Temat 9 - Gwarancje ochrony praw człowieka w Polsce.

Temat 9: GWARANCJE OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA W POLSCE.
1. Instytucje państwowe.
2. Organizacje pozarządowe w Polsce.
Instytucje państwowe:
a) ochronę praw człowieka na poziomie państwa zapewniają powołane w tym celu instytucje
państwowe, takie jak: sądy, trybunały, rzecznicy oraz ratyfikowane dokumenty
międzynarodowe i instytucje międzynarodowe,
b) instytucje państwowe:
sądy powszechne:
− rozpatrują i rozstrzygają sprawy cywilne, karne, gospodarcze i pracy,
− każdy obywatel ma prawo do sądu.
Naczelny Sąd Administracyjny:
− rozpatruje skargi na decyzje administracyjne,
− zapewnia obywatelom ochronę przed potencjalna samowolą urzędników.
Trybunał Konstytucyjny:
− badanie zgodności z Konstytucją RP ustaw i umów międzynarodowych oraz innych
aktów prawnych wydawanych przez organy państwa.
Rzecznik Praw Obywatelskich:
− bada działalność urzędów, instytucji i organizacji pod kątem zgodności z prawami
i wolnościami obywatelskimi,
− każdy obywatel ma prawo złożyć skargę do RPO.
Organizacje pozarządowe w Polsce:
początek organizacji pozarządowych jest ściśle związany z kształtowaniem się w Polsce opozycji
politycznej,
KOR - Komitet Obrony Robotników 1976 – występowanie w obronie prawa do pracy, strajku,
swobodnego wyrażania poglądów,
NSZZ Solidarność 1980,
Komitet Helsiński 1982 – sporządzanie raportów o prawach człowieka w Polsce, prawie pracy i
sądownictwie (Prawa człowieka i obywatela w PRL – 1983, przedstawiony na konferencji KBWE
w Madrycie),
Komitet Obrony Praworządności 1984 – po zabójstwie ks. Jerzego Popiełuszki powstały
komitety przeciw przemocy,
Polskie Stowarzyszenie Amnesty International 1990, występowanie w obronie więźniów
politycznych, przeciw karze śmierci i torturom, Statut AI odnosi się do Powszechnej deklaracji
praw człowieka – ONZ 1948,
Polski Czerwony Krzyż 1919 – najstarsza organizacja pozarządowa w Polsce, udzielanie
pomocy potrzebującym i ofiarom klęsk żywiołowych, poszukiwanie ofiar wojen, szerzenie
oświaty zdrowotnej.
Złożenie skargi do instytucji międzynarodowych:
po wyczerpaniu wszystkich dostępnych środków dochodzenia praw przez obywatela w kraju,
obywatel polski może zwrócić się w swojej sprawie do instytucji międzynarodowych,
petycja do Komitetu Praw Człowieka w Genewie (ONZ)– jest dopuszczalna w przypadku:
− wyczerpania środków krajowych,
− złożenie petycji tylko do jednego organu międzynarodowego,
− przynależność państwa do MPPOiP,
− wykazanie, że zawarte w Paktach prawa zostały naruszone,
1
− złożenie petycji na piśmie,
skarga indywidualna do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Sztrasburgu (RE)– jest
dopuszczalna w przypadku:
− wyczerpania środków krajowych,
− imienne złożenie skargi,
− skarga nie jest rozpatrywana przez inną instytucję międzynarodową,
− skarga musi dotyczyć praw zawartych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (Rada
Europy).
2