01 - Unicorn Group

Lord d’Abernon był typowym przedstawicielem
brytyjskiego establishmentu epoki wiktoriańskiej,
absolwentem elitarnej szkoły Eton i renomowanego
uniwersytetu. Zanim nagle i raczej przypadkowo został
skierowany do Polski jako szef Misji Ententy, miał już za
sobą 63 lata życia i długą karierę. W roku 1877 wstąpił do
Gwardii Królewskiej, następnie pracował w administracji
kolonialnej, by w roku 1882 zostać członkiem Rady
Długu Otomańskiego, a po roku jej prezesem.
Kolejno był doradcą finansowym rządu egipskiego
i gubernatorem Banku Otomańskiego. W roku 1899
został posłem partii konserwatywnej do Izby Gmin,
by po 15 latach i uzyskaniu tytułu barona zasiąść
w Izbie Lordów.
W czerwcu 1920 roku został ambasadorem Jego
Królewskiej Mości w Berlinie, skąd premier Lloyd George
po fiasku brytyjskiej mediacji w sprawie zawarcia pokoju
(lub choćby rozejmu) między Polską a bolszewicką Rosją
REWOLUCJA
NA PODBÓJ „STAREGO ŚWIATA”
21 lipca 1920 r. skierował go z dobranym ad hoc gronem
dyplomatów i oficerów (w tym gen. Maxime’em Weygandem,
Celem Włodzimierza Lenina – dyktatora bolszewickiej Rosji – było zburzenie „starego świata”,
szefem sztabu marszałka Focha) do Warszawy.
NIEPODLEGŁOŚĆ
ODRODZONA RZECZPOSPOLITA
I FEDERACJA PAŃSTW NARODOWYCH
przeniesienie płomienia rewolucji z Rosji do Europy i na wszystkie inne kontynenty. Droga do
Jesienią 1918 roku w odmętach zawieruchy I wojny światowej upadały mocarstwa zaborcze:
Europy wiodła przez odradzającą się Polskę, którą postrzegał jako przeszkodę. Zamierzał
Niemcy, Austria i Rosja. W tyglu narodów środkowo-wschodniej Europy budziła się do niepodległego
Celem Misji było „udzielenie rad Rządowi Jego Królewskiej
narzucić Polsce ustrój sowiecki, tworząc przy pomocy bagnetów Polską Republikę Rad.
bytu zmartwychwstała Rzeczpospolita. Podstawowym celem Naczelnika Państwa i Wodza
Już w listopadzie 1918 roku Armia Czerwona rozpoczęła operację o kryptonimie „Wisła”,
Naczelnego było zapewnienie powstającemu państwu warunków swobodnego rozwoju.
Mości w sprawie porozumienia się z Rządem Polskim
ruszając przez Białoruś i Polskę, aby wesprzeć rewolucję w Niemczech. Wojsko Polskie
Józef Piłsudski zapisał w roku 1925: Polska początek wojny z Sowietami miała już w roku 1918,
odrzuciło w roku 1919 wojska bolszewickiej Rosji z Białorusi na wschód, za Dźwinę i Berezynę.
a był to rok, w którym zaledwie dwa ostatnie miesiące żyć zaczęła życiem samodzielnym. (…)
i innymi rządami w związku z pertraktacjami o zawieszenie
Kolejną próbę przeniesienia na zachód pożaru rewolucji podjęła bolszewicka Rosja wiosną
Zdecydowałem mianowicie natężyć siły, aby możliwie daleko od miejsc, gdzie się nowe życie
i latem 1919 roku, pragnąc przez Ukrainę połączyć się z rewolucją na Węgrzech.
wykluwało i wykuwało, obalić wszelkie próby i zakusy narzucenia raz jeszcze życia obcego,
broni między Polską a Rosją Sowiecką”. Miała ona także
Oceniając sytuację na przełomie 1919 i 1920 roku, Lenin powiedział: Doszliśmy do przekonania,
życia nieurządzonego przez nas samych.
że zbrojny atak Ententy przeciwko nam skończył się, że wojna obronna z imperializmem
Józef Piłsudski rozumiał, że polityka Rosji, niezależnie od tego, czy „białej” czy „czerwonej”,
skończyła się, wygraliśmy ją. Stanęliśmy przed nowym zadaniem (…) sprawdzimy za pomocą
pozostanie imperialna i będzie stanowiła zagrożenie dla odradzającej się Rzeczypospolitej. Naczelnik
bagnetów, czy w Polsce nie dojrzała proletariacka rewolucja socjalistyczna. Stwierdziliśmy,
Państwa oceniał, że sowiecka Rosja wojnę prowadziła z nami pod hasłem narzucenia nam Polakom
że gdzieś pod Warszawą znajduje się (…) centrum całego współczesnego systemu
ustroju jednakowego ze sobą, to znaczy sowieckiego, i ten cel chrzciła nazwą rewolucji od zewnątrz.
imperialistycznego oraz że okoliczności pozwalają nam wstrząsnąć tym systemem i prowadzić
Polska nie planowała więc marszu na Moskwę i obalenia rządów komunistycznych, a jedynie obronę
politykę nie w Polsce, ale w Niemczech i w Anglii.
przed imperializmem rosyjskim w jakimkolwiek kolorze – „czerwonym” czy „białym”.
Miejsce Polski w nowej sowieckiej Europie wyznaczały zarówno ukształtowane w Rosji pojęcia
Józef Piłsudski rozumiał, że sama Polska jest zbyt słaba, aby samodzielnie przeciwstawić się
oraz praktyka walki z polskością utożsamianą przez bolszewików z czynnikiem klasowym.
odrodzeniu imperializmu niemieckiego i rosyjskiego. Zamierzał, odwołując się do tradycji dawnej
Zbitka pojęciowa Polak-pan prowadziła do eksterminacji warstw wykształconych, posiadających
Rzeczypospolitej wielu narodów, stworzyć federację państw narodowych między Bałtykiem
instynkt państwowotwórczy, a tym samym ograniczała obszar narodowy, cofając Polskę do
a Morzem Czarnym, obejmującą Ukrainę, Białoruś i republiki bałtyckie, zdolną do utrzymania
poziomu sowieckich republik.
równowagi między Niemcami i Rosją.
Lord Edgar Vincent wicehrabia d’Abernon wśród członków Misji Ententy w Polsce.
w zawoalowany sposób zasugerować polskim politykom
zmianę rządu i zastąpienie Piłsudskiego przez Weyganda
na stanowisku Naczelnego Wodza.
Jedynym realnym osiągnięciem Misji było odblokowanie
drogi zaopatrzenia dla Wojska Polskiego w Gdańsku. Rola
22 kwietnia 1919 r. w oswobodzonym od bolszewików Wilnie wydał odezwę do mieszkańców
gen. Weyganda ograniczała się praktycznie do dekoracji
b. Wielkiego Księstwa Litewskiego, zapowiadając swobodne samookreślenie polityczne tego obszaru.
i doradztwa polskiemu szefowi Sztabu Generalnego
sprzed II rozbioru.
gen. Tadeuszowi Jordan-Rozwadowskiemu, który nie
21 kwietnia 1920 r. zawarł umowę międzypaństwową i sojusz wojskowy z Semenem Petlurą
chciał słuchać zaleceń francuskiego supervisora,
oswobodziły Kijów, odrzucając Armię Czerwoną za Dniepr. Niepodległa Ukraina została
Odrzucił Armię Czerwoną na wschód, osiągając w końcu roku 1919 linię frontu zbliżoną do granicy
Na przełomie 1919 i 1920 roku wspólnie z wojskami łotewskimi odzyskał Dźwińsk dla Łotwy.
reprezentującym Ukraińską Republikę Ludową. W Bitwie o Ukrainę wojska polskie i ukraińskie
uznana – oprócz Polski – przez Finlandię, Łotwę i Rumunię.
grzecznie potakując jego sugestiom. Misja wyjechała
z Warszawy po sześciu tygodniach, a wojna trwała do
18 października 1920 r.
00/01
00/01
00_04
00/02
WOJNA ŚWIATÓW 1920
Walczące
czące ze sobą cywilizacje
ywilizacje
Motywem przewodnim wystawy są opinie Edgara
były
yły do g
gruntu odmienne,
dmienne, cele
cel
PATRONI WYSTAWY:
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej – Bronisław Komorowski
Prymas Polski – ks. abp. Józef Kowalczyk
Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy – Hanna Gronkiewicz-Waltz
Vincenta wicehrabiego d’Abernona, wybitnego
ORGANIZATORZY WYSTAWY:
przedstawiciela establishmentu Imperium Brytyjskiego,
przewodniczącego Misji Ententy w Polsce latem 1920
roku, zawarte w książce Osiemnasta decydująca bitwa
SPONSOR:
w dziejach świata. Pod Warszawą 1920 r.
Opinie te są wykładem jego historiozofii,opisującym
konflikt Polski z bolszewicką Rosją (w tym Bitwę
PARTNERZY:
Warszawską) z perspektywy europejskiej, widziany
oczami przedstawiciela największego ówcześnie
Wykorzystane materiały pochodzą ze zbiorów:
Muzeum Wojska Polskiego
Archiwum Państwowego Miasta Krakowa
Narodowego Archiwum Cyfrowego
Centralnego Archiwum Wojskowego
Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu
Domu Spotkań z Historią
prywatnych autorów wystawy
Muzeum Józefa Piłsudskiego
Piotra Kamińskiego (mapy)
światowego imperium. Postrzegał on tę wojnę nie
i metody przeciwników
ników najostrzej
sprzeczne
czne ze sobą,
ą, nie była to
więc waśń pokrewnych
nych sobie
plemion,
on, lecz raczej zmaganie
ie
WOJNA
ŚWIATÓW
WOJNA ŚWIATÓW 1920
Wystawa w 90. rocznicę Bitwy Warszawskiej
Archiwum Państwowego Miasta Stołecznego Warszawy
00/06
00/03
Wojna Polski i bolszewickiej Rosji była nieuchronnym
starciem, bowiem ich cele były przeciwstawne,
a nawet asymetryczne.
Rzeczpospolita broniła niepodległości poprzez budowę bloku państw między
Niemcami i Rosją. Polska nie pragnęła ani podboju Rosji, ani ingerencji w wojnę
domową „białych” z „czerwonymi”. Szukała współpracy z „trzecią” Rosją –
demokratyczną, gotową porozumiewać się z sąsiadami na zasadzie partnerstwa.
Współczesna historia cywilizacji zna mało wydarzeń posiadających znaczenie
Bolszewicka rewolucja eksportowana z Rosji miała na celu podbój i zburzenie
większe od bitwy pod Warszawą w roku 1920. Nie zna zaś ani jednego,
które by było mniej doceniane. Gdyby bitwa pod Warszawą zakończyła się była
„starego świata”, stworzenie „nowego człowieka” i „nowego społeczeństwa”,
zwycięstwem bolszewików, nastąpiłby punkt zwrotny w dziejach Europy,
nie ulega bowiem najmniejszej wątpliwości, iż z upadkiem Warszawy środkowa
Europa stanęłaby otworem dla propagandy komunistycznej i dla sowieckiej inwazji.
w którym nie było miejsca zarówno dla Polski, jak i innych państw narodowych,
Bitwa pod Tours [Poitiers] stoczona została w roku Pańskim 732. W słowach
ponieważ „proletariat nie miał ojczyzny”.
niemniej dobitnych mówić należy o wypadkach z roku 1920. Gdyby Piłsudski
i Weygand w Bitwie pod Warszawą nie zdołali powstrzymać triumfalnego
zbrojne dwóch
dwóch, zasadniczo
adniczo
rozbieżnych,
ozbieżnych św
światopoglądów.
opoglądów
pochodu armii sowieckiej, to nie tylko chrześcijaństwo doznałoby klęski, lecz
Bitwa Warszawska była decydującym starciem tej wojny. Zwycięskie
i cała cywilizacja zachodnia znalazłaby się w niebezpieczeństwie. Bitwa pod
Tours ocaliła naszych przodków brytyjskich oraz ich galijskich sąsiadów od jarzma
Koranu. Bitwa natomiast pod Warszawą, rzec można śmiało, wybawiła Europę
Wojsko Polskie odrzuciło wojska bolszewickiej Rosji ponownie na wschód.
Środkową, a także częściowo i Zachodnią, od jeszcze bardziej wywrotowego
niebezpieczeństwa, to jest fanatycznej tyranii Sowietów.
Po kolejnych klęskach Armii Czerwonej w Bitwach nad Niemnem oraz na Wołyniu
Gdyby Karol Martel nie zahamował podbojów saraceńskich w bitwie pod Tours
[Poitiers], to niewątpliwie wykładano by dziś Koran w uczelniach Oksfordu,
a uczniowie staraliby się udowadniać ludności świętość i prawdę objawień
(Edgar Vincent d’Abernon, Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata. Pod Warszawą 1920 r.)
tylko w wymiarze politycznym (jako jedną z wielu
Mahometa.
i Podolu, 18 października 1920 r. zawarty został rozejm, a 18 marca 1921 r.
Zwycięstwo Karola Martela określają jako jedno z tych znamiennych wyzwoleń,
podpisany układ pokojowy w Rydze.
które zapewniają ludzkości powodzenie na całe stulecie. Polskie zwycięstwo
ZESPÓŁ AUTORSKI WYSTAWY:
KONSULTACJA NAUKOWA:
Honorata Andratowicz, studentka Uniwersytetu Kardynała Stefana
prof. dr hab. Janusz Cisek, dyrektor Muzeum Wojska Polskiego,
Wyszyńskiego, Muzeum Józefa Piłsudskiego
wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
mjr mgr inż. Krzysztof M. Gaj, oficer WP (Dowództwo Wojsk Lądowych
dr Adolf Juzwenko, dyrektor Zakładu Narodowego
w Warszawie), pasjonat historii polskiej wojskowości, przygotowuje
im. Ossolińskich we Wrocławiu
pracę doktorską nt. polskiej broni pancernej 1939 roku – organizacji,
prof. dr Andrzej Nowak, profesor Instytutu Historii PAN
dowodzenia i zabezpieczenia logistycznego
i Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
dr hab. Aleksandra Leinwand, pracownik naukowy Instytutu Historii PAN,
prof. hab. Janusz Odziemkowski, wykładowca Uniwersytetu
autorka książki o propagandzie sowieckiej w wojnie z Polską 1919–1920
Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, autor „Leksykonu
dr Daniel Koreś, pracownik Archiwum Dolnośląskiego Urzędu
wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920”
Marszałkowskiego we Wrocławiu i Uniwersytetu Wrocławskiego,
dr Marek Tarczyński, kierownik zespołu badawczego publikującego
autor biografii gen. Aleksandra Pragłowskiego oraz monografii o organi-
polskie dokumenty operacyjne wojny 1920 roku
polsko-rosyjskich wojen o dominację w regionie,
REDAKCJA I KOREKTA:
Ossolińskich we Wrocławiu, przygotowuje pracę doktorską nt. polskiej
Monika Bojko
opinii publicznej wobec polityki zagranicznej 1933–1939
Anna Wlaźnik
o Białoruś i Ukrainę), nie tylko w wymiarze ideologicznym
PROJEKT SCENOGRAFII:
polsko-bolszewickiej, przygotowuje monografię 1 Brygady
Zygmunt Fit
Spadochronowej
Radosław Kacprzak
PROJEKT GRAFICZNY:
wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, członek
Assi Kootstra
dał Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej niespełna dwadzieścia lat niepodległego
Przeciwnicy Polaków nie szli tworzyć, lecz obalać istniejący porządek przez
bytu, poświęconego na odrabianie zapóźnień cywilizacyjnych, budowę instytucji
zniszczenie wszystkiego, na czym opierają się nasze zasady religii, sprawiedliwości
i dobrej wiary.
ale ponadto jako starcie cywilizacji – wojnę dwóch
państwa i samoorganizację społeczeństwa. Skutkiem niepowodzenia odbudowy
W wielu sytuacjach historycznych Polska była przedmurzem Europy przeciw
inwazji azjatyckiej. W żadnym atoli momencie zasługi położone przez Polskę
odmiennych światów, odmiennych systemów wartości,
różnych kultur, sprzecznych filozofii.
dr hab. Grzegorz Nowik, kustosz wystawy, pracownik naukowy
Instytutu Studiów Politycznych PAN i Muzeum Józefa Piłsudskiego,
bolszewickiej niesionej z Rosji na bagnetach Armii Czerwonej. Ład wersalsko-ryski
Następstwa przypuszczalnej przegranej przedstawiały się bez porównania groźniej.
(jako konflikt demokracji i totalitarnego bolszewizmu),
mgr Wojciech Markert, doktorant na Uniwersytecie Warszawskim,
autor monografii pułków Wojska Polskiego walczących w wojnie
większe prawo do chwały. Zagrożona cywilizacja stała na znacznie wyższym
poziomie; w porównaniu z nią czasy Karola Martela były epoką barbarzyńską.
zacji niemieckich wojsk pancernych
mgr Andrzej Kraska-Lewalski, pracownik Zakładu Narodowego im.
Zwycięstwo to uchroniło Europę i cywilizację europejską od zalewu rewolucji
w sierpniu 1920 roku posiada równe, a nawet pod wieloma względami być może
nie były większe, w żadnym momencie niebezpieczeństwo nie było groźniejsze.
wolnej Ukrainy i Białorusi była szczególna eksterminacja tych narodów obok
Bitwa pod Wiedniem była jednym z tych wydarzeń, w których Polska wywalczyła
Polaków w ZSRR.
bezpieczeństwo całej Europie. (…) jest rzeczą pewną, iż zwycięstwo odniesione
Ponowna agresja bolszewickiej Rosji na Polskę w roku 1939 była realizacją planów
pod murami Warszawy w roku 1920, we wpływie swym na europejską cywilizację
nie mniej było żywotne od tamtych historycznych zmagań, kiedy to Polska
zespołu badawczego wydającego polskie dokumenty operacyjne wojny
1920 roku, autor monografii polskiego radiowywiadu podczas wojny
z bolszewicką Rosją,
dawnych lat grała rolę przedmurza Zachodu.
z 1939 roku. Jednak sowietyzacja Polski po roku 1944 nie była już możliwa na
Zasadnicze znaczenie polskiego zwycięstwa nie ulega najmniejszej wątpliwości;
zasadach, z jakimi bolszewicy szli na zachód w roku 1920.
gdyby wojska sowieckie przełamały opór armii polskiej i zdobyły Warszawę,
laureat nagrody im. prof. Jerzego Łojka i dwukrotnie nagród KLIO
mgr Marek Osmelak, sekretarz Komitetu Organizacyjnego Ogólnopolsk-
wówczas bolszewizm ogarnąłby Europę Środkową, a być może, przeniknąłby
iego Konkursu Historycznego oraz Olimpiady Tematycznej
„Losy żołnierza i dzieje oręża polskiego”
mgr Konrad Paduszek, doktorant na Uniwersytecie Warszawskim,
autor monografii o propagandzie w wojnie polsko-bolszewickiej,
przygotowuje monografię polskiego wywiadu wojskowego
i cały kontynent.
Bitwa Warszawska była jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach Polski,
Rząd Moskiewski, skupiając swe siły do walki z Polską, miał cele o wiele
Europy i świata. Pamięć o dokonaniach naszych dziadów i pradziadów broniących
rozleglejsze i dalej idące jak samo zdobycie Warszawy. Jego ambicja, jego ufne
ppłk dr Juliusz Tym, pracownik naukowy Akademii Obrony Narodowej,
cywilizacji i zasad, na jakich opiera się dziś nasza wspólnota europejska, powinna
oczekiwanie zwycięstwa, rozciągało się na kraje leżące na zachód od Wisły
członek zespołu badawczego wydającego polskie dokumenty
i sięgało daleko poza granice Polski.
operacyjne wojny 1920 r., autor monografii 1 Dywizji Pancernej
gen. Stanisława Maczka
być fundamentem Unii Europejskiej.
(Edgar Vincent d’Abernon, Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata. Pod Warszawą 1920 r.)
00/07
00/08
00/03
00_10
00/11
00/12