PODRÓŻ SŁUŻBOWA

Wrocław, 23.01.2014 r.
NEWSLETTER Nr 3/2014/Legal1
ZAKRES POJĘCIA „PODRÓŻ SŁUŻBOWA”
W dniu 10.10.2013 r. Sąd Najwyższy (dalej: „SN”) wydał istotny dla pracodawców wyrok (sygn. akt
II UK 104/13) dotyczący pojęcia podróży służbowej.
W rozpatrywanym przez SN stanie faktycznym, pracodawca mający siedzibę w Polsce, a świadczący
usługi remontowo-budowlane w Norwegii, zatrudniał pracowników na stanowisku robotnika
budowlanego. Osoby te miały pierwotnie ustalone w umowach o pracę miejsce wykonywania pracy
jako „kraj i Norwegia-Oslo”. Następnie, w późniejszych latach, aneksami do poszczególnych umów
o pracę wprowadzono zmiany w zakresie miejsca wykonywania pracy, określając je poprzez
wskazanie siedziby pracodawcy w Polsce, jednakże praca była w istocie wykonywana poza granicami
Polski. Pracodawca wypłacał pracownikom wynagrodzenie określone w ich umowach o pracę, od
którego odprowadzał stosowne składki do ZUS. Nadto, pracodawca wypłacał pracownikom
„dodatkowe” wynagrodzenie, wynikające z ustnej umowy, które rozliczane było po powrocie danego
pracownika do Polski, na podstawie zapisków pracodawcy i pracownika dotyczących liczby
przepracowanych „dniówek”, ewentualnie godzin pracy danego dnia. Tę część wynagrodzenia
pracodawca określał mianem „diety” i nie odprowadzał od niej składek do ZUS. W toku kontroli
organu rentowego stwierdzono, że kwoty widniejące w dokumentacji księgowo-finansowej
pracodawcy jako „zwrot kosztów podróży służbowej” w rzeczywistości stanowiły część
wynagrodzenia za pracę, wskutek czego organ ten ustalił dla pracodawcy wymiar zaległych składek.
Na tle opisanego powyżej stanu faktycznego SN uznał, że zasadnicze znaczenie w sprawie ma pojęcie
podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 Kodeksu pracy (dalej: „KP”). Zdaniem SN, art. 775 § 1
KP odnosi się jedynie do zadania służbowego rozumianego jako zdarzenie incydentalne w stosunku
do pracy umówionej i wykonywanej zwykle w ramach stosunku pracy. Z art. 775 § 1 KP wynika
bowiem wprost, że podróż służbowa, która jest swoistą konstrukcją prawa pracy, ma charakter
incydentalny. Jej podstawę formalną stanowi polecenie wyjazdu służbowego, które powinno określać
zadanie oraz termin i miejsce jego realizacji. Zadanie musi być skonkretyzowane i nie może mieć
charakteru generalnego. Nie jest zatem podróżą służbową wykonywanie pracy (zadań) w różnych
miejscowościach, gdy przedmiotem zobowiązania pracownika jest stałe wykonywanie pracy (zadań)
w tych miejscowościach. W konsekwencji wykonywaniem zadania służbowego w rozumieniu art. 775
§ 1 KP nie jest wykonywanie pracy określonego rodzaju, wynikającej z charakteru zatrudnienia. Taka
praca bowiem nigdy nie jest incydentalna, lecz permanentna. Wobec powyższego SN uznał, że
w przedmiotowej sprawie pracownicy wykonywali na terenie Norwegii umówioną pracę, natomiast
1
Niniejszy Newsletter nie stanowi porady prawnej ani podatkowej.
nie odbywali podróży służbowych, w związku z czym część wynagrodzenia wypłacana im przez
pracodawcę jako dieta była częścią wynagrodzenia za pracę, która powinna być wliczona do podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.
Powyższe stanowisko SN wpisuje się w linię orzeczniczą reprezentowaną już wcześniej, albowiem w
uchwale siedmiu sędziów SN z dnia 19.11.2008 r. (sygn. akt II PZP 11/08) SN wskazał, że kierowca
transportu międzynarodowego, odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy i na
określonym w umowie obszarze jako miejsce świadczenia pracy, nie jest w podróży służbowej w
rozumieniu art. 775 § 1 KP.
W razie dalszych pytań pozostajemy do Państwa dyspozycji.
2