Pomoce naukowe 12 - Europe Direct Wrocław

POMOCE NAUKOWE
EUROPE DIRECTWROCLAW
N U M E R
1 2 / 2 0 1 3
0 3 . 1 2 . 2 0 1 3
TRAKTATY
W TYM
NUMERZE
Materiał
dydaktyczny
Pytania z
wiedzy o
traktatach
Szanowni Państwo,
Pomoce Naukowe Wrocławskiego Punktu
2
Europe Direct to zbiór informacji, quizów,
testów, gier o tematyce Europejskiej. Skierowany jest to wszystkich, którzy pragną
10
poszerzyć swoją wiedzę na temat Unii Europejskiej, nauczycieli,
wychowawców chcących urozmaicić swoje zajęcia a także do
Odpowiedzi 11
uczniów, którzy pragną sprawdzić swoją wiedzę
W dwunastym wydaniu Pomocy Naukowych zaproponujemy Państwu przegląd traktatów Unii Europejskiej. Począwszy
od traktatów założycielskich EWWIS, kończąc na najbardziej
kontrowersyjnym Traktacie Lizbońskim.
Przedstawiamy Państwu podstawowe założenia każdego z
aktów prawa pierwotnego UE. Na zakończenie quiz sprawdzający wiedzę zdobytą podczas lektury naszej publikacji.
Życzę Państwu przyjemnej lektury i wielu inspiracji.
Konsultantka Europe Direct Wrocław
Roksana Tomaszewska
STR.
2
PO CO TRAKTATY?
Działalność Unii Europejskiej opiera się na zasadach praworządności.
Oznacza to, że podstawę dla jej wszystkich działań stanowią dobrowolnie i demokratycznie przyjęte przez wszystkie państwa członkowskie traktaty.
Traktaty są zmieniane, poddawane rewizji, aby dostosować prawo i
politykę unijną do zmieniającej się sytuacji społecznej, gospodarczej,
politycznej i międzynarodowej. Rewizje miały na celu zwiększenie skuteczności działania, nierzadko też wprowadzały nowe obszary współpracy w ramach Wspólnot. Zwłaszcza w traktacie lizbońskim szczególny nacisk położono na zwiększenie znaczenia UE na zewnątrz, także
poprzez umocnienie jej od wewnątrz.
W miarę jak Unia się rozszerza, coraz trudniej jest o wypracowanie
wspólnego stanowiska na daną kwestię. UE reaguje również na to, pozwala niektórym państwom współpracować na zasadzie wzmocnionej
współpracy. Zauważalny jest również coraz niższy stopień demokratyzacji, co próbuje się zmienić poprzez zwiększanie kompetencji Parlamentu Europejskiego, włączenie do procesu legislacyjnego parlamentów krajowych oraz udzielenie obywatelom możliwości
przedstawienia propozycji
Źródło: www.dw.de
Traktat to wiążąca umowa między państwami członkowskimi
UE. Określone są w nim cele Unii, zasady na podstawie których instytucje UE funkcjonują, sposób podejmowania decyzji
oraz relacje między państwami członkowskimi a UE
POMOCE
NAUKOWE
NUMER
12/2013
STR.
CHRONOLOGIA TRAKTATÓW
Źródło: opracowanie własne
3
STR.
4
TRAKTAT O EUROPEJSKIEJ
WSPÓLNOCIE WĘGLA I STALI
Traktat
został
podpisany w Paryżu
18 kwietnia 1951 r. a
w życie wszedł 23 lipca 1952 r
stwo nie mogło zbroić się bez
wiedzy innych krajów.
W tym celu wprowadzono
wewnątrz EWWiS następujące zakazy:
 Nakładania ceł eksportoPodpisano go na 50 lat, w
wych i importowych, opłat o
związku z czym jego ważpodobnym charakterze lub
ność wygasła w 2002 r.
ograniczeń ilościowych w obZostał on zawarty przez
rocie węglem i stalą
przedstawicieli 6 państw
 Stosowania środków lub
europejskich:
praktyk dyskryFrancji, Luksemminujących nieburga, Belgii, Hoktórych
produlandii, Włoch i
centów, nabywRFN. .
ców lub konsuDo głównych zamentów
dań EWWiS nale Przyznawania
żało:
subwencji lub in Złagodzenie branych form pomoku zaufania i nacy państwowej
pięć po II wojnie
 Stosowania
światowej
praktyk restryk S t w o r z e n i e
cyjnych dotycząwspółza leżno ści
cych podziału lub
na rynku węgla i
eksploatacji rynstali, aby żadne pań- Źródło: szkolnictwo.pl ków.
Był to pierwszy krok w kierunki integracji Europy, zwłaszcza
w kontekście zakończonej nie tak dawno II wojny światowej.
Tym bardziej przełomowe wydają się fakt utworzenie EWWiS,
że uczestniczyły w tym Niemcy Zachodnie (RFN). Decyzja o
powołaniu organizacji, w której jednym z członków będzie RFN
nie należała do łatwych, jednakże wydawała się po zachodniej
stronie „żelaznej kurtyny” niezbędna. Niemcy, nawet podzielone i zniszczone, wciąż były bardzo ważnym elementem
„układanki europejskiej”. Dodatkowo państwa okupujące RFN
coraz trudniej radziły sobie z nadzorem nad terenami niemieckimi, ze względów głównie finansowych.
POMOCE
NAUKOWE
NUMER
12/2013
STR.
TRAKTATY RZYMSKIE
Traktat powołujący Europejska
Wspólnotę Gospodarczą (EWG)
Rozszerzył on integrację europejską na
wszystkie dziedziny gospodarki. Podpisany na okres nieokreślony, nadał
EWG osobowość prawną.
Do głównych zadań EWG należało:
 Wspieranie harmonijnego rozwoju
gospodarczego wszystkich państw
członkowskich
 Stały rozwój gospodarczy i stabilizacja rozwoju poszczególnych gospodarek
 Stała poprawa poziomu życia społeczeństw państw EWG
 Utworzenie wspólnego rynku (w tym
celu utworzone zostały 4
swobody
przepływu: osób, towarów, kapitału i
usług)
Traktat zakładał również utworzenie kilku instytucji:
 Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego, wspólnego dla trzech organizacji
 Europejski Bank Inwestycyjny
 oraz Europejski Fundusz Społeczny
Oba traktaty podpisane zostały w
Rzymie 25 marca 1957 r. a w życie weszły 1 stycznia 1958 r. Od tej pory istniały 3 oddzielne organizacje, integrujące państwa europejskie: EWWiS, EWG
oraz EURATOM.
Traktat powołujący Europejską
Wspólnotę Energii Atomowej
(EURATOM)
Regulował on zagadnienia związane z
tylko jedną dziedziną - energią atomową. EURATOM również została powołana na czas nieokreślony.
Do głównych zadań tej organizacji należało:
 Stworzenie wspólnego rynku energii
atomowej
 Rozwój europejskiego przemysłu jądrowego (m.in.. Poprzez badania oraz
przepływ specjalistów)
 Ustalenie jednolitych standardów i
norm bezpieczeństwa ochrony radiologicznej
 Zapewnienie bezpieczeństwa ludności
oraz ochrony przed nielegalnym przejęciem materiału jądrowego
Źródło: www.szkolnictwo.pl
Organizacje miały oddzielne struktury i instytucje, poza wspólnym Europejskim Zgromadzeniem Parlamentarnym. Dodatkowo, zwłaszcza w EWG kluczową rolę odgrywała instytucja ponadnarodowa - Komisja, która składała się z
przedstawicieli państw członkowskich. Posiadała ona jako jedyna inicjatywę ustawodawczą. Projekty ustaw przedstawiane były dla Rady Ministrów, która podejmowała decyzję. Zgromadzenie pełniło jedynie funkcje wykonawcze.
5
STR.
6
TRAKTAT O FUZJI
Traktat został zawarty 8 kwietnia 1965 r. w Brukseli.
Podstawowym postanowieniem było scalenie instytucji trzech
wspólnot: powstała jedna Komisja Wspólnot Europejskich
oraz jedna Rada Ministrów. Fuzja administracyjna łączyła się
również z utworzeniem wspólnego budżetu operacyjnego. Podstawową przyczyną przyjęcia takich rozwiązań była chęć ograniczenia wydatków, oraz zmniejszenia stopnia biurokratyzacji,
co usprawniło działanie.
Z czasem do organizacji europejskich przystępowały nowe
państwa członkowskie.
Źródło: Opracowanie własne
Poszerzanie zakresu integracji następowało nie tylko poprzez
przyjmowanie
nowych członków, ale
również przez zwiększanie zakresu spraw, które leżały w kompetencji
organizacji. Z czasem
również kluczową rolę
zaczęła odgrywać EWG,
ze względu na to, iż jej
działalność
dotyczyła
całego obszaru gospodarki, a EWWiS oraz
EURATOM
zajmowały
Źródło: www.eppgroup.eu
się jedynie konkretnymi dziedzinami. W związku z tym pojawiały się potrzeby rewizji traktatów, aby dostosować prawo do aktualnej sytuacji.
POMOCE
NAUKOWE
NUMER
12/2013
STR.
JEDNOLITY AKT
EUROPEJSKI
TRAKTAT O UNII
EUROPEJSKIEJ
Stanowił on rewizję Traktatu
Rzymskiego z 1957 roku. Został podPodpisany 7 lutego 1992 r.
pisany 17 lutego 1986 r. w Hadze
wszedł w życie 1 listopada 1993 r.
przez dziewięć państw członkowskich
Wprowadził mnóstwo istotnych zmian:
i 28 lutego 1986 r. przez Danię, Wło Utworzenie
Unii Europejskiej,
chy i Grecję.
Wszedł w życie
opartej
na
trzech
filarach:
1 lipca 1987 r.
I Filar: składał się ze Wspólnoty
Najważniejsze zmiany wproEuropejskiej, EWWiS oraz EURAwadzone przez JAE to:
TOMU, opierał się na współpracy
 Deklaracja utworzenia rynku wepaństw członkowskich z instytucjawnętrznego do 31 grudnia 1992 r.
mi wspólnotowymi, stosowano w
 Dążenie do zbliżenia polityki gosponim metodę wspólnotową
darczej i walutowej państw członII Filar: wprowadził Wspólną Polikowskich
tykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa
 Dążenie do zmniejszenia dystansu
(WPZiB), opierającą się przede
między państwami najbardziej i najwszystkim na międzyrządowym
mniej rozwiniętymi
procesie decyzyjnym
 Możliwość konsultacji w zakresie
III Filar: dotyczył współpracy w
polityki zagranicznej
zakresie sądownictwa i spraw we Zwiększenie kompetencji EWG w
wnętrznych, które były również
zakresie polityki społecznej, badań i
oparte na międzyrządowych decyrozwoju technologicznego, ochrony
zjach
środowiska,

Zwiększenie
kompetencji PE
 Zwiększenie ilości przypadków, w
(procedura: współpracy, zgody,
których Rada może podejmować dewspółdecydowania, zwiększony zacyzje większością kwalifikowaną
kres ich zastosowania)
głosów (a nie jednomyślnie)

Rozszerzenie zastosowania głosowa Stworzenie podstawy traktatowej
nia większością kwalifikowaną w Radla funkcjonowania Rady Europejdzie na nowe obszary
skiej (spotkania na szczeblu szefów
 Ustanowienie polityk wspólnotowych
państw i rządów, odbywające się rew 6 nowych dziedzinach
gularnie od 1975 r.)
 Ustanowienie Unii
Gospodarczo Umocnienie funkcji Parlamentu
Walutowej
Europejskiego (stworzenie proce Ustanowienie obywatelstwa eurodury współpracy, wymóg zgody PE
pejskiego
na zawarTraktat o Unii Europej
Przyjęcie zasady pomocniczości
cie umowy
jako ogólnie obowiązującej
o stowarzyskiej jest drugim (po
szeniu)
rzymskich) traktatem założycielskim. Należy on
więc do prawa pierwotnego Unii Europejskiej
7
STR.
8
DWIE KOLEJNE REWIZJE:
AMSTERDAM I NICEA
Traktat
amsterdamski
został podpisany 2 października 1997 r. a wszedł w życie 1
maja 1999 r. jednym z jego
podstawowych celów było przygotowanie UE na nowe rozszerzenie. Poza tym wprowadził również kolejne zmiany:
 Określił jednoznacznie wartości, na których opiera się
UE
 Wprowadził procedurę postępowania w sytuacji, kiedy któreś państwo członkowskie rażąco naruszy zasady lub prawo Unii
 Większy nacisk
został na
ochronę przed dyskryminacją
 Wprowadzenie urzędu wysokiego przedstawiciela ds.
polityki zagranicznej
 Reforma PE, która jeszcze
bardziej zwiększyła jego kompetencje
 Ustanowienie
mechanizmu
wzmocnionej współpracy
 Zwiększenie zakresu spraw, w
których Rada podejmuje decyzje
większością gło-
Traktat nicejski podpisano 26 lutego 2001 r. a zaczął on obowiązywać od 1 lutego 2003 r. Zapisano w nim
ostateczne postanowienia instytucjonalne w kontekście
przystąpienia nowych państw
członkowskich. Wprowadzono
następujące reformy:
 Zmiana systemu głosowania
w Radzie na ważony
(każdemu państwu, w zależności od liczby mieszkańców
przysługuje określona liczba
głosów)
 Zmiana liczby członków KE
(od 2005 r. jeden komisarz z
każdego państwa) oraz w PE
 Reforma sądownictwa
 Ściślejsza ochrona praw
podstawowych
 Doprecyzowanie
sposobu
funkcjonowania mechanizmu wzmocnionej współpracy
Źródło: www.dw.de
POMOCE
NAUKOWE
NUMER
12/2013
STR.
TRAKTAT LIZBOŃSKI - NAJBARDZIEJ
KONTROWERSYJNY
Traktat lizboński został
podpisany 13 grudnia 2007 r. a w
życie wszedł 1 grudnia 2009 r., po
bardzo skomplikowanym procesie
ratyfikacji. Wokół tego traktatu od
samego początku istniało wiele
kontrowersji. Pojawiały się opinie,
iż za bardzo ingeruje on w suwerenność państw członkowskich, na
co te nie chciały się zgodzić. Przyjęty w ostatecznym kształcie zawierał następujące postanowienia:
 Znaczne zwiększenie kompetencji
PE w zakresie prawodawstwa
unijnego, umów międzynarodowych i budżetu
 Włączenie parlamentów krajowych w proces ustawodawstwa
unijnego
 Wprowadzenie inicjatywy obywatelskiej, dzięki której milion
obywateli z kilku państw może
złożyć projekt wniosku legislacyjnego
 Jasny podział kompetencji między UE a władzami krajowymi
 Przyznanie
Unii osobowości
prawnej
 Uproszczenie ram instytucjonalnych
 Wzmocnienie kompetencji UE w
wielu dziedzinach, m.in. Polityki
energetycznej, zmian klimatycznych, wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości
 Umocnienie wartości i celów,
na których opiera się Unia
 Włączenie Karty Praw Podstawowych do prawa pierwotnego
UE






Stworzenie zasady solidarności,
na podstawie której mają opierać
się działania państw członkowskich
Zwiększenie kompetencji UE w
przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
Utworzenie odrębnego urzędu Wysokiego Przedstawiciela UE ds.
WPZiB, któremu przyznano szerokie kompetencje
Wprowadzenie urzędu Przewodniczącego Rady Europejskiej
Postanowienie o utworzeniu Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych
Wprowadzenie procedury wystąpienia z Unii
Źródło: www.dziennikpolski24.pl
9
Pytania z wiedzy o Traktatach:
1. Wymień chronologicznie traktaty europejskie, z datą
roczną ich podpisania.
2. Który traktat jako pierwszy wprowadził procedurę
wzmocnionej współpracy?
3. Wymień 6 państw, które jako pierwsze rozpoczęły proces integracji europejskiej.
4. Czy wszystkie traktaty zostały przyjęte na czas nieokreślony? Jeśli nie, to podaj który traktat został przyjęty na czas określony (i na ile?).
5. Który traktat określany jest za najbardziej kontrowersyjny i dlaczego?
6. Które traktaty podpisali przedstawiciele Polski?
7. Opisz najważniejsze zmiany, które wprowadza traktat z
Maastricht?
8. Czy obywatele Unii mają
wpływ na prawodawstwo
unijne?
Źródło: www.euroclub.edu.pl
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Traktat o EWWiS 1951, Traktaty rzymskie 1957, Traktat o fuzji 1965, Jednolity Akt Europejski 1986, Traktat o UE 1992, Traktat Amsterdamski 1997, Traktat z Nicei 2001, Traktat z Lizbony 2009
Traktat Amsterdamski
Belgia, Holandia, Luksemburg, RFN, Francja, Włochy
Nie, Traktat o EWWiS
Traktat z Lizbony, bo znacznie zwiększa kompetencje UE kosztem suwerenności państw członkowskich
Traktat z Lizbony
Utworzenie UE, III filary, obywatelstwo europejskie, Unia GospodarczoWalutowa
Tak, poprzez inicjatywę obywatelską
EUROPE DIRECT– WROCŁW
Poniedziałek: 9.00-15.00
Ul. Legnicka 65, Wrocław
Wtorek: 9.00-15.00
Środa: 9.00-17.00
Znajdziesz nas na Facebooku, Twitterze i YouTube
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach dotacji dla punktów informacji publicznej
"Sieć Punktów Informacji Europejskiej Europe Direct" w latach 2013-2017
Mail: [email protected]
Tele: 717237351
GG: 46076235
www: europedirect-wroclaw.pl
Materiał powstał w oparciu o strony: www.europa.eu, www.euroclub.edu.pl