Prawo w pracy eksperta

Prawo w pracy nauczyciela
2.Źródła i hierarchia prawa w Polsce
2.1.Pojęcie prawa
Prawo jest definiowane jako jeden z istniejących systemów norm. Podstawowym jego elementem są
normy prawne.
Prawo wyróżnia się kilkoma szczególnymi cechami:
 Jest tworzone w sposób zorganizowany i celowy przez organy państwowe
i
samorządowe, dysponujące władzą polityczną.
 Normy prawne maja charakter uniwersalny, tzn. regulują całość życia społecznego oraz zobowiązują
do określonego zachowania wszystkie osoby, które są podporządkowane danym organom władzy.
 Prawo dzięki jego oficjalnemu publikowaniu może być znane wszystkim obywatelom.
 Przestrzeganie prawa jest zwykle obwarowane sankcjami.
Zachowanie ludzkie regulują różne systemy norm. Obok prawa są to:
 moralność (etyka)- normy moralne odwołują się do tego, co w postępowaniu człowieka uznaje się
za „słuszne”, „stosowne” , „dobre” czy też sprawiedliwe.
 normy wewnątrzorganizacyjne - to przede wszystkim normy stanowione przez różne organizacje w
celu uporządkowania ich działalności oraz określenia praw
i obowiązków ich
członków. Maja ograniczona moc obowiązującą ( dotyczą tylko członków organizacji). Zbiorem
tego typu norm jest np. statut szkoły.
2.2. Źródła prawa w RP
Źródła prawa sensu stricto tzn. źródła pochodzenia prawa – akty prawne zawierające zarówno przepisy
prawa, jak i regulujące tryb tworzenia takich aktów.
Źródła poznawania prawa – obejmuje wszystkie materiały , z których możemy zaczerpnąć wiedzę na
temat prawa, oraz wszelkie formy przekazu o nim (np. promulgatory, tzn. Dzienniki Ustaw i inne dzienniki
urzędowe, dokumenty, publikacje prasowe i książkowe lub internet).
Hierarchia źródeł prawa
1. Konstytucja ( ustawa zasadnicza)
2. Ustawa zwykła, ratyfikowana, umowa międzynarodowa (np. ustawa o systemie oświaty, Karta
Nauczyciela, zasady i procedury awansu zawodowego)
3. Rozporządzenie (np. rozporządzenie MENiS w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez
nauczycieli)
4. Akt prawa miejscowego
Niezbędnym warunkiem uznania ustawy lub rozporządzenia za obowiązujące prawo jest jego należyte
promulgowanie, czyli publikacja. Ustawy i rozporządzenia są publikowane
w Dzienniku Ustaw RP, a
akty niższej rangi – w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”. Akty prawa miejscowego (uchwały) są
publikowane w sposób zwyczajowy
w danej miejscowości (np. rozplakatowanie, wywieszenie w
urzędzie), a także
w dziennikach wojewódzkich. Zarządzenia MEN ukazują się w
Dzienniku Urzędowym MEN.
3. Instytucja awansu zawodowego w prawie oświatowym
3.1. Pojęcie „prawa oświatowego”
Prawo oświatowe, które w chwili obecnej nie ma jeszcze rangi wyodrębnionej dziedziny, łączy w sobie
wiele elementów, zaczerpniętych z różnych gałęzi prawa. Wspólna cechą tych różnorakich elementów
składających się na „prawo oświatowe, jest przedmiot regulacji : zasady i funkcjonowanie systemu oświaty.
Na tej podstawie do prawa oświatowego zaliczamy normy regulujące następujące kwestie:

powoływanie, działalność i likwidowanie szkół, placówek oświatowych, opiekuńczo –
wychowawczych, doskonalenia nauczycieli i innych – ustawa
o systemie oświaty
wraz z rozporządzeniami wykonawczymi;
 stosunek jednostek samorządu terytorialnego do szkół i placówek – ustawa
o
systemie oświaty oraz trzy ustawy samorządowe;
 prawa i obowiązki uczniów i ich prawnych opiekunów- Konstytucja, Międzynarodowe Pakty
Praw Człowieka ONZ, Konwencja o Prawach Dziecka oraz ustawa o systemie oświaty;
 gospodarkę finansowa szeroko rozumianych szkół – ustawa o finansach publicznych oraz
rozporządzenie wykonawcze MEN, określające zasady podziału tzw. subwencji oświatowej, ustawa
o dochodach jednostek samorządu terytorialnego;
 ustrój administracji oświatowej oraz zasady sprawowania przez nią nadzoru pedagogicznego
nad jednostkami systemu oświaty – ustawa o systemie oświaty oraz wydane na jej podstawie
rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego;
 zatrudnianie pracowników – Karta Nauczyciela wraz z przepisami wykonawczymi oraz kodeks
pracy.
3.2. Rola prawa w funkcjonowaniu szkół
Wszystkie szkoły i placówki, tworzące system oświaty, podlegają regulacji prawnej. Prawo stanowi
fundament i ramy ich działalności. W celu właściwej realizacji przepisów prawa w szkołach tworzy się
dokumenty, które stanowią ich uzupełnienie. Bywają one nazywane „prawem szkolnym”. Oto ich krótki
przegląd:
 Statut szkoły (lub placówki)- najważniejszy dokument w szkole, zawierający normy bezpośrednio
dotyczące wszystkich aspektów jej organizacji
i funkcjonowania. Statut szkoły
określa: cele i zadania szkoły lub placówki, organ prowadzący szkołę, organy szkoły oraz ich
kompetencje, organizację szkoły, zakres zadań nauczycieli i innych pracowników szkoły oraz
zasady rekrutacji uczniów,
a także ich prawa i obowiązki. W szkołach publicznych
postanowienia statutu muszą być zgodne nie tylko z ustawa o systemie oświaty, lecz również
z rozporządzeniem MENiS w sprawie ramowych statutów.
 Uchwały rady pedagogicznej – dotyczą one np. zatwierdzenia planów pracy szkoły, uchwalenia
wspólnie z rada rodziców ważnych dokumentów np. programu wychowawczego.
 Regulaminy – są one wyciągiem najważniejszych przepisów ustawy o systemie oświaty,
rozporządzeń do tej ustawy oraz statutu szkoły, który ułatwia przyswojenie sobie przez wszystkich
zainteresowanych norm, regulujących prawa i obowiązki oraz właściwe zachowanie uczniów w
trakcie przebywania na terenie szkoły.
W szkole musi być uchwalony regulamin rady
pedagogicznej, samorządu uczniowskiego oraz rady rodziców.
4. Przepisy prawne regulujące awans zawodowy





art. 9a -9(rozdział 3a) ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela,
ustawa z dn. 14 czerwca 1960 r.- Kodeks postępowania administracyjnego,
rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 1 grudnia 2004 r.
w sprawie
uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli,
rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 31 maja 2005 r.
w
sprawie ramowego programu szkolenia kandydatów na ekspertów wchodzących w skład komisji
egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień zawodowy,
sposobu prowadzenia listy ekspertów oraz trybu wpisywania i skreślania ekspertów z listy.
rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 14 listopada 2007 r. zmieniające
rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.
Opracowanie: B.Oparka