Kształcenie i rozwój profesjonalny kadr medycznych

Kształcenie i rozwój profesjonalny kadr medycznych panaceum na problemy wojskowej służby zdrowia?
Stefan Antosiewicz
Grzegorz Kade
Arkadiusz Lubas
Marek Saracyn
Rys historyczny
Służba Zdrowia WP od 1775r. (uchwała Sejmu)
• jedna z najstarszych służb w WP
• chlubne tradycje i wybitne osiągnięcia
• w ostatnich latach szereg problemów utrudniających prawidłowe
funkcjonowanie
• problemy kadrowe jako główne „wąskie gardło” systemu
Panaceum (łac. panacea, gr. πανάκεια panákeia, od pan ‘wszystko’
i ákos ‘lekarstwo’) – domniemany środek leczniczy przeciw
wszystkim chorobom, poszukiwany przez alchemików, spotykany w
legendach i mitach.
Wikipedia
Służba Zdrowia WP od 1999 r. – rekapitulacja problemów
Kadra wojskowej służby zdrowia nadal realizuje swoje zadania, jednak:
1. Reformy ubezpieczeń zdrowotnych i podmiotów leczniczych nie uwzględniły potrzeb SZ RP
2. Integracja z NATO – brak wykorzystania potencjału Służby Zdrowia w budowaniu pozycji
Polski w Sojuszu (m.in. niewykorzystane propozycje obsady stanowisk w strukturach NATO)
3. Błędne decyzje organizacyjne:
• nadmierne „uwikłanie” w system logistyczny
• nieprzemyślana i nieskoordynowana polityka dotycząca restrukturyzacji placówek
medycznych (przychodnie/ szpitale)
• „pauperyzacja” – redukcja zaszeregowania do stopni
• likwidacja WAM
• brak zagospodarowania „nadmiarowych” zasobów osobowych w latach 2000-2002
• brak prognozy dot. wpływu integracji z UE na sektor medyczny rynku pracy
• niedostosowanie kształcenia podyplomowego w wojsku do zmieniającego się systemu
ogólnokrajowego (trudności w specjalizowaniu się)
• brak refleksji odnośnie długofalowych skutków podejmowanych decyzji
Narastanie frustracji = narastanie odejść lekarzy = kryzys kadrowy;
Sformułowanie problemu
Zmiany liczebności w grupie lekarzy korpusu osobowego
medycznego
Ok. 3000
2000
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
2000
1802
1235
1749
1605
1342
1161
975
817
1200
730
Liczba
stanowisk
Stanowiska
obsadzone
W tym ok. 400
w instytutach
i szpitalach
2008
2009
2010
2011
2014
Sformułowanie problemu
Zwolnienia lekarzy wojskowych w latach 2003-2006
700
637
ogólna liczba
zwolnionych
600
500
400
wypowiedzenia
lekarzy
300
174
200
100
0
58
2003
120
56
2004
131
68
2005
106
2006
Sformułowanie problemu
Dopływ i ubywanie lekarzy
200
150
100
136
124
111
94
120116
Wypowiedzenia
dokonane przez
lekarzy
Powołani do słuzby
105
96
52
50
15
0
Ogólna liczba
zwolnionych
179
164
25
17
20
32
41
52
35
41
17
Wg. danych IWSZ
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Dopływ nowych kadr nie równoważy ich ubytku pod względem:
• ilościowym
• jakościowym (odchodzących doświadczonych specjalistów zastępują młodzi
lekarze nie posiadający specjalizacji czy innych istotnych kwalifikacji).
Zmniejszająca się liczba lekarzy w WSZdr, niedobór specjalistów,
czynnik „demograficzny”.
Sformułowanie problemu
Potencjalne konsekwencje całkowitego „ucywilnienia”
IB, WSzK i SzW
730 – 400 = 330
330 lekarzy wojskowych – liczba
porównywalna do liczby lekarzy WP w
roku 1831 – podczas powstania
listopadowego
gen. prof. Karol Kaczkowski
1797-1867
Sformułowanie problemu
Mechanizm błędnego koła
Ubywanie zasobów ludzkich
 Brak spójnej
polityki
kadrowej
 Brak
innowacyjnych
rozwiązań dot.
odbudowy kadr
Spadek „rezerw
osobowych” kadry
kierowniczej
Obniżenie
jakości kadry
kierowniczej
Gorsze kierowanie
Sformułowanie problemu
Konsekwencje finansowe
Proces
Koszt (zł.)
Wykształcenie
1 lekarza-oficera
60 lekarzy-oficerów
348.000
20.880.000
Odejście po 15 latach służby
1 lekarza-oficera
60 lekarzy-oficerów
315.600
18.936.000
Zatrzymanie odejścia
33% z odchodzących/rok (ok.20 os)
-6.312.020
Diagnoza organizacji
Porównanie zaszeregowania do stopni wojskowych w korpusie osobowym
medycznym w wybranych państwach NATO
Lp
Cecha
Polska
Portugalia
Czechy
Węgry
Niemcy
Francja
Norwegia
Belgia
Włochy
100.000
38.000
24.000
30.000
185.000
347.000
17.000
34.000
170.000
1
Liczebność SZ
2
Liczba stanowisk generalskich
90
Ok.100
Ok.25
Ok. 40
Ok.190
>500
Ok. 80
Ok.30
>200
3
Liczba oficerów flagowych w
sł. Medycznych
2/1
5
1
2-3
19
52
2
2
35
gen.
broni
gen.
broni
4
Stopień Szefa Sł. Zdrowia
Stopień d-cy plutonu
medycznego /odpowiednika
Stopień szefa sł. Zdrowia
6
brygady
Stopień szefa sł. zdrowia
7
dywizji
Stopień szefa sł. zdrowia
8
korpusu
Dowódca brygady (grupy)
9
medycznej /odpowiednika
Asystent w szpitalu
10
wojskowym
St. asystent w szpitalu
11
wojskowym
Ordynator / kierownik kliniki
12
w szp. wojskowym
5
13
Stopień komendanta szpitala
wojskowego
gen. bryg
gen. dyw.
gen. bryg
gen.
bryg/
dyw.
ppor.*
brak
kpt.
kpt.
kpt.
kpt.
por.
por.
kpt.
mjr
mjr
ppłk
ppłk
ppłk
mjr
mjr
mjr
mjr/ppłk
ppłk
brak
brak
brak
płk
B.d.
ppłk
ppłk
płk
brak
brak
płk
płk
płk
płk
brak
brak
brak
brak
brak
brak
płk/
gen. bryg
gen.
bryg.
płk
brak
brak
brak
kpt.
kpt./mjr
mjr
mjr
mjr
mjr
mjr
ppłk
kpt./mjr
mjr
mjr/ppłk
ppłk
ppłk
ppłk
ppłk
brak
ppłk/ płk
ppłk
ppłk
/płk
ppłk/płk
ppłk/płk
ppłk/płk
płk
płk
brak
ppłk /płk
płk
płk
płk
płk
gen.
bryg/
gen. dyw.
ppłk**
płk
płk/gen.
bryg
* Nowe rozwiązania: ppor./por., **szpital polowy
płk/ gen.
gen. bryg
bryg
gen. dyw. gen. dyw.
gen.
broni
Diagnoza organizacji
Porównanie stanu kadr medycznych
w wybranych państwach NATO (skala 1-10)
Lp
Cecha
1
Ukompletowanie kadr medycznych
2
Dowodzenie i kierowanie (C2)
3
Zarządzanie zasobami osobowymi
4
Możliwości zabezpieczenia misji
zagranicznych
Możliwości kształcenia podyplomowego
(oferta)
Dostępność kształcenia podyplomowego
5
6
Korzyści z ustawicznego kształcenia /
awans
8 Wynagrodzenie wzgl. cywilnych placówek
służby zdrowia
9 System emerytalny i socjalny (po
reformie)
10 Status/prestiż
7
Polska
Czechy
Węgry
Niemcy
Francja
USA
Best
6
8
7
8
10
10
10
6
7
9
10
10
9
10
4
7
8
8
10
9
9
5
7
8
9
9
10
10
9
8
8
8
7
9
9
7
8
9
8
9
9
9
4
7
6
9
9
9
9
5
7
8
7
8
8
8
7
6
8
9
8
10
10
6
7
8
7
8
10
10
Diagnoza organizacji
Ankieta dotycząca czynników motywujących do
pozostania w zawodowej służbie wojskowej
36 medyków wojskowych (osób kończących studia i młodych lekarzy)
od 0 do 3 lat po ukończeniu studiów
Osoby
ankietowane
–
–
Skala ocen
1-5
Liczba pytań
8
Wyniki
(5,0) Możliwość podnoszenia medycznych kwalifikacji zawodowych
(4,54) Powiązanie podnoszenia kwalifikacji zawodowych z awansem
służbowym
(4,35) Pewność zatrudnienia i gwarancja uposażenia
(4,30) Możliwość uzyskiwania stopni i tytułów naukowych
(4,06) Przywileje socjalne, w tym emerytalne
(3,97) Możliwość podnoszenia kwalifikacji wojskowo-medycznych i
wojskowych
(3,96) Ciekawa praca
(3,47) Uzyskanie mieszkania służbowego/ekwiwalentu mieszkaniowego
Diagnoza organizacji
Ratownicy medyczni
Nowy zawód medyczny > 13.000 w Polsce
• ambitna grupa zawodowa
•„młoda” grupa osobowa w korpusie medycznym w
wojsku - 680 stanowisk – 470 obsadzonych (69%)
• Rosnące znaczenie dla systemu
Problemy
• Wykonywanie zawodu w wojsku „poza
systemem”, bez uregulowań prawnych
• Relatywnie niskie zaszeregowanie do stopni
• Brak modelu doskonalenia zawodowego
• Brak spójnej ścieżki awansowej
Diagnoza organizacji
Analiza czynników zewnętrznych i wewnętrznych
oddziałujących na Wojskową Służbę Zdrowia
• potencjał kliniczny,
naukowy i
dydaktyczny WSZ
• wykwalifikowana
kadra medyczna
Strengths
Weaknesses
KADRY
• Reforma SKID SZ
Opportunities
Threats
Diagnoza organizacji
Podsumowanie analizy TOWS/SWOT
TOWS
SWOT
TOWS/SWOT
∑ Inter. ∑ ilocz. ∑ Inter.
Strategia
∑ interakcji
∑ iloczynów
∑ ilocz.
Szanse/ Słabości
28/2
6,9
8/2
1,6
36/2
8,5
Konkurencyjna
Zagrożenia/ Słabości
20/2
5,5
14/2
2,2
34/2
7,7
Defensywna
Szanse/ Siły
26/2
6,6
24/2
6,0
50/2
12,6
Agresywna
Zagrożenia/ Siły
18/2
4,9
10/2
2,2
28/2
7,1
Konserwatywna
Wnioski płynące z diagnozy organizacji
1. W aspekcie strukturalnym:
- najgorsza możliwość awansu na początku i pod koniec kariery wśród
analizowanych państw NATO
2. W aspekcie funkcjonalnym:
- najgorsze funkcjonowanie kadr medycznych pod względem:
• Zarządzania
• Dowodzenia
• Ukompletowania kadr
• Możliwości zabezpieczenia misji zagranicznych
- najlepsza oferta kształcenia podyplomowego z nadal stosunkowo niską
dostępnością
3. Wg młodych lekarzy czynniki kluczowe to:
- możliwość podnoszenia medycznych kwalifikacji zawodowych
- powiązanie podnoszenia kwalifikacji zawodowych z awansem służbowym
4. Preferowaną strategią dla wprowadzania zmian w WSZ jest strategia agresywna
Operacjonalizacja
Analiza interesariuszy
1. Zidentyfikowano 23 interesariuszy
2. Podział na:
• beneficjentów,
• partnerów,
• oponentów
• pozostałych
3. Ocena:
• siły nacisku,
• uprawomocnienia
• zainteresowania projektem (etap planowania
i wdrożenia)
•Określenie roli w projekcie
•Określenie metod oddziaływania
Kierunki działań
Działania organizacyjne i legislacyjne
A. ORGANIZACYJNE
I. Kształcenie specjalizacyjne lekarzy
 wdrożenie mechanizmów poprawiających nie tylko dostęp do specjalizacji
i umożliwiających jej ukończenie, ale także prowadzenie aktywnej polityki
uwzględniającej interesy SZ RP
II. Kształcenie wojskowo-medyczne
 doskonalenie istniejących i wdrożenie nowych programów
oraz harmonizacja poszczególnych form kształcenia - lekarze i RM
III. Powiązanie systemu kształcenia lekarzy i RM z drogą awansu
służbowego
 wymagania dotyczące posiadania kwalifikacji szczególnie przydatnych
do zajmowania stanowisk służbowych o danym stopniu etatowym
B. LEGISLACYJNE
I. „Oprzyrządowanie prawne” postulowanych działań
 analiza aktów prawnych normujących zagadnienia związane z Projektem
 opracowanie propozycji zmian regulacji prawnych
Wdrożenie
Działania organizacyjne (1)
I. Rozwój szkolenia specjalizacyjnego
 wdrożenie mechanizmów sankcjonujących nowe przepisy
ułatwiające realizację specjalizacji, a jednocześnie…
 prowadzenie „polityki specjalizacyjnej” – ustalenie katalogu dziedzin
przydatnych na poszczególnych stanowiskach służbowych
 wprowadzenie „rezydentury wojskowej” – tylko w dziedzinach deficytowych
 wprowadzenie tzw. programów szkolenia uzupełniającego do specjalizacji
(medycyna pola walki)
 usprawnienie administrowania procesem specjalizacji + prowadzenie analiz
 wdrożenie dodatkowych praktyk doszkalających przygotowujących do PES
(szczególnie istotne dla lekarzy z j.w. )
 przywrócenie możliwości normowania przez MON zasad kwalifikacji do
specjalizacji
 Egzekwowanie przepisów prawnych dot. roli konsultantów wojskowych
Wdrożenie
Działania organizacyjne (2)
Kursy/ studia doskonalące wymagane do zajmowania stanowisk służbowych o określonym
stopniu etatowym
Kurs na st. e.
Działanie
Realizator kursu
kpt.
przegląd i aktualizacja programu kursu
WCKMed Łódź
mjr
•aktualizacja (lekarze - dotychczasowy tryb
specjalizacji + „nie- lekarze”)
• likwidacja (w nowym trybie specj. – programy
uzupełniające)
WCKMed Łódź
por.
ppłk
przegląd i aktualizacja programu – kurs dla
oficerów Korpusu Medycznego !
płk
Likwidacja dotychczasowego kursu
płk/gen.
WIM/WCKMed
+ WIHiE/WIML
WIM
Dotychczas: WIM
Wprowadzenie studiów: „Dowodzenie,
AON – moduł: Dowodzenie
kierowanie i zarządzenie w wojskowej służbie
WIM – moduł: Kierowanie
zdrowia” – Studia dla oficerów Korpusu
i zarządzanie medyczne
Medycznego !
WAT – moduł : Zarządzanie
Doskonalenie Ratowników Medycznych
Kursy doskonalące
WCKMed + WIM +WSzK/SzW
Wdrożenie
Działania organizacyjne (3)
III. Powiązanie systemu kształcenia z drogą awansu służbowego (ścieżki
rozwoju) – na przykładzie lekarzy
 wymagania dotyczące posiadania kwalifikacji szczególnie przydatnych do zajmowania
stanowisk służbowych o danym stopniu etatowym
ppor.
por.
kpt.
mjr
ppłk
Ukończenie
studiów
(lekarz
stażysta(
Kurs na
st.e. por.
Kurs na st.e.
kpt. , zaliczenie
modułu
podstawowego
lub 3 lat
specjalizacji o
module
jednolitym
Uzyskanie tytułu
specjalisty ( w
tym realizacja
programu
uzupełniającego)
lub kurs na st. e.
mjr (stary tryb(
Kurs na st.e.
ppłk/
Dodatkowa
specj.
/ doktorat
(stanowiska
naukowe)
+ umiejętności językowe
płk
Studia
podyplomowe
(Dowodzenie,
Kierowanie i
Zarządzanie
WSZ)
/
habilitacja
(stanowiska
naukowe)
gen. bryg/dyw.
Studia
podyplomowe
(Dowodzenie,
Kierowanie i
Zarządzanie WSZ)
+
minimum doktorat
(wszystkie
stanowiska
dowódcze i
zarządcze)
/
habilitacja (dyr. IB)
Wdrożenie
Działania legislacyjne
1) Ustawa o zawodzie lekarza + rozporządzenia wykonawcze
 Znowelizowana w 2011 ustawa zawiera szereg regulacji korzystnych dla SZ.
Wymaga jednak szeregu zmian korygujących (m.in. kwalifikacje do specjalizacji)
1a) Rozporządzenie MON dotyczące trybu i sposobu odbywania specjalizacji
 przepis dotyczący „rezydentury wojskowej” + dostosowanie do zmian w ustawie.
1b) Rozporządzenie dotyczące programów uzupełniających
 przyjęcie aktualnego projektu.
2) Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym
 prawne usankcjonowanie działań wojskowych Ratowników Medycznych
 delegacja prawna dla MON do skodyfikowania szkoleń doskonalących z polowego
ratownictwa medycznego.
4) Ustawa o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych
 doskonalenie ratowników medycznych
12-miesięczna kadencja dla stażystów wojskowych + rozwiązania na rzecz „rezydentury
wojskowej”
4a) Resortowe przepisy dotyczące zaszeregowania do stopni etatowych oraz
wymagań kwalifikacyjnych na określone stanowiska
 dostosowanie do proponowanych zmian.
Proponowane rozwiązania
bazują w sporej części na
istniejących formach kształcenia
i kierunkach działania, ale…
Model kompleksowego
rozwiązania
Formy
kształcenia
podyplomowego
i doskonalenia
zawodowego
Ramy / warunki
prawne
Kształcenie
Podyplomowe
Zasoby (możliwości,
infrastruktura, kadra
dydaktyczna, finanse)
Grupy
docelowe –
ścieżki
kariery
Wdrożenie
Harmonogram uruchamiania i zależności Produktów Projektu
Miesiące 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
Wdrożenie
Zarządzanie projektem i monitorowanie wdrożenia
A. Zarządzanie
 Zespół Zarządzania Projektem / Komitet Sterujący
B. Nadzór Zewnętrzny
 Zespół Nadzorujący, w składzie m.in.:
 przedstawiciel komórki organizacyjnej MON właściwej ds. Nauki i Szkolnictwa
Wojskowego
 przedstawiciel komórki organizacyjnej MON właściwej ds. kadr
 przedstawiciel komórki org. właśc. ds. dowodzenia RSZ
 przedstawiciel komórki organizacyjnej MON właściwej ds. budżetu
C. Organizacja Programu
 Uzasadnienie Biznesowe
 Dopracowanie harmonogramu, kosztów i ryzyka
 Uszczegółowienie pozostałych produktów
Wdrożenie
Koszty wdrożenia proponowanych rozwiązań
Działanie
Szacunkowy Koszt
Zamierzenia edukacyjne
500.000 zł/rok
Obsługa administracyjna, działalność metodyczna, analizy
doświadczeń (LL) - wsparcie „polityki edukacyjnej”
240.000 zł /rok
Razem:
740.000 zł/rok
Doposażenie podmiotów szkolących w nowoczesne pomoce naukowe
11.000.000 zł
Razem (2 pierwsze lata):
11.740.000 zł
Zatrzymanie odejścia 40 osób (33%/rok w ciągu 2 lat)
-12.624.040
Razem:
-884040
Zwrot kosztów inwestycji + korzyści finansowe w ciągu 2 lat !
WNIOSKI
1. Kształcenie i doskonalenie kadr medycznych nie stanowi panaceum,
jednakże odbudowa Wojskowej Służby Zdrowia jest ściśle
uzależniona od efektywności i spójności tego systemu, ze
szczególnym uwzględnieniem edukacji podyplomowej.
2. Poszczególne etapy podwyższania kwalifikacji zawodowych należy
lepiej powiązać z rozwojem i awansem służbowym
3. Jednostki kształcące wojskowej służby zdrowia powinny
współpracować na zasadzie „sieci dydaktycznej”
4. Ciągłość prac i harmonizacja zadań stanowi warunek powodzenia
zaproponowanego programu działań.
Służba Zdrowia WP:
1775-2025 ?
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
płk dr n. med. Stefan Antosiewicz
Komendant Centrum Kształcenia Podyplomowego
Wojskowego Instytutu Medycznego,
Wiceprezes Wojskowej Izby Lekarskiej
www/wim.mil.pl
[email protected]