowego na okres około 4 miesięcy ze względu na trwający sezon na usługi kosmetyczne, w związku
z czym stan ciąży nie stanowił w żaden sposób przeszkody do zatrudnienia. Zainteresowana zaakceptowała warunki
umowy dotyczące wysokości wynagrodzenia ze względu na trudną sytuację materialną: konieczność spłaty kredytu
mieszkaniowego.
Kolejny pracownik w salonie kosmetycznym zatrudniony został z dniem 1 kwietnia 2014r. na czas nieokreślony w
wymiarze pełnego etatu, ponadto zatrudniono jedną osobę w ramach umowy zlecenia. M. S. nie zatrudniła pracownika
bezpośrednio po udaniu się M. B. (1) na zwolnienie, gdyż rozpoczynał się wówczas ,,martwy’’ okres na rynku usług
kosmetycznych.
M. B. (1) pracowała w wymiarze 8 godzin dziennie. Wraz
z odwołującą pracowały naprzemiennie na zmianach porannej oraz popołudniowej, uzależniając to od dni parzystych
lub nieparzystych na podstawie ustaleń ustnych. Zainteresowana B. podpisywała listy obecności. Do obowiązków
zainteresowanej należało wykonywanie manicure, przygotowywanie paznokci pod tipsy, wykonywanie makijażu,
henny z regulacją. Preparaty kosmetyczne, na których pracowała nie były szkodliwe dla zdrowia płodu. Osoba
korzystająca z usług salonu potwierdziła w toku postępowania administracyjnego fakt wykonywania pracy przez
zainteresowaną bez wskazania jakichkolwiek szczegółów. M. S. w odwołaniu wskazała zaś, że pozostałe klientki
nie wyraziły chęci uczestnictwa w postępowaniu sądowym w charakterze świadków, dlatego nie zgłosiła wniosku o
przesłuchanie świadków.
M. B. (1) pracowała u odwołującej do końca ciąży tj. dnia 20 sierpnia 2013 r. przy czym w dniu (...) urodziła dziecko
(decyzja z dnia 27 marca 2014 r., zawiadomienie o wszczęciu kontroli, pismo M. B. (1) z dnia 21 listopada 2013 r.,
umowa o pracę z dnia 14 maja 2013 r., zaświadczenie lekarskie, karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP, lista
płac, protokół przesłuchania M. B. (2), (...), (...), wyjaśnienia M. S., listy obecności – akta rentowe brak numeracji
kart; skany listy zabiegów kosmetycznych wraz z paragonami potwierdzającymi wykonanie usług k. 4-6 a.s., zeznania
M. B. (1) k. 43-44 a.s., zeznania M. S. k. 41-43 a.s. ).
Powyższy stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów oraz w oparciu
o przesłuchanie stron. Dowody z dokumentów zostały ocenione jako wiarygodne, gdyż korespondowały ze sobą
oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Co istotne, strony, w tym organ
rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności
wynikające z tych dokumentów, należało uznać za mające walor dowodowy i ustalić na ich podstawie stan faktyczny.
Jednocześnie, Sąd Okręgowy dał wiarę stronom, gdyż ich depozycje były spójne i logiczne, a także korespondowały z
pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Tym samym w ocenie Sądu materiał zgromadzony w
postępowaniu był wystarczający do wydania rozstrzygnięcia.
Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie zważył, co następuje:
Odwołanie M. S. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) w W. od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 27 marca 2014 r., znak: (...) jest zasadne.
Jedyną kwestią sporną w niniejszym postępowaniu było to, czy M. B. (1) od dnia 14 maja 2013 roku podlegała
obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u M. S. prowadzącej
działalność gospodarczą pod nazwą (...) w W.
W celu rozstrzygnięcia powyższej kwestii niezbędna była w ocenie sądu analiza przepisów ustawy z dnia 13
października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013r. poz. 1442; zm.) Art. 6 ust.
1 pkt 1 tejże ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem
art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów.
Ponadto w myśl art. 13 pkt 1 w/w ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu
i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, tj. pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego
stosunku.
Zauważyć należy, że zgodnie z cytowanym przepisem art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
ubezpieczeniu społecznemu podlegają pracownicy, a zgodnie z art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona
na podstawie m.in. umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między
pracownikiem, a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą
tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna
deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast
druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem.
Za pracownika, w rozumieniu przepisów powołanej ustawy, uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy (art. 8
ust. 1 ustawy). Cechy kwalifikujące dany stosunek jako stosunek pracy określa art. 22 § 1 k.p., zgodnie z którym
przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz
pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Organ rentowy kwestionował fakt, aby umowa o pracę zawarta pomiędzy stronami była realnie wykonywana,
twierdząc, że została ona zawarta jedynie pozornie, w celu nienależnego uzyskania świadczeń z ubezpieczenia
społecznego. Rezultaty postępowania dowodowego zaprzeczyły tej tezie, zaś organ rentowy nie zdołał przedstawić
dalszych dowodów, które pozwoliłyby przyjąć, że umowa o pracę miała w tym przypadku fikcyjny charakter.
Wprawdzie, zgodnie z utrwalonym w judykaturze Sądu Najwyższego stanowiskiem, samo zawarcie umowy o pracę
nie przesądza o objęciu ubezpieczeniem społecznym. Organ rentowy może uznać, że była ona fikcyjna, gdy pracownik
otrzymuje zbyt wysokie wynagrodzenie, a w krótkim czasie od jej zawarcia idzie na zwolnienie (zob. wyr. SN z dnia
21 listopada 2011 r., sygn. II UK 69/11).
Jednakże teza ta nie umożliwia organowi rentowemu kwestionowania każdej umowy o pracę, która została zawarta
choćby na krótki czas, a w niedługo po jej zawarciu pracownik poszedł na zwolnienie. Każdorazowo bowiem
rozstrzygające znaczenie ma fakt, czy pracownik rzeczywiście na podstawie zawartej umowy świadczył pracę na rzecz
swojego pracodawcy, co również wielokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach (zob. wyroki SN z dnia
17 grudnia 1996 r., sygn. II UKN 32/96, z dnia 21 kwietnia 1998 r., sygn. II UKN 2/98, z dnia 17 czerwca 2008 r., sygn.
I UK 402/07, z dnia 21 maja 2010 r. sygn. I UK 43/10), a który to pogląd Sąd Okręgowy całkowicie podziela.
Jedyną sytuacją, wykluczającą objęcie osoby zawierającej umowę o pracę, ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym,
chorobowym i wypadkowym, jest pozorność takiej umowy, co oznacza zawarcie jej dla pozoru (art. 83 § 1 k.c. w zw. z
art. 300 k.p.), a więc taka sytuacja w której strony umowy mają świadomość, że żadna praca na jej podstawie nie będzie
świadczona. Jedynym motywem zawarcia umowy jest w takiej sytuacji chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia
społecznego przez rzekomego pracownika (zob. wyrok SN z dnia 29 marca 2006 r., sygn. II UK 119/05). Wówczas
osoba, która zawiera taką umowę z osobą podającą się za pracodawcę, nie jest w rzeczywistości pracownikiem i nie
jest objęta obowiązkiem społecznym.
Jeśli zaś zawarto umowę o pracę i na jej podstawie pracownik świadczył pracę, to dla ustalenia obowiązku podleganiu
ubezpieczeniu społecznemu nie mają znaczenia inne okoliczności, takie jak pokrewieństwo między pracownikiem a
pracodawcą, czy krótki czas wykonywania umowy o pracę i wczesne udanie się przez pracownika na zwolnienie.
Ustalony stan faktyczny sprawy nie pozostawia wątpliwości, że M. B. (1) świadczyła pracę na rzecz płatnika składek,
bowiem wykonała dla niego,
w ramach stosunku pracy, szereg czynności, które znalazły odzwierciedlenie
w zgromadzonym materiale dowodowym. W rozważanym przypadku wszystkie elementy konieczne dla zaistnienia
pomiędzy stronami stosunku pracy, wystąpiły. M. B. (1) była podporządkowana pracodawcy, wykonywała zlecone
czynności w siedzibie salonu oraz otrzymywała z tego tytułu wynagrodzenie, a odwołująca się wykazała realna potrzebę
zatrudnienia pracownika, natomiast w kolejnym sezonie, podczas trwania urlopu macierzyńskiego zainteresowanej,
odwołująca się zatrudniła kolejnego pracownika oraz inną osobę na podstawie umowy zlecenia. Zainteresowana
wykonując umowę o pracę podpisywała listy obecności.
Zatrudnienie M. B. (1) u płatnika składek, w ocenie Sądu, było w pełni uzasadnione. Przede wszystkim uwzględnić
należało okoliczność zmiany siedziby salonu. Zmiana lokalizacji, w przypadku świadczenia tego typu usług,
wiąże się z koniecznością pozyskania nowych klientów oraz wypracowania marki na rynku, w związku z czym
niezaprzeczalnym faktem jest potrzeba jego działania w jak najdłuższych godzinach. Ponadto okres letni jako okres
wzmożonej aktywności tego typu usług również przemawiał za koniecznością zatrudnienia pracownika. Strony ustaliły
wynagrodzenie na poziomie minimalnego, co znajdowało ekonomiczne uzasadnienia zarówno po stronie płatnika,
którego nie stać było na zaoferowanie wyższego wynagrodzenia jak i ze strony zainteresowanej znajdującej się w
trudnej sytuacji materialnej oraz poszukującej formy zarobku. Ponadto bezspornym pozostaje, iż M. B. (1) wykonywała
zatrudnienie do dnia poprzedzającego poród.
Również przekonanie wyrażane przez organ rentowy, że odwołująca zawarła umowę w celu uzyskania świadczeń z
ubezpieczenia społecznego, nie może podważać powyższej oceny Sądu, że zawarła ona i wykonywała umowę o pracę.
Zdaniem Sądu, nie można podważać istnienia stosunku pracy z tego powodu, że jedna z jego stron, zawarła umowę
o pracę w celu uzyskania świadczeń, przewidzianych w prawie ubezpieczeń społecznych. Jak to bowiem podkreśla
Sąd Najwyższy, a co w pełni aprobuje Sąd Okręgowy, zamiar uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest
dopuszczalnym i całkowicie legalnym motywem zawarcia umowy o pracę, jeśli strony nie poprzestają na samym tylko
zawarciu umowy, lecz również przystąpiły do jej wykonania (tak SN w wyrokach z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK
320/04 oraz z dnia 6 marca 2007 r., sygn. I UK 302/06).
Z tych wszystkich powodów należało uznać, że brak jest, w przypadku zainteresowanej, podstaw do zakwestionowania
tytułu do objęcia jej ubezpieczeniami emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym. Z tego względu należało
zmienić zaskarżoną decyzję, na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. i orzec odmiennie co do istoty sprawy, stwierdzając, że
M. B. (1) podlega od dnia 14 maja 2013r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu
i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia u M. S. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) w W..
Sąd (pkt 2 wyroku) na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 461) zasądził od Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na rzecz M. S. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Z/(...)