Falowanie rynku

Tytuł: Rzeczpospolita – Nieruchomości
Data: 27.10.2003
Autor: Bohdan Wyżnikiewicz, Marcin Peterlik
Pod patronatem "Rzeczpospolitej"
Falowanie rynku
BOHDAN WYŻNIKIEWICZ, MARCIN PETERLIK
Rok 2002 był drugim z kolei rokiem regresu w budownictwie. W 2001 r. wartość sprzedaży
produkcji budowlano-montażowej w systemie zleceniowym obniżyła się o 11,7 proc. W roku 2002.
- o 8,7 proc. To najgorsze rezultaty budownictwa od wielu lat. Dlatego warto wyróżnić te firmy,
które dobrze radzą sobie na trudnym rynku.
Siódmy ranking największych przedsiębiorstw budowlanych w Polsce - Lista 100 - obejmuje firmy, które mają
znaczący udział produkcji budowlanej w przychodach oraz odesłały do redakcji serwisu Murator PLUS ankiety z
najważniejszymi informacjami o wynikach w 2002 r.
Kryterium kolejności w rankingu jest wartość sprzedaży ogółem. Przeprowadzono także rankingi: Liderów Grup
Kapitałowych oraz Liderów budownictwa mieszkaniowego.
Dwie firmy rywalizujące w kilku poprzednich latach o palmę pierwszeństwa: warszawski Budimex i kielecki Exbud
Skanska nie nadesłały informacji o wynikach w 2002 r., ale Budimex przedstawił dane do rankingu liderów. Odmowy
tych firm dotyczyły też innych rankingów (m.in. 500 "Rzeczpospolitej" i "Gazety Bankowej").
Sprzedaż
Zdecydowana większość największych firm budowlanych to własność prywatna. W 2002 r. tylko jedna wykazała
dominujący udział własności skarbu państwa. Konkurencja w budownictwie rośnie od lat, ale koncentracja produkcji
w największych przedsiębiorstwach pozostaje niewielka i od lat stabilna. Kolejny rok w rankingu największą sprzedażą
wykazał się kielecki Mitex. Struktura odbiorców produkcji budowlanej największych przedsiębiorstw zmieniła się
nieznacznie od 2001 r. Najważniejszymi klientami pozostają krajowe prywatne firmy. Ich udział między 1999 a 2002 r.
zwiększył się z 29,2 do 40,3 proc. Na drugim miejscu znalazły się przedsiębiorstwa państwowe, zaś zagraniczne
stanowiły 9,3 proc. rynku dla największych firm budowlanych (rok wcześniej 16,7 proc.).
Przychody
Duże firmy budowlane z LISTY 100 obniżyły przychody z działalności budowlanej tylko o 6,3 proc., czyli znacznie
mniej niż cały sektor. Barierę 100 mln zł przychodów ogółem przekroczyło jednak tylko 28 przedsiębiorstw (w 2000 r.
aż 54). Tylko sześć przekroczyło 5 proc. relacji takich przychodów w stosunku do przychodów ze sprzedaży. Niski
poziom tej relacji świadczy o zajmowaniu się przedsiębiorstw budowlanych swoją podstawową działalnością.
Większą dynamikę przychodów wykazują zwykle mniejsze firmy, gdyż w ich przypadku stosunkowo niewielki jest
punkt odniesienia. Największą dynamikę przychodów z produkcji budowlano-montażowej osiągnęła w 2002 r. setna
na LIŚCIE 100 firma Sowir z Bydgoszczy (wzrost o 223 proc.). Drugi pod tym względem był Wersal Podlaski z
Białegostoku (19. w rankingu głównym). W pierwszej dziesiątce najbardziej dynamicznych firm znalazły się tylko trzy
z pierwszej dziesiątki LISTY 100 i pięć z drugiej pięćdziesiątki. Wśród dziesięciu firm o największym wzroście
przychodów w 2001 i w 2002 r. nie ma ani jednej z pierwszej dziesiątki LISTY 100. Świadczy to o tym, jak trudno
utrzymać wysoką dynamikę przychodów w kolejnych latach i ukazuje rzadkość spektakularnej dynamiki wzrostu
sprzedaży produkcji budowlanej.
Zysk i wypłacalność
Średnia zyskowność firm budowlanych jest zwykle stosunkowo niska, co wynika z dużej konkurencji na tym rynku.
Średnia stopa zyskowności netto firm z LISTY 100 wyniosła w 2002 r. 0,8 proc., gdy rok wcześniej 0,4 proc., co może
wynikać z nieobecności w rankingu firm deficytowych. Najwyższą zyskowność osiągnęło Przedsiębiorstwo
Rewaloryzacji Zabytków z Krakowa (pozycja 81.), ale w gronie dziesięciu najbardziej zyskownych są aż trzy firmy z
pierwszej dwudziestki największych przedsiębiorstw.
Jak podaje GUS, w 2002 r. 64 proc. firm budowlanych zatrudniających ponad 49 osób wykazało zysk netto, a 36 proc.
stratę netto. Na LIŚCIE 100 ta proporcja jest znacznie lepsza - zysk netto wykazało aż 86 proc. firm.
Zyski o największej wartości bezwzględnej przypadają największym przedsiębiorstwom. Wśród dziesięciu firm o
największym zysku netto znalazła się tylko jedna spoza pierwszej dwudziestki firm o największych przychodach.
Łączny zysk netto dziesięciu najlepszych pod tym względem przedsiębiorstw wyniósł 115,5 mln zł (rok wcześniej - 133
mln zł, a dwa lata wcześniej - 294 mln).
Wskaźnik wypłacalności, czyli relacja wartości majątku obrotowego firm do sumy zobowiązań krótko- i
długookresowych, jest - podobnie jak w poprzednich latach - stosunkowo wyrównany. Tylko w około jednej czwartej
firm jest niekorzystny, czyli wartość zobowiązań przekracza wartość majątku obrotowego. Największe firmy
budowlane od lat wstrzemięźliwie zaciągają zobowiązania - do długookresowych przyznały się 53 (w 2001 r. - 71), z
czego pięć osiągnęło ponad 30-proc. udział takich zobowiązań we wszystkich zobowiązaniach.
Zatrudnienie
Największe firmy budowlane to liczący się w gospodarce pracodawcy. Sześć zatrudniało w 2002 r. więcej niż tysiąc
pracowników (przed rokiem 9, przed trzema laty 13 firm), a 12 firm - mniej niż stu pracowników (przed rokiem 7).
Średnia wielkość zatrudnienia "setki" to 392 osoby (przed rokiem 471, przed dwoma laty 566), a wartość środkowa
(mediana) to 290 osób (rok wcześniej 359). Dane te ukazują dramatyczną sytuację rynku budowlanego.
Choć łączne zatrudnienie w firmach LISTY 100 zmniejszyło się średnio o 5 proc., to faktycznie zmalało w 69 firmach,
w 27 wzrosło, a w czterech pozostało na niezmienionym poziomie. Wśród dziesięciu największych pracodawców są
cztery firmy z pierwszej dziesiątki rankingu. Świadczy to o zróżnicowaniu wydajności pracy w budownictwie, co wiąże
się ze specyfiką wielu specjalności, różnym stopniem wykorzystania sprzętu i angażowania podwykonawców.
Udział pracowników budowlanych w ogólnej liczbie zatrudnionych w dziewięciu firmach z LISTY 100 przekroczył 90
proc., a średni udział to 68 proc. (podobnie jak w poprzednich latach). Udziały przychodów z produkcji budowlanomontażowej w przychodach ze sprzedaży są znacznie wyższe i osiągają od lat średnio około 87 proc.
Sezonowość działalności budowlanej powoduje przyjmowanie dodatkowych pracowników w okresach jej natężenia. W
2002 r. średnia "nadwyżka" maksymalnej w ciągu roku liczby pracowników do zwykłej wyniosła 77 proc. Przed rokiem
było to 64 proc. - taka zmiana oznacza, że pracodawcy na stałe zatrudniają tylko osoby naprawdę niezbędne przez
cały rok.
Eksport
Liderem eksportu wśród największych firm budowlanych okazało się Trasko Invest z Ostrzeszowa. Mostostal Siedlce
trzeci rok z rzędu jest wiceliderem największych eksporterów usług budowlano-montażowych.
Eksport największych firm budowlanych z LISTY 100 był w 2002 r. po raz kolejny niższy niż w poprzednim roku. Nadal
też postępuje jego koncentracja w niektórych firmach (36, gdy przed rokiem 40). Ciągle także największe firmy
budowlane wykazują nikłą zależność między wartością eksportu i jego udziałem w przychodach a wielkością
przychodów ze sprzedaży. Specjalizują się głównie w sprzedaży na rynek krajowy.
Wnioski
Rok 2002 nie zmienił zasadniczo obrazu największych firm budowlanych i prawidłowości rynku ukształtowanych w
poprzednich latach. W trudnych czasach lepiej radzą sobie duże przedsiębiorstwa, choć nie bez wyrzeczeń i strat najczęściej zmniejszając zatrudnienie, niekiedy drastycznie, oraz godząc się z niższymi zyskami. Największe firmy
budowlane, w odróżnieniu od przemysłowych, nie były w stanie zrekompensować słabego popytu krajowego
zwiększonym eksportem - pozostaje on ich słabą stroną. Optymistyczny jest awans na LIŚCIE 100 dynamicznych firm
średniej wielkości, które potrafią zdobywać rynek, dzięki jakości świadczonych przez nie usług.
Wyniki firm budowlanych z pierwszej połowy 2003 r. wskazują na początek poprawy sytuacji w tej branży. Należy
oczekiwać zwiększenia inwestycji w gospodarce, co wpłynie na dalszy wzrost popytu na usługi budowlane. Również
przystąpienie Polski do UE pozwoli firmom budowlanym wejść w lepszy okres.
Udział przychodów
budowlanych w
przychodach ogółem
Zysk netto (mln zł)
Dynamika zysku netto (%)
Zyskowność (%)
Wskaźnik wypłacalności
Udział zobowiązań
długoterminowych (%)
Liczba zatrudnionych
Udział pracowników
budowlanych (%)
Liczba placów budowy
Barbara
Blida
Dynamika przychodów
(%)
Nazwisko prezesa
Rok powstania
1993
Przychody ze sprzedaży w
2002 r (mln)
J.W. Construction
sp. z o.o.,
Warszawa
Forma własności
15
Nazwa Przedsiębiorstwa
miejsce na liście
LISTA 100 – NAJWIĘKSZE PRZEDSIĘBIORSTWA BUDOWALNE W POLSCE – VII EDYCJA
400
231,2
-16,2
98,1
12,3
-18,3
5,2
143,0
6,0
697
73,6
16
5
J.W. Construction
Holding SA Ząbki
1993
400
bd
Udział przychodów
budowlanych w przychodach
ogółem (%)
Zysk netto (mln zł)
Zyskowność (%)
Udział eksportu (%)
Wskaźnik wypłacalności (%)
Udział zobowiązań
długoterminowych (%)
Liczba zatrudnionych
Udział pracowników
budowlanych (%)
516,
3
Dynamika przychodów (%)
Przychody ze sprzedaży w
2002 r (mln)
Liczba zależnych podmiotów
w roku 2002
Ryszard
Matkow
ski
Forma własności
Nazwisko prezesa
Rok powstania
Nazwa
Kolejność
LIDERZY GRUP KAPITAŁOWYCH – VII EDYCJA
85,7
97,2
25,7
4,9
bd
178,1
24,5
1002
63,7