Raport Gabinetu Cieni RPP 2007-10-25

STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE
FINANSÓW MIĘDZYNARODOWYCH
INSTYTUT STUDIÓW
EKONOMICZNO-SPOŁECZNYCH
ISES
http://www.sgh.waw.pl/sknfm/
GABINET CIENI RADY POLITYKI PIENIĘśNEJ
Warszawa, 25 października 2007 r.
Informacja po posiedzeniu Gabinetu Cieni Rady Polityki PienięŜnej
dnia 25 października 2007 roku
Gabinet Cieni Rady Polityki PienięŜnej postanowił pozostawić stopy procentowe NBP
na niezmienionym poziomie:
stopę referencyjną – na poziomie 4,75% w skali rocznej,
stopę lombardową – na poziomie 6,25% w skali rocznej,
stopę depozytową – na poziomie 3,25% w skali rocznej,
stopę redyskonta weksli – na poziomie 5% w skali rocznej.
Po bardzo dobrym odczycie sierpniowym (inflacja na poziomie 1,5%) wskaźnik cen
towarów i usług konsumpcyjnych we wrześniu ukształtował się ponownie w okolicach celu
inflacyjnego, osiągając 2,3% w skali roku i aŜ 0,8% w skali miesiąca. O tak duŜym miesięcznym
wzroście zadecydowały głównie zwyŜki cen Ŝywności, będące pokłosiem niezbyt sprzyjających
w tym roku warunków atmosferycznych, a takŜe nośników energii (mających przełoŜenie na ceny
usług transportowych i uŜytkowania mieszkania), wynikające z sytuacji na rynku globalnym.
Negatywne skutki wzrostu cen ropy, które stoją za opisanym zjawiskiem, są jednak łagodzone silną
walutą krajową. W zakresie usług – poza zaleŜnym od cen paliw transportem – nastąpiła pewna
stabilizacja, będąca odzwierciedleniem malejącej dynamiki zatrudnienia, wynagrodzeń i popytu
krajowego.
Optymistyczny jest odczyt inflacji netto (juŜ drugi miesiąc z rzędu na poziomie 1,2%). Tym
niemniej niepokoi wzrost pozostałych wskaźników inflacji bazowej – szczególnie po wyłączeniu
cen kontrolowanych. O mniejszej presji inflacyjnej w zakresie cen towarów i usług
konsumpcyjnych świadczą takŜe spadające dynamiki cen producenckich i cen importu. Wrześniowe
oczekiwania inflacyjne okazały się równieŜ niŜsze – głównie dzięki stabilizacji cen Ŝywności
w poprzednich miesiącach i wyhamowaniu dynamiki inflacji w trzecim kwartale.
Wydaje się, Ŝe największym zagroŜeniem dla wskaźnika są obecnie szoki podaŜowe. Nie
moŜna jednak wykluczyć, Ŝe pod wpływem wysokiej inflacji w zakresie produktów rolnych
Informacja po posiedzeniu Gabinetu Cieni RPP – październik 2007
2
i moŜliwych podwyŜek cen benzyny oczekiwania inflacyjne ulegną nasileniu, jako Ŝe wzrost cen
w tych grupach jest najszybciej odczuwany przez społeczeństwo. W obliczu stosunkowo niskiej
podaŜy pracy w pewnych sektorach, moŜe prowadzić to do rozkręcania się spirali płacowocenowej. Tym niemniej dobre wyniki przedsiębiorstw mogą owo zjawisko powstrzymać,
przynajmniej w horyzoncie krótko- i średnioterminowym. Czynnikiem wpływającym na
zmniejszenie dynamiki wzrostu cen moŜe być równieŜ mniejszy zagregowany popyt, wynikający ze
zmniejszenia dynamiki zamówień zagranicznych.
Wzrost wartości kredytów udzielanych gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom
przekłada się na wzrost podaŜy pieniądza, którego tempo przyrostu – choć malejące – wciąŜ
utrzymuje się na wysokim poziomie, przekraczającym znacznie tempo wzrostu wartości
wytwarzanych dóbr i usług, dla których pieniądz jest pokryciem. W połączeniu z wyŜszymi
odczytami inflacji, przekłada się to na zwiększone zagroŜenie stabilności cen. Za korzystne
z punktu widzenia bezpośredniego celu inflacyjnego naleŜy uznać obserwowane zjawisko napływu
inwestycji bezpośrednich, co pozwoliło saldu bilansu obrotów kapitałowych zamknąć się
z dodatnim wynikiem.
Prognozy na trzeci kwartał roku sugerują osłabienie tempa wzrostu PKB, głównie za sprawą
słabszego popytu krajowego, ale i słabszego popytu zagranicy na polskie dobra1. Warto nadmienić,
Ŝe mimo bardzo wysokiego stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych, nieznacznej poprawie
ulegnie relacja potencjalnego do rzeczywistego tempa wzrostu, co osłabi presję inflacyjną. Wzrost
popytu przedsiębiorstw na kredyt długoterminowy, jak równieŜ silny napływ bezpośrednich
inwestycji zagranicznych, wzmagają optymizm w tym zakresie.
Pomimo zbliŜania się okresu wakacyjnego do końca, kontynuowany jest spadek liczby
bezrobotnych oraz spadek stopy bezrobocia2, którym to zjawiskom towarzyszy wzrost zatrudnienia.
Ten stan rzeczy pozostaje w związku z obserwowanym nieprzerwanie wzrostem jednostkowych
kosztów pracy. Warto nadmienić, Ŝe pomimo iŜ przeciętne wynagrodzenie w sektorze
przedsiębiorstw było we wrześniu nieco niŜsze niŜ w miesiącu poprzednim, dynamika kosztów
pracy wciąŜ przewyŜsza dynamikę wydajności, co przekłada się na wzrost presji inflacyjnej.
Przyjęty przez rząd pod koniec września projekt budŜetu na nadchodzący rok zakłada
rosnące wydatki socjalne i administracyjne, co blokować moŜe próby obniŜania podatków, a zatem
owocować słabszym tempem wzrostu gospodarczego. Lepsze niŜ planowano wykonanie budŜetu,
głównie za sprawą dobrej koniunktury (więc i większych dochodów z podatków), naleŜy uznać za
zjawisko korzystne z punktu widzenia stabilności cen, jednak podkreślenia wymaga brak
podejmowanych na większą skalę reform finansów publicznych. ObniŜeniu uległa składka rentowa,
co przełoŜy się na spadek dochodów budŜetu państwa i silniejszy popyt wewnętrzny, głównie za
sprawą odczuwalnego wzrostu wynagrodzeń. Podejmowane w ostatnim okresie decyzje
zmniejszające dochody i zwiększające wydatki sektora finansów publicznych mogą prowadzić do
pogorszenia równowagi finansów publicznych i w średnim okresie skutkować dodatkową presją
inflacyjną.
Poziom długu publicznego naleŜy uznać za niepokojąco wysoki i – wbrew opinii Ministra
Finansów – pozostający tylko w ograniczonym stopniu pod kontrolą rządu.
Oczekiwania rynków odnośnie podwyŜki stóp procentowych uległy tylko nieznacznemu
wzmocnieniu w ciągu ostatniego miesiąca – w okresie od 3 do 6 miesięcy rynek spodziewa się
podniesienia stóp procentowych o 25 pb. PodwyŜkę stóp w ciągu najbliŜszych 1-2 miesięcy
1
Przyczynami niŜszego popytu zagranicy jest osłabienie gospodarcze w Stanach Zjednoczonych, które pośrednio
przełoŜy się na spadek popytu Unii Europejskiej, jak równieŜ korygowane w dół prognozy koniunktury gospodarki
niemieckiej. NaleŜy zauwaŜyć jednak, Ŝe ten drugi czynnik moŜe działać wręcz odwrotnie – w obliczu osłabienia
Niemcy mogą skierować swój popyt na tańsze dobra z Polski, powodując presję inflacyjną.
2
Zarówno podstawowej, jak i mierzonej wg BAEL.
Informacja po posiedzeniu Gabinetu Cieni RPP – październik 2007
3
z punktu widzenia październikowych oczekiwań uczestnicy rynku mogliby zatem uznać za
zaskoczenie.
Pomimo nieznacznych wzrostów w ostatnim okresie, warszawski rynek kapitałowy wciąŜ
cechuje niepewność i duŜa zmienność. Ogólne nastroje inwestorów uległy poprawie, choć eksperci3
nie potwierdzają optymizmu. Wzmocnić wzrostowy trend moŜe realizacja zapowiedzi dotyczących
zniesienia podatku od dochodów kapitałowych. Wartość oszczędności lokowana w aktywa
funduszy z miesiąca na miesiąc rośnie, pozostając w coraz słabszej zaleŜności od bieŜącej kondycji
giełdy. Fakt ten nie dziwi w obliczu kontynuowanego wzrostu oszczędności jako wyniku poprawy
sytuacji finansowej gospodarstw domowych. Inwestorzy z coraz większą swobodą przemieszczają
oszczędności pomiędzy róŜnymi rodzajami aktywów, reagując na zmiany w relacjach zysk/ryzyko.
Świadczy to o dojrzałości rynku, jak równieŜ oznacza wzrost jego efektywności jako konsekwencji
większej płynności, co sprzyja długookresowej stabilności cen i zaufaniu do pieniądza.
Jednocześnie jednak wzmaga się konkurencja pomiędzy bankami a funduszami
inwestycyjnymi, które przyciągają potencjalnych klientów banków. Banki w obliczu rosnącej presji
konkurencyjnej zmuszone są redukować róŜnice oprocentowania między kredytami a depozytami,
co w połączeniu z dynamicznym wzrostem płac przekłada się na podwyŜszone ryzyko
niewypłacalności i w efekcie – kryzysu bankowego4. Na chwilę obecną, dobre wyniki sektora
bankowego, wynikające głównie z długiego okresu szybkiego wzrostu gospodarczego, zapewniają
wystarczający bufor bezpieczeństwa w postaci marŜy, którą banki mogą obniŜać. Gabinet na
bieŜąco monitoruje sytuację w sektorze bankowym.
Poprawa sytuacji ekonomicznej gospodarstw domowych owocuje ich zwiększonym
popytem na kredyt, co przekłada się na szybsze tempo akcji kredytowej oraz łagodzenie warunków
przyznawania kredytów. Jednocześnie banki porządkują portfele kredytowe i zachowują ostroŜność
w stosunku do zgłaszanego silnego popytu. Z punktu widzenia stabilności cen, kluczowe znaczenie
ma struktura popytu finansowanego kredytem. Obserwowany jest dynamiczny jego wzrost na
kredyt długoterminowy w sektorze przedsiębiorstw. Jest to zjawisko korzystne dla prowadzonej
polityki pienięŜnej – spodziewać się bowiem moŜna wzrostu inwestycji zwiększających potencjał
produkcyjny przedsiębiorstw, więc i potencjalne tempo wzrostu.
Amerykański Bank Rezerw Federalnych prawdopodobnie obniŜy stopy procentowe drugi
raz z rzędu. Motywowana chęcią przyjścia z pomocą dłuŜnikom oraz zapewnienia płynności na
rynku finansowym decyzja moŜe jednak zaowocować wzrostem tempa akcji kredytowej, w tym
ponownym wzrostem kredytów udzielonych kredytobiorcom o słabej zdolności kredytowej.
Z punktu widzenia stabilności cen w Polsce, oŜywienie gospodarcze w Stanach Zjednoczonych
(jako moŜliwy rezultat obniŜek stóp procentowych) moŜe przełoŜyć się na wyŜszy popyt zagranicy
na polskie dobra, więc i rosnącą presję inflacyjną. PodwyŜszone ryzyko wystąpienia kryzysu na
amerykańskim rynku zdaje się wywierać nieco słabszy wpływ na stabilność cen w Polsce.
NajwaŜniejszym zagroŜeniem płynącym z globalnych rynków dla utrzymania cen na niskim
poziomie jest dla Polski duŜy wzrost cen ropy naftowej, której cena za baryłkę przekroczyła poziom
90 dolarów. Tak duŜy wzrost ceny moŜna uznać za szok podaŜowy, którego negatywny wpływ na
gospodarkę łagodzony jest jednak po pierwsze mocnym i umacniającym się złotym, jak równieŜ
niezwykle słabym dolarem5, zaś z drugiej – systemem kroczących cen, które obowiązują Polskę
3
Oczekiwania mierzone wskazaniami WIGometru.
W długim okresie oprocentowanie kredytów, które pozostaje nieco w tyle za rosnącym oprocentowaniem depozytów,
będzie jednak zapewne rosło, jako Ŝe w ślad za wzrostem kosztu pozyskiwania kapitału (podwyŜki stóp procentowych)
oraz wspomnianym wzrostem płac, jak równieŜ w obliczu spodziewanego spowolnienia gospodarczego, zyski sektora
bankowego będą nieco niŜsze, co owocować będzie spowolnieniem dynamiki akcji kredytowej.
5
Warto dodać, Ŝe słabnący dolar, w którym wyraŜone są kwotowania cen ropy, był jedną z przyczyn ograniczenia
wydobycia surowca – więc i wzrostu cen. Podnosząc nominalną cenę baryłki, eksporterzy dbali o utrzymanie swoich
realnych przychodów w obliczu słabszego dolara.
4
Informacja po posiedzeniu Gabinetu Cieni RPP – październik 2007
4
przy dostawach ropy. NaleŜy jednak oczekiwać, Ŝe w dłuŜszym okresie szok ten nie pozostanie bez
wpływu na ceny paliw i usług transportowych.
W regionie jedynie Węgry obniŜyły – mimo wysokiej inflacji – stopy procentowe, co
wzmacnia wiarę w przekonanie, Ŝe bank centralny Węgier jest na dobrej drodze do opanowania
szybkiego tempa wzrostu cen i planuje politykę pienięŜną długookresowo, zgodnie z zasadą
forward-looking.
Po zapoznaniu się ze stanem gospodarki oraz w wyniku przeprowadzonej dyskusji, Gabinet
Cieni Rady Polityki PienięŜnej podjął decyzję o pozostawieniu stóp procentowych na
niezmienionym poziomie.
W opinii Gabinetu, napływające z gospodarki sygnały skłaniają w dalszym ciągu ku
restrykcyjnemu nastawieniu polityki pienięŜnej. Gabinet dostrzega silne zagroŜenia płynące
głównie z faktu utrzymującej się przewagi dynamiki kosztów pracy nad dynamiką wydajności,
utrzymującego się wysokiego tempa wzrostu akcji kredytowej, zaś przede wszystkim – z silnie
oddziałujących na oczekiwania szoków podaŜowych: w zakresie cen Ŝywności oraz cen paliw (choć
ten drugi nie ma jeszcze odzwierciedlenia w faktycznej wartości wskaźnika z września).
Podczas posiedzenia złoŜono wniosek o podniesienie stóp procentowych, jednak nie uzyskał
on wymaganej większości głosów.
Choć mocna waluta krajowa łagodzi wpływ znacznego wzrostu cen ropy na rynkach
światowych, zaś osłabienie tempa wzrostu PKB, oczekiwany wzrost potencjału produkcyjnego
i wciąŜ dobre wykonanie budŜetu (mimo braku przeprowadzanych reform finansów publicznych)
pozwalają neutralizować czynniki inflacjogenne, Gabinet Cieni Rady Polityki PienięŜnej na bieŜąco
monitoruje wszystkie kluczowe sektory gospodarki, nie wykluczając konieczności zacieśnienia
prowadzonej polityki monetarnej w niedalekiej przyszłości. Siła, jak równieŜ moment interwencji,
uzaleŜnione będą w znacznej mierze od danych obrazujących reakcję gospodarki na juŜ poczynione
kroki.
Opieka naukowa
Dr Cezary Wójcik
[email protected]
adiunkt w SGH i PAN, od maja 2007 r. Dyrektor Biura ds. Integracji ze Strefą Euro w NBP. Ukończył SGH oraz
Wydział Prawa UW. Absolwent Advanced Studies Program in International Economic Policy Research w Kilońskim
Instytucie Gospodarki Światowej i International Faculty Development Program w IESE Business School. Autor
kilkudziesięciu publikacji naukowych z zakresu polityki pienięŜnej i kursowej. W 2004 r. powołany w skład Rady
Makroekonomicznej przy Ministrze Finansów, w latach 2005-2006 Radca Ministra Finansów. W przeszłości pracował
w Europejskim Banku Centralnym (2003-2004), Narodowym Banku Austrii i Wiedeńskim Instytucie
Międzynarodowych Studiów Porównawczych (2000-2002). Stypendysta Fulbrighta, Komisji Europejskiej, Tygodnika
„Polityka”, Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Ministra Nauki i Szkolnictwa WyŜszego. Włada językiem angielskim,
niemieckim i hiszpańskim. Opiekun naukowy SKN FM oraz inicjator GC RPP.
Skład Gabinetu Cieni Rady Polityki PienięŜnej
Przewodniczący GC RPP / Sektor rynków finansowych
Michał Konopczak
[email protected]
student V roku SGH (Finanse i Bankowość, specjalność: Bankowość inwestycyjna) oraz II roku Wydziału
Historycznego UW (Historia), nagrodzony Stypendium Prezesa Rady Ministrów. Interesuje się inŜynierią finansową,
rynkami finansowymi i historią myśli ekonomicznej. Biegle włada językiem angielskim i niemieckim; uczy się języka
rosyjskiego i łaciny. Ukończył praktyki w Banku Przemysłowo-Handlowym (2004), Kredyt Banku (2004), Centrali
Banku Pekao SA (2005) oraz BNP Paribas (2006). Zdobywca II miejsca w ogólnopolskim Konkursie Wiedzy
Ekonomicznej „Wiggor” w roku 2007 w dziedzinie rynków kapitałowych. Przewodniczący SKN FM od jego załoŜenia
do października 2007. Redaktor SPES, autor publikowanych tamŜe artykułów i prac. Kieruje pracą GC RPP od
czerwca 2007. WspółzałoŜyciel i Prezes Zarządu Instytutu Studiów Ekonomiczno-Społecznych.
Informacja po posiedzeniu Gabinetu Cieni RPP – październik 2007
5
Sektor rynków finansowych
Krzysztof Gołębiowski
[email protected]
student V roku SGH (Metody Ilościowe w Ekonomii i Systemy Informacyjne) i absolwent Wydziału Matematyki,
Informatyki i Mechaniki UW (Informatyka). Członek Komisji Rewizyjnej Rady Kół Naukowych SGH; przewodniczył
Radzie Kół Naukowych SGH w roku 2006. Interesuje się rynkami finansowymi, optymalizacją i informatycznym
wspomaganiem zarządzania. Zna język angielski i niemiecki. Jest członkiem-załoŜycielem SKN FM, od początku do
października 2007 w jego Zarządzie. WspółzałoŜyciel i członek Zarządu Instytutu Studiów Ekonomiczno-Społecznych.
Sektor finansów publicznych
Aleksandra Krajewska
[email protected]
studentka III roku SGH (Finanse i Bankowość). Jej zainteresowania naukowe obejmują politykę makroekonomiczną,
badania konkurencyjności gospodarek oraz funkcjonowanie Unii Europejskiej. Laureatka programu Krajowego
Funduszu na Rzecz Dzieci. Biegle posługuje się językiem angielskim i niemieckim, uczy się francuskiego
i hiszpańskiego. Członek SKN Organizacji Międzynarodowych. W SKN FM działa w sekcji „Nowoczesne Państwo”.
WspółzałoŜyciel i członek Instytutu Studiów Ekonomiczno-Społecznych.
Piotr Szczepański
[email protected]
student IV roku SGH (Ekonomia). Interesuje się makroekonomią i wpływem ideologii na politykę gospodarczą.
Zawodowo zajmuje się tworzeniem stron internetowych, a wolne chwile spędza słuchając muzyki jazzowej. Sprawnie
posługuje się językiem angielskim i rosyjskim. WspółzałoŜyciel i członek Zarządu Instytutu Studiów EkonomicznoSpołecznych.
Sektor realny
Marek Antosiewicz
[email protected]
student III roku SGH (Ekonomia) oraz II roku Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW (Matematyka). Jego
zainteresowania naukowe obejmują modelowanie matematyczne, analizę danych metodami sztucznej inteligencji
oraz ekonometrię. Posiada z języka angielskiego certyfikat CPE zdany na ocenę A oraz uczy się języka francuskiego.
Lato uwielbia spędzać pod Ŝaglami, a zimę na nartach.
Tymon Słoczyński
[email protected]
student III roku SGH (Ekonomia) i II roku Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych
UW (Socjologia). Interesuje się ekonomią pracy, makroekonomią, polityką gospodarczą, teorią gier i teorią wyboru
społecznego. Laureat programu Goldman Sachs Global Leaders. Przedstawiciel studentów w Radzie Naukowej
Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH. Członek zarządu Stowarzyszenia Naukowego Collegium Invisibile i członek
SKN FM (od 2007 r.).
Sektor zagraniczny
Kamil Kryński
[email protected]
student IV roku SGH (Finanse i Bankowość). Interesuje się bankowością inwestycyjną, analizą fundamentalną oraz
badaniem konkurencyjności Polski na tle państw Europy Środkowej. Współautor raportu „Gospodarka Polski;
prognozy i opinie” wydanego przez INE PAN. Autor tekstów w Studenckim Przeglądzie Ekonomiczno-Społecznym.
Włada biegle językiem angielskim i dobrze niemieckim. Jest członkiem Zarządu SKN FM od marca 2007 r. Kieruje
sekcją „Nowoczesne Państwo”. Po odbytym staŜu w Gazecie Giełdy „Parkiet” na stanowisku analityka technicznego,
obecnie pracuje w Dzienniku - The Wall Street Journal Polska, zajmując się analizą światowych rynków finansowych
oraz sektorem bankowym w Polsce. WspółzałoŜyciel i członek Instytutu Studiów Ekonomiczno-Społecznych.
Łukasz Mickiewicz
[email protected]
student V roku SGH (Finanse i Bankowość; specjalność: bankowość inwestycyjna), wcześniej student prawa na
Uniwersytecie Szczecińskim. Interesuje się makroekonomią i rynkami finansowymi, a w wolnym czasie sportem.
Płynnie mówi po angielsku, dobrze po francusku i niemiecku. Obecnie pracuje w firmie Open Finance w charakterze
analityka rynków finansowych.
Sektor monetarny
Karolina Konopczak
[email protected]
studentka V roku SGH (Metody Ilościowe w Ekonomii i Systemy Informacyjne oraz Ekonomia) i III roku Wydziału
Filozofii i Socjologii UW (Socjologia). Od września 2007 r. prowadzi zajęcia z przedmiotu Ekonometria w SGH.
Interesuje się ilościowym modelowaniem zjawisk społecznych, w szczególności ekonometrią, teorią gier i badaniami
rynku. Biegle posługuje się językiem angielskim i niemieckim. Jest członkiem-załoŜycielem SKN FM, od października
2006 do października 2007 była w jego Zarządzie. Opiekuje się sekcją analiz i prognoz ekonomicznych oraz publikuje
artykuły w SPES. WspółzałoŜyciel i członek Zarządu Instytutu Studiów Ekonomiczno-Społecznych.
Tomasz Wałkuski
[email protected]
student V roku SGH (Finanse i Bankowość; specjalność: międzynarodowe rynki finansowe). Interesuje się
zagadnieniami z zakresu polityki gospodarczej oraz rynkami finansowymi. Biegle posługuje się językiem angielskim,
dobrze zna niemiecki. Jest członkiem SKN FM od grudnia 2006. Obecnie pracownik firmy Ernst & Young.
WspółzałoŜyciel i Główny Księgowy Instytutu Studiów Ekonomiczno-Społecznych.