Ewolucja układu nerwowego u bezkręgowców

Data utworzenia 2000-10-10 18:42 Anna M. Czarnecka
Tomi: 27 III 2000 r.
30 III 2000 r.
Ewolucja układu nerwowego u bezkręgowców
Ewolucyjne kształtowanie się układu nerwowego było związane z powstaniem
organizmów tkankowych, a następnie ze zmianą symetrii ciała z promienistej na
dwuboczną (bilateralna) oraz ze wzrostem aktywności zwierząt.
U pierwotnych zwierząt tkankowych wyspecjalizowały się komórki zdolne do
odbierania, przewodzenia i reagowania na bodźce. Wyrazem przystosowani do
pełnienia takiej roli wypustki komórek nerwowych i ich łączenie się między sobą oraz
tworzenie połączeń z innymi częściami ciała.
Gromada
Co?
Gąbki
Nic
O układzie nerwowym można mówić dopiero u zwierząt tkankowych. U nich
wykształciły się dwie formy tego układu:
Jamochłony
Układ 1st siatkowaty = rozproszony, dyfuzyjny,
rozproszony u polipa, rozmieszczony równomiernie, bez
centrów, komórki receptorowe m. komórkami nabłonkowo –
mięśniowymi, brak wyspecjalizowanych receptorów ←
osiadły; u meduzy zaczyna się centralizacja, przejście do
lokomocji wymusza zdolność koordynacji → zwiększona
specjalizacja – dookoła parasola łańcuszek z ropaliami; każde
ropalium ma plamkę oczną i statocystę;
Ruch wymusza symetrię dwuboczną
Komplikowanie się układu nerwowego polega na zwiększaniu różnorodności
komórek nerwowych i złożoności ich budowy. Zwiększa się też złożoność
wzajemnego rozmieszczenia neuronów, głównie ich związków miedzy sobą, jak
związku ich z narządami odbiorczymi (receptorami) i wykonawczymi (efektorami).
Powstanie centralizującego się układu nerwowego było wynikiem koncentracji
komórek (ganglionizacja) i tworzenia się ich skupisk – które przejmując rolę centrów
nerwowych łączyły się z obwodowymi częściami ciała za pomocą wypustek.
Na skutek ganglinoizacji powstały dwa podtypy układu:
Płazińce
2nd Układ centralizujący się. 1st Pnie nerwowe, u
wypławka układ symetryczny i scentralizowany., rozproszony
uniemożliwiałby ruch w konkretnym kierunku., 6 pni,
ponieważ środowisko wodne ma dużą bezwładność wygłusza
dużą ilość bodźców Wypławek ma tylko oczka proste –
elementy światłoczułe z przodu ciała. Potrafi konsekwentnie
podążać w określonym kierunku
Oleńce
Pnie nerwowe
Pierścienice
Środowisko lądowe – środowisko bardzo agresywne.
Segmentacja ciała w sposób pełny (dżdżownica1). → Układ
drabinkowy (konektywy – podłużne) i komisury (poprzeczne)
1
Rozmiary ciała rosną w stosunku do powierzchni, masa jest większa, mniejsze są straty ciepła.
Data utworzenia 2000-10-10 18:42 Anna M. Czarnecka
+ w skali całego zwierzęcia system organizujący całe zwierzę.
2-zwoje nad i 2 podprzełykowe, nie zawsze ze sobą
połączone. Odcinek dogłowowy ma most receptorów.
Stawonogi
Ląd! → 3 pęcherzykowy „mózg”, łączenie się zwojów w
tagmach. Następuje max. Specjalizacja u owadów –
opanowanie środowiska powietrznego. „Mózg” to zwoje nad- i
podprzełykowe o krótkich połączeniach (wyjątek w świecie
bezkręgowców BEZ GŁOWONOGÓW) ← nakład na tworzenie
połączeń nerwowych. Owady uczą się, rozróżniają i
pamiętają. Wyspecjalizowane receptory!
Rak – taki słaby rozwój układu bo żyje w mało agresywnym
środowisku.
Mięczaki
Nothing new. W pniach bark typowych centrów, ośrodków,
most neurocyty w obrębie „mózgu”, zwłaszcza 10nogi
(podróże) transoceaniczne, dobrze zbudowane są centra
decyzyjne, „mózg” otoczony puszką chrzestną (tk. chrzęstna
błoniasta).
Szkarłupnie
Układ bardzo uproszczony.
Ważnym czynnikiem przyspieszającym koncentrację komórek nerwowych w
przedniej części ciała był proces cefalizacji - tworzenia się głowy. Powstanie
odcinaka ciała odbierającego wiele najważniejszych bodźców pobudziło dalszy
rozwój zwoju centralnego – mózgu (proces cerebryzacji).
Lancetnik
Cewa nerwowa ektodermalna położona grzbietowo z
lokalnym rozszerzeniem – pojedynczy pęcherzyk przedni.
Minogi i śluzie
Płaty węchowe. Żyją przy dnie zbiorników wodnych =
środowisko stabilne, minimalne wahania temp, bez ruchu →
nie ma płetw. Brak zachowań plastycznych = słabo rozwinięte
wzgórze.
Zachowania
zależne
od
podwzgórza.
Śródmózgowie ze zmysłem wzroku u all dobrze. Móżdżek
słabo wykształcony. Rdzeń przedłużony – b. dobrze ←
czynności automatyczne.
Wraz z doskonaleniem się budowy układu nerwowego następował rozwój receptorów
i części wykonawczej – efektorów. Im bardziej złożony i doskonały układ nerwowy,
tym bardziej złożone i różnorodne reakcje organizmów na bodźce. Komplikacji
towarzyszy powstanie różnorodnych struktur ochronnych, wzmacniających i innych
przystosowań usprawniających pracę układu nerwowego.
Ewolucyjny rozwój układu nerwowego doprowadził do takiego skomplikowania jego
budowy, że możemy wyrazić w nim część ośrodkową i obwodową.
2nd podtyp układu scentralizowanego (rura położona w grzbietowej części ciała)
występuje u strunowców.