Tłumaczenie przemówienia z okazji pierwszego spotkania

Tłumaczenie przemówienia z okazji pierwszego spotkania

Tłumaczenie przemówienia
z okazji pierwszego spotkania polskiego
Zespołu ds. Międzynarodowego Prawa Humanitarnego
Warszawa, 23 sierpnia 2005 r.
Tłumaczył: Marcin Mońko,
Media Officer, MKCK Budapeszt
Szanowny Panie Przewodniczący, Szanowny Panie Ministrze,
Szanowne Panie i Szanowni Panowie, przedstawiciele korpusu służby cywilnej, Panowie i Panie
eksperci i przyjaciele z Polskiego Czerwonego Krzyża.
To zaszczyt i przyjemność reprezentować Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (MKCK) na
tym historycznym spotkaniu, które oficjalnie zapoczątkuje działalność polskiego Zespołu do spraw
Międzynarodowego Prawa Humanitarnego.
W imieniu MKCK, mam przyjemność pogratulować Polsce i jej dostojnym przedstawicielom obecnym
tu dziś, utworzenia rządowego zespołu do spraw międzynarodowego prawa humanitarnego na
podstawie Zarządzenia nr 51 Prezesa Rady Ministrów z dn. 20 maja 2004 r.
To jest ważne i historyczne wydarzenie. Dzisiejsze spotkanie pokazuje przywiązanie Rzeczypospolitej
Polskiej do przestrzegania i czuwania nad przestrzeganiem międzynarodowego prawa humanitarnego
(MPH).
Ta nowa instytucja pozwoli Polsce lepiej wdrażać zobowiązania wynikające z międzynarodowego
prawa humanitarnego. Ponadto zespół przyczyni się do lepszego i mocniejszego wyrażania
przywiązania Polski – jako suwerennego państwa, członka ONZ, UE i NATO - do czuwania nad
przestrzeganiem norm międzynarodowego prawa humanitarnego na arenie międzynarodowej.
Zespół ten ułatwi pracę zaangażowanym resortom, zapewniając regularną wymianę informacji, dialog
w sprawach MPH i wspólne wypracowywanie priorytetów w tym obszarze.
Mam nadzieję, że zespół ten będzie motywował i wspierał każdego z Państwa w wykonywaniu ważnej
pracy, dotyczącej MPH, która jest wam powierzona.
Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, zwany czasami strażnikiem MPH, jest neutralną
niezależną organizacją humanitarną, posiadającą mandat od Państw, by chronić ofiary konfliktów
zbrojnych i nieść im pomoc. Nasze codzienne doświadczenia w rejonach dotkniętych
najstraszniejszymi konfliktami, potwierdzają potrzebę skutecznych mechanizmów zapewniających
przestrzeganie MPH.
Zanim przejdę dalej, proszę pozwolić mi wyrazić wdzięczność osobom odpowiedzialnym za
utworzenie tego Zespołu. Wielu z was jest tu obecnych. Dziękuję każdemu z Was. Szczególnie
chciałbym wymienić tu panią Joannę Krawczyk z Ministerstwa Spraw Zagranicznych (obecnie na
urlopie), która przez wiele lat ułatwiała prace MKCK w czasie naszych wizyt i rozmów z polskimi
przedstawicielami. Chciałbym też podziękować pani Małgorzacie Połomskiej z MSZ za doskonałą
współpracę w umożliwieniu mojej tu obecności.
Pragnę wreszcie wyrazić nasze uznanie dla Polskiego Czerwonego Krzyża, pani dr Elżbiety MikosSkuzy i dla pracy Komisji ds. Upowszechniania MPH przy PCK. Jestem przekonany, ze Komisja ta
będzie dalej pracowała, uzupełniając pracę Zespołu rządowego.
Cieszę się też, że MKCK mógł przyczynić się po części do powstania tego Zespołu. Sprawa ta była
przedmiotem dyskusji przez wiele lat, polscy przedstawiciele uczestniczyli w wielu spotkaniach nt.
MPH organizowanych przez MKCK, ostatnio w Bratysławie w maju 2004 roku.
Nasza służba doradcza MPH zawsze jest do Państwa dyspozycji, jesteśmy gotowi udzielać porad
prawnych, dostarczać różnego rodzaju wsparcia, materiałów, które pomogą w zapewnieniu skutecznej
działalności waszego Zespołu. Jesteśmy także gotowi przeprowadzić szkolenia dla członków Zespołu,
pomóc w stworzeniu rocznego planu pracy i doradzić w wyborze priorytetów.
W tym zakresie chciałbym podzielić się z Państwem pewnymi spostrzeżeniami i sugestiami ze strony
MKCK. Dotyczą one:
1. wagi kwestii MPH w dzisiejszym świecie i wynikającymi stąd implikacjami na poziomie
krajowym;
2. celu i funkcjonowania narodowych zespołów ds. MPH;
3. możliwych obszarów współpracy pomiędzy Zespołem i MKCK.
Kilka słów o tym, dlaczego MPH jest ważne dziś. Piętnaście lat temu, a nawet pięć lat temu, MPH –
czasem zwane prawem konfliktów zbrojnych lub prawem wojny – uważane było przez wielu
obserwatorów i rządów, przynajmniej w Europie, za sprawę ważną, ale rzadko niecierpiącą zwłoki.
To się zmieniło. Konflikty na Bałkanach jeszcze raz przyniosły do Europy horror wojny i potrzebę
zasad, które chroniłyby tak kombatantów jak i ludność cywilną. Konflikty na całym świecie, od Rwandy
do Bliskiego Wschodu, od Czeczenii do Sri Lanki, są dziś bliżej obywateli – a przez to bliżej rządów –
dzięki nowoczesnym mediom. Trybunały ad hoc dla byłej Jugosławii, Rwandy dały podwaliny dla
Międzynarodowego Trybunału Karnego, powodując, że nie mogą czuć się bezkarni. Organizacje
społeczeństwa obywatelskiego coraz skuteczniej lobbują przeciwko wykorzystywaniu dzieci-żołnierzy
czy przeciwko minom przeciwpiechotnym.
Coraz więcej obywateli na całym świecie oczekuje od swoich rządów i liderów, by w jakiś sposób
załatwili te problemy. I tak m.in. w rejonach objętych konfliktami zbrojnymi podejmuje się inicjatywy
dyplomatyczne, operacje humanitarne, wojskowe czy misje pokojowe. Przyjmowane są nowe traktaty,
np. Ottawska konwencja ws. min przeciwpiechotnych czy Drugi Protokół do Konwencji Haskiej o
ochronie dóbr kultury podczas konfliktów zbrojnych.
Kwestie dotyczące prawa konfliktów zbrojnych są ostatnio bardzo na czasie. Od ministrów, generałów,
urzędników i parlamentarzystów oczekuje się, że wyjaśnią ludziom i mediom skomplikowane sprawy
związane z MPH: kto jest kombatantem? Kto może zostać jeńcem wojennym? Jak powinno się
traktować pojmanych żołnierzy? Czy wasz rząd zgadza się z tym, co się dzieje w Zatoce Guantanamo
czy w wiezieniu w Abu Gharaib w Iraku? Czy wasz rząd popiera wspólne stanowisko UE w sprawie
Międzynarodowego Trybunału Karnego? Te wszystkie sprawy i wiele innych dotyczą wszystkich
rządów, a niektórzy urzędnicy muszą stawiać im czoła prawie codziennie.
Dlatego też MPH jest sprawą aktualną. Ale jak Państwo sami dobrze wiecie, pisanie i ratyfikowanie
traktatów samo w sobie nie zmienia świata. Traktaty muszą być wdrożone na poziomie krajowym,
poprzez odpowiednią legislacje i inne narzędzia. Tak samo jest z MPH.
I tu wracamy do międzyministerialnych zespołów ds. MPH. Ich zadaniem jest ułatwienie przyjmowania
traktatów i ich wdrażania do krajowych porządków prawnych poprzez bardziej systemową i
ustrukturalizowaną współpracę między ministerstwami. Około 73 państwa na całym świecie utworzyły
takie zespoły.
W Europie 22 państwa mają zespoły ds. MPH. Polska dołącza do wielu starych i nowych członków
UE. Wśród "starych" są m.in.: Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy. Wśród "nowych" są Węgry,
Litwa, Słowacja i Słowenia. Jeśli idzie o innych sąsiadów Polski, Ukraina i Białoruś mają takie zespoły.
Tak naprawdę wśród sąsiadów Polski tylko Czechy i Rosja nie mają takiej instytucji, ale rząd w Pradze
rozważa obecnie utworzenie takiego zespołu.
MKCK promuje od ponad dziesięciu lat tworzenie krajowych zespołów ds. MPH. Robimy to głównie
poprzez naszą służbę doradczą MPH, która została utworzona w 1996 roku w odpowiedzi na prośby
Państw, aby dostarczać praktycznych rad i wsparcia we wdrażaniu MPH. Służba doradcza ściśle
współpracuje z zespołami ds. MPH na całym świecie, prowadząc szkolenia, badania prawnicze i
dostarczając bezpłatnych i poufnych porad prawnych.
Oto kilka sugestii, które chcielibyśmy dać Państwu pod rozwagę:
W celu zapewnienia odpowiedniego miejsca w hierarchii często konkurencyjnych priorytetów rządu,
zespoły MPH zwykle skuteczniej działają, gdy mają regularne wsparcie ze strony najwyższego
kierownictwa. Dlatego też sugeruje się, żeby Kancelaria Premiera i MSZ były na bieżąco informowane
o pracach Zespołu. W ten sposób zespół będzie rozpoznawany jako główna instytucja koordynująca
sprawy MPH.
Jednym ze sposobów jest przedstawianie Prezesowi Rady Ministrów i odpowiednim ministrom
rocznych lub półrocznych raportów z działalności.
Nowy Zespół znacznie zwiększa swoje szanse na sukces, gdy uzgodni roczny plan i na jego
podstawie rozdysponuje zadania pomiędzy odpowiednie ministerstwa.
Międzyministerialny zespół nie jest po to, by zastąpić istniejące procedury tworzenia prawa i
konsultacji międzyresortowych. Jednakże zespół może poprawić działanie tych procedur, identyfikując
zawczasu problemy, zapewniając dobrą wymianę informacji i znajdując obszary wspólnych interesów.
Możliwe, że praktyczne okaże się utworzenie grup roboczych i podzespołów, których członkami byliby
przedstawiciele najbardziej zainteresowanych resortów.
Zespół może też być użyteczny jako forum dialogu nt. MPH z organizacjami społeczeństwa
obywatelskiego, ekspertami z ośrodków naukowych.
Te i inne sugestie są zebrane i opublikowane przez MKCK. Proszę też zajrzeć na naszą stronę
internetową www.icrc.org . Pod nagłówkiem "Humanitarian Law" i dalej "Implementation" znajdziecie
tam Państwo wiele użytecznych dokumentów i odnośników.
Chciałbym teraz powiedzieć kilka słów na temat możliwych obszarów współpracy między tym
Zespołem i MKCK.
Pragnę tu podkreślić, że współpraca już istnieje pomiędzy polskimi władzami i MKCK. Tu chciałbym
zwrócić uwagę na rosnące wsparcie finansowe ze strony Polski dla działalności MKCK, ale także w
sprawach wdrażania MPH w regionie. Przykładem może być nadchodzące seminarium nt. ochrony
dóbr kultury podczas konfliktów zbrojnych. Nasza delegatura współpracuje w tym przypadku z polskim
ministerstwem kultury.
Teraz proszę pozwolić mi przedstawić kilka konkretnych propozycji współpracy:
1. Szkolenie dla polskiego zespołu ds. MPH. MKCK jest gotowy współpracować z Zespołem
w celu zorganizowania jesienią tego roku szkolenia dla członków.
2. Europejskie spotkanie zespołów ds. MPH. Polski rząd niebawem otrzyma formalne
zaproszenie, aby wytypować dwie osoby, które będą reprezentowały zespół na
paneuropejskim spotkaniu, planowanym na grudzień tego roku w Grecji.
3. Światowe spotkanie zespołów ds. MPH w 2006 w Genewie. Polska będzie zaproszona do
uczestnictwa.
4. Współpraca w ratyfikacji i wdrażaniu Konwencji Ottawskiej ws. min
przeciwpiechotnych. MKCK jest gotowy do wsparcia polskich przedstawicieli, których
zadaniem będzie wypełnienie zobowiązania podjętego przez Polskę - przystąpienia do tego
traktatu.
5. Regularna wymiana informacji. Chcielibyśmy zachęcić Państwa to dzielenia się z nami
informacjami na temat działalności zespołu, na temat nowych inicjatyw legislacyjnych. To
pomoże nam uaktualniać naszą bazę danych i stronę internetową. Będziemy też zaszczyceni
mogąc uczestniczyć w spotkaniach Zespołu.
Robert M. Young
Regionalny Doradca Prawny
na Europę środkową i Południowo-Wschodnią
Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (MKCK)