RPO pismo - Programy Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

!-{5!9tŃsKA FUNDACJA
czŁoWtEKA
HELslNKl
FoUŃóAiiótC |RĄw
for HUMAN nlcHiś
RADA
FUNDACJI
HaIina Bortnowska-oąbrowska
zARzĄD
FUNDACJI
Jerzy ciemni€wski
Janusz Grzelak
Prezes:
Michał Nawrocki
Danuta przywara
Wiceprezes:
Marek Antoni Nowicki
Adam Bodnar
Sekretarz:
Teresa Romer
Maciej Nowicki
Skarbnik;
Stefan Starczewski
członek zarząduj
E|zbieta Czyż
Janina A' Kłosowska
Warszawa.5stycznia2012
r.
:..!..tzotz tMpL/Ats/Ap
Szanowna pani
prof. Irena Lipowicz
Rzecznik praw Oby.rvatelskich
al. Solidarności77
00-090 Warszawa
I \' l-
r_
n
r c\
Szo,nrornr,'rq
hJ\ę^Cc
Yo'^.RzeąV;V t
W Helsińskie.jFundacji Praw
Człowieka
działaodponad 18,
Program ..Monitoring
procesu legislacyjnegow obszarze
T].,j*:,
wymiaru sprawiedliwości,'.
Jedną z form działalności
Programu jest przygotow-Ywanie
tzw. d:\T;;;.-!.og.u.owych
zawiera.jącychocenę
skutków danej regulacji óo na.lnrnie.l'
po 12 miesiącachje.i obowiązywania
polskiegoprawa' Zadaniemdokumenńw.jest
w systemie
'
regulacji, diagnozowanie najistotniej.,y.h i..r.'.i,t.on}, analiza oi.i.',uln.gostanudanej
p.ul.,-,-'o*'.1ul. i fbrrnułorłanie
konkretnychzmian o charaktórze
propozycji
legisla.y.;nyn.,.
.ń. i nu polu praktyki. Dnia 29 kwietnia
2011 r. opublikowaliśmy
pierwszy*":lP"'dokument pt.:1,
...,.o,funkc.jonowaniu
na przewlekłość'.
skargi
(autorstwawo;ciecIrat<ii.t.i.go
i il;"
Pietryki)
p;;;;."ny
,
głównym
pojawiającymsię w, w zwięłu
, io.,l,ńiem
ze skargi na przewlekłość
|:::j:-".
w
Istotnym problemem, na który
zwrócono uwagę w przedmiotowym
dokumencie jest
występu.|ącaw orzec'nictwie
sądowynl nie.ied-nolitawykłaclnia
określęnia,,W toku
postępowaniaw sprawie''uzytego
w art. 5 ust. l ustu;;.dnia l
7 czerwca2004r.o skardze
na naluszenie prawa Strony d'ó
rozpoznania Sprawy" * po,,ępowaniu
przygotowawczym
prowadzonym lub'
pruęz p.óku,uio.u l postępowaniu
11clzorowanym
nieuzasadnione.i
sądowy'm bez
zwłokir1dalej:u*u*u o skarcl^ze).
oosńaczenia FIelsińskie.j
Człowiekawskazują bow.iem,ze
Fundac.iiPraw
są<lyw związktt ztreścif-art.
.].1 ustaw1,o skardze ma.j4
?
skargęnup.'"*iekłość
mog; i
zbadacjedy.nie
stanprzewlekłości
mogą
takie
j,J;iill"Ęjlił
"."1'!r;.T*'-.'";*ffiilffl,il.*:il#*
r:l"'J::?r:^:i:,-nając
postępowania sądow^ego.
?onize.i przedstaw'T,
argumentów. które w ocenie
HelsińskiejFundac.jiPiaw Człowi;ka.L;asadnia.|ą ;..;;
wystąpi.i,iu* trybie art. ó0 ust.
2 ustawvz
Dokumentw wersji elektorniczne.i
dostępnyjest
pod adresem:
el||oń2Otęz%o20internet.pdf
s:.(j::ł,łł,:K]
lil;J::i;x1.]:'*;g,.Jl,ioii.vnr
00-018Warszawa,u|.zEod?11;te|.:(4822)ssł.ąą.ąo,fax:(48,,,uuu
N|P:525-12-61.255,
konto:pxo ep.A l-ó[unuu' 58 1o2o
1013ooooo5o2 ooo29165,swń:
BPKoPLPW
dnia 23 listopada 2OO2r. o Sądzie
Najwyzszym..o rozstrzygnięcie
przez Sąd Najwyzszy
wątpliwościpojawiaj
stę
w tym zakresie w orzecznict*ió
ących
sąao-ym.
l. WłaŚciweprzepisy
An. 5 ust. 1 ustawy o skardze stanowi,
iz skargęo stwierdzeni.e,żew postępowaniu.
skarga dotyczy, nastąpiłaprzewlekłose
którego
wnosi się w toku postępowania
^po,ięiiili;'.
sprawie.Natomiastzgodnie z art'
w
5 u.st.2 ustńy o .[u.o,.. ska.gę
.l.t"o" ,ię do sądu. przed
którym toczy się postępowanie.Z
kolei art. 4 ;'i";;.;.ku..i,.
regultliekwestiewłaściwości
funkc.ionalne.i
do rozpoznaniaskargi na przewlektośc.
Regułą
ogólną
w t}'m zakresie.iestto.
ze sądenl właściwyrndo rozpoznuniu
'l.u'gi iJ ';; p.1.t"19ń, nua
,ja.m. przed którynr
toczy się postępowanie(art.4 ust.
l ustaw1,o skardzej..Iezeliskarga
dot.vczyprzewlekłości
postępowaniaprzed sądem rejonov,1,11
i sąaem ol'.ęgo*y,'' właściwyclo
całościjest
.|e.irozpoznania w
sądapelacy.jny
@ń. ą u,i. lu u,iu*y o,l.i.o,.;. Natomiast..iezóli
skargadotyczy
przewlekłości
postępowaniaprzedsądem.ol..ęgo*|In
i
.ug..
up.lu.|jn1,''właściwy
.,w..,,.i..
rozpoznaniaw całości
do.ie.i
jest sąd apeiacyjny
ti,l. ą ust.
ustaw-v).
jeśli skarga
dotyczy przewlekłości
.1b
postępow.aniaprzed sądem apelacy.inym
lub Sądem Na.jwyzszym
'
właściwy
do jej rozpoznania.jest
Sąd Nu1*y,,,1':t"n.il,,.. 2 ustaw1,
o skardze).
2. Problemy orzeczniczena gruncie przepisów
obowiązującychdo c|nial maja 2009
r.
orzecznictwosądowew zakresie wykładni
określenia
..w toku postępowaniaw sprawie',.jest
nie.iednolite.
Ten brak.|ednolitości
cecliowałzarówno o.'".,ni.t*o ukształtowane
na gruncie
ustawyo skardzew brzmieniu nadanvnl
Llstawąz dt.lial7 czerrł,ca200,łr.".jak
i
właściwe
jest
orzecznictwu kształttrjącemu
się po we.iściuw z1,cie ustawy z
dnia20
lutego 2009 r. o
zmianie ustawy o skardze nu ,-'u.u.).nl:
,,.*f Jo .o'po'nania sprawy w postępowaniu
ryyl
sądowym bez njeuzasadnionejzwłokia
1aut..i.
z dnia20 lutego 2009 r.). Jeśli
chodzi o problemy orzeczni.cze,
""".li..i"
które ;;j;*;ł'
';;.;" gruncie pierwotnego brzmienia
przepisów ustawy o skardze. to
mozna tu b,".łomówić o istnieniLr
Jwoch rodza;ów
wątpliwości.
Po pierwsze.w praktycebarclzo.donl"'ry"'
p.ulemenl okaz1,rł,ało
się ustalanie
sądu właściwegodo rozpozńania"skargi.
gdv clotyczftu onu postępowania
przed
sądami
roŻnychinstanc.ji.
Po drugie.sądy rozpoznająceskargi
ńu p.,.*'l.kłośćoclmawiałyorzekania
o przewlekłości
występujących na zakończonych uz
.i Etapacnpostępowani a.
w zakresie pierwszego problemu w
uzasadnieniunowelizacji z dnia2O
lutego 2009 r.
wskazano,iz na gruncie stallupraw.nego
obowiązu.jąc.go
ao
dnia
1
ma.ia
2OO9r.
w przypadku
przewlekłości z-av'ucanej różnym
!ądom.
.i)put,.,;ą"e skargi na przewlekłość
iol,.
wykazywałytendencję
postępówań.Sąc1y'
jedynie fiagnlent
|9 ..fragmentaryzowania.:
badały.
skargi dotyczącyprzewlekłościprzed
śądem.nizsź.go.,,ęJu
- ,gnini" . ń.l."l"ą
wykładnią
art. 4 ust. l Ustawy o skardze.. Nie
oddalałyzńm ,ku.gi rra .,całość
postępowa
nia.,z
powodu ,,wąskie.j',interpretacjipojęcia
,,W toku', - ogranii'u;ą..1 .i; lJ,lunej instancji
sądowe.j.ale przekazywały'łuigę
w'zakresie ..ni".3,|o,nanynl"' sądowi
właściwemu,
wydłuzaj4ctym samym postępoWanie
zainic.jo*unew.r-'i.s-iJni"n-,
skargi na przewlekłośc.'.
Dz. U. z 2002 r. Nr 240, poz. 2052ze
ztn.
Dz. U. z2009 r. Nr 6I. poz. 498. Ustawa
weszław iyciednia l maja 2OO9r.
P o r . m . i n . p o s t a n o w i e n i eS N z d n i a
l 8 | u i e g o2 0 0 s r . . S } , g n l.j l ś p p
I 4 1 0 - 5O. S N P 2 0 O 5 l | 6 1 2 6jla' k
p o s t a n o w i e n iSeą d uA p e l a c y j n e g o
i
w Katowicich,.9-,)u.zz"r'i.g")ooó
r.. sygn.II S 2/0ó, Lex nr |9|173.
P o s t a n o w i ę n iSeN z d n i 1 - z ] | i s t ń a a a z . ! ! ł ' . ; ; g " '
I l I S P P 4 8 / 0 4 'o S N P 2 0 ( ) 5 l 5 l ] 5 .
.,k.;#;l';";
;;
- 7.Tekst
dostępnl'
Hifiijll;H,':!*:,il]'łil.*-.:,.J-L1xll'',i,l
podadresem:
Z drugiej Strony w. orzecz|1Lctwie
po.jawiałysię takze stanowiska o
niemożności
badania
przewlekłościzaistniałej na innych.
niż aktllal"ii.'."o postępowania.
co
skutkowało
ograniczaniem rozpoznawania skarg
na przewlekłość
iylko d; ,u.,utó* pod adresem
aktualnie toczącego się postępo'uniu.
Połstawą ,"l.i.r' zapatrywań było przeŚwiadczenie
wyrazoneprzez Sąd Najwyzszy w kilku
orzeczeniachw przełmió.i" .o.io,nawania
skarg na
przewlekłość.Sąd Najwyzszy wskazywał
tu. Że celem skargi .,.jest przeciwdzizrłanie
przewlekłości
postępowaniaw trakcie
.iegotrwania i ewentua|n,-p,.f,nanie ',odpowiednie'
sumy pienięzne.j''
jako wstępne.j
(ty'mczasowej)
rekompensaty..''
'"ś..;il.ustawy [o skardze
- przyp.HFPCJ.jest
stworzenierealnegoi skuiec'n.gó środka
zapobiegającego
przewlekłości
postępowania,czy|i takiego środka,
któ."go tunt31ą.(a
przede wszystkim wymuszanie
;est
nadania sprawie odpowiedniego. Sprawnego
biegu,
-przez więc ''Stworzenie mechanizmu
prawnego wymusza.iącegorozpoznanie
Spra\\y
Sąd;),..' wno,,"nl" skargi na
przewlekłość
na etapie odwoławczym.czy też po przeka
.przewlekłości
rozpoznania, skutkowało tym. ze sądy
7n1u Sprawy do ponownego
baoat1,
.p,),ka,u,^,i.n-,
istnie.|ące.j
na etapie
'nle
postępowaniaprzed sądem I instancji-albo
przec1
,p.u*1,
ao punow.nego
rozpoznawania.nawet.ieśliprzewlekłość
na tych 'akońc,onych etapachpostępowania
miała
charakter bezsporny. Przykładem tego
typu stanowjska było postanowienie
Sądu
Najwyzszegoz dnia 12 maja 2005 r' sygn.
III SPP 76105,'gdzie stwierdził,ze
..osiągnięcie
wskazanychcelów skargi nie jest mozliwe
w stosunkudo za|611ę7onego
postępowaniaprzed
sądenrpierwsze.jinstancji,w sytuacji'gdyskariącl,"i'ńp":e
ze
skargą
w toku postępol,ł,arria
przed sądemapelacyjnym,,.Z tolei sąo-'tpelac1'.il1,
*; ńiuty.,toku w postanowieniuz cjnia
27 czerwca 2007 r. sygn. II S 2lO7I0stwierdził.
ze .,okoliczność,
iz wcześnie.i
toczyłosię
postępowanie przed sądem II instancji,
które zakońtczonezostało wydaniem
orzeczenia,
zamykającegotę fazę postępowania,w tym
wypadku wyroku częściowouchylającego
wyrok
sąduI instancji i przekazującegomu Sprawę
dó.ponown;g;.;;il;;i",
podstaw
do
uznania. gdy postępowaniew sprawie nudul'to..y
"i.'o"l.
;;;., ale przed sądem
I
instanc.ii.
że
zachodząwarunki określonew art. 5 ust.
r .yto*un..i ustawv. uzasaclniająceskuteczne
donraganie się przez ttprawllionego rjo
rvniesienia srargi. iŻ' nastąpiłaprzewlekłość
uprzedniego, zakończonegojuz poitępowania
przed sądenl II instanc.ji...Wreszcie
Sąr1
Apelacyjny w Katowicach rł,postanowieniu
z dnia 25 paŹdziernika
2006
r..
Sygn.
II S 16/06,I
stwierdził,
ze,,ZwaŻy*''y ni fakt,iŻwmyślart.5 usf.2
ustawy zdnia17 czerwca1OO4r.o
skardze na naruszenieprawa strony do rózpoznunlu-,pl*y
w postępowaniusądow1'mbez
nieuzasadnione.j
zwłoki skargę stwierdzenie.ze * pJ,iępo*aniu,
którego skarga dotyczy.
nastąpiłaprzewlekłość.
wnosi się w toku postępo*unluw sprawie.
oczywistym .jest. iz
merytorycznie mozliwym jest rozpoznanie
te.y
leiynie
,ku.g,.'
kto.u dotyczy.
postępowaniatoczącego się obecnie. nie
.czisci
,us postępowań
już zakońizol,tych.Nie jest
dopuszczalne badanie biegu tych postępowań'
ktore
iu, zakończyły się wydaniem
merytorycznegorozstrzygnięciaw sprawie, postępo*uniu
bo
te zostały)ukon..,onepoprzez
fakt wydania wyroku i to niezaleznie od
t.gó, .,y nu.tępni. .upuół, orzeczenie
zostały
utrzymane,czy tez uchylone i przekazanedo pónown.go
.o,po znania'.
Jednocześniewskazać naleŻy. ze po.iawiały
się poglądy o charakterze ,.poŚrednim.'nakazującesądom rozpozna.iącymskargę na przewlełłóse'
w s1'tuac.jigdy skarga dotyczyła
etapów zakonczonych,uwzględniarriecałoksztahu
dotychczasowegoprzebiegusprawy. 'fen
lok rozumowaniana.ilepie.|
oddałSąd Najwyzsz5lw póstanowieniuz
dnia l8.lutego 2005 r.
'
.
Por'uchwała
składu
siedmiusęrlziówSN z dnial6 Iistopada
2OO4
r.,llI SPP .12104.
oSN P 2OO5l5i7
|.
Por.uchwała
SN z dnia |9 stycznia200.5r.. lll SPP ||3,,04.
oSNP
2005i9il34 i uchwalaSN z dnia 19
stycznia
2005r..IIISpp I l-5/04.
OSNp 200-519/t3-s.
" osNP 2005t21t345.
osAB 20072 37.
LEX nr217227
Sygn' III SPP 19lO5|)wskazuj4c'
że ,.ocena wystąpieniaprzew|ekłości
postępowanianie
odnosi się do .jegowcześnieJsiyctr
etapów, które zołały zaLończon;."i";'jedynie
do etapu
toczącego się postępowania,
WZy czym
uwzględnienie
.jest
dotychczasowego
'mozliw.e
przebieguSprawy(an.2 w związku
z art.12 ust.2 i] ustawyz clnia17
czerwca2OO4
orzecznictwo sądowenie było w tym
r.),..
zakresiekotrsekwentne.
co
niekorzystnie
wpływałona
sytuacjęskarząc5'ch- zainteresowanych
uz1,skaniemorzęczeńo przewlekłości
w ramach
całegodotychczasowegopostępowania.
3. Zmiany |egis|acyjnei ich wpĘr.rł
na praktyk ę orzeczniczą
UstawodawcaW nowelizacii z 20 |utego
2009 r. zdecydowałsię na wprowadzenie
trzech
istotnych zmian w ustawie o skardz.e.
l;;..
';;i;
zwiększyć
skutecznoŚć
skargi na
przewlekłośc
.jako skutecznego środkap.u*n.go *' rozumieniu
art. 13 Europe;skiej
Konwenc.ji Praw. Człowieka. Po pierwsze.
,o,J,,,,oncl mozliwośćskładania
skarg na
przewlekłość
takżena postępowanieprzygotowawc7'e
prowadzonelub naclzorowa
ne przez
prokuratora.Po drugie. wpńwadzono
w.w. reguły'koli)yjne (art' 4 ust. ia l
b
ustawy
o
skardze),co miało uporząt1kować
i skrócić p";ńń";;la'zainlcjo*un.
*nl"sieniem skargi.
Po trzecie. wzmocniony zostałaspekt
l.'o..,p.n,uJy:i"y.,ru.ginu p.'.-l.kiość
co nastąpiło
poprzęZ..1) wprowadzenieobligator1illego
prZVZn""u,-,lu
o.tpo*i.a,',i.1,.,,-,'ypienięzne.jrł
sytuacji uwzględnienia skargi na przewlettose.
1at i 2) podu,y,',,"ni. górne.j granicy
rekompensaty(ar1' 11 tt" 4 ustawy o
skardze).xiestety wprowadzonezmiany
legislacl,.jne
nie spowodowały u.iednoliceniao.zecznictwa
w zalresie wykładni po.jęcia
,,W toku
W
x;[nffi'.""l..:iJil].''.
orzecznictwie
nadalpoiawiają
sii rozbiezń.
in...p..tac.je
w
Za wąską interpretac.ią
pojęcia ,.w
postępowaniu sprawie.. opowiedział
.toku
się Sąd
Apelacyjnyw Krakowie w postanowieniu
,a"iiiiii,^20l0 Y^ r. wskazu.iąc,ż'e'lgodnie
z
art. 5 ust. l ustawy z 77 czerwca 2OO4roku
skargę*nl,i
* toku postępowaniado sądu.
przed którym ono się aktualnie toczy.
lie
ocena prz-ewlekłości
postępo*uniu.li. odnosi się do
wcześnie.jszych
etapów postępowania w sprawie. ,uton.,on1,.n
w wyniku wydania
.t"l.i''suo
otzęczenia kończącego postępowanie
w dane.1instanciii...ż
Okręgow1, W
Częstochowie
w postanowieniri
z dnia,4marcazo,tor'
vrl
S
4/l0
(niepubl')
ąvgn.
wskazał.iz
nie jest moŻliwebadanieprzewlekłości
..całego'.
postęporiania- od momentirwniesienia
aktu
oskarzeniado chwili wniesienia skargi
na przewlel.ios.. Sąd okręgowv w
Częstochowie
w.skazał.
ze ,.Choć bieg postępowania,
s^acl919so
w sprawie trwa ponad 7 lat^to wskazać
trzeba.iz obejmujeon kilka etapów, zaś
Sąd oti'ota*..,y w świetleirzmienia przepisów
art.
2 i art' 5 ust' 1 ustawy z dnia 77 czerwca
2oo4 r, o skardre
tozpoznaniasprawy w postępowaniuprz},gotowawczYm na narLrszenieprawa strony do
prowadzonym lub nadzorowanym
przez prokuratoralub postępowaniu
sądowlm bez niluzasadnione.jźw.łoki
uprawniorry.iest
wyłączniedo ustaleniaczy doszłodo przewlekłości
aktualnietoczącegosię postępowania.
którego skarga dotyczy. Choć autor skargi
we wniesionym piśmieprocesowym
zarzuc,ł
przewlekłośćpostępowania We wszystkich jego
fazach począwszy od wniesienia aktu
oskarzeniato.jednakkontrolaczy do p.'ewlekłości
doszłow Sprawaprowaclzonychpod sygn.
t ] Sądu Rejonowegow [...]Jestnió.lopuszczalna.
[...]badanieprzewlekłości
postępowania
moze odnosiĆsię wvłqczniedo ponownie.
prowadzońgo p.o..sl-l przed Sądem
Pierwsze.i
Instanc.ji.azatem począWszyod dnia
t...|"kiedy.to akta.-'p.awyzostałyzwrócone przez Sąd
' ' do Sądu Pierwsze.j Instarcii ..l.'-.pono\Ą/nego
rozpt:znaniaSpra*,}.
3'[1*'#,}'
o s N P 2 0 0 5]/, 2 7 7 .
Diametralnieodmiennestanowiskow tym zakresiew postanowieniu
z dnia I I ma.jafoll r.
sygn. S 14111(niepubl.)zaprezentował
S4d Apelac)linyw Katowicach.ktory wskazał.ze
..zawartew aft. 5 ust. 1 ustawy o skardzeokreślenie
..*]toku postępowania..
clotycz1,,
całego
postępowaniasądowego. to jest od chwili wniesienia
aktu oskarŻenia^do chwili
.|ego
prawomocnegozakończenia.Tezę tę wzmacniaaktualnie
pośredniotakŻebrzmieniear.t.4'u!-t.
la i lb ustawy o skardze, w.skazującenałączne rozpoznawanl'e
zarzutów przewlekłościw
sądachróżnegorzędu''.Z kolei Sąd Apelacyjny *'Rzeszowie
W postanowieniu. 23 listopada
20l0 r.. sygn. II S 8/10 (niepubl.).*t.1ory-- zbadałprzewlekłość
całego7-letniegookresu
postępowaniasądowego(gdzie Sprawakilkukrotnie
wracałado ponorł,negorozpoznania)i
przyznałskariącemu20.000 zł tytr'rłem
rekompensaty.Sąd Apelacyjny w R]es'o*,ie wskazał
w tym zakresie:,,Mimo, ż'eskariący wskazał.ze skarga dotycz.v
po,iępo*unia przed Sądem
Rejonowym w [...].w sprawie [...]to nie ulega wątpliwości.
ze sąd ma obowiązek ocenić
całość
postępowaniaw sprawie a nie ograniczaćoceny w kwestii
przewlekłości
tylko do
pewnęgoodcinka trwaniaproceSu.ocena zagadnieniaprzewlekłości
postępowaniamusi miec
całościowycharakter t ] ocenie podlega całośćpostępowania
sądowego od chwili
wniesieniaaktu oskarzenianiezależnieocl tógo w ilu instanc.iach
toczy'łosię postępowanie...
Zatem i pod rządami obecnie obowiązu.iącychprzepisów
nie ma jasności, czy sąc1
rozpoznającv skargę na przer,ł'lekłość
postępowania sądowego moze )i".d^i", ''iĘ'
przewlekłość
na etapiejuz zakończonym.wydanióm orzeczeniakoń-czącego
postępowanie.
4. Standardy Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie
ocen},przewlekłości
postępowaniai doktryna
Wprowadzeniedo
polskiego prawa ustawy o skardze.jak i koncepcja rozwiązań
.Systemu
ustawowychw niej zawartyclr.było motywowaneorzecznictwem
strasburskim.Konieczne
jest przytoczenie standardów.wypracowanyclrw.
orzecznictwie Europejskiego ,l.rybunału
Praw Człowiekaw zakresiebadaniastanuprzew.lekłości.
W swoim o.,.i,ni.t*'ie Europejski
Trybunał Praw Człowiek opowiada się za badaniem przewlekłości
postępow.ania
jako
.'całości''.
Szczególne znaczęniema w tym kontekście
wyrok z drlia l3 stycznia 2009 r. w
sprawie Sokotou,skąprzeciwko Polsce, skarga nr 7743106. której
stan faktyczny warto
przytoczyc nieco bliżej. Dnia 25 stycznia 2005 r. skarząca złoŻyła
skargęna przewlekłość
postępowania.Dnia 31 marca 2005 r. Sąd okręgo\ł}'W Warszar.ł,ie
óc1rzuciłskargę ze
wzg|ędów forma|nych.wskazu.jąc.iz skarga nie zawieiata w1lraźnego
ządania stwierclzenia
przewlektości
postępowania.Skarzącaponow.niezłoŻ'vła
skargęna przewlekłoŚc'W.ie.jtytule
odniosła się ll,1,rażniedo tr'ur,a.jącego
wówczas postępowania sądorł,ego przed Sądem
Rejonowym w Nowym Dworze Mazowieckim (poprzez pocla'ie
.ygnuiurl, sprawv). w
skardzeszczegółowoopisałapostępowanietrwa.jąceocl
l984 r. oraz wskazałairrneSygnatury.
pod którymi sprawa była zarejestrowanaprzez cały czas jej
trwania. Sąd Okręgowy w
Warszawiepostanowieniemz dnia 5 lipca 2005 r. odłaliłskargę
.jako bezzasaoną.Sąd wziął
pod uwagęjedynie postępowaniew okresie od 24 |ipca 2OO2
r.. a więc rozwaŻyłtylko to
postępowanie,które byłoobjętesygnaturąwskazaną* tyute
skargi. pominąwszypozostałe.
wcześnie.isze
postępowaniatrwająceaŻ od 1984r.. pt.5,ć.1,^ stwierdził"
ze od 24 |ipca 2OO2
r. nie mozna było mówić o przewlękłości
postępowaniaw sprawie. ze wzg|ęcluna fakt
pode.jmowania
licznych czynnościprocesowych.Ń skardzedo trybunału skarząca
wskazała
naruszeniear1.6 Konwencjil3,polegającem.in. na niew.łaŚciwej
ocónie długości
postępowania
i nadmiernym formalizmie po stronie organÓw procesow1,ch.W przedmiotowe.i
sprawie
ETPC podzie|iłargumentyskarzące.j.
stwierdziłnaiuszenieart. 6 tlst. 1 Konwenc.iii przyznał
'. A.
Bodnar, B. Grabowska. Rekordrlwe tlc|,s:kodolt,,anie
lr 'sprulrie cl pr:eu,,IekIrlśc'
HeIsińsku !'.unclacfuPrclll'
Człowieka,Biuletyn informacyjnyPrograrnuSpraw Precedensowych
2l2O09,s' 6-7. Biu|eti,ndostępn,,.'est
p o d a d r e s e mh: t t p : / / w w w . h f h r p o l . w a w . p r / p r e c e d e n s / o g o l n e / p u b l i k a c i e . h t m r .
j e ' i 1 2 t y s ' e u r oz a d o s c u c z y n i e n i a . P o d o b n i e
!r:*wwyroku zdnia6 lipca20l0r.wsprawie
Rejzmundprzeciu,ko Polsce, skarga
nr 422O5lO8.uznał..zesąd.l..u;ofi-.u
'or..,u zpozna'jącdrugą
skargę skarzącego i
j[ jedynie
analizy
.oddalaląc
oc1 rozpoznania
pierwszej skargi clo dnia
"';";;i;ie
.łoi"niu. t<ole.ine.;
'k".;.-;;uszył
ar1.
b
ust.
l Konwencji' gdyz
winien poddaćoceniecałyokres trwania
postęporiania.
nie zaś.jego
fragment''.
Zauwai5lcwreszcie nalezy. że koncepc.ja.
badania.[.ó.;;
przewlekłości
postępowania.iako..całoŚci".
znajdu.|esilne wsparcie przedstawicieli
dol.tr1,ny'.
swoją argumentacJębuclu.jąprzede
wszystkim w oparciu o dotychczasowy
ao,ob.k o,,",)-,i,,v Europejskiego
l.rybunałuPraw
Człowieka.A. Pietryka'. wskazu.ie
w tym zakresie. iz art.5 ust. 1
ustawy
o skardze nie
precyzuje.czy .'postępowaniew
iprawió'' nalezy .o,ńi.e jako całe
postępowanie
sąclowe.
CZy teŻ postępowanietoczące się przed
łan.j instancji.Zar-rw'aza
'sądem
ie:
.
wzgląd na i,gtnienieu,Ll,sra|ll,ie
.jednak
,,przez
r.egulktiliylnych,ii,'iio,1,,h yl,arl.
1us,.,|.
lct lb L/s'|ctu,y
u,łąściwszebędzie optlv,ietl:en)e
się_-pieru,^szym
pogląclem fbadania przew|ekłości
postępowania.jako całość- przyp.
HFP.C] ''. J." Skorupi.u ; p.'y..i;ffi
dotychczasowe
orzecznictwoEuropejskiegoTr.vbunału
Praw]Człowi.l.u,,wskazu.je.Ze ocena
przewlekłości
powinna być dokonywana ,'na tle
cal.kov,iteiit,|";.i
niezaleznie
,()Stępou,ania,
,przccl
ocl tego,
przed iloma in'stanc.fantisądovt,ymi
,s'ięon|i
i
.iukint ,sądent.fe's,Izalt,is.leu,
momencie orzekania pr:ez 'ąLl krujotl:v,'.!.oc!':l11
Z kolei Cz. P. Kłak'* wskazu.|e.iŻ
nalezy
postulować. aby ustalając przyczyny
przewlękłości,,'st.tlu,la,śc,iu,y
do
roz.loznunia
,sktłrgi
ull,zględnil Stan Sprawy w chwili złrizenra
skargi, , ,,ię,j tukze te etctp1'
.ltl,s|ępol,ctnia.
krrjre
ttległy zakończeniu i clzięki Iemu
Ocen(,I bęt|zie rz,et.elnu, pr4,
.iectnocze,snymje.i
'skoncenlrov,aniu
na ohecnym etttpieprl.stęprn,anitt,,.
Dodaje.jednak.;.,..; przypadku,
o
którym mowa w at1.4 ust. la i lb r-rstaw1.o
skardze istnieie nlozliwoścob.jęcia
skargą
ukończonegoiuz etapupostępowarria.
pod warunkienrzłoż'eniaskargi
na etapiepostępowania
odwoławczego..Iest.to
.ied1'llyprzypac1ekprzewidziany przez ustawę. ktÓry
dopuszcza
mozliwośóob.ięciaskargą zakońc|zon1''.1u'.,up
Brznrienie
ń;6;"nia.
aft.4
ust.
1a i lb
ustawy z dnia 17 czetwca 2OO4r. dodatkowo.p.'.,,J*iu
za tezą, ze nawet nieprawomocne
ukończeniepostępowaniaeliminujemożliwośĆ
wniesieniaskargi na jego przebieg,,l!,.
5. Moż|iwośćwystąpienia z wnioskiem
o rozstrzygnięcie
przez Sąd Najwyższy
"'
wątp|iwości
pojawiających się w orzecznictwie
,ą;il.
Jak wyze.j wskazano. kwestia wykłaclni
okreŚlenia ..w toku postępowania
w sprawie..
prezentujesię rozbieznie w prakiyce
sądoweJ.Ń";J
mimo istnienia regLrłkolizyjnych
wskazanychw art.4 ust. la - lb ustawy
o skardze,dla sytuac.ii.gdyskarz4cy
zarzuca
przewlekłość
postępowaniaprzed róznymi sądami.
bardzo często dochodzi do rozpoznania
skargi tylko w zakresieaktualnegoetapupostępowania.
co w niektórych sytuac.|ach
w ogóle
'o
Por. takze wyrok zdnia || października
2005 r. w sprawiel,|aleu,'ski
pr:eciu,krl[,ol'lce,skarganr 52690l99:
wyrok z dnia l3 lutego2007 r.' w sprawie
K:.ł,,I iGltrbier: i,.o,:*,t,o Polsc:e,skarga
'.
nr 3.5Ól5/03.
A. Pietryka,Komentarz do art.5.
[w:] P. Kładocznv.e di..-.ń.. M. Bernatt.slcrab;wsk
przewleklość,
a, Skarga na
Krlnlentarz,Warszawi zóIo. s. l0I. Po<lobni.
tóz p. Górecki. s. s.*t]o*iuk. P.
Skarga na przev,lekloścpo'stępou,aniaprzvgotow,at|c:eg()
WiIiński.
i ,ątlot,ego. Kc'lnletltarz. W5,d'2. s. 77.
l6
t1
,;,}ł",IYł,?;Ii::,;7,.r;;,:i::
yj,:::r;,i;
prau,a
'gtron),
dorozptl:nania
,spraw.l,
he:
{.,,,źI.,,ie
Wyrok z |2 częrwca2007 r. w sprawie Abranlc,zy,k
przecill,ktl Pol'sce'skarganr 28836104.
Cz' P. Kłak, Skarga na przewlekłośćpo,stępow1n,i1ł
ko1yeso a Europe.f'skttKonll,encja o ()chronie
C,złov'iekai Podstctltoltl.l,ch
Praw
Wolno'ści.
Rzeszów 20 II' s.386.
Cz. P. Kłak' Skarga.'.,s. 3.57
'{pacza istotę skargi na przewlekłość
jako skutecznegośrodkaprawnego w rozumieniu
art.
13 Konwencji.
W ocenie Helsińskiei Fundacji Praw Człowiekaprzywołanepowyze.i
argumentyuzasadnia.ją
wystąpieniez wnioskiem o rozstrzygnięcierozbiezńości.
któie pójawiłrisię W orzecznictwie
sądowym. Pytanie skierowane do Sądu Najwviszego mogłoby
brzmiee w następu.jący
sposób: ,,Czy na gruncie ar|' 5 ust' ] ustalĄ,y-, ,łn|a ]7
czerll,ca 2()()1r. tl skartl,zena
naruszenie prawa.łtl,ony do rclzpo:nttniusipt.u1|,),u,p(),stępou,tlnitt
przyg()|()l|av,CZynI
prov,adzonym
lttb
natlzoroyt,anym
prZez
prokttruttlrct
t
ptl's'tę1ltll,l,tlniu ,sąt1oll,ym bez
nieuzasadnione.izu,loki (Dz. L. tr,irI79' poz. I813 z późn.zm'1
rlkre,ślenie
trlk ptlstęptn,aniu'
OZnącZav, przypadku postępolĄ,ania,sątknl,ego
.jeclyniedaną in,s|ctnc.fę,
v, której ^$rau'a'się
aktualnie toczy, czy tez ,,cało.ść,,p()Stęp()}A,ani(t
v,'sprau,ieti. 'skctrgęia przeu,lekltl,{ć
mozna
u,ni e,ś
ć drl momentu pr olĄ)
omOCnegO zctkończeni o pn,itępn, a ni a'?,.
Rozstrzygnięcie przez Sąd Najwyzszy tych wątpliwościstanowic
będzie trudną do
przecenieniaformę ochrony konstytucyjnejzasacly zaufania
obvwateli <1opalistwa i prawa
oraz bezpieczenstwa prawnego. Stanowisko Sądu Najwyzszego
moze doprowadzić do
wyeliminowania rozbieŻnychsposobów wykładni przejmiotowego po;ęcia.
a
Samym
stabilnejwykładni.Ewentualna wypowiedz w tyrn zakresie stan-owić.będzierym
takze istotny
wktad Sądtr Na.jwyŻszegoW proces wykonywania przez Polskę
wyroków Europe.iskiego
TrybunałuPraw Człowieka W Sprawach.w których stwierdzononaruszenie
aft. ó ust. l
Konwencji. Waznym argumentem w tym zakresie sta.je się
takze okoliczność.iŻ
postanowieniesądu w, przedmiocie rozpoznania skargi na pizewlekłość
nie podlega
zaskarzeniuw drodze .jakiegokolwiekśrodkaodw.oławczego.
a mozliwośclł,ystąpi
enia z'
kolejnąskargąjest limitowanaw czasie (zgodniez aft.14 ustawyo skardze).
Jednocześnie
nalezy mieć na uwadze, iz rozstrzygnięciewątpliwościbędzie
miało istotne
znaczenię dla sądów powszechnych (zarówno ,o,po.na.1ąc1'cnSpraw}
karne i cywilne)'
sądów wojskowych i Sądu Na.irvyzszego.Zakres przednlioto*1'po,iępowań.
w ramach
których moz|iwe.iestzłozenieskargi na przewlekłość.
obejmuje,p.u*'y ,o,pu..y*une na co
dzieńptzezkaidązIzbSąduNajwyzszego,azgodrriezart.4ust.2r'rstaw.yoskardzeiĄ283l UchwałyZgromadzeniaogólnego Sędziór,ł'Sądu
Najwyzszegoz dnia 1 grudnia2003 r. w
sprawieregulaminuSądu Najwyzszego.o
1dalej:regulaminSN) sędziowiellazdei z Izb Są1u
Najwyzszego rozpoznająskargi na przewlekłoŚć.W związkrrz
1)owyzszvmzasadnebyłoby
takżeskorzystanie z moŻ|iwościwyznaczenia ptzez Pierwszego Prezesa
Sądu Na.iw1,Ższego
składtr..mieszanego'.
zgodniez $ l00 Lrst.l regulalninr-r
SN.
Z tych tez powodów Helsińska Fundacja Praw.Człowieka uprze.jmie
wnosi o rozwazenie
wystąpieniaz wnioskiemdo SąduNajwyzszegow przedmiotowejsprawie.
W imieniuHelsińskieiFundac.ii Praw.Człowieka.
?
2(' M.P.
22003 r. Nr -57,poz. g9g
\/\l
a,zoJ.u'
Sz ąCtJ,v-],,w(t
Do wiadomości:
- JarosławGowin. al. Ujazdowskie l 1. 00-950 Warszawa
1. Minister Sprawiedliwości
f . PrzewodniczącyKrajowej Rady Sądownictwa- sędziaAntoni Gorski, ul. Rakowiecka
30,02-5fB Warszawa
3. Pierwszy Prezes Sądu NajwyŻszego- sędzia StanisławDąbrowski. pl. Krasińskich
2141600-951Warszawa41