Sektor węgla kamiennego i lignitu

Sektor węgla kamiennego i lignitu
2014-06-05 13:01:08
2
W latach 2000-2013 w kopalniach związku wydobyto łącznie 23 miliony 838 tysięcy 789 ton węgla kamiennego.
Najwięcej surowca pozyskano w 2001 roku i były to 2 miliony 259 tysięcy 227 ton. Od 2004 roku odnotowuje się
systematyczny spadek wydobycia węgla w Turcji.
Charakterystyka sektora, produkcja krajowa, zatrudnienie
Związek Węgla Kamiennego Republiki Turcji - TTK (Turkish Hard Coal Enterprises) podał, iż wydobycie węgla w
2012 r. było najniższe w ciągu ostatnich 13. lat. W tureckich kopalniach zrzeszonych w związku TTK wydobyto
wówczas jedynie 1 milion 457 tysięcy 97 ton tego surowca. Związek tworzy pięć kopalni: Armutçuk, Karadon,
Kozlu, Amasra
i Üzülmez.
W latach 2000-2013 w kopalniach związku wydobyto łącznie 23 miliony 838 tysięcy 789 ton węgla kamiennego.
Najwięcej surowca pozyskano w 2001 roku i były to 2 miliony 259 tysięcy 227 ton. Od 2004 roku odnotowuje się
systematyczny spadek wydobycia węgla w Turcji.
W 2011 roku w kopalniach zrzeszonych w TTK wydobyto 1 milion 592 tysiące 515 ton węgla kamiennego, zatem
spadek wydobycia w 2012 r. wyniósł blisko 136 tysięcy ton.
W 2012 r. miesiącem o najniższym poziomie wydobycia surowca był wrzesień, kiedy to pozyskano jedynie 106
tysiące 445 ton.
Przewodniczący Związku Zawodowego Górników Węgla Kamiennego, Eyüp Alabaş, wyjaśnił, iż główną przyczyną
tak niskiego wydobycia węgla w 2012 r. były powtarzające się awarie urządzeń służących do opłukiwania węgla
po wydobyciu na powierzchnię ziemi.
Dodatkowo w kopalni Karadon, której wydobycie stanowi połowę całości produkcji
przedsiębiorstw zrzeszonych w TTK, zdatne do użycia urządzenia służące do opłukiwania węgla mają – obok
dużej awaryjności – także niewystarczającą pojemność, co powodowało, iż pozyskany surowiec nie mógł być
przez dłuższy czas wydobyty na powierzchnię ziemi.
Ważnym powodem spadku produkcji węgla kamiennego była także zbyt niska liczba zatrudnionych pracowników.
Zgodnie z tureckimi normami w kopalniach TTK mogłoby być zatrudnionych 14 tysięcy osób. Działania związku
zmierzały do zatrudnienia do końca 2013 r. 2800 nowych pracowników wobec faktu przejścia na emeryturę w
omawianym czasie 965 górników, spośród których zdecydowana większość (921 osób) pracowała pod ziemią,
a jedynie 44 osoby w obsłudze urządzeń naziemnych.
Roczne możliwości wydobycia węgla w kopalniach zrzeszonych w TTK szacowane są na
5 milionów ton. Osiągnięcie takiego poziomu rocznego wydobycia jest obecnie jednak niemożliwe głównie z
powodu braku społecznego zainteresowania zawodem górnika oraz niskiej liczby osób zatrudnionych w tureckim
górnictwie.
Import
Turcja mimo posiadania własnych zasobów węgla kamiennego jest importerem tego surowca. Każdego roku na
zakup węgla z zagranicy rząd Republiki Turcji przeznacza ok. 5 miliardów dolarów. Turcja rokrocznie zużywa ok.
25 milionów ton węgla kamiennego i zużycie to systematycznie wzrasta.
Import węgla w latach 2012 – I kw. 2014 r.
Country
Unit
Import
quantity
Import Dollar
3
2012
27011100
Anthracite,
whether or not
pulverised, nonagglomerated
France
KG
800
928
Germany
KG
111.08
59.15
Italy
KG
30.6
25.504
United
Kingdom
KG
79.2
56.154
Ukraine
KG
800.535.090
126.334.886
Russia
KG
53.329.709
9.048.936
USA
KG
9.525
4.373
South Korea
KG
7.5
11.788
854.103.504
135.541.719
Total
27011210
Coking coal,
whether or not
pulverised, nonagglomerated
Ukraine
KG
36.749.353
4.761.266
Mozambique
KG
76.372.927
16.268.242
USA
KG
2.441.982.688
487.805.460
Canada
KG
492.763.213
132.380.713
Mexico
KG
107.765.386
19.847.768
Hong Kong
KG
68.554.774
12.141.274
Australia
KG
1.376.148.006
318.000.896
4
Total
27011290
Bituminous coal,
whether or not
pulverised, nonagglomerated
(excl. coking)
27011900
991.205.619
Latvia
KG
70.632.800
0
Poland
KG
146.777.000
0
Ukraine
KG
278.896.167
0
Russia
KG
9.731.519.420
0
Georgia
KG
199.912.354
0
Morocco
KG
4.482.500
0
Mozambique
KG
637.728.026
0
Rep. of
South Africa
KG
3.322.910.011
0
USA
KG
1.890.745.685
0
Colombia
KG
7.259.770.943
0
Iran
KG
148.821.432
0
India
KG
48.587.825
0
23.740.784.163
0
0
0
Total
Coal, whether or
not pulverised,
non-agglomerated
(excl. anthracite
and bituminous
coal)
4.600.336.347
Austria
KG
5
Ukraine
KG
7.000.360
922.927
Russia
KG
57.179.674
6.880.579
Georgia
KG
0
0
USA
KG
0
0
Colombia
KG
100.04
35.714
Syria
KG
0
0
Iraq
KG
0
0
Iran
KG
115.28
11.528
64.395.354
7.850.748
29.259.619.368
1.134.598.086
Total
Total:
2013
27011100
Anthracite,
whether or not
pulverised, nonagglomerated
Netherlands
KG
414.446
459.335
Germany
KG
1.918.935
1.594.502
United
Kingdom
KG
2.097.179
1.189.017
Ukraine
KG
645.871.371
83.441.304
Russia
KG
14.869.900
1.834.991
USA
KG
61.154
30.155
6
China
KG
Total
27011210
Coking coal,
whether or not
pulverised, nonagglomerated
27011290
1.751
665.243.602
88.551.055
Ukraine
KG
71.503.417
11.228.173
Russia
KG
3.000.000
423
Mozambique
KG
87.071.932
12.771.550
USA
KG
3.541.291.810
544.736.964
Canada
KG
338.707.360
62.687.964
Indonesia
KG
147.047.293
21.779.042
Australia
KG
905.362.588
157.451.364
5.093.984.400
811.078.057
Total
Bituminous coal,
whether or not
pulverised, nonagglomerated
(excl. coking)
10.617
Germany
KG
4
0
Norway
KG
146.385.302
0
Poland
KG
213.687.000
0
Ukraine
KG
456.311.203
0
Russia
KG
8.571.922.691
0
Georgia
KG
133.545.316
0
7
Uganda
KG
18.000.000
0
Mozambique
KG
123.321.735
0
Zimbabwe
KG
51.624.217
0
Rep. of
South Africa
KG
3.347.276.183
0
USA
KG
488.301.377
0
Colombia
KG
7.157.729.401
0
Iran
KG
149.159.764
0
Afghanistan
KG
0
0
India
KG
500
0
China
KG
16.248.541
0
20.873.513.234
0
593.617
33.863
593.617
33.863
Total
27011900
Coal, whether or
not pulverised,
non-agglomerated
(excl. anthracite
and bituminous
coal)
Iran
KG
Total
27012000
Briquettes, ovoids
and similar solid
fuels
manufactured
from coal
Iraq
KG
25.54
1.056
China
KG
60
289
8
Total
Total:
2014
27011100
Anthracite,
whether or not
pulverised, nonagglomerated
27011210
27011290
Bituminous coal,
whether or not
pulverised, nonagglomerated
(excl. coking)
1.345
26.633.360.453
899.664.320
Germany
KG
768.075
802.052
United
Kingdom
KG
187.527
82.038
Ukraine
KG
189.517.160
24.424.945
190.472.762
25.309.035
Total
Coking coal,
whether or not
pulverised, nonagglomerated
25.6
Germany
KG
0
0
Russia
KG
41.489.577
5.822.797
USA
KG
1.033.846.598
153.621.745
Canada
KG
164.997.009
28.055.579
Colombia
KG
47.404.473
6.418.948
1.287.737.657
193.919.069
0
0
Greece
KG
9
Ukraine
KG
291.841.884
0
Russia
KG
2.018.975.302
0
Georgia
KG
11.824.564
0
Mozambique
KG
49.820.388
0
Rep. of
South Africa
KG
645.667.796
0
USA
KG
30.038.104
0
Colombia
KG
2.402.234.103
0
Iran
KG
46.401.528
0
5.496.803.669
0
Total
27011900
Coal, whether or
not pulverised,
non-agglomerated
(excl. anthracite
and bituminous
coal)
Azerbaijan
KG
0
0
Iran
KG
68.674
3.521
68.674
3.521
6.975.082.762
219.231.625
Total
Total:
Wydobycie węgla kamiennego przez poszczególne kopalnie związku TTK w 2013 roku
10
KOPALNIE
ARMUTÇUK
AMASRA
ÜZÜLMEZ
KARADON
KOZLU
TTK - ŁĄCZNIE
KATEGORIA
WYDOBYCIA
TON
TON
TON
TON
TON
TON
HAZIR - zrealizowane
1.668.154
317.755
494.248
2.193.621
2.618.799
7.292.577
GÖRÜNÜR - widoczne
7.271.106
169.661.017
135.321.185
132.506.129
65.418.518
510.177.955
MUHTEMEL prawdopodobne
15.859.636
115.052.000
94.342.000
159.162.000
40.539.000
424.954.636
MÜMKÜN - możliwe
7.883.164
121.535.000
74.020.000
117.034.000
47.975.000
368.447.164
Ogółem
32.682.060
406.565.772
304.177.433
410.895.750
156.551.317
1.310.872.332
Turcja posiada niewielkie złoża węgla kamiennego (antracytu i węgla bitumicznego) szacowane na ok. 700 Mmt.
Zlokalizowane one są w jedynym eksploatowanym w Turcji zagłębiu Zonguldak położonym pomiędzy miastami
Eregli i Amasra w północno-zachodniej Turcji. Inne duże pokłady węgla kamiennego w Turcji znajdują się
najprawdopodobniej
u podnóża Gór Taurus oraz w Diyarbakir. Łączne zasoby tureckiego węgla kamiennego oceniane są na ok. 1.310
mln ton.
W 2013 r. wydobycie węgla kamiennego wyniosło 7,3 mln ton. Ocenia się, że ok. 80% tureckich zasobów węgla
kamiennego nadaje się do koksowania. Państwowa firma Turkish Hard Coal Enterprises (TTK), która – jak
wspomniano powyżej – eksploatuje 5 kopalni podziemnych w zagłębiu Zonguldak posiada de facto monopol na
rynku tureckim na wydobycie, przetwarzanie i dystrybucję węgla kamiennego, chociaż nie ma żadnych restrykcji
prawnych ograniczających udział sektora prywatnego. Ocenia się, że w rejonie Zonguldak znajdują się inne duże
i dotąd nieeksploatowane pokłady węgla kamiennego. Znaczący udział w jego wydobyciu mogą w przyszłości
uzyskać inwestorzy prywatni, na podstawie licencji udzielanych przez TTK.
Według analityków zatrudnienie w tureckim sektorze węgla kamiennego będzie ulegało stałej redukcji. W latach
1990-2000 liczba zatrudnionych w górnictwie węgla kamiennego w Turcji spadła z 63993 do 35665 osób.
Obecnie w 120-tys. mieście Zonguldak pracuje ok. 20 tys. górników: 15 tys. górników zatrudnia TTK, a kolejne
ok. 5 tys. osób zatrudniają prywatne przedsiębiorstwa górnicze.
Oprócz węgla kamiennego Turcja posiada zasobne złoża lignitu. Szacuje się, że 40% rozpoznanych złóż lignitu,
których eksploatacja jest ekonomicznie uzasadniona znajduje się
w zagłębiu Afsin-Elbistan w południowo-centralnej części Turcji, ale kaloryczność tego surowca oceniana jest na
raczej niską. Zlokalizowane w tym zagłębiu złoża węgla w pobliżu miasta Maras ocenia się na 3 mln ton.
Największą koncentracją kopalni węgla brunatnego charakteryzuje się północno-zachodni region kraju wokół
miast: Soma, Seyitomer i Can, gdzie znajdują się drugie pod względem wielkości złoża lignitu w Turcji. Inne
ważne zasoby węgla brunatnego położone są w okolicach miast Bursa i Mugla. Ok. 90% ogółu tureckiej produkcji
węgla brunatnego pochodzi z kopalni odkrywkowych.
11
W 2013 r. wydobycie węgla brunatnego wyniosło w Turcji 62 mln ton. Turkish Coal Enterprises (TKI) wydobywa
ok. 40 mln t. lignitu rocznie z 30. kopalni odkrywkowych
i 9 podziemnych. Właścicielem obu największych w Turcji pól wydobycia lignitu, tj. Afsin-Elbistan i Sivas-Kangal
jest Electricity Generation Company (EUAS). Eksploatacja prowadzona jest przez firmy prywatne na podstawie
kontraktów. Według opinii sektorowych analityków wydobycie lignitu – w związku z koniecznością zapewnienia
efektywnej kosztowo bazy zaspokojenia długookresowego zapotrzebowania Turcji na energię elektryczną –
będzie się sukcesywnie zwiększać. Według prognoz poziom wydobycia tego surowca do 2020 r. wzrośnie do 185
mln ton. Wzrost produkcji lignitu w połączeniu z modernizacją
i dostosowaniem tureckich elektrowni do zgodności z międzynarodowymi standardami ochrony środowiska
umożliwi osiągnięcie i utrzymanie przez węgiel brunatny wysokiego – sięgającego ok. 30% – udziału w tureckim
rynku energetyki. Eksploatacją, przetwórstwem oraz dystrybucją węgla brunatnego zajmują się w Turcji zarówno
państwowe, jak i prywatne spółki, jednakże państwowa TKI posiada większościowy udział w rynku.
Tendencje światowe
W ubiegłym roku wydobycie węgla kamiennego na świecie wyniosło około 7,2 mld ton, a to oznaczało wzrost o
ok. 240 mln ton. Zdecydowana większość produkcji przypadła na węgiel energetyczny – około 6,26 mld ton, a
reszta, czyli około 940 mln ton, na węgiel koksujący. Wzrost wydobycia dotyczył obydwu rodzajów węgla, ale
przede wszystkim węgla energetycznego, którego udział we wzroście produkcji wyniósł blisko 90 proc.
Główną siłą napędową sektora pozostają Chiny, na które w 2012 r. przypadała ponad połowa globalnej produkcji
węgla, tj. ok. 3,66 mld ton. W minionym roku Chiny zwiększyły wydobycie węgla o ok. 200 mln ton, a jeśli do
tego dołożyć większą produkcję także
w Indiach, to widać, że wzrost produkcji węgla ma korzenie w Azji. Tam też, głównie za sprawą gospodarki
chińskiej, koncentruje się popyt. Chiny są konsumentem ponad połowy światowego zużycia węgla.
Eksperci podkreślają szczególną rolę Chin na rynku węgla. W 2009 r. Chiny stały się największym importerem
węgla netto. W 2012 r. kraj ten kupił za granicą 235 mln ton, w tym 181 mln ton węgla energetycznego, a
wyeksportował jedynie 10 mln ton. Istnieją jednak obawy, że za jakiś czas Chiny ograniczą import węgla nawet o
50 proc., co może zachwiać globalnym rynkiem tego surowca. Scenariusz ten jest możliwy w kontekście planów
zamknięcia w Chinach elektrowni węglowych o mocy poniżej 100 MW (łącznie ponad
20 GW) i rosnących inwestycji w odnawialne źródła energii.
Energetyka oparta na węglu
Turcja posiada zaledwie 0,1% światowych zasobów węgla kamiennego i 1,5% w odniesieniu do rezerw lignitu.
Pod względem zasobów lignitu Turcja zajmuje 9. miejsce w świecie,
8. miejsce w wydobyciu/produkcji lignitu oraz 12. miejsce w konsumpcji węgla (kamiennego i lignitu). Krajowe
wydobycie węgla kamiennego zaspakaja zaledwie 13% potrzeb tureckiego rynku, natomiast produkcja lignitu w
całości pokrywa zużycie tego paliwa w Turcji. Do wytwarzania energii elektrycznej zużywa się 65% krajowej
produkcji węgla kamiennego oraz 78% wydobywanego w Turcji lignitu. Węgiel kamienny i brunatny (lignit)
odpowiadają łącznie za wytwarzanie ok. 25% energii elektrycznej w Turcji.
W 2007 r. konsumpcja energii pierwotnej (PEC) wyniosła w Turcji 135,4 Mtce, z czego
41,2 Mtce pochodziło ze spalania węgla kamiennego i brunatnego. Obecnie tylko małe elektrownie w Turcji są
opalane krajowym węglem kamiennym wydobywanym ze złóż położonych w rejonie Zonguldak (północnozachodnia Turcja), podczas gdy większa elektrownia w Iskenderun spala węgiel kamienny pochodzący z importu.
Pozostałe elektrownie opalane węglem wykorzystują w tym celu lignit. Wszystkie tureckie elektrownie opalane
paliwem stałym posiadają łączną moc prądotwórczą na poziomie 9 GW.
W celu zmniejszenia uzależnienia Turcji od paliw importowanych rząd turecki nakazał, aby zwiększanie mocy
elektrowni opalanych węglem oparte było o krajowe zasoby lignitu. TKI zapewnia ok. 60% krajowego wydobycia
węgla brunatnego w Turcji, a państwowa spółka energetyczna TEAS dostarcza dalsze 32%. W 2004 r. wydobycie
12
lignitu przez firmy sektora prywatnego stanowiło zaledwie 8% pozyskiwanego lignitu. Duże firmy górnictwa
węgla brunatnego powiązane są bezpośrednio z elektrowniami wykorzystującymi lignit
w charakterze opału. W ramach rządowych planów prywatyzacji sektora energetycznego
w Turcji kopalnie takie zostaną sprzedane w pakietach inwestycyjnych wraz z elektrowniami.
W okresie ostatnich 20. lat zapotrzebowanie na energię elektryczną w Turcji zwiększyło się 3-krotnie (spadając
nieco podczas kryzysu gospodarczego lat 2008-2009), ale bilans energetyczny nadal wykazuje brak
dostatecznych zdolności prądotwórczych kraju. W 2006 r. 20,8% ogółu wytwarzanego w Turcji prądu (176,3
TWh) pochodziło ze spalania węgla kamiennego (7,5%) i lignitu (13,3%), 45,8% ze spalania gazu ziemnego,
25,1%
z hydroelektrowni, 2,5% z elektrowni opalanych ropą, a pozostały 1% produkcji energii pochodził z elektrowni
wiatrowych i innych źródeł odnawialnych. Warto zauważyć, że udział węgla kamiennego w produkcji prądu,
sięgający np. w 1986 r. 50%, został już prawie
w całości zastąpiony przez gaz ziemny. Zużycie energii elektrycznej w Turcji rośnie znacznie szybciej niż jej
produkcja. Według prognoz obecna tendencja wzrostowa utrzyma się do 2020 r., a popyt na energię elektryczną
będzie rósł w tempie średnim 8% rocznie.
Odpowiedzialne za energetykę tureckie Ministerstwo Energii i Zasobów Naturalnych posiada całkowitą kontrolę
nad kopalniami węgla, elektrowniami oraz sieciami przesyłu i zasilania poprzez swoje spółki i podmioty zależne:
w zakresie produkcji węgla są to Turkish Coal Enterprises (TKI) i Turkish Hard Coal Enterprises (TTK), a w
zakresie dystrybucji energii elektrycznej firma TEDAS (Turkish Distrubution Electricity Company). Państwowa
firma TEAS, która posiada zarówno urządzenia do przesyłu, jak i wytwarzania energii elektrycznej została
podzielona na 3 również państwowe spółki: EUAS (Electricity Generation Company), TETAS (Turkish Electricity
Trading Company) i TEIAS (Turkish Electricity Transmission Company). Ta ostatnia (TEIAS) jest właścicielem i
operatorem krajowej sieci przesyłowej i nadal podlega reorganizacji w celu dostosowania do nowych warunków
rynkowych.
W 2001 r. weszła w życie długo zapowiadana ustawa o regulacji rynku elektryczności - Electricity Market Law
stanowiąca ważny krok w procesie liberalizacji tureckiego rynku energii elektrycznej, który to proces nadal jest
realizowany. Turcja podzielona jest obecnie na 17-20 rejonów dystrybucji energii elektrycznej. Z najnowszych
raportów i badań wynika, że węgiel – obok hydroenergetyki, energii atomowej i energii z OZE – nadal będzie
odgrywać istotną rolę w sektorze energetycznym Turcji dzięki zastosowaniu nowych, czystych ekologicznie
technologii.
Regulacje prawne dot. sektora wydobywczego w Turcji
Tureckie Ministerstwo Energii i Zasobów Naturalnych odpowiada za opracowanie
i wdrażanie polityki państwa w odniesieniu do górnictwa i energetyki, opracowanie i realizację planów i
programów związanych z sektorem, koordynację pracy podmiotów
i instytucji zależnych oraz podległych, a także za współpracę z podmiotami państwowymi
i prywatnymi.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami całość podziemnych zasobów jest wyłączną własnością państwa, nie
stanowiąc integralnej części gruntu, pod którym są zlokalizowane. Turecki skarb państwa odstępuje osobom
fizycznym lub firmom swoje prawa do poszukiwań złóż i ich wykorzystania w drodze eksploatacji kopalń poprzez
udzielenie licencji/koncesji
w zamian za odprowadzane tantiemy.
Podstawowym aktem prawnym regulującym te zagadnienia jest Tureckie Prawo Górnicze (Turkish Mining Law)
przyjęte w 1985 r. i znowelizowane w 2004 r. w kierunku liberalizacji warunków inwestowania i podniesienia
zaufania zarówno krajowych, jak i zagranicznych inwestorów. W celu redukcji utrudnień biurokratycznych w
13
procesie wydawania zezwoleń
i licencji, większość kompetencji administracyjnych wcześniej obsługiwanych przez różne departamenty i
ministerstwa skupiono i powierzono jednej upoważnionej instytucji – Generalnemu Dyrektoriatowi Spraw
Górniczych Ministerstwa Energii i Zasobów Naturalnych (Mining Affairs General Directorate of the Ministry of
Energy and Natural Resources).
W procesie liberalizacji uproszczono procedurę licencjonowania i skrócono termin wydawania pozwoleń, a
niektóre rodzaje działalności górniczej wyłączono spod obowiązującej procedury Oceny Wpływu na Środowisko
(Environmental Impact Assessment). Jednocześnie dla operacji górniczych, których nadal dotyczy ww. procedura
czas jej przeprowadzenia uległ zasadniczemu skróceniu. Obniżono także wysokość opłat wnoszonych przez
posiadaczy licencji na wydobycie surowca oraz zniesiono szereg ograniczeń dotyczących prowadzenia prac
górniczych na określonych obszarach.
W Turcji obowiązują 2 rodzaje licencji w sektorze wydobywczym: licencja na prowadzenie poszukiwań i licencja
na eksploatację złóż/kopalni (operatora). Prawo pierwszeństwa
w uzyskaniu licencji ustala się w oparciu o datę złożenia wniosku, a licencje uzyskują ważność wraz z datą
wpisania ich do akt Górniczego Urzędu Rejestracji.
Licencja na prowadzenie poszukiwania daje prawo do prowadzenia eksploracji na określonym terenie. Jej
uzyskanie wymaga złożenia odpowiednich dokumentów, wniesienia opłaty początkowej oraz opłaty gwarancyjnej
dla licencji w ciągu 15 dni od daty złożenia wniosku. Do końca 2-go roku poszukiwań, posiadacz licencji jest
zobowiązany przedstawić raport z przeprowadzonych poszukiwań.
Licencja operatora to pozwolenie na eksploatację kopalni. Licencjobiorca jest zobowiązany wystąpić o licencję
operatora przed wygaśnięciem terminu licencji na prowadzenie poszukiwań. Pierwotny okres licencji operatora
wynosi minimum 10 lat, a po tym okresie licencja podlega przedłużeniu. Do licencji wpisuje się obowiązkowo
wszelkie cesje, przeniesienia udziałów, następstwa prawne, zastawy, hipoteki, ich wygaśnięcia itp.
Rząd Turcji dążąc do przyciągnięcia większych inwestycji do sektora poszukiwania
i wydobycia tureckich zasobów naturalnych dokonał marcu 2009 r. zmian regulacji
w kodeksie górnictwa, wprowadzając szereg zachęt podatkowych dla zagranicznych inwestorów, w tym m.in.
zwolnienie z VAT i opłat celnych, koncesje na wykorzystanie gruntów, dopłaty do odsetek od pożyczek
zaciągniętych na realizację inwestycji, opłatę przez państwo składek na ubezpieczenia społeczne pracowników
oraz podatków od wynagrodzeń. Przepisy te obowiązują do dnia dzisiejszego. Zmiany te zostały jednak ostro
skrytykowane przez organizacje ekologiczne sprzeciwiające się drastycznej redukcji środków kontroli państwa
wobec ich eksploatacji oraz przez krajowych inwestorów w górnictwie, niezadowolonych z szerokiego otwarcia
sektora dla inwestycji zagranicznych. Jednakże zmiany ustawodawstwa dotyczące sektora górniczego i inwestycji
zagranicznych w tym obszarze uważane są za niezbędne dla przybliżenia Turcji do członkostwa w UE.
Możliwości zbytu i kooperacji
Z uwagi na specyfikę górnictwa węglowego w Turcji, gdzie istotna część wydobycia surowca odbywa się metodą
odkrywkową, turecki sektor górnictwa węglowego wydaje się w dużym stopniu samowystarczalny i opiera się na
sprzęcie i materiałach (w tym chemikaliach) dostarczanych przez krajowy przemysł branży maszyn budowlanych
i górniczych. Importowane są jedynie urządzenia specjalistyczne.
W kontekście powyższego perspektywy współpracy Polski z turecką branżą węglową otwierają się przede
wszystkim przed ośrodkami badawczo-rozwojowymi, które mogą zaoferować stronie tureckiej specjalistyczny
sprzęt i nowoczesne technologie np.: do wykrywania i wychwytywania metanu w kopalniach i złożach, gazyfikacji
i rafinacji węgla, nowych metod selektywnego pozyskiwania czystego węgla (o zredukowanym poziomie
zanieczyszczeń), rekultywacji i usuwania szkód górniczych po zakończeniu eksploatacji itp.
14
Opracowanie WPHI w Ankarze
Maj 2014 r.
15