z kroniki klasztorne jj

Z KRONIKI KLASZTORNEJ
Historia życia Zofii z Maciejowskich Czeskiej (1584 – 1650)
Urodziła się w roku 1584, z rodziców Mateusza Maciejowskiego i Katarzyny, z domu
Lubowiecka, którzy należeli do średnio zamożnej szlachty małopolskiej, pochodzili z
okolic Krakowa. Matka Zofii pochodziła z parafii Niegowić koło Wieliczki, ojciec - z
okolic Wiślicy, z miejscowości Budziszowice, należącej do parafii Czarnocin. Był
także właścicielem kilku innych posiadłości w ziemi proszowickiej oraz dwóch kamienic przy ul. Szpitalnej w Krakowie. Gniazdem rodowym były Maciejowice, należące do parafii Gnojno koło Szydłowa.
Zofia wychowała się w gronie licznego rodzeństwa – pięciu braci i trzech sióstr.
W 16. roku życia została wydana za mąż za Jana Czeskiego, dziedzica miejscowości
Czechy koło krakowskich Słomnik i Węgrzynowa (parafia Obiechów), i przyjęła nazwisko męża - Czeska.
Po 6 latach małżeństwa została bezdzietną wdową. Mimo propozycji kolejnego zamążpójścia, nie skorzystała z możliwości ustabilizowania sobie dalszego życia. Postanowiła pozostać we wdowim stanie.
Będąc jeszcze żoną Jana Czeskiego, należała już od 18 roku życia do Arcybractwa Miłosierdzia, założonego przez jezuitę - Ks. Piotra Skargę, przy kościele św. Barbary w
Krakowie. Celem Bractwa było wspieranie materialne ubogich, wstydzących się żebrać. Zofia wspierała materialnie i duchowo potrzebujących, a także kościoły i klasztory krakowskie.
Wraz z pogłębianiem się jej wiary i miłości, doszła do przekonania, że „Bóg niczego
od nas nie potrzebuje, ale potrzebuje nas w tych najmniejszych, z którymi się uosabia”
(Bp. St. Smoleński). Postanowiła więc wszystkie swoje osobiste dobra materialne, a
także swoje życie, zdolności i czas ofiarować dziewczętom, zwłaszcza sierotom i pochodzącym - z ubogich rodzin.
Zorganizowała dla nich w latach 1621-1627, w dwóch kamienicach położonych obok
siebie przy ulicy Szpitalnej 18, w Krakowie, częściowo odziedziczonych po ojcu, a
częściowo wykupionych od swego licznego rodzeństwa - szkołę wraz z internatem.
Nazwała to miejsce Domem Panieńskim Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny.
W założonej przez Zofię Czeską szkole uczyły się trzy kategorie uczennic: 1) sieroty i
pochodzące z ubogich rodzin - mieszkały one w Domu Panieńskim i były bezpłatnie
utrzymywane, żywione i kształcone, 2) Druga kategoria, to dziewczęta z zamożniejszych rodzin, które także przez okres edukacji mieszkały w Domu Panieńskim, płacąc
za swe utrzymanie i wyżywienie, 3) I trzecia kategoria to uczennice z Krakowa, do-
chodzące na naukę codziennie rano i po południu wracające do swych domów rodzinnych.
Tak powstał instytut religijny o charakterze edukacyjno-wychowawczym, zatwierdzony przez biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego - dnia 31 V 1627, potwierdzony w imieniu Stolicy Apostolskiej przez Nuncjusza Apostolskiego w Polsce Honorata Viscontiego - dnia 24 V 1633 r. oraz króla Władysława IV - dnia 30 VI 1633 r.
Opiekę duchową nad instytutem sprawowali krakowscy jezuici, głównie z Domu Profesów, przy kościele św. Barbary.
Matka Zofia kierowała założonym przez siebie instytutem jako przełożona i mistrzyni
aż do swej śmierci. Zmarła w opinii świętości 1 kwietnia 1650 r. w Krakowie, została
pochowana w kościele Mariackim, gdzie do tej pory spoczywają jej doczesne szczątki.
Po ok. 43 latach od jej śmierci Siostry Zgromadzenia Sióstr Prezentek otrzymały
czaszkę swej Założycielki, która aktualnie przechowywana jest w bocznej kaplicy kościoła św. Jana (Sióstr Prezentek) w Krakowie.
Dnia 1 kwietnia 1995 r. Jego Emin. Ks. Kard. Franciszek Macharski, Metropolita
Krakowski otworzył proces beatyfikacyjny i kanonizacyjny Matki Zofii Czeskiej, założycielki szkoły i Zgromadzenia Sióstr Prezentek. Etap diecezjalny procesu został
zakończony w listopadzie 1997 r., 27 czerwca 2011 r. Ojciec św. podpisał dekret heroiczności cnót, a 20 grudnia 2012 r. – dekret zatwierdzający cud za jej wstawiennictwem.
Tło historyczne
Żyła pod koniec XVI i w pierwszej połowie wieku XVII.
„Wiek XVII to jest wiek dramatyczny w polskiej i europejskiej historii. Europę i Polskę dotykał bardzo poważny wielopłaszczyznowy kryzys: gospodarczy, społeczny, polityczny. W Polsce był to kryzys polskiej państwowości wyraźnie zmierzającej do upadku. Wiek XVI był jeszcze wiekiem złotej wolności szlacheckiej i wielkiej odpowiedzialności szlachty za losy tego kraju, natomiast wiek XVII to jest już wiek liberum veto,
zrywanych sejmów, ukręcania reform itd. Ten rozpad państwowości pogłębiały wojny,
które Polska przeżywała w XVII wieku, a które pochłaniały prawie cały majątek państwa. Oprócz wojen dramatem tamtych czasów były wielokrotne powroty dżumy. Ludzie umierali tysiącami. Mamy ogromną liczbę sierot i rodzin żyjących na skraju nędzy i ubóstwa. Miasto było zatłoczone, bezradne. Najważniejszym problemem dla państwa i dla Kościoła w tym czasie był problem miłosierdzia.
Matka Zofia tworzyła D O M dla tych, którzy najwięcej ucierpieli w czasie tych dramatycznych wydarzeń XVII wieku, tzn. dla sierot i ubogich dziewcząt, które nie bardzo
miały możliwości osiągnięcia jakiegoś wieku dojrzałego i rozwoju właściwego. To
słowo „dom” Matka Zofia rozumiała szeroko, jako nie tylko miejsce wychowania, ale
także kształcenia, a cel był taki, żeby kilkuletnia dziewczynka, przyjęta do tego domu w
bardzo młodym wieku, bo już w szóstym czy siódmym roku życia, wyszła z niego, będąc już dojrzałą, pełnoletnią albo w małżeństwo, albo - jeśli odkryła takie powołanie 2
to w jakiś zakon, albo gdzieś do pracy, z której by się mogła już sama utrzymać np. jako służąca w którymś z domów krakowskich. Taka była idea - dom, który równocześnie był miejscem opieki, wychowania i kształcenia, przy czym Matka Zofia Czeska należała do prekursorów takiego podejścia do szkoły dla dziewcząt. To była ogromna
rzadkość w tym czasie” (ks. Grzegorz Ryś).
Rozumiała dobrze, że w żadnym zakonie ówczesnym nie da się w pełni zrealizować
wychowania dziewcząt, bo na to reguły nie pozwalały, gdyż były duże obostrzenia
przepisów kościelnych. Klasztory żeńskie - kontemplacyjne o ścisłej papieskiej klauzurze tym się zająć nie mogły. Matka Zofia założyła więc nowe w Kościele polskim
Zgromadzenie Sióstr Prezentek, o charakterze czynnym, apostolskim, mające ze swej
istoty zajmować się wychowaniem i nauczaniem dziewcząt.
Patronka Zgromadzenia
Zasadniczym rysem duchowości Zofii Czeskiej jest Miłość Boga i bliźniego oraz naśladowanie Matki Najświętszej w tajemnicy Ofiarowania.
Tradycja chrześcijańska zawarta w Apokryfach przekazała nam, że Matka Najświętsza
jako mała, kilkuletnia dziewczynka została zaprowadzona do świątyni jerozolimskiej i
tam ofiarowana Bogu. Liturgiczne wspomnienie tego wydarzenia Kościół święty obchodzi 21 listopada.
Zofia wybrała tę tajemnicę z życia Matki Najświętszej i pod tym tytułem została poświęcona 27 II 1627 r. pierwsza kaplica Zgromadzenia, w Domu przy ul. Szpitalnej
18. Od tej tajemnicy powstała nazwa Domu, szkoły i Zgromadzenia.
Zofia Czeska pragnęła, aby Maryja w tajemnicy swego ofiarowania się Bogu stała się
wzorem do naśladowania dla niej samej, dla sióstr tworzonego przez nią Zgromadzenia i dla wszystkich wychowanek założonej przez nią szkoły. Właśnie ta mała Maryja,
która już od zarania swego życia została oddana i poświęcona całkowicie Bogu, zachwycała Matkę Zofię pięknem duchowym.
Oddanie się Bogu z całego serca, z całej duszy, ze wszystkich sił, to pełnienie we
wszystkim Jego Woli i całkowite zdanie się na Jego Opatrzność. Świętość to ćwiczenie się we wszystkich cnotach.
Dlatego w wychowaniu kładła szczególny nacisk na praktyki religijne, naukę katechizmu, pracę nad sobą, dbała o głęboką osobistą formację wewnętrzną, swoje życie
oparła o żywy udział w Liturgii, w sakramentach świętych i modlitwie. Codzienna
Msza święta, półgodzinne rozmyślanie, 15 minutowy rachunek sumienia, cotygodniową spowiedź świętą i przystępowanie do Komunii świętej w każdą niedzielę i we
wszystkie ważniejsze święta, uczyniła fundamentem swego życia duchowego. Należała do Bractwa Miłosierdzia, Bractwa św. Zofii, Bractwa Ducha Świętego. Podejmowała starania o ufundowanie Bractwa Różańca świętego, czciła wielu świętych, fundowała Msze święte ku czci Najświętszej Maryi Panny.
3
Dzisiaj we wszystkich pracach i w każdej posłudze staramy się naśladować cnoty
Matki Najświętszej – a zwłaszcza całkowite i bez reszty oddanie się Bogu oraz ludziom.
***
Przez wieki przetrwała pamięć o tej niezwykle mądrej, mężnej i szlachetnej kobiecie z
przełomu XVI i XVII wieku, o jej wielkiej miłości do Boga i drugiego człowieka. Jest też
wzorem właściwego spożytkowania dobra materialnego. Uczy nie tylko dostrzegać potrzebujących, ale także pokazuje, jak im pomagać. Jej opieka nad cudzymi dziećmi jest także bardzo
wymowna. To, że Bóg nie dał jej łaski potomstwa, przyjęła z godnością. Poświeciła się innym
dzieciom. Tym samym uczy współczesnego człowieka umiejętności rezygnacji z potomstwa
za wszelką cenę.
Założycielka Zgromadzenia Sióstr Prezentek pokazuje także, jak ważne jest dobre wychowanie i wykształcenie młodego pokolenia, odpowiednia formacja kulturowa i religijna, bo
ona jest podstawą szczęścia człowieka, zarówno w życiu doczesnym jak i wiecznym.
Opracowała
s. Renata Gąsior
postulator procesu
4