Grant MNiSW 0215/B/P01/2008/35

Grant MNiSW 0215/B/P01/2008/35
„Przewlekła neutropenia prognostyczne oraz leczenie”
obraz
kliniczny,
diagnostyka,
czynniki
Kierownik projektu: prof. dr hab. n. med. Ewa Bernatowska
Przewlekła neurotropenia (PN)jest rzadkim, nabytym lub wrodzonym, zaburzeniem
odporności. Definiowana jest jako obniŜenie bezwzględnej liczby granulocytów
obojętnochłonnych (ANC) poniŜej 1500 w µl, trwające przynajmniej 6 miesięcy.
Najczęstszą przyczyną PN nabytej – w skali światowej jest niedoŜywienie, natomiast
w krajach europejskich dominującymi czynnikami sprawczymi są wirusy, leki, związki
chemiczne, promieniowanie jonizujące. PN jest głównym objawem kilku rzadkich,
uwarunkowanych genetycznie schorzeń takich jak: łagodna rodzinna neurotropenia,
zespół Shwachmana-Diamonda, agranulocytoza Kostmanna, neurotropenia
cykliczna, glikogenoza typu 1b; moŜe towarzyszyć pierwotnym niedoborom
odporności, chorobom autoimmunizacyjnym oraz wrodzonym zaburzeniom
metabolicznym. Postępowanie diagnostyczne wymaga wnikliwego badania
podmiotowego (ze szczególnym uwzględnieniem ekspozycji na leki i związki
chemiczne), kilku morfologii krwi obwodowej z rozmazem manualnym, wykonania
biopsji aspiracyjnej szpiku, w przypadkach cięŜkiej neurotropenii oznaczania
przeciwciał przeciwgranyulocytarnych; u częśći chorych konieczne jest
przeprowadzenie diagnostyki immunologicznej, reumatologicznej, metabolicznej.
Metody leczenia zaleŜą od: rozpoznanej jednostki chorobowej, wieku chorego,
cięŜkości przebiegu klinicznego. W leczeniu PN stosuje się: antybiotykową
profilaktykę przeciwbakteryjną, rekombinowany ludzki czynnik wzrostu kolonii
granulocytarnych, przeszczepienie macierzystych komórek krwiotwórczychoptymalnie – od dawcy spokrewnionego, szczepienia przeciwko tzw. bakteriom
otoczkowym. Agranulocytoza Kostmanna, zespół Shwachmana-Diamonda raz
niedokrwistość
Fanconiego
są
czynnikami
ryzyka
rozwoju
zespołu
mielodysplastycznego i ostrej białaczki szpikowej. W ostatnich latach coraz częściej
rozpoznawalną jednostką chorobową jest autoimmunizacyjna neutropenia niemowląt
(AIN), schorzenie przemijające samoistnie, rzadko będące przyczyną cięŜkich
zakaŜeń bakteryjnych, mimo bezwzględnej liczby granulocytów poniŜej 200µl.
Cele projektu:
1. Charakterystyka obrazu klinicznego PN o róŜnej etiologii, ze szczególnym
uwzględnieniem neurotropenii niemowląt.
2. Ocena przydatności badań immunologicznych i hematologicznych, jako
czynników prognostycznych w PN.
3. Ocena skuteczności zastosowanych metod leczenia.
4. Propozycja algorytmu diagnostycznego i terapeutycznego dla dzieci z PN.
Pacjenci i metody:
Do wstpnej analizy zakwalifikowano 66 dzieci (32 dziwczynki i 34 chłópców),
u których ustalono rozpoznanie PN w latach 1985-2006 w Oddziale Immunologii IPCZD, jak równieŜ 8 chorych z glikogenozą typu 1b(3 dziewczynki i 5 chłopców),
leczonych w Klinice Chorób Metabolicznych IP-CZD. W ramach badania
przeprowadzono retrospektywną analizę dokumentacji medycznej chorych z PN dp
roku 2006; dalsza prospektywna naliza przewiduje obserwację i badania kontrolne
chorych pod opieką IP-CZD, jak równieŜ włączenie do projektu kolejnych dzieci do
31.12.2008. Warunkiem włączenia dziecka do grupy badanej było udokumentowane
obniŜenie ANC poniŜej normy dla wieku, w ciągu poprzedzających 6 miesięcy oraz
wykluczenie wtórnych przyczyn PN. Diagnostykę oparto na: ocenie stopnia
dojrzałości i układu granulocytarnego, fenotypu komórek poszczególnych linii
hematopoezy szpikowej przy pomocy cytometrii przepływowej, oznaczaniu
przeciwciał
przeciwgranulocytarnych,
badaniach
immunologicznych,
badaniu,,wybuchu tlenowego” – u chorych z GSD 1b. Realizacja projektu pozwoli na
poznanie złoŜonej etiopatogenezy PN w odrębnych, pod względem problematyki
klinicznej, jednostkach chorobowych. Planowane badania obejmować będą obszar,
dotychczas nie badanych komórek układu mieloblastycznego, we wczesnym etapie
ich róŜnicowania, przy pomocy cytometrii przepływowej. Przewagą tej metody nad
tradycyjną oceną obrazu szpiku – metodą mikroskopową jest mozliwość określenia
fenotypu na ilościowo większej populacji komórek. Badania te mogą być wykonane
w odpowiednio licznych grupach pacjentów tylko dlatego, Ŝe Oddział Immunologii
i Klinika Chorób MetabolicznychIP Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie, w ciągu
30 lat działalności zgromadziły w swoim rejestrze największą w Polsce grupę chorych
z chorobami uwarunkowanymi genetycznie. Dopiero badanie poszczególnych grup
pacjentów, o odpowiedniej liczebności, pozwoli na opracowanie algorytmów
diagnostycznych i leczniczych dla dzieci z PN.