MBI - Wprowadzenie 2

.
ORIENTACJE, METODY,
PROCEDURY i TECHNIKI BADAWCZE
ORIENTACJA
ORIENTACJA = zespół załoŜeń określający sposób
ujmowania świata (ontologia) i sposoby jego
poznawania (epistemologia)
ORIENTACJA TEORETYCZNA: Zespół załoŜeń i twierdzeń
stanowiących hipotezy i uzasadnioną wiedzę socjologiczną
dotyczące danej dziedziny socjologii. Teoria w której
osadzamy problem.
ORIENTACJA METODOLOGICZNA: Odnosi się do
charakterystyki procesu poznawczego i pewnej ogólnej wizji
rzeczywistości, sformułowana na gruncie metodologii i
filozofii nauki
PARADYGMAT: orientacja, która podaje gotowe wzorce
rozwiązania wszystkich etapów poznania
2
GŁÓWNE ORIENTACJE W SOCJOLOGII
•
•
•
•
•
•
Pozytywizm/neopozytywizm
Funkcjonalizm
Strukturalizm
Instytucjonalizm
Historyzm
Socjologia humanistyczna: kulturalizm,
interakcjonizm, fenomenologia
3
METODA
METODA = stałe (systematyczne, powtarzalne) sposoby
rozwiązywania problemów poznawczych lub praktycznych;
określony, powtarzalny, planowy i wyuczalny sposób/ schemat/
wzór postępowania świadomie skierowanego na realizacje
pewnego celu poprzez dobór odpowiednich środków.
Metody danej nauki to schematy poszczególnych czynności
badawczych faktycznie stosowane lub zalecane w danej nauce.
KaŜda metoda jednocześnie obejmuje elementy algorytmu i
elementy twórczości.
Metoda w sensie szerszym nie tylko wskazuje drogę
rozwiązywania problemu, ale obejmuje równieŜ skondensowane
implikacje zaczerpnięte z orientacji (metodologicznej).
W metodzie zawarte są twierdzenia danej teorii przekształcone w
reguły i przepisy wskazujące jak powinny przebiegać myślenie i
działanie w procesie poznawczym, aby doprowadził do nowego,
wiarygodnego rezultatu.
Metoda w sensie węŜszym = zalecane lub faktycznie stosowane w
danej nauce schematy czynności słuŜących do udzielania
odpowiedzi na formułowane pytania badawcze.
4
NAJWAśNIEJSZE METODY BADAWCZE
Metoda statystyczna
Metoda eksperymentalna
Metoda monograficzna
Metoda ekologiczna
Metoda historyczno-porównawcza Metoda
biograficzna
• Metoda typologiczna
• Metoda semiologiczna
• Metoda sytuacyjna
•
•
•
•
•
5
PROCEDURY BADAWCZE
W przeciwieństwie do metody, procedura
badawcza kładzie akcent na aspekt
prakseologiczno-organizacyjny. Metoda zawsze
w jakiejś mierze implikowana orientacjami
metodologicznymi, pośrednio teŜ
teoretycznymi. Procedura nie jest uwikłana w
szereg załoŜeń ontologicznoepistemologicznych; pewna niezalezność
procedury
Procedura = sposób realizacji pewnych faz
badawczych: 1. faza doboru jednostek analizy;
2. faza wytwarzania danych; 3. faza analizy
6
KWESTIE DO USTALENIA W PROCEDURZE
• Identyfikacja celu badania
• Wskazanie jaki aspekt rzeczywistości chcemy
poznać: uchwycić aspekt istnienia czy aspekt
zmiany (uwzględnienie czynnika czasu)
• Sposób wykorzystania danych (powiązane z
technikami otrzymywania danych)
• Sposób opracowania danych (struktura, zawarte
elementy)
• Sposoby weryfikacji danych, kontrola danych
• Kwestie prakseologiczne: efektywność,
wiarygodność badań, czas otrzymywania i
opracowania danych, kolejność faz
badawczych, techniki, scenariusz badań
7
PROCEDURY BADAWCZE - TABELA
8
TECHNIKI BADAWCZE
Technika: to swoiste uszczegółowienie procedury
postępowania badawczego, podanie konkretnych
rozwiązań dla poszczególnych elementów badania.
Narządzie badawcze: to instrument za pomocą którego
dokonujemy pomiaru np. ankieta, formularz wywiadu,
karta, skaner, kamera i tp.
Typologia technik badawczych wg. Lutyńskiej:
3 kryteria podziału:
1) ZE WZGLĘDU NA OBSERWACJĘ: t. obserwacyjne (np.
wywiad) i nieobserwacyjne (np. ankieta)
2) ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB KOMUNIKOWANIA SIĘ: - t.
bezpośrednie (np. wywiad) i pośrednie (np. ankieta)
3) ZE WZGLĘDU NA STOPIEŃ KONTROLI – t. kontrolowane
(np. wywiad) i niekontrolowane (np. ankieta).
9
TECHNIKI OTRZYMYWANIA DANYCH - TABELA
10