pobierz plik PDF

Polscy posłowie PE na tle innych grup
narodowych w Parlamencie
Europejskim
Raport, 16 lipca 2014
RAFAŁ MATYJA
Rafał Matyja, Polscy posłowie PE na tle innych grup narodowych (16/07/2014)
Niniejszy raport potwierdza zawartą w poprzednich obserwację dotyczącą wysokiej
średniej wieku polskich polityków. Wybory do PE w 2014 roku podwyższyły tę średnią z w
2009 do 56,3 roku w 2014 (wobec 51,8 dla całego PE). W Parlamencie Europejskim obecnej
kadencji wyższą średnią wieku będą miały jedynie reprezentacje narodowe Estonii (57,5
roku) i Luksemburga (56,8). Średnią powyżej 55 lat odnotujemy jeszcze w przypadku Francji
(55,1). Polska ma też wyższy niż w przypadku całego parlamentu odsetek posłów powyżej
65 roku życia (17,6 proc. wobec 11,7 dla całej Izby). Wyższy odsetek ma tylko pięć krajów
członkowskich UE. Istotnym faktem jest także jeden z najniższych odsetków posłów poniżej
40 roku życia. Niższy mają jedynie trzy małe kraje, w których żaden poseł nie spełnia tego
kryterium.
Mimo wprowadzenia mechanizmu kwotowego przy układaniu list kandydatów do PE
odsetek kobiet w polskiej grupie członków PE wzrósł jedynie nieznacznie z 22,0 do 23,5
proc. W tej dziedzinie pozostajemy nadal w grupie państw z niewielką reprezentacją kobiet
w gronie posłów. Niższy odsetek mają jedynie trzy kraje – Cypr, Litwa i Węgry.
Mocną stroną polskiej reprezentacji w PE będzie natomiast doświadczenie w sprawowaniu
mandatu w PE. Odsetek polskich posłów, którzy je posiadają jest bliski poziomowi całego
PE i wynosi 51%. Ponadto 41,2% naszej grupy to posłowie, którzy sprawowali mandat pod
koniec poprzedniej kadencji. Przeciętny czas sprawowania mandatu to 6,8 roku (średnia
europejska to 7,9 roku, średnia dla krajów, które wraz z nami przystąpiły do UE – 6,6 roku).
Wśród 18 partii narodowych, które wprowadziły do PE więcej niż 10 posłów obie polskie
partie zajmują pierwsze miejsce – PO jako najstarsza wiekiem (średni wiek 57,7 lat), PiS
jako partia z najmniejszym odsetkiem kobiet (15,8 proc.).
Posłowie PE VIII kadencji według wieku i płci
Istotną cechą wyróżniającą polską reprezentację w PE VIII kadencji jest wysoka średnia wieku (56,3
roku). Znaleźliśmy się w grupie czterech krajów ze średnią wieku powyżej 55 roku życia, a wyższą od
polskiej średnią mają tylko dwa kraje z bardzo małą , sześcioosobową reprezentacją (Estonia,
Luksemburg). Gdy dodamy do tego dane dotyczące odsetka posłów powyżej 65 roku życia (17,6
proc.) – będziemy mogli uznać, że polska reprezentacja należy do najstarszych w PE VIII kadencji.
Wyższy odsetek posłów po 65 roku życia posiadają Estonia (33,3 proc.), Słowenia (25,0), Finlandia
(23,1), Hiszpania (20,4) i Francja (18,9). Warto przy tym zauważyć, ze dwa pierwsze kraje mają bardzo
niewielką liczbę posłów. Równie jednoznaczny jest wskaźnik pokazujący odsetek posłów poniżej 40
roku życia – w przypadku Polski jest on wyższy jedynie od krajów, w których reprezentacjach tacy
posłowie w ogóle się nie znaleźli – Cypru, Słowacji i Słowenii.
Najmłodszą reprezentację w PE posiada Bułgaria. Średnia wieku jej posłów wynosi 43,8 roku, a blisko
30 proc. to posłowie poniżej 40 roku życia. Średnią poniżej 50 lat mają ponadto Dania (46,4), Czechy
(47,4), Malta (47,7), Holandia (48,1), Rumunia (48,2), Chorwacja i Portugalia (49,2). Gdy chodzi o
odsetek posłów poniżej 40 roku życia największy posiadają Czechy (38,1 proc.), Malta (33,3),
Rumunia (31,3), Bułgaria (29,4), Portugalia (28,6) i Holandia (26,9). Odsetek ten znacznie przewyższa
średnią unijną, która wynosi 15,4 proc.
2
Rafał Matyja, Polscy posłowie PE na tle innych grup narodowych (16/07/2014)
Tabela 1. Podstawowe dane o posłach na początku kadencji
Kraj
Średnia wieku
Odsetek kobiet
Odsetek posłów
poniżej 40 roku
POLSKA
56,3
23,5%
2,0%
Austria
52,0
44,4%
5,6%
Belgia
53,2
28,6%
14,3%
Bułgaria
43,8
29,4%
29,4%
Chorwacja
49,2
45,5%
9,1%
Cypr
55,0
16,7%
Czechy
47,4
23,8%
38,1%
Dania
46,4
38,5%
23,1%
Estonia
57,5
50,0%
16,7%
Finlandia
52,8
53,8%
15,4%
Francja
55,1
41,9%
5,4%
Grecja
54,9
23,8%
14,3%
Hiszpania
52,1
40,7%
22,2%
Holandia
48,1
42,3%
26,9%
Irlandia
50,1
54,5%
18,2%
Litwa
53,4
9,1%
9,1%
Luksemburg
56,8
33,3%
16,7%
Łotwa
51,4
37,5%
12,5%
Malta
47,7
66,7%
33,3%
Niemcy
53,3
36,5%
10,4%
Portugalia
49,2
38,1%
28,6%
Rumunia
48,2
31,3%
31,3%
Słowacja
54,5
30,8%
Słowenia
53,9
37,5%
Szwecja
52,6
55,0%
15,0%
Węgry
49,7
19,0%
23,8%
Wielka Brytania
53,1
41,1%
9,6%
Włochy
47,7
39,7%
23,3%
CAŁA UE
51,8
36,8%
15,4%
Odsetek posłów
powyżej 65 roku
17,6%
14,3%
5,9%
4,8%
7,7%
33,3%
23,1%
18,9%
9,5%
20,4%
7,7%
9,1%
16,7%
12,5%
4,8%
6,3%
15,4%
25,0%
15,0%
9,5%
12,3%
6,8%
11,7%
Odsetek kobiet w Parlamencie Europejskim VIII kadencji jest nieznacznie wyższy niż pięć lat temu.
Wzrósł z 35,1 do 36,8 proc. Podobnie nieznacznie wzrosła (z 22,0 do 23,5 proc.) reprezentacja kobiet
wśród polskich posłów do PE. Odsetek ten jest znacznie mniejszy od średniej w całym Parlamencie, a
niższy poziom reprezentacji kobiet mają jedynie Litwa (9,1), Cypr (16,7) i Węgry (19,0 proc.). Ta
sytuacja wyraźnie kontrastuje z faktem, iż w reprezentacjach kilku krajów kobiety znajdują się w
większości. Obok krajów, które miały wysoki odsetek kobiet już poprzednio, takich jak Estonia (50,0
proc.), Finlandia (53,8) i Szwecja (55,0) znajdują się kraje z niskim dotychczas odsetkiem – Irlandia
(54,5) i Malta (66,7 proc.). Warto dodać, że tych dwóch ostatnich krajach, wyróżniających się na tle
całej Unii Europejskiej stosowano system wyborczy STV.
Doświadczenie w pracy PE
Pozycję w Parlamencie Europejskim wyznaczają nie tylko formalne wpływy czy liczebność danej
reprezentacji, ale także umiejętność korzystania z istniejących procedur. Istotną cechą narodowej
reprezentacji jest zatem doświadczenie jej członków. W tabeli 2 przedstawiono odsetek posłów z
3
Rafał Matyja, Polscy posłowie PE na tle innych grup narodowych (16/07/2014)
danego kraju, którzy uzyskali reelekcję. W nawiasie – odsetek po doliczeniu tych, którzy do PE wrócili
po przerwie w sprawowaniu mandatu.
Jeżeli weźmiemy pod uwagę odsetek posłów VII kadencji, sprawujących mandat pod jej koniec,
którzy zdobyli mandat także w roku 2014 to najwyższy poziom reelekcji miały grupy narodowe
Niemiec (67.7 proc.), Luksemburga (66,7) i Chorwacji (63,6), przy czym w tym ostatnim kraju
poprzednie wybory do PE odbywały się zaledwie rok temu. Jeżeli doliczymy posłów, którzy do PE
wrócili po dłuższej przerwie to liderem rankingu stanie się Luksemburg (83,3 proc.), wyprzedzając
Finlandię (69,2) i Niemcy (68,8). Odsetek wyższy niż 60 proc. będą miały ponadto Chorwacja, Litwa,
Łotwa i Rumunia. Najniższy odsetek posłów z doświadczeniem – tym razem ma Grecja (4,8 proc.),
niski także Czechy (28,6) i Włochy (31,5). Polska na tym tle nie odbiega od średniej dla całej Unii – z
51 procentami posłów, którzy kiedyś już sprawowali mandat posłów PE.
Tabela 2. Doświadczenie parlamentarne posłów PE (stan na 1 lipca 2014)
Kraj
Odsetek posłów
Średni okres
Średnia dla całej
Doświadczenie w
PE wybranych
sprawowania
grupy posłów
parlamencie
ponownie*
mandatu w PE
narodowym**
POLSKA
41,2% (51,0%)
6,8
3,6
70,6%
Austria
55,6%
7,4
4,1
27,8%
Belgia
52,4% (57,1%)
10,6
6,6
33,3%
Bułgaria
35,3% (41,2%)
5,1
2,1
52,9%
Chorwacja
63,6%
1,0
0,6
81,8%
Cypr
33,3%
5,0
1,7
50,0%
Czechy
28,6%
7,5
2,1
38,1%
Dania
53,8%
6,1
3,3
61,5%
Estonia
33,3%
7,5
2,5
83,3%
Finlandia
46,2% (69,2%)
5,7
3,9
84,6%
Francja
51,4% (54,1%)
7,7
4,2
17,6%
Grecja
- (4,8%)
5,0
0,2
33,3%
Hiszpania
42,6% (48,1%)
7,5
3,6
31,5%
Holandia
46,2%
6,8
3,2
34,6%
Irlandia
54,5%
10,0
5,5
45,5%
Litwa
54,5% (64,6%)
4,7
2,5
72,7%
Luksemburg
66,7% (83,3%)
9,4
7,8
50,0%
Łotwa
50,0% (62,5%)
7,0
4,4
62,5%
Malta
50,0%
4,0
2,0
16,7%
Niemcy
67,7% (68,8%)
10,3
7,1
7,3%
Portugalia
42,9% (47,6%)
6,9
3,3
47,6%
Rumunia
56,3% (62,5%)
6,0
3,7
50,0%
Słowacja
53,8%
7,9
4,2
100,0%
Słowenia
50,0%
6,3
3,1
62,5%
Szwecja
50,0%
6,8
3,4
30,0%
Węgry
47,6% (52,4%)
6,5
3,4
47,6%
Wielka Brytania
56,2% (57,5%)
11,1
6,4
5,5%
Włochy
24,7% (31,5%)
6,3
2,0
27,4%
CAŁA UE
47,4% (51,4%)
7,9
4,1
34,6%
* w nawiasie – także z tych, którzy nie byli posłami ostatniej, ale wcześniejszych kadencji (jak np.
Fotyga, Kudrycka, Kuźmiuk)
4
Rafał Matyja, Polscy posłowie PE na tle innych grup narodowych (16/07/2014)
W trzeciej kolumnie podano średni czas trwania kadencji posłów, którzy sprawowali mandat. W
kolumnie następnej – średnią będącą swego rodzaju indeksem doświadczenia całej grupy, a zatem
podsumowującą dane z drugiej i trzeciej kolumny. Średnia ta powstała przez podzielenie łącznego
doświadczenia w PE mierzonego w latach przez liczbę wszystkich posłów z danego kraju (a nie, jak w
kolumnie trzeciej – tylko przez liczbę tych, którzy byli już posłami do PE).
Średnie doświadczenie przekraczające dwie kadencje odnotowujemy w przypadku posłów z Belgii,
Irlandii, Niemiec i Wielkiej Brytanii. Niskie, mniejsze niż jedna kadencja – tylko w przypadku Litwy i
Malty (oczywiście należy pominąć Chorwację, która po raz pierwszy wybrała swych posłów PE w 2013
roku). Przeciętne doświadczenie polskich posłów mających za sobą staż w PE nie odbiega znacząco od
średniej całej UE.
Indeks mierzący średnią doświadczenia dla całej grupy posłów do PE z danego kraju mówi nam o
pewnym potencjale doświadczenia tej reprezentacji. Najwyższą wartość przyjmuje ten indeks w
przypadku Luksemburga (7,8), Niemiec (7,1), Belgii (6,6) i Wielkiej Brytanii (6,4). Najniższą w
przypadku Grecji (0,2), Chorwacji (0,6) i Cypru (1,7). Polska z indeksem 3,6 jest bliska średniej dla UE
(4,1). Spośród nowych członków Unii wyższy indeks mają jedynie Łotwa (4,4), Słowacja (4,2) i
Rumunia (3,7).
Ostatnia kolumna pozwala prześledzić związki między posłami do PE a elitą parlamentarną
poszczególnych krajów. Widzimy, że obok państw takich jak Chorwacja, Estonia, Finlandia czy
Słowacja, gdzie ponad 80 proc. posłów do PE było posłami w parlamentach narodowych znajdują się
kraje takie jak Niemcy i Wielka Brytania, gdzie te ścieżki kariery są niemal zupełnie rozdzielone.
Polska znajduje się tu wyraźnie bliżej pierwszej grupy, bo aż 70 proc. naszych posłów PE ma
doświadczenie w Sejmie lub Senacie.
Grupy polityczne w PE
Przyjrzyjmy się jeszcze rozkładowi cech podstawowych w układzie grup politycznych. Najmłodszą
reprezentację, gdy chodzi o średnią wieku ma eurosceptyczna grupa Europa Wolności i Demokracji
Bezpośredniej (EFDD) – 47,3 roku. Ta grupa ma również najwyższy odsetek posłów, którzy 1 lipca
2014 nie ukończyli 40 roku życia (29,2 proc.). Wysoki odsetek ludzi poniżej 40-tki spotykamy też w
skrajnie lewicowej grupie Nowej Lewicy Europejskiej – Nordyckiej Zielonej Lewicy (GUE-NGL) – 28,8
proc. dość wysoką w grupie socjaldemokratycznej (S&D - 17,3). Najstarszą grupą jest liberalny blok
ALDE (53,8 roku). W tej grupie najwyższy jest też odsetek posłów powyżej 65 roku życia (19,4 proc.).
GUES&D
Zieloni
ALDE
EPP
ECR
EFDD
NI
NGL
– EFA
Średnia wieku
50,3
51,7
52,1
53,8
52,4
51,6
47,3
53,4
MEP poniżej 40 r.
28,8% 17,3% 14,0% 11,9% 13,1%
7,1%
29,2%
7,7%
MEP powyżej 65 r.
5,8%
11,5% 12,0% 19,4% 12,2% 12,9%
6,3%
11,5%
Odsetek kobiet
50,0% 45,5% 42,0% 38,8% 31,2% 21,4% 37,5% 26,9%
Byli posłowie PE*
42,3% 49,7% 60,0% 53,7% 67,4% 52,9% 14,6% 21,1%
Doświadczenie w PE
5,3
7,8
7,8
7,4
8,2
8,6
8,5
9,1
Stan na 1.07.2014**
52
191
50
67
221
70
48
52
** Od 7 lipca grupa EPP liczy 220 członków. Do grupy ALDE przeszła Norica Nicolai (RUM/PNL).
5
Rafał Matyja, Polscy posłowie PE na tle innych grup narodowych (16/07/2014)
Najwyższy odsetek kobiet posiadają grupy lewicowe – GUE-NGL (50 proc.) i S&D (45,5), najniższy
konserwatywna grupa Europejskich Konserwatystów i Reformatorów (ECR – 21,4 proc.). Wysoki
odsetek posłów, którzy pełnili mandat w PE (tym razem podano odsetek wszystkich posłów z
doświadczeniem) spotykamy w EPP (powyżej 2/3) i w grupie Zieloni-Wolny Sojusz Europejski (3/5).
Niski odsetek posłów z doświadczeniem zasiada w grupie EFDD – tylko 14,6 proc.
Warto przyjrzeć się też uważnie największym reprezentacjom partyjnym zasiadającym w PE. Partii
krajowych, które wprowadziły większą niż 10 posłów grupę do PE jest zaledwie 17, w tym dwie
polskie – PO i PiS. Najliczniejsze grupy partyjne w PE posiadają:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
CDU-CSU (chrześcijańska demokracja, Niemcy) – 34 posłów
PD (centrolewicowa, Włochy) – 31 posłów
SPD (socjaldemokratyczna, Niemcy) – 27 posłów
UKIP (prawica antyunijna, Wielka Brytania) – 24 posłów
FN (prawica antyunijna, Francja) – 23 posłów
LP (socjaldemokratyczna, Wielka Brytania) – 20 posłów
UMP (konserwatywna, Francja) – 20 posłów
CP (konserwatywna, Wielka Brytania) – 19 posłów
PiS (konserwatywna, Polska) – 19 posłów
PO (centroprawicowa, Polska) – 19 posłów
17 partii narodowych posiada reprezentację większą niż 10 posłów do PE. Wśród nich najniższą
średnią wieku ma włoski Ruch 5 Gwiazd (M5S) – 37,5 roku. Relatywnie młode są grupy rumuńskiej
socjaldemokracji (PSD) – 44,3, węgierskiego Fideszu (48,2) oraz włoskiej prawicowej Forza Italia (48,4
roku). Najstarszą reprezentację posiadają Platforma Obywatelska (57,7), hiszpańska konserwatywna
Partido Popular (57,1) i francuska prawicowa UMP (55,2).
Gdy chodzi o odsetek kobiet – najwyższy odnotowujemy w grupie brytyjskiej Labour Party (55,0),
niemieckich Zielonych (54,5) i w hiszpańskiej partii socjalistycznej (PSOE-50,0 proc.). Najniższy w
Prawie i Sprawiedliwości (15,8) oraz niemieckich partiach chadeckich CDU-CSU (20,6 proc.).
Najwyższy odsetek posłów PE z doświadczeniem pracy w poprzednich kadencjach posiadają brytyjscy
konserwatyści (89,5 proc.), niemiecka CDU-CSU (88,2), hiszpańska PP (87,5) i niemieccy Zieloni (81,8).
Żaden były poseł nie zasiada w partyjnej grupie Ruchu 5 Gwiazd, niewielu doświadczonych posłów PE
posiada także francuski Front Narodowy (13,0 proc.).
Lewica, prawica w poszczególnych krajach
Ostatnie prezentowane zestawienie dotyczy miejsca posłów PE z Polski w krajobrazie ideowopolitycznym Izby. W Polsce – jako w jedynym kraju UE – lewica nie posiada nawet 10 procentowego
udziału w grupie posłów PE. Tabela 4 powstała na podstawie danych dotyczących afiliacji nowych
posłów PE w poszczególnych grupach politycznych. Aby uzyskać bardziej klarowny układ zsumowano
reprezentacje skrajnej i umiarkowanej lewicy, zielonych i liberałów oraz prawicy z ECR i
centroprawicy z EPP. Dane w kolumnie prawica antyunijna powstały poprzez połączenie EFDD z tymi
posłami niezależnymi, którzy weszli do parlamentu z list prawicowych (pominięto np. posłów greckiej
komunistycznej KKE, którzy pozostają niezrzeszeni).
Oprócz niskiej reprezentacji w grupie partii lewicowych wyraźną cechą polskiej reprezentacji jest
najwyższy w Unii odsetek posłów prawicy i centroprawicy. Polska jest też jednym z pięciu krajów UE,
6
Rafał Matyja, Polscy posłowie PE na tle innych grup narodowych (16/07/2014)
który nie jest reprezentowany w grupach zielonych i liberałów – pozostałe cztery to Cypr, Grecja,
Malta i Włochy.
Tabela 4. Odsetek posłów z poszczególnych krajów według przynależności do grup politycznych.
Kraj
Lewica
Zieloni i
Prawica i
Prawica
(NGL-GUE, S&D)
Liberałowie
centroprawica
antyunijna
POLSKA
9,8
0,0
82,4
7,8
Austria
27,8
22,2
27,8
22,2
Belgia
19,0
38,1
38,1
4,8
Bułgaria
23,5
23,5
52,9
0,0
Chorwacja
18,2
27,3
54,5
0,0
Cypr
66,7
0,0
33,3
0,0
Czechy
33,3
19,0
42,9
4,8
Dania
30,8
30,8
38,5
0,0
Estonia
16,7
66,7
16,7
0,0
Finlandia
23,1
38,5
38,5
0,0
Francja
23,0
17,6
27,0
32,4
Grecja
47,6
0,0
28,6
14,3
Hiszpania
46,3
22,2
31,5
0,0
Holandia
23,1
34,6
26,9
15,4
Irlandia
45,5
9,1
45,5
0,0
Litwa
18,2
36,4
27,3
18,2
Luksemburg
16,7
33,3
50,0
0,0
Łotwa
12,5
12,5
62,5
12,5
Malta
50,0
0,0
50,0
0,0
Niemcy
36,5
17,7
43,8
1,0
Portugalia
57,1
9,5
33,3
0,0
Rumunia
50,0
6,3
43,8
0,0
Słowacja
30,8
7,7
61,5
0,0
Słowenia
12,5
25,0
62,5
0,0
Szwecja
35,0
35,0
25,0
10,0
Węgry
19,0
9,5
57,1
14,3
Wielka Brytania
28,8
9,6
27,4
34,2
Włochy
46,6
0,0
23,3
30,1
CAŁA UE
32,4
15,7
38,6
13,3
7