Stanowisko Copa-Cogeca w sprawie międzynarodowych aspektów

PAC(12)12:4 - SM
17 lutego 2012
Stanowisko Copa-Cogeca w sprawie
międzynarodowych aspektów rolnictwa
Wstęp
Europejscy rolnicy i ich spółdzielnie zawsze popierali stworzenie wielostronnego, opartego na
zasadach systemu handlowego w WTO. W globalnej gospodarce podejście wielostronne jest
najlepszym sposobem na zapewnienie uczciwych zasad handlu i uniknięcie sporów oraz
zaspokojenie potrzeb krajów wolniej rozwijających się.
Otwarcie rynków prowadzi do przesunięcia produkcji na obszary, gdzie występują korzystniejsze
warunki, a przez to zachęca do wydajniejszego wykorzystywania zasobów i prowadzi do
zwiększonego wzrostu. Również jednolity rynek UE doprowadził do znacznego wzrostu w
unijnym handlu.
Jednakże, w przypadku sektora produkującego towary niezbędne dla życia ludzi, który jest
konieczny do utrzymania dobrobytu wielu społeczności wiejskich i który dba o znaczną część
światowych zasobów gruntowych, rządy muszą wziąć pod uwagę szerzej zakrojone cele
strategiczne, których często nie da się osiągnąć za pomocą sił rynkowych, otwarcia rynków lub
dążenia do wzrostu. Dlatego też rolnictwo w dalszym ciągu powinno być traktowane odmiennie
od innych sektorów gospodarki w polityce handlowej i w WTO.
Do tej pory ponad miliard osób na świecie cierpi z powodu głodu.
Zwiększające się
zapotrzebowanie na żywność wraz z coraz większymi ograniczeniami związanymi z
wykorzystaniem gruntów i wody, a także zmiany klimatu, nie ułatwiają rolnictwu zadania.
Osiągnięcie bezpieczeństwa żywnościowego i stabilności w sposób zrównoważony w dalszym
ciągu będzie wielkim wyzwaniem w nadchodzących latach. Potrzeba będzie współpracy
międzynarodowej, o którą apelowali przywódcy G20 na szczycie pod koniec 20111.
Na szczeblu międzynarodowym należy skoncentrować się na znacznym zwiększeniu inwestycji w
rolnictwo, w dziedzinach takich jak edukacja, rozwój potencjału, badania, technologia.
Podobnie, celem konferencji ONZ Rio+20 w czerwcu 2012 będzie wzmocnienie
instytucjonalnych ram dla zrównoważonego rozwoju.2 Inne polityki, takie jak polityka
handlowa, zobowiązania WTO, czy też inne fora międzynarodowe powinny pomagać, a nie
przeszkadzać w osiągnięciu bezpieczeństwa żywnościowego, zrównoważonego rozwoju i
dobrobytu na obszarach wiejskich. W szczególności, to właśnie zasady handlu powinny zapewnić
rolnikom z uboższych krajów możliwość rozwoju i zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego
miejscowej ludności.
1
Przywódcy G20 apelowali o zwiększenie produkcji i produktywności w rolnictwie w celu promowania bezpieczeństwa
żywnościowego i zachęcania do zrównoważonego wzrostu. Stworzyli oni plan działań prowadzący do osiągnięcia tych celów.
2 Zasady Rio zostały ustalone na konferencji ONZ w sprawie środowiska i rozwoju w 1992 roku i potwierdzone na światowym
szczycie w Johannesburgu w 2002. Milenijne cele rozwoju miały wzmocnić zasady z Rio. Obecnie, 20 lat po konferencji w Rio,
celem konferencji w Brazylii jest zbliżenie się do ekologicznej gospodarki.
Najlepszym sposobem na ograniczenie głodu i zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego jest
upewnienie się, że rolnicy na całym świecie otrzymują wyższe ceny za ich produkty, a także, że
otrzymują pomoc i zachęty do zrównoważonej produkcji oraz że ich sytuacja jest na tyle stabilna,
by mogli inwestować w przyszłość.
Dlatego też Komitety Copa-Cogeca nawołują do zwrócenia większej uwagi na spójność polityki
na trzech głównych obszarach:
a)
wewnątrz UE pomiędzy WPR a unijną polityką handlową
b)
pomiędzy politykami UE a celami rozwoju (Spójność polityki na rzecz rozwoju)
c)
pomiędzy dążeniem do liberalizacji handlu w WTO z jednej strony a innymi
międzynarodowymi zobowiązaniami z drugiej
a) Potrzeba spójności pomiędzy celami WPR a celami unijnej polityki
handlowej
1.
Od zawsze celem WPR jest wspieranie roli rolników, którzy mają za zadanie utrzymanie
stabilności i bezpieczeństwa żywnościowego konsumentów, a także zwiększanie
zaangażowania rolnictwa w tworzenie żywych obszarów wiejskich w całej UE. Dzięki WPR
UE mogła utrzymać sektor rolny, którego podstawę stanowią gospodarstwa rodzinne,
tworząc miejsca pracy dla 28 milionów osób3, podczas gdy ok. 10 milionów osób znajduje
zatrudnienie w sektorach związanych z rolnictwem.
2.
W ostatnim czasie, w odpowiedzi na oczekiwania konsumentów, WPR zwracała coraz
większą uwagę na zwiększanie bezpieczeństwa żywności oraz standardów śledzenia, a także
utrzymanie sektora przyjaznego środowisku i przestrzegającego norm dobrostanu zwierząt.
3.
Jednakże, ze względu na politykę handlową, europejskim rolnikom coraz trudniej jest
konkurować z importami, które w znacznej części pochodzą z gospodarstw
wielkoobszarowych i gospodarstw, gdzie śledzenie, zrównoważona produkcja oraz
dobrostan zwierząt nie są priorytetami, oraz gdzie stosuje się techniki i pestycydy
zwiększające plony, których stosowanie jest zabronione w UE. W związku z tym dochody
rolników są coraz bardziej zależne od płatności bezpośrednich, co jest spowodowane
również ich słabą pozycją w łańcuchu żywnościowym.
Średnio, płatności bezpośrednie
stanowią dwie trzecie dochodu rolników w UE-27, jednak nawet z tym wsparciem dochody
rolników stanowią mniej niż 50% średnich dochodów w pozostałych sektorach gospodarki
UE.
4.
Niestety unijna polityka handlowa w negocjacjach Doha oraz niektóre negocjacje
dwustronne i regionalne, jak np. Mercosur czy negocjacje z krajami basenu Morza
Śródziemnego, tylko nasilą tą tendencję.
Na przykład, Komisja szacuje, że porozumienie
Doha doprowadzi do strat w wysokości 19 miliardów Euro rocznie w unijnym sektorze
rolnym. Komitety Copa-Cogeca szacują, że straty te wyniosą raczej 30 miliardów Euro.
5.
Nawet własne badanie Komisji, Scenar II, pokazuje, że dalsza liberalizacja doprowadzi do
znacznego spadku produkcji, ograniczenia ogólnej liczby gospodarstw oraz podwyższonego
ryzyka opuszczania ziemi i pogorszenia się stanu środowiska naturalnego.
6.
Ponadto, otwarcie rynków unijnych nie wpłynie korzystnie na sytuację krajów wolniej
rozwijających się, co jest czasem wykorzystywane jako argument. Głównymi beneficjentami
3Źródło: Badania struktury gospodarstw Eurostat. Należy pamiętać, że niektóre oficjalne dane zaniżają zatrudnienie w
rolnictwie, ponieważ nie biorą pod uwagę pracy wykonywanej przez małżonki/ małżonków rolników/ rolniczek oraz liczby
pracowników sezonowych pracujących na część etatu.
2|6
liberalizacji będą przedsiębiorstwa zorientowane na eksport w krajach takich jak USA,
Kanada, Brazylia, Argentyna, Australia i Nowa Zelandia.
7.
Dlatego też Komitety Copa-Cogeca apelują o więcej spójności pomiędzy celami WPR i
polityki handlowej UE:

UE nie powinna zawierać porozumień handlowych, które osłabiają unijne cele ujęte w
WPR. Dlatego odpowiednio wczesna publikacja niezależnej oceny skutków
ewentualnych porozumień jest niezmiernie ważna. Powinna ona zawierać ich wpływ na
unijne bezpieczeństwo żywnościowe, dochód gospodarstw rolnych, zatrudnienie oraz
ocenę równoważności norm, których rolnicy muszą przestrzegać (bezpieczeństwo
żywności, śledzenie, środowisko naturalne, dobrostan zwierząt). Mandat do negocjacji
powinien jasno ukazać w jaki sposób wyniki badań zostaną uwzględnione przez UE

Komitety Copa-Cogeca uważają, że w czasie Rundy Doha unijna oferta dotycząca
ograniczenia taryf celnych (z lipca 2008) posunęła się za daleko

Komitety Copa-Cogeca są przeciwne porozumieniu handlowemu z Mercosur, ponieważ
wpłynęłoby ono bardzo niekorzystnie na rolnictwo UE. Na przykład, UE już importuje
ekwiwalent 35 milionów hektarów produktów rolnych, głównie z państw Mercosur.
Porozumienie handlowe by tylko zwiększyło tą zależność (patrz również: badania
Komitetów Copa-Cogeca nad wpływem porozumienia Mercosur)

W czasie negocjacji porozumień handlowych UE powinna zapewnić, że importy
spełniają takie same normy, jak te obowiązujące w UE (chodzi tu nie tylko o normy
bezpieczeństwa żywności ale również o normy środowiska naturalnego i dobrostanu
zwierząt), aby warunki konkurencji pomiędzy rolnikami unijnymi i z poza Wspólnoty
były sprawiedliwe.

Niektóre kraje wymagają, aby importy spełniały dużo surowsze wymagania
administracyjne niż te obowiązujące w UE i były poddawane kontrolom na koszt
eksportera. UE powinna stosować zasadę wzajemności w przypadku kontroli
handlowych.

UE powinna również wzmocnić kontrole graniczne, aby zapewnić, że wszystkie prawnie
obowiązujące normy unijne są przestrzegane.

UE powinna opracować nowe instrument w perspektywie długoterminowej, aby jak
najlepiej wykorzystać możliwości eksportu unijnych produktów wysokiej jakości (np.
gwarancje płatności, instrumenty mające na celu zniesienie barier technicznych handlu
i ułatwiające badania rynku oraz promocję znaków towarowych).
b) Potrzeba spójności pomiędzy politykami UE a celami rozwoju
(Spójność polityki na rzecz rozwoju)
8.
Komitety Copa-Cogeca popierają Spójność polityki na rzecz rozwoju. Jest ona już
uwzględniona w Traktacie Lizbońskim i w związku z tym Komisja Europejska rozpoczęła
ocenę wpływu swoich propozycji dla WPR po 2013 roku na kraje rozwijające się.
9.
Największym wyzwaniem dla rolnictwa jest wyeliminowanie głodu na świecie. Nie udało
się osiągnąć milenijnych celów rozwoju ONZ związanych z eliminacją ubóstwa i głodu, a
świat zmaga się z nowymi wyzwaniami. Światowe zapotrzebowanie na żywność nieustannie
wzrasta, jednakże dostawy żywności są zagrożone: nie tylko ze względu na zmniejszające się
obszary uprawne i ograniczony dostęp do wody lecz również z powodu ograniczenie
produkcji żywności w niektórych rejonach spowodowane zmianami klimatu. Podkreśla to
jak ważne jest utrzymanie możliwości produkcyjnych na świecie oraz, ze względu na
3|6
ograniczone zasoby, zwiększenie zrównoważonej produktywności, np. poprzez zielony
wzrost.4
10. Komitety Copa-Cogeca uważają, że unijne rolnictwo musi przyczynić się do zapewnienia
bezpieczeństwa żywnościowego na świecie, jednakże wyżywienie osób głodujących na
świecie nie jest, ani nie mogłoby stać się celem WPR.
Mimo że UE jest ważnym
eksporterem produktów rolnych, są to głównie produkty wysokiej wartości, jak np. wino,
sery i wieprzowina, które eksportuje się do krajów rozwiniętych. Jedynie 4% eksportów
rolnych z UE trafia do krajów najmniej rozwiniętych (LDC). UE jest konkurencyjna jeśli
chodzi o eksport produktów wysokiej jakości do krajów rozwiniętych i dlatego powinna w
dalszym ciągu rozwijać te rynki, aby przyczynić się do wzrostu i tworzenia miejsc pracy,
które są niezbędne w UE.
11. Handel pomoże niektórym państwom osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe jednakże nie
może rozwiązać on problemu głodu na świecie. Liberalizacja handlu może przeszkodzić
społecznościom wiejskim w niektórych ubogich państwach rozwijających się w budowaniu
własnej bazy rolnej, ponieważ wystawi ona rolników w tych krajach na konkurencję
pochodzącą z krajów o silniejszym eksporcie.
12. Komitety Copa-Cogeca uważają, że należy zachęcać państwa wolniej rozwijające się, które są
tym zainteresowane, do budowania własnej bazy rolnej, aby lokalni rolnicy mogli w jak
najwyższym stopniu wyżywić miejscową ludność. Organizacje rolnicze UE mogą tu odegrać,
i już odgrywają ważną rolę poprzez inicjowanie projektów mających na celu wzmocnienie
organizacji i spółdzielni w krajach rozwijających się, a także poprzez budowanie potencjału i
przepływ wiedzy fachowej.
13. Komitety Copa-Cogeca apelują o stosowanie następujących instrumentów w celu
zapewnienia spójności między polityką UE a rozwojem:

dzięki przyszłej WPR UE powinna współtworzyć bezpieczeństwo żywnościowe poprzez
utrzymanie możliwości produkcyjnych, zachęcanie do zielonego wzrostu i
przyczynianie się do utrzymania stabilności cen na świecie

Komitety Copa-Cogeca powtarzają swój apel o równoległe usunięcie dopłat
wywozowych i wszystkich innych podobnych form publicznego wsparcia dla eksportu
we wszystkich państwach należących do WTO. W międzyczasie, UE powinna utrzymać
swój mechanizm dopłat do eksportu, jednakże nie powinna stosować dopłat
wywozowych w przypadku eksportów do krajów LDC lub AKP*

Mimo że FAO rozpoczęła prace nad poprawą systemu wymiany informacji w niektórych
sektorach rynku (AMIS), pełniejszy system informacji o rynkach rolnych jest potrzebny
w celu zwiększenia przejrzystości i przewidywalności cen na rynku żywności, zgodnie z
apelem G20. W międzyczasie UE powinna korzystać ze swojej rozległej sieci w ramach
Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, aby stworzyć własny system informacji

UE na forach międzynarodowych powinna dążyć do osiągnięcia lepszej regulacji i
przejrzystości rynków finansowych, a zwłaszcza rynków produktów rolnych

UE powinna w dalszym ciągu wspierać kraje rozwijające się w zakresie rozwoju
potencjału i pomocy technicznej przy wdrażaniu instrumentów związanych ze
stosowaniem środków sanitarnych i fitosanitarnych opracowanych przez FAO, OIE,
WHO i WTO (SPS, CODEX) przez co zwiększy się ich możliwość zdobycia i utrzymania
dostępu do rynku.

UE oprócz wspierania rozwoju potencjału krajów rozwijających się powinna zwrócić
większą uwagę i przeznaczyć więcej funduszy na działania mające na celu tworzenie
odporności na zmiany klimatu oraz ochronę
środowiska naturalnego,
4
Zielony wzrost to wyrażenie stosowane przez OECD i Copa-Cogeca, które oznacza lepszą integrację ochrony środowiska
naturalnego i procesów produkcji, w sposób, który utrzymuje możliwości produkcyjne oraz zwiększa produktywność w sposób
zrównoważony, np. poprzez zachęcanie do wydajnego wykorzystywania zasobów naturalnych, prowadzenie gospodarki
odpornej na zmiany klimatu, przyczyniającej się do ich zapobiegania. ONZ używa wyrażenia 'gospodarka ekologiczna'. 4|6
bioróżnorodności i zasobów naturalnych, w ten sposób przyczyniając się do osiągnięcia
celów Rio z 1992 roku, do czego zobowiązała się wspólnota międzynarodowa.

UE powinna sprzeciwiać się zawłaszczaniu gruntów, które prowadzi do wysiedlania
miejscowych rolników oraz dążyć do stworzenia międzynarodowych wytycznych, aby
zapewnić miejscowej ludności możliwość uczestniczenia w procesach decyzyjnych
dotyczących przyznawania gruntów, aby ich dostęp do ziemi i wody nie był
ograniczony.
5|6
c) Potrzeba spójności pomiędzy WTO a innymi międzynarodowymi
celami
14. Komitety Copa-Cogeca uważają, że należy wprowadzić więcej spójności między dążeniem do
liberalizacji handlu w WTO z jednej strony, a międzynarodowymi zobowiązaniami, które
mają na celu ograniczenie ubóstwa i głodu (jak np. milenijne cele rozwoju) lub zmaganie się
z innymi wspólnymi wyzwaniami, takimi jak zmiany klimatu czy zanikanie
bioróżnorodności, z drugiej.
15. Wspólnie z organizacjami rolnymi z Afryki, Ameryki Azji i Europy, Komitety Copa-Cogeca
ustanowiły zasady, których ich zdaniem należy przestrzegać w WTO i na innych forach, aby
ograniczyć głód na świecie i zwiększyć bezpieczeństwo żywnościowe (patrz Apel o spójność
WTO(11)4740:1)
16. To właśnie UE powinna nakłaniać do przestrzegania następujących norm w WTO:

należy wprowadzić rozróżnienie pomiędzy "zaawansowanymi krajami rozwijającymi
się", np. gospodarkami wschodzącymi, a wolniej rozwijającymi się krajami WTO, tak
aby specjalne działania były skutecznie stosowane w państwach, które tego potrzebują.

wszystkie kraje rozwinięte i gospodarki wschodzące powinny pozwolić na bezcłowy
handel i zniesienie kontyngentów przywozowych z krajów LDC na wszystko oprócz
broni.

należy znieść wszystkie formy wsparcia eksportów w ramach porozumienia Rundy
Doha

należy zapewnić prawdziwą humanitarną pomoc żywnościową, aby poradzić sobie z
naturalnymi i społecznymi katastrofami. Musi być ona dostarczana w sposób, który nie
szkodzi rynkom rodzimym

należy stosować wzmocnione regulacje (ze specjalnym traktowaniem krajów wolniej
rozwijających się) w przypadku zakazu/ ograniczenia eksportów i ceł eksportowych w
celu zapewnienia dostępności żywności na całym świecie.
17. W ramach GATT, kraje mogą stosować środki handlowe przeciwko importom z krajów,
które nie przestrzegają międzynarodowych zobowiązań dotyczących zdrowia ludzi, zwierząt
i roślin lub dotyczących ochrony nieodnawialnych zasobów naturalnych.5 Ponieważ UE
ściśle trzyma się swoich zobowiązań, powinna rozważyć zastosowanie instrumentów
handlowych dozwolonych w WTO dla importów z krajów, które tych zobowiązań nie
przestrzegają
________________
*
Zastrzeżenia Irish Co-operative Organisation Society (ICOS) i Irish Farmers Assiciation (IFA)
5
Tak jak zrobiły to Stany Zjednoczone w przypadku importów z Malezji, ponieważ malezyjski sposób połowu ryb
nie był zgodny z międzynarodowym porozumieniem w sprawie bioróżnorodności i ochrony zagrożonego gatunku
żółwia zgodnie z Art. XX GATT.
6|6