Barwienie włókien poliakrylonitrylowych barwnikami kationowymi

Technologia i Jakość Wyrobów 60, 2015
Projekt ShoeBAT - platforma wymiany informacji na temat BAT w przemyśle
skórzanym
Project ShoeBAT - platform for exchange of information on BAT in leather industry
Piotr K. Olszewski*, Robert Gajewski
Instytut Przemysłu Skórzanego Oddział w Krakowie, ul. Zakopiańska 9, 30-418 Kraków,
*e-mail: [email protected]
Streszczenie
Wdrożenie nowoczesnych, niskoemisyjnych technik zawartych w katalogu Najlepszych Dostępnych Technik
(BAT) pozwala na znaczne ograniczenie szkodliwego wpływu przemysłu skórzanego na środowisko. Wiedza o
tych technikach jest wciąż ograniczona wśród przedsiębiorców, a głównym czynnikiem ograniczającym
modernizację zakładów są względy ekonomiczne, następnie niewiedza. Opracowana i zbudowana internetowa
platforma ShoeBAT stanowi kompendium wiedzy o najbardziej przyjaznych środowisku technikach w przemyśle
obuwniczym i garbarskim i stanowi platformę wymiany informacji na temat BAT przyczyniając się do promocji
tych technik. Badania świadomości ekologicznej, znajomości technik BAT i stopnia implementacji technik w
firmach branży skórzanej, wskazują na postęp.
Summary
The implementation of modern, low-emission techniques specified in the catalogue of Best Available Techniques
(BAT) allows significant reduction of the harmful effects of the leather industry on the environment. Knowledge of
these techniques is still limited among entrepreneurs, and the main limiting factor for the modernization of
companies are economic reasons, then ignorance. Developed and built online platform ShoeBAT is a compendium
of knowledge on the most environmentally friendly techniques in the footwear and leather industry and provides a
platform for exchange of information on BAT contributing to the promotion of these techniques. The study of
environmental awareness, knowledge of BAT and the degree of implementation techniques in companies of the
leather sector, indicate progress..
Słowa kluczowe: przemysł skórzany; garbarstwo, obuwnictwo, Najlepsze Dostępne Techniki, rozpowszechnianie
wiedzy.
Key words: leather industry, tanning, footwear industry, Best Available Techniques, knowledge dissemination.
1. Wstęp
Przemysł skórzany, odgrywający ważną rolę
w gospodarkach wielu krajów europejskich,
w szczególności w regionie Morza Śródziemnego, jest
powszechnie, i nie bez powodu, uznawany za uciążliwy
dla środowiska przyrodniczego. Emisja ścieków,
odpadów stałych, nieprzyjemnych zapachów i hałasów
często jest problemem nie tylko dla przedsiębiorcy, ale i
dla lokalnej społeczności i środowiska.
Pomimo rosnącej w ostatnich latach świadomości
zagrożeń
wynikających
z
niezrównoważonego
wykorzystywania
zasobów
naturalnych,
unowocześnianie przemysłu skórzanego i wdrażanie
pro-ekologicznych technik w garbarniach i zakładach
obuwniczych następuje powoli, a wiedza o metodach,
zmniejszających wpływ procesów produkcyjnych na
środowisko naturalne jest wciąż ograniczona.
Badania najbardziej przyjaznych dla środowiska
technik dla sektora obuwniczego i garbarskiego podjęte
zostały w projekcie „Promotion of best available
techniques in the European footwear and tanning
sectors” (ShoeBAT; LIFE12 ENV/ES/000243) przez
Instytut Przemysłu Skórzanego w Łodzi, Oddział
w Krakowie oraz jego partnerów. Celem podjętych
działań jest zbadanie stopnia implementacji tych
technologii, ocena stanu świadomości ekologicznej
i oddziaływania przedsiębiorstw z tych branż na
środowisko oraz zwiększenie wiedzy przedsiębiorców o
najbardziej przyjaznych dla środowiska technologiach.
W ramach projektu nawiązana została współpraca
z wyróżniającymi się firmami branży skórzanej z trzech
krajów: Hiszpanii, Włoch oraz Polski.
Celem szczegółowym projektu ShoeBAT było
stworzenie interaktywnego narzędzia – bazy danych,
w którym zostały wymienione najbardziej przyjazne dla
środowiska technologie, i które można stosować
w
przemyśle
obuwniczym
i
garbarskim.
W zamierzeniu, narzędzie to zwiększa świadomość
wśród właścicieli i pracowników firm z branży
skórzanej na temat wpływu działalności zakładów
obuwniczych i garbarskich na środowisko oraz na temat
istnienia nowych i zmodernizowanych technologii.
27
Technologia i Jakość Wyrobów 60, 2015
Działania
realizowane
w
projekcie
służą
popularyzowaniu wiedzy i sprzyjają wdrażaniu dobrych
praktyk.
Najlepsze Dostępne Techniki (Best Available
Techniques) – zgodnie z dyrektywą IPPC – są
standardem służącym określaniu wielkości emisji
zanieczyszczeń
dla
większych
zakładów
przemysłowych w Unii Europejskiej. Nadrzędnym
celem BAT jest zaproponowanie takich limitów
emisyjnych, które będą odzwierciedlać właściwe
proporcje pomiędzy spodziewanymi korzyściami
i poniesionymi kosztami. Techniki BAT obejmują
zarówno stosowaną technologię, jak i sposób
zaprojektowania, budowy, utrzymania, eksploatacji
i wycofania z użycia danej instalacji, musi być
rozwinięta w skali umożliwiającej jej wdrożenie
w danej branży i powinna zapewniać najskuteczniejszą
ochronę środowiska jako całości przy spełnieniu
warunku opłacalności z gospodarczego i technicznego
punktu widzenia. Zastosowanie BAT nie oznacza
wyeliminowania szkodliwych emisji w ogóle. W myśl
prawa wspólnotowego emisja jest dopuszczalna jeśli
mimo zastosowania najlepszej dostępnej techniki nie
można jej całkowicie zlikwidować lub ograniczyć.
W unijnym dokumencie referencyjnym dotyczącym
najlepszych dostępnych technik (BAT) dla garbarstwa
[3] szczegółowo opisano techniki garbarskie mające na
celu zapobieganie lub, jeżeli to niemożliwe,
zmniejszenie oddziaływania na środowisko instalacji
z garbarń, które uwzględniono przy określaniu BAT.
W odpowiednich przypadkach informacje te obejmują
poziomy efektywności środowiskowej (np. poziomy
emisji i zużycia), które mogą zostać osiągnięte przy
zastosowaniu przedstawionych technik, związanego
z nimi monitorowania i kosztów, a także kwestie
dotyczące wzajemnych powiązań pomiędzy różnymi
komponentami środowiska związane z opisywanymi
technikami.
Jak dotąd, Komisja Europejska nie opracowała zbioru
Najlepszych Dostępnych Technik w odniesieniu do
obuwnictwa i branż pokrewnych. Jednakże, na
podstawie różnych opracowań z zakresu wytwarzania
obuwia i jego elementów można przygotować katalog
BAT uwzględniający zarówno stan techniki i regulacje
prawne
w
zakresie
ochrony
środowiska
i dopuszczalnych emisji z zakładów produkcyjnych
i przetwórczych.
Jak wspomniano, wprowadzanie BAT w przemyśle
skórzanym następuje powoli i w ograniczonym stopniu.
Przyczyn tego stanu rzeczy należy upatrywać w
niedostatecznej znajomości niskoemisyjnych technik
(brak wiedzy na ten temat), niskiej świadomości
ekologicznej (brak wiedzy na temat szkodliwego
wpływu na środowisko) lub ograniczeniom natury
finansowej (wysoki koszt inwestycji).
Częściowym rozwiązaniem wymienionych problemów
i ograniczeń może być dostarczenie przedsiębiorcom
wiedzy na temat BAT oraz jej upowszechnianie
w branży skórzanej. Projekt ShoeBAT wychodzi
naprzeciw oczekiwaniom ze strony środowisk
ekologicznych.
2. Część doświadczalna
2.1. Platforma ShoeBAT
Opracowana w ramach projektu e-platforma ShoeBAT
została umieszczona w domenie http://www.lifeshoebat.eu. Najważniejszą jej częścią jest baza danych
BAT wraz z wyszukiwarką. Ponadto platforma zawiera
zakładki opisujące projekt, przedstawiające aktualne
wydarzenia związane z realizacją projektu oraz
materiały informacyjne i dane kontaktowe. Platforma
dostępna jest w czterech wersjach językowych:
angielskiej, polskiej, hiszpańskiej i włoskiej. Zgodnie
z ogólną zasadą, przeglądarka automatycznie wybiera
język wyświetlania. Platforma jest ogólnodostępna. Dla
zarejestrowanych
użytkowników
możliwe
jest
logowanie i edycja danych.
Dostęp do platformy można uzyskać na dwa różne
sposoby: 1) poprzez strefę graficzną albo 2) przez
bezpośredni dostęp do bazy danych.
1) Strefa graficzna ma charakter informacyjny
i
dostarcza
natychmiastowej
informacji
w skróconej formie. Najlepsze dostępne techniki są
tu wyświetlane za pomocą wyskakujących tekstów
(pop-up), poprzez kliknięcie w nazwę procesu
produkcji obuwia lub garbowania. Korzystając
z tej opcji, można odbyć wirtualną podróż przez
zakłady obuwnicze lub garbarskie otrzymując
dostęp do:
 obiektów w garbarni
 obiektów w fabryce obuwia
 informacji o dostawcach
 działu pomocy technicznej
 najlepszych dostępnych technik dla obuwia
(Obuwnicze BAT)
 najlepszych dostępnych technik dla garbarń
(Garbarskie BAT)
Obiekty w garbarni obejmują: magazyn skór surowych,
warsztat
mokry,
garbarnię,
dogarbowywanie
i wykańczanie; odpowiednie obiekty są dostępne
również w fabryce obuwia. Opracowane narzędzie jest
interaktywne, co oznacza, że przy przesunięciu kursora
nad obiektami, wyświetlane są teksty wyskakujące
(pop-up), ze skróconymi opisami najlepszych
dostępnych technik, które można wykorzystać w celu
uzyskania bardziej przyjaznych dla środowiska
procesów produkcji. Szczegółowe informacje o danej
technice są dostępne pod linkiem „czytaj więcej”.
28
Technologia i Jakość Wyrobów 60, 2015
2) Bezpośredni dostęp do bazy danych jest możliwy
bądź poprzez platformę graficzną bądź z głównej
strony platformy poprzez wybranie z menu:
Przejdź do menu narzędzia wyszukiwania
„Obuwnicze BAT” lub „Garbarskie BAT”.
Otwierające się okno pozwala na różne metody
wyszukiwania
informacji
o
najlepszych
dostępnych technikach:
 wyszukiwanie tekstowe - przy użyciu
dowolnego tekstu lub słowa
 wyszukiwanie według odpowiednich słów
kluczowych lub tagów
 wyszukiwanie opisowe - według nazwy
techniki opisu technicznego, korzyści dla
środowiska,
etapu procesu
lub słów
kluczowych
 Niezależnie od sposobu, w jaki uzyska się
dostęp do bazy danych, zebrane informacje
o danej technice BAT obejmują:
 opis techniczny
 uzyskane korzyści dla środowiska
 dane dotyczące efektywności dla środowiska
oraz dane dotyczące obsługi
 powiązania pomiędzy różnymi komponentami
środowiska
 kwestie techniczne istotne z punktu widzenia
zastosowania danej technologii
 ekonomię techniki
 główny powód wdrożenia (przesłanki do
wdrożenia)
 literaturę
 źródło informacji
Część zgromadzonych w bazie danych technik
z zakresu garbarstwa jest dobrze znana technologom
i przedsiębiorcom z branży. Jednakże pewna grupa
technik z katalogu BAT jest mniej znana i obejmuje
przykładowo:
 wykorzystywanie odzyskanej soli z zaprawiania
 odtłuszczanie rozpuszczalnikiem za pomocą
eteru dimetylowego
 garbowanie z wykorzystywaniem garbników
roślinnych z pestek winogron
 wykorzystywanie
czynnika
sieciującego
uzyskanego z odpadowych oliwek
 dalsze garbowanie i farbowanie z małym
zużyciem wody
 wykorzystywanie
tłuszczu
odzyskanego
z odtłuszczonej owczej skóry w środkach
natłuszczających
 organiczne
wykańczanie
bez
użycia
rozpuszczalnika
 redukcja emisji lotnych związków organicznych
z garbarni na sucho
 dalsze udoskonalenia technik natryskowych

zastosowanie
technik
membranowych
w procesach
 wykorzystywanie bioreaktora membranowego
(MBR) dla skuteczniejszego oczyszczania
ścieków metodami biologicznymi
 wykorzystywanie techniki redukcji ścieków
z użyciem biofilmu
 wykorzystywanie enzymów na różnych etapach
procesu
 gazyfikacja odpadów skórzanych
 produkcja biodiesla z łoju (tłuszczu)
Jak wspomniano we wstępie, do tej pory brakowało
katalogu BAT dla przemysłu obuwniczego. W ramach
prac prowadzonych przez IPS Oddział w Krakowie
i zagranicznych partnerów zdefiniowano techniki BAT
dla obuwnictwa i opracowano ich charakterystykę [3].
Są to:
 automatyczny
rozkrój
wspomagany
komputerowo
 Icad3DP
projektowanie
wspomagane
komputerowo i produkcja spodów obuwniczych
 system projektowania anatomicznych wkładek do
obuwia
 Icad 3D+ projektowanie obuwia wspomagane
komputerowo
 wykańczanie obuwia suchymi metodami (filtry
labiryntowe)
 spalanie odpadów skórzanych w złożu
fluidalnym
 użycie klejów na bazie wody
 użycie klejów w 100% stałych lub
termotopliwych (hotmelt)
 obróbka powierzchni przy użyciu ultrafioletu
(UV)
 dodatek zmielonych butów do podeszew
Zebrane na platformie ShoeBAT informacje
systematyzują i ułatwiają orientację w zakresie
najlepszych dostępnych technologii garbarskich
i obuwniczych.
W zakładce „Aktualności & Rozpowszechnianie
wiedzy” dostępne są informacje o spotkaniach
realizowanych w ramach projektu oraz o targach
i konferencjach związanych z przemysłem garbarskim
i obuwniczym. Dostęp do tych informacji jest również
możliwy
poprzez
kalendarium
w
zakładce
„Wydarzenia”. Ponadto na platformie znajduje się
interaktywna
mapa
dostawców
materiałów
i komponentów dla
przemysłu garbarskiego
i obuwniczego.
2.2. Testy pilotażowe dotyczące internetowego
narzędzia ShoeBAT
W celu oceny możliwości wykorzystania platformy do
implementacji przyjaznych dla środowiska technik
zostały przeprowadzone badania wśród potencjalnych
29
Technologia i Jakość Wyrobów 60, 2015
użytkowników. W szczególności, sondaż służył
zebraniu informacji o percepcji narzędzia w takich
kwestiach jak:
 użyteczność
 funkcjonalność
 ogólny wygląd
Zebrane wyniki stanowiły podstawę do wprowadzenia
usprawnień.
2.2. Badania świadomości ekologicznej i stanu
implementacji BAT w przedsiębiorstwach
Celem badań było zebranie informacji o stanie wiedzy
przedsiębiorców z trzech europejskich krajów głównych producentów skór i obuwia - na temat BAT,
świadomości ekologicznej oraz stopnia wdrażania
najbardziej przyjaznych dla środowiska technik
w europejskim przemyśle obuwniczym i garbarskim.
Badania ankietowe były przeprowadzone w 31 firmach
garbarskich (36 pytań) oraz w 55 firmach obuwniczych
(34 pytania) i dotyczyły wielkości zakładu i produkcji,
rodzaju
produkcji,
charakterystyki
personelu,
stosowanych źródeł energii, dostawców i zużycia
surowców (w tym stanowiących zagrożenie dla
środowiska), znajomości BAT, wdrożenia BAT
i kontroli emisji.
Badania te zostały powtórzone po 12 miesiącach wśród
54 przedsiębiorstw garbarskich i 59 obuwniczych
w celu oceny zmiany wiedzy na temat BAT oraz
stopnia przemian pro-ekologicznych w branży
skórzanej w okresie realizacji projektu oraz wpływu
dostępności narzędzia internetowego w postaci
platformy SHOEBAT dostarczającego niezbędnych dla
branży informacji na temat BAT oraz promującego te
techniki oraz prowadzonych działań promocyjnych.
2.4. Rozpowszechnianie wiedzy
Projekt ShoeBAT i informacje o opracowanym
internetowym narzędziu były (i będą) przedstawiane na
kilkunastu targach branżowych (Poznań, Walencja,
Rimini, jak również na 5 konferencjach naukowych
(Kraków, Mediolan, Łódź, Cedzyna, Barcelona, Brno,
Bruksela) i oraz na kilku warsztatach (Kraków, Lorca,
Alicante) z udziałem przedsiębiorców z branży
obuwniczej i garbarskiej. Przykładem promowania
BAT o znacznym zasięgu realizowanym w ramach
projektu było przedstawienie osiągnięć na XXXIII
Kongresie Międzynarodowej Unii Technologów Skóry
i Chemików (IULTCS) w Novo Hamburg, Brazylia,
w listopadzie 2015) podczas którego hiszpański partner
projektu przedstawił projekt Life+.
3. Wyniki i dyskusja
3.1. Dostęp do platformy ShoeBAT i użytkowanie
Platforma ShoeBAT jest dostępna dla użytkowników
od początku 2015 roku i spotkała się z życzliwym
przyjęciem
wśród
zainteresowanych
garbarzy
i obuwników. Portal odnotowuje kilkaset wejść
tygodniowo. Zbierane na bieżąco uwagi i sugestie są
analizowane i służą wprowadzaniu ewentualnych
ulepszeń.
Ocena
świadomości
ekologicznej
przedsiębiorców i stopnia implementacji BAT
w przemyśle obuwniczym i garbarskim.
Znajomość pojęcia Najlepszych Dostępnych Technik
(BAT) jest słabo rozpoznawalne wśród przedsiębiorców
(Rysunek 1). W ponad 61% badanych firm garbarskich
słyszano, co prawda, o BAT, ale jedynie w 34% z firm
garbarskich były znane konkretne techniki właściwe dla
branży. Najczęściej wymieniano:
 oczyszczanie ścieków do ponownego użycia
i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii
 ekologiczne garbowanie
 redukcja emisji siarki
 recyrkulacja kąpieli garbujących i korzystanie
z
innych
niż
niebezpieczne
chemikaliów
3.2.
Znacznie gorszą znajomość pojęcia BAT wykazywali
przedsiębiorcy z branży obuwniczej: jedynie 34%
spotkało się z najlepszymi dostępnymi technikami.
Natomiast konkretne techniki zna jedynie 9%
respondentów (kleje wodnorozcieńczalne, odnawialne
źródła energii itp.)
Dysproporcje między branżami można wytłumaczyć
dwiema okolicznościami. Po pierwsze, brak jest
oficjalnych BAT dla przemysłu obuwniczego. Drugim
powodem jest to, że garbarze byli zawsze pod dużo
większą presją w zakresie oddziaływania na
środowisko, co wymuszało na nich lepsze rozeznanie
pro-ekologicznych technik w tym BAT. W tym miejscu
należy podkreślić korzyści płynące z opracowania w
ramach projektu ShoeBAT katalogu BAT dla
obuwnictwa.
Badane przedsiębiorstwa w niewielkim stopniu
wdrożyły techniki BAT. W garbarniach: tylko 19%
przedsiębiorstw wprowadziło u siebie jedną lub więcej
technikę z katalogu BAT. Najczęściej podawano:
 wyczerpujące kąpiele
 recykling solanki
 redukcja emisji pyłu
 powtórne wykorzystanie brzeczki i stosowanie
alternatywnych nieagresywnych substancji
 produkty wolne od metali ciężkich oraz chromu
Odsetek firm obuwniczych, które wprowadziły co
najmniej jedną technikę BAT, wynosi zaledwie 7,3%.
Jak wynika z ankiet, głównym powodem braku
implementacji BAT są wysokie nakłady finansowe
30
Technologia i Jakość Wyrobów 60, 2015
(56%), w dalszej kolejności: ignorancja/brak wiedzy
(36%) i brak dostępu do informacji (28%).
Znacznie lepsza sytuacja jest, jeśli chodzi
o świadomość ekologiczną. Zdecydowana większość
przedsiębiorców (93%) deklaruje świadomość zagrożeń
dla
środowiska
związanych
z
prowadzoną
działalnością.
Szczegółowo
wyniki
badania
świadomości
ekologicznej wśród przedsiębiorców z branży skórzanej
z uwzględnieniem kwestii wykorzystania odnawialnych
źródeł energii i emisji gazów cieplarnianych zostały
przedstawione w pracy [4].
3.3.
Przemiany w świadomości ekologicznej
przedsiębiorców, znajomości BAT i stopnia
wdrażania przyjaznych dla środowiska
technik
Wyniki przeprowadzonych badań ankietowych
wskazują, że zachodzą pozytywne zamiany zarówno
w świadomości ekologicznej przedsiębiorców z branży
garbarskiej i obuwniczej jak i zwiększa się znajomość
technik BAT (Rysunek 2). Zwiększył się odsetek
przedsiębiorstw
zainteresowanych
konkretnymi
informacjami na temat niektórych technik BAT. Dwie
polskie firmy obuwnicze zapowiedziały wprowadzenie
zmian technologicznych polegających na zastąpieniu
klejów
rozpuszczalnikowych
–
klejami
wodnorozcieńczalnymi, przy czym, w przypadku jednej
z firm, wdrożenie nastąpi w krótkiej perspektywie.
Rysunek 1. Pierwsze badanie. Odpowiedzi na pytanie: Czy słyszał/a Pan/i kiedykolwiek o najlepszych
dostępnych technikach (BAT), przed wypełnieniem kwestionariusza? a) firmy garbarskie b) firmy
obuwnicze.
31
Technologia i Jakość Wyrobów 60, 2015
Rysunek 2. Drugie badanie. Odpowiedzi na pytanie: Czy słyszał/a Pan/i kiedykolwiek o najlepszych
dostępnych technikach (BAT), przed wypełnieniem kwestionariusza? a) firmy garbarskie b) firmy
obuwnicze.
Jeśli chodzi o przedsiębiorstwa z pozostałych krajów
uczestniczących w projekcie ShoeBAT, to ze
wstępnych rezultatów wynika, że stopień poprawy
świadomości ekologicznej jest mniejszy niż w Polsce.
Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać
w lepszej pozycji startowej krajów zachodnich.
Jak wynika z przeprowadzonych badań, głównymi
przyczynami niewprowadzania technik BAT wśród
bardziej świadomych zagrożeń przedsiębiorców
z branży skórzanej są względy finansowe: wysokie
nakłady inwestycyjne niezbędne do wdrożenia technik
BAT, skutecznie zniechęcają właścicieli zakładów
z branży garbarskiej i obuwniczej. Jednakże w grupie
przedsiębiorstw z branży obuwniczej uczestniczących
w badaniach zwiększyła się produkcja obuwia. 15procentowy wzrost produkcji i zwiększenie rentowności
dużych firm obuwniczych – pomimo stałej presji ze
strony importerów z krajów azjatyckich - może być
przesłanką do zwiększenia nakładów inwestycyjnych
i wdrożenia przynajmniej niektórych technologii BAT.
Z uwagi na wielotorowość prowadzonych działań,
obejmujących, oprócz samego narzędzia internetowego,
również różnego rodzaju akcje promocyjne, trudno jest
na tym etapie określić najbardziej efektywną metodę
zwiększania
świadomości
ekologicznej
wśród
przedsiębiorców.
32
Technologia i Jakość Wyrobów 60, 2015
3.4.
Podsumowanie
Program wprowadzania do przemysłu skórzanego
nowoczesnych i niskoemisyjnych technik zawartych
w katalogu BAT jest długofalowym przedsięwzięciem.
dostosowywania polskiego przemysłu do wymagań
stawianych przez ekologów. Dotychczasowe działania
realizowane w projekcie ShoeBAT obejmowały jeden
rok monitorowania przedsiębiorstw – zbyt krótki okres,
by można się było spodziewać znaczącego postępu.
Platforma ShoeBAT będzie rozwijana i nie zakończy
swego działania wraz z końcem realizacji projektu.
Stanowić będzie więc w dalszym ciągu źródło
użytecznych danych i stanowić forum wymiany
informacji na temat
najlepszych dostępnych
technologii. Kontynuowane będą również działania
promocyjne.
Pozytywnym rezultatem zbudowanej platformy
ShoeBAT jest zdefiniowanie i opracowanie katalogu
technik BAT dla obuwnictwa. Te informacje mogą być
nie tylko podstawą do podejmowania decyzji przez
przedsiębiorców o wdrożeniu danej techniki w swojej
firmie, ale mogą być źródłem dla opracowania unijnego
dokumentu BREF dla przemysłu obuwniczego.
Środowiskowe korzyści projektu są w całości
adresowane do firm obuwniczych i garbarskich Unii
Europejskiej (w przeważającej części będących małymi
i średnimi firmami) a nie tylko firm biorących udział w
projekcie. Dlatego, realizacja projektu ShoeBAT
przyczynia się do prezentacji i upowszechniania
najbardziej przyjaznych dla środowiska technologii,
wspomagając w ten sposób wdrożenie Zintegrowanej
Polityki Produktowej UE i wdrożenia najlepszych
dostępnych technologii (BAT).
4. P. K. Olszewski, R Gajewski: Najlepsze dostępne
techniki (BAT) jako narzędzie ograniczania
wpływu przemysłu skórzanego na środowisko [w:]
Materiały w branży skórzanej: bezpieczeństwo
i ochrona środowiska. Red.: T. Sadowski, P.
Olszewski, Wyd. Instytut Przemysłu Skórzanego,
Kraków 2014, ISBN 978-83-932150-2-7.
3.5. Finansowanie
Badania zostały sfinansowane z projektu LIFE
SHOEBAT PROJECT LIFE12 ENV/ES/000243
„Promotion of best available techniques in the
European footwear and tanning sectors” w ramach
programu LIFE+ Unii Europejskiej.
4. Literatura
1. Dokument referencyjny dotyczący najlepszych
dostępnych technik (BAT) dla Garbowanie skór,
https://www.mos.gov.pl
2. Strona Projektu ShoeBAT http://life-shoebat.eu/pl
3. R. Gajewski, J. Ferrer, M. A. Martinez, A.
Zapatero, N. Cuesta, A. Gajewski: Footwear
carbon footprint in footwear industry (CO2SHOE)
[w:] Achievements and challenges of commodity
science in the age of globalization, Red.: A.
Chochół, J. Szakiel, Polish Society of Commodity
Science, Cracow University of Economics,
Kraków 2014, ISBN 978-83-938909-0-3, 183-190.
33