dawka [mSv/kwartał] - Sekcja Kontroli Dawek

A. Woźniak, M. Budzanowski, A. Nowak, B. DzieŜa, K. Włodek, M. Puchalska, R. Kopeć, M. Kruk
WYNIKI POMIARÓW
DAWEK
OTRZYMYWANYCH OD
PROMIENIOWANIA
JONIZUJĄCEGO W
PLACÓWKACH
MEDYCZNYCH
OBJĘTYCH KONTROLĄ
DOZYMETRYCZNĄ W
LADIS IFJ PAN LATACH
2003-2006
Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk
Laboratorium Dozymetrii Indywidualnej i Środowiskowej (LADIS)
31-342 Kraków, ul. Radzikowskiego 152
LADIS IFJ PAN
• 2001 – utworzenie Laboratorium Dozymetrii Indywidualnej i
Środowiskowej (LADIS)
• grudzień 2002 r. – uzyskanie akredytacji PCA (AP-049)
• 2003 r. – pierwszy automatyczny czytnik DOSACUS RADOS
• styczeń 2006 r. – drugi automatyczny czytnik DOSACUS RADOS
• wrzesień 2006 r. – trzeci automatyczny czytnik DOSACUS RADOS
Zespó
Zespół LADIS
Lokalizacja LADIS
DOZYMETRIA TERMOLUMINESCENCYJNA (TLD)
Metoda dozymetrii termoluminescencyjnej (TLD) opiera się
na pomiarze ilości światła emitowanego przez podgrzany
detektor TL proporcjonalnego do dawki otrzymanej od
promieniowania (rtg, gamma, beta, alfa czy neutronów).
Zjawisko termoluminescencji znane jest juŜ od XVII w.
(Robert Boyle opisał świecenie diamentu), pierwszy raz zostało
wykorzystane w dozymetrii promieniowania jonizującego
podczas testów jądrowych w 1950r.
W Polsce metoda to wykorzystywana jest do rutynowych
pomiarów dozymetrycznych od lat 60-tych XX w. (IFJ PAN,
prof. Tadeusz Niewiadomski, detektory TL na bazie
LiF:Cu,Ag i CaF2:Mn).
Świecenie detektora TL z
LiF:Mg, Ti w czytniku TL.
Detektory TL
ZALETY METODY TLD
•
•
•
•
•
szeroki zakres dawek od 30 µSv do kilku Sv
niskie koszty usługi
moŜliwość wielokrotnego uŜycia detektorów
szybkość odczytu
duŜa dokładność pomiaru (niepewność pomiarowa w
granicach kilku procent)
• zakres mierzonych energii fotonów 15 keV - 3,0 MeV
• moŜliwość sterylizacji dawkomierzy PI-01 metodami
chemicznymi
• odczyty w cyklu 1-, 2- miesięcznym lub kwartalnym
RODZAJE DAWKOMIERZY TLD
Dawkomierze indywidualne na całe ciało DI-02 i na dłonie PI-01
W kontroli dawek indywidualnych wyznacza się tzw. indywidualny
równowaŜnik dawki na głębokości „d”, który przybliŜa rzeczywiste
dawki na narządy:
•dla promieniowania bardziej przenikliwego d=10mm Hp(10)
indywidualny równowaŜnik dawki głębokiej [mSv]
•dla promieniowania mniej przenikliwego d=0,07mm Hp(0,07)
indywidualny równowaŜnik dawki na skórę [mSv]
Pomiar:
Hp(10), Hp(0,07)
Zakres dawek:
0,1 mSv - 1 Sv
Zakres energetyczny: 15keV – 3,0 MeV
Okres pomiaru:
od 1 do 3 miesięcy
•
W dawkomierzach indywidualnych na całe ciało lub dłonie stosuje się
detektory typu MTS-N (LiF:MgTi).
RODZAJE DAWKOMIERZY TLD
Dawkomierze środowiskowe DS-04
• Wielkości stosowane w dozymetrii środowiskowej:
- kerma w powietrzu Ka [mGy],
- przestrzenny równowaŜnik dawki H*(10) [mSv]
Pomiar:
Zakres dawek:
Kair, H*(10)
0,03 mGy- 1 Gy
0,03 mSv - 1 Sv
Zakres energetyczny: 15keV – 3,0 MeV
Okres pomiaru:
od 1 do 3 miesięcy
•Do kontroli dawek w środowisku uŜywane są wysokoczułe detektory
MCP-N (LiF:Mg,Cu,P).
APARATURA
Automatyczny czytnik DOSACUS RADOS
RE-1
Automatyczny czytnik DOSACUS RADOS
RE-2000
Laboratoryjny czytnik TLD RA-94 (Microlab)
Dawki indywidualne na całe ciało
i na dłonie oraz dawki środowiskowe:
• Placówki medyczne – zestawienie ogólne
• Zakłady diagnostyki obrazowej (RTG, TC,
densytometria, mammografia)
• Pracownie medycyny nuklearnej i zakłady fizyki
medycznej
• Centra i ośrodki onkologiczne (bez podziału na
pracownie)
• Placówki medyczne:
– kardiologia, hemodynamika, angiografia
– chirurgia, blok operacyjny
– pracownie endoskopii
– pracownie urologii
• Stomatologia
Wyniki pomiarów dawek pochodzą z okresu od II kw. 2003 do I kw.2006
Placówki medyczne (DI-02, PI-01)
% liczby odczytów
Placówki medyczne (ogół) - dawkomierze
indywidualne i pierścionkowe
100
80
60
40
20
0
82,68
23,46
poniŜej 0,1
28,69
od =0,1 do
0,25
19,23
15,61
13,0112,09
4,20
od =0,25 do 1
0,94
od =1 do 5
dawka [mSv/kwartał]
PI
DI
0,09
=5 i pow yŜej
Placówki medyczne (DS-04)
% liczby pomiarów
Dawkomierz środowiskowe, placówki medyczne (ogół)
70
60
50
40
30
20
10
0
62,44
13,51
poniŜej 0,1
19,17
od =0,1 do
0,25
od =0,25 do
1
3,55
1,34
od =1 do 5
=5 i powyŜej
Ka [mGy/kwartał]
Zakłady diagnostyki obrazowej
100
84,69
80
60
40
11,33
20
3,58
0,37
0,03
od =0,25 do 1
od =1 do 5
=5 i pow yŜej
0
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25
dawka [mSv/kwartał]
Dawkomierze pierścionkowe - zakłady diagnostyki
obrazowej
35
% liczby odczytów
% liczby odczytów
Dawkomierze indywidualne - zakłady diagnostyki
obrazowej
30
31,54
25,65
25
20
17,56
15,41
15
9,85
10
5
0
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25
od =0,25 do 1
daw ka [m Sv/kw artał]
od =1 do 5
=5 i pow yŜej
Pracownie medycyny nuklearnej
i zakłady fizyki medycznej
100
80,40
80
60
40
13,62
20
5,24
0,67
0,08
od =1 do 5
=5 i pow yŜej
0
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25 od =0,25 do 1
dawka [mSv/kwartał]
Dawkomierze pierścionkowe - zakłady fizyki
medycznej, pracownie medycyny nuklearnej
% liczby odczytów
% liczby odczytów
Dawkomierze indywidualne - pracownie medycyny
nuklearnej, zakłady fizyki medycznej
27,34
30
25
20
20,03
21,30
od =1 do 5
=5 i pow yŜej
19,08
12,24
15
10
5
0
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25
od =0,25 do 1
dawka [mSv/kwartał]
Centra i ośrodki onkologii
100
80
76,60
60
40
13,63
20
6,50
3,05
0,22
od =0,25 do 1
od =1 do 5
=5 i pow yŜej
0
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25
dawka [mSv/kwartał]
Dawkomierze pierścionkowe - centra i ośrodki
onkologii
% liczby odczytów
% liczby odczytów
Dawkomierze indywidualne - centra i ośrodki
onkologii
40
35
30
25
20
15
10
5
0
34,62
22,10
11,28
12,83
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25
od =0,25 do 1
od =1 do 5
dawka [mSv/kwartał]
19,17
=5 i pow yŜej
Placówki medyczne –
kardiologia, hemodynamika, angiografia
% liczby odczytów
Placówki medyczne - kardiologia, hemodynamika,
angiografia
100
80
79,27
60
40
30,85
27,29
16,0211,87
20
20,02
3,98
0,68
9,97
0,05
0
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25 od =0,25 do 1
od =1 do 5
dawka [mSv/kwartał]
DI
PI
=5 i pow yŜej
Placówki medyczne
– chirurgia, blok operacyjny
dawka [mSv/kwartał] DI
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25
od =0,25 do 1
od =1 do 5
=5 i powyŜej
% PI
88,53
11,12
0,26
0,09
0,00
%
71,71
13,43
10,57
3,43
0,86
dawka [mSv/kwartał] DI
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25
od =0,25 do 1
od =1 do 5
=5 i powyŜej
% PI
87,90
7,53
4,30
0,27
0,00
%
20,93
18,60
52,91
6,98
0,58
dawka [mSv/kwartał] DI
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25
od =0,25 do 1
od =1 do 5
=5 i powyŜej
% PI
84,67
15,33
0,00
0,00
0,00
– pracownie endoskopii
– pracownie urologii
%
37,02
22,13
40,43
0,43
0,00
Gabinety stomatologiczne DI-02
Dawkomierze indywidualne - stomatologia
% liczby odczytów
100
89,49
80
60
40
20
9,40
0,81
0,23
0,06
0
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25 od =0,25 do 1
od =1 do 5
dawka [mSv/kwartał]
=5 i pow yŜej
Gabinety stomatologiczne DS-04
Dawkomierze środowiskowe - stomatologia
% liczby odcz ytów
80
70,05
70
60
50,92
50
40
30
26,96
20
10
0,92
0,23
od =1 do 5
=5 i pow yŜej
0
poniŜej 0,1
od =0,1 do 0,25
od =0,25 do 1
dawka [mGy/kwartał]
DAWKI MAKSYMALNE
Maksym alne stw ierdzone w ielkości m ierzonych daw ek
2 000
1 800,0
DI-02, PI-01 [mSv]
DS-04 [mGy]
1 800
1 600
1 400
1 200
1 000
800
600
373,7
400
200
324,1
240,7
108,6
107,6
84,1
18,0
185,7
38,7
11,9
27,8
6,6
6,4
0
DI-02
PI-01
DS-04
6,1
PODSUMOWANIE
99% wyników nie przekracza rocznego limitu dawek, co
oświadczy o dobrych systemach kontroli jakości w
ośrodkach medycznych.
Zdarzają się pojedyncze przypadki przekroczeń
rocznego limitu dawek, najczęściej są one wynikiem:
niezgodnego z instrukcją uŜytkowania dawkomierzy
pozostawienie dawkomierzy w pobliŜu źródła
promieniowania
nieprawidłowe umieszczenie w stosunku do źródła
promieniowania (DS).
ZAPRASZAMY
http://dawki.ifj.edu.pl