Projekt testowania metod oceny stanu ekologicznego rzek Polski w

Projekt testowania metod oceny stanu ekologicznego rzek Polski w

Projekt testowania metod oceny
stanu ekologicznego rzek
Polski w oparciu o badania
ichtiofauny.
Piotr Dębowski, IRŚ
Jan Bocian, ICOZ, UŁ
W zakresie elementów biologicznych dla klasyfikacji
stanu ekologicznego rzek wyróŜniono następujące
komponenty:
•skład i liczebność flory wodnej,
•skład i liczebność makrozoobentosu,
•skład, liczebność i strukturę wiekową ryb.
Zalety ryb jako identyfikatorów jakości
środowiska
•są obecne w niemal wszystkich ekosystemach
wodnych,
•systematyka, wymagania ekologiczne i strategie Ŝyciowe
ryb są dobrze poznane, często lepiej niŜ innych grup
organizmów rzecznych,
•ze względu na róŜne preferencje siedliskowe związane z
rozmnaŜaniem i Ŝerowaniem informują o stopniu
zróŜnicowania siedliska rzecznego oraz są wraŜliwe na
wszelkie jego zmiany,
•jako organizmy migrujące są identyfikatorem ciągłości
systemu rzecznego i indykatorem zaburzeń tej ciągłości
(np. tamy),
•ze względu na długość Ŝycia informują o kondycji
ekosystemu rzecznego w długim przedziale czasu,
•jest bogata informacja historyczna dotycząca przede
wszystkim składu gatunkowego i rozprzestrzenienia ryb,
•mają duŜe gospodarcze znaczenie oraz są postrzegane
przez społeczeństwo jako istotny komponent środowiska
rzecznego.
Sytuacja aktualna w Polsce:
•brak standardowego monitoringu ryb w rzekach i badań
ukierunkowanych na stworzenie takiego monitoringu,
•rozproszenie istniejących danych dotyczących stanu
ichtiofauny wśród róŜnych instytucji i programów
naukowych oraz brak instytucji gromadzącej i
przetwarzającej takie dane,
•istnienie dość duŜych zasobów danych historycznych,
•istnienie dostępnego formatu bazy danych FIDES
opracowanego w ramach projektu FAME.
Zadania
1. Utworzenie bazy istniejących danych historycznych.
2. Przetestowanie na posiadanych danych indeksu EFI
i, ewentualnie, innych indeksów stosowanych w
Europie.
3. Określenie zakresu stosowalności indeksów i
zaproponowanie metod alternatywnych dla rzek
spoza tego zakresu.
Proponowane typy rybne rzek
•
•
•
•
•
•
Górskie strumienie pstrągowe.
Górskie strumienie z brzaną.
Nizinne strumienie pstrągowe.
Średnie i duŜe rzeki nizinne – leszczowe.
Rzeki nizinne – brzanowe.
Małe rzeki i strumienie na niŜu.
Biotyczne wskaźniki w EFI
• Zagęszczenie ryb owadoŜernych.
• Zagęszczenie ryb wszystkoŜernych.
• Zagęszczenie ryb fitofilnych.
• Relatywna liczebność ryb litofilnych.
• Liczba gatunków bentosowych.
• Liczba gatunków reofilnych.
• Względna liczba gatunków nietolerancyjnych.
• Względna liczba gatunków tolerancyjnych.
• Liczba gatunków daleko wędrujących.
• Liczba gatunków potamodromicznych
Abiotyczne wskaźniki w EFI
• Wysokość nad poziom morza.
• Obecność jezior powyŜej stanowiska.
• Charakter przepływu.
• Szerokość.
• Typ geologiczny podłoŜa.
• Średnia roczna temperatura powietrza.
• Spadek.
• Wielkość zlewni.
A takŜe opisową i geograficzną lokalizację stanowiska
oraz charakterystykę metod połowu ryb.
Udział w projekcie zadeklarowali przedstawiciele
następujących instytucji:
•Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie,
•Międzynarodowe Centrum Ekologii PAN,
•Instytut Ochrony Przyrody,
•Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej,
•Uniwersytet Łódzki,
•Uniwersytet Wrocławski,
•Uniwersytet Rzeszowski,
•BOKU - University of Natural Resources and Applied
Life Sciences, Vienna.
Harmonogram
•Utworzenie bazy istniejących danych historycznych
(Zadanie 1) – 8 m-cy od rozpoczęcia projektu.
•Przetestowanie na posiadanych danych indeksu EFI
(Zadanie 2) – 10 m-cy od rozpoczęcia projektu.
•Określenie zakresu stosowalności indeksu i
zaproponowanie metod alternatywnych dla rzek spoza
tego zakresu (Zadanie 3) – 12 m-cy od rozpoczęcia
projektu.