Zastrzeżenia i uwagi do projektu_do wysł. (003)
Transkrypt
Zastrzeżenia i uwagi do projektu_do wysł. (003)
Warszawa, 14.06.2016 Zastrzeżenia i uwagi do przedłożonego projektu Zasady szkolenia kadr instruktorsko-trenerskich w jeździectwie W odniesieniu do projektu „Zasad szkolenia kadr instruktorsko-trenerskich” Zespół Konsultacyjno-Redakcyjny wyraża przekonanie, że podjęta inicjatywa, zmierzająca do usystematyzowania zasad szkolenia kadr instruktorsko-trenerskich w dyscyplinie jeździectwa jest wartościowa i konieczna dla podwyższenia poziomu szkoleniowców. W trosce o podwyższenie wyników sportowych i popularyzowanie jeździectwa konieczne jest poszerzenie wiedzy teoretycznej szkoleniowców, ich praktycznych umiejętności jeździeckich i określenia metodyki nauczania jazdy konnej. Prawidłowe wyszkolenie kadr jest niezbędnym warunkiem do: odkrywania rozbudzania i rozwijania młodych talentów jeździeckich, systematycznego poszerzania wiedzy i umiejętności przez jeźdźców-amatorów i sportowców, propagowania etycznego podejścia do konia i jeźdźca w trakcie treningu oraz uzyskiwania przez polskich zawodników wysokich wyników sportowych pod okiem szkoleniowców PZJ-u. Mając powyższe na uwadze i doceniając dotychczasowy wkład autorów projektu „Zasad szkolenia kadr instruktorsko-trenerskich”, poniżej przedstawiamy uwagi i zastrzeżenia wynikające z naszych wieloletnich doświadczeń trenerskich i jeździeckich, które – jak wierzymy – pozwolą ten projekt udoskonalić tak, by w pełni przyczynił się do podwyższenia poziomu kadr PZJ-u i założonych celów. I. Analiza projektu w świetle ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (deregulacyjnej) W odniesieniu do fragmentu projektu „Zasad szkolenia…” pt. DOSZKALANIE KADR INSTRUKTORSKO-TRENERSKICH, § 1Warunki oraz tryb przyznawania licencji szkoleniowca, pkt.1, który brzmi: „Zorganizowane zajęcia w zakresie sportu, związane z uczestnictwem we współzawodnictwie sportowym w jeździectwie mogą prowadzić wyłącznie trenerzy i instruktorzy sportu, po otrzymaniu licencji szkoleniowca PZJ” zwracamy uwagę, że zapis ten jest niezgodny z ustawą z dn. 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów. Nie mamy wątpliwości, że niniejszy zapis w projekcie został wprowadzony w trosce o zapewnienie najwyższej jakości kształcenia i zunifikowanie systemu weryfikacji wiedzy i umiejętności przyszłych instruktorów, jednak art. 25, p. 3 ustawy deregulacyjnej mówi jednoznacznie, że: „Trenerem lub instruktorem sportu w sportach, w których działają polskie związki sportowe, może być osoba, która: 1) ukończyła 18 lat; 2) posiada co najmniej wykształcenie średnie; 1 3) posiada wiedzę, doświadczenie i umiejętności niezbędne do wykonywania zadań trenera lub instruktora sportu; 4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo, o którym mowa w art. 46–50, lub określone w rozdziale XIX, XXIII, z wyjątkiem art. 192 i art. 193, rozdziale XXV i XXVI ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.40))” Autorzy nowych „Zasady szkolenia kadr instruktorsko-trenerski” nie mogą wprowadzać sprzecznego z ustawowym zapisem ograniczenia, ponieważ ustawa wyraźnie mówi definiuje, kto może być trenerem lub instruktorem sportu w sportach, w których działają polskie związki sportowe, a więc i PZJ. Zaproponowany w projekcie „Zasad szkolenia…” zapis nie ma mocy prawnej i powinien zostać usunięty także dlatego, aby nie narażać PZJ-u na postępowania sądowe. Intencją ustawodawcy było otwarcie rynku dla praktyków, którzy posiadają niezbędną wiedzę, doświadczenie i umiejętności. Kwalifikacje te mogli zdobywać podczas szkoleń innych niż organizowane przez PZJ, w tym szkoleń zagranicznych, w trakcie praktyki u znakomitych jeźdźców i trenerów zagranicą czy podczas własnej kariery sportowej. Zaproponowany w projekcie zapis jest sprzeczny z ustawą i już z tego powodu powinien zostać zmodyfikowany, warto jednak podkreślić, że jego bezprawne wprowadzenie mogłoby ograniczać jeźdźcom dostęp do kompetentnych szkoleniowców, dysponujących najnowszą wiedzą merytoryczną i wybitnymi umiejętnościami. II. Uwagi dotyczące tworzenia struktury organizacyjnej Uwagi dot. części „Struktura organizacyjna szkolenia” 1) W §1, p.2 zapisano „Zadania i uprawnienia RE”. Jest to pierwsze miejsce w całym dokumencie, w którym pojawia się skrót „RE” – nie został on ani tutaj, ani w żadnym innym miejscu rozwinięty. Nie wiadomo, co oznacza i do jakiej komórki organizacyjnej odsyła. Skrót winien być rozwinięty w miejscu, gdzie po raz pierwszy się pojawia. 2) W §1, p.2 b w odniesieniu do zadań i uprawnień RE zapisano: „ustalanie zakresu i programu szkoleń w systemie ustawicznego doskonalenia kadr instruktorsko-trenerskich”. W odniesieniu do zaproponowanej formuły należałoby dodać „w oparciu o najnowocześniejszą wiedzę naukową i praktyczną”, gdyż właśnie to jest istotą kształcenia ustawicznego. Kształcenie ustawiczne to proces nieustannego aktualizowania, doskonalenia i rozwijania kwalifikacji, trwający przez całe życie, ponieważ zasób wiedzy merytorycznej nieustannie się powiększa. Istnieje zatem konieczność stałego podnoszenia kwalifikacji, uzupełniania wiedzy i poszerzania zasobu umiejętności zgodnie z najnowszymi osiągnięciami nauki w danej dziedzinie. Warto tu zwrócić uwagę, że jeźdźcy poszukują najnowszej wiedzy – w tym wiedzy z dziedziny behawioryzmu, zasad szkolenia konia, techniki jazdy, czego dowodem jest ich obecność na komercyjnych szkoleniach jeździeckich. W ciągu ostatnich kilku lat z uwagi na bardzo wysoki poziom szkoleniowców stały się one poważną konkurencją dla szkoleń organizowanych przez PZJ, gdzie wyżej wymienionym kwestiom nie zawsze poświęca się wystarczająco dużo uwagi. Sytuacja ta powinna zatem wymusić również namysł nad zakresem merytorycznym szkoleń organizowanych przez PZJ i doborem szkoleniowców, a efekt tego namysłu powinien zostać uwzględniony w niniejszym projekcie. 3) W §1, p.2 c dotyczącym zadań i uprawnień RE zapisano: „wskazywanie Zarządowi PZJ wspólnie z WZJ kandydatów na Regionalnych/Wojewódzkich Koordynatorów Szkolenia Jeździeckiego”. Doprecyzowania wymaga, czym RE ma się kierować, rekomendując kandydatów na Regionalnych/Wojewódzkich Koordynatorów Szkolenia Jeździeckiego. Sformułowany tak ogólnie zapis pozostawia właściwie nieograniczoną dowolność we wskazywaniu kandydatów, przy zupełnym pominięciu ich kwalifikacji. W 2 4) 5) 6) 7) punkcie tym powinny zostać określone zarówno niezbędne kompetencje kandydatów na Regionalnych/Wojewódzkich Koordynatorów Szkolenia Jeździeckiego, jak i kryteria ich wyboru stosowane przez RE, a następnie – już przy ich finalnym wyborze przez Zarząd PZJ. Doprecyzowanie tych zasad jest niezbędne, zarówno aby uniknąć wyboru osób mających niewystarczające kompetencje, a mocne poparcie organu rekomendującego, jak i pominięcia osób dysponujących najwyższymi kompetencjami, a nie mających tego poparcia. Określenie transparentnych zasad jest konieczne, by rekomendacje i finalny wybór były przeprowadzane z zachowaniem zasad uczciwości, uwzględnianiem rzeczywistych kompetencji i zniesienia ewentualnego ryzyka nepotyzmu. Z powyższych względów być może prawo rekomendowania kandydatur należałoby przyznać alternatywnie jeszcze innym podmiotom. W §1, p.2 d dotyczącym zadań i uprawnień RE zapisano: „nadzorowanie i monitorowanie systemu szkolenia i sporządzanie raportu o jego stanie raz na trzy lata”. Powyższe sformułowanie wydaje się zbyt ogólne i nie określa, na czym te zadania i uprawnienia polegają. Należałoby uzupełnić zapis o informacje, że raport ma uwzględniać: analizę dotychczasowego stanu szkolenia, wykaz dobrych stron i niedociągnięć, przyczyny dotychczasowych niepowodzeń, propozycje dotyczące naprawy nieudanych działań, propozycje dotyczące kolejnych szkoleń (wybór tematów i szkoleniowców). Proponowany okres raportowania raz na trzy lata wydaje się zbyt długi – tak rzadkie raportowanie uniemożliwia w zasadzie faktyczne monitorowanie systemu szkolenia i skuteczne działania naprawcze. Zamraża system szkolenia na trzy lata, co w przypadku ewentualnych niedostatków i błędów w systemie szkolenia nie pozwala na jego realną poprawę; wymusza trwanie w ewentualnej niekorzystnej sytuacji przez długi okres czasu – bez faktycznej kontroli, bez analizy sukcesów i porażek, bez możliwości poprawy sytuacji. Proponujemy stworzenie listy elementów podlegających monitorowaniu (nie chodzi wyłącznie o wyniki sportowe, ponieważ na te trzeba pracować nierzadko więcej niż trzy lata) oraz sporządzanie raportu raz na rok, celem faktycznego podwyższenia jakości systemu szkolenia. W §1, p.3 dotyczącym zadań i uprawnień RE zapisano: „Rada Szkolenia Jeździeckiego (RSJ) składa się z 7 członków, w tym Przewodniczącego i Sekretarza. Członków Rady powołuje i odwołuje Zarząd PZJ”. Zapis ten jest bardzo ogólny i przyznaje w zasadzie nieograniczone kompetencje Zarządowi PZJ w powoływaniu i odwoływaniu członków Rady. W punkcie tym powinno zostać doprecyzowane, według jakich kryteriów Zarząd PZJ powołuje członków Rady Szkolenia Jeździeckiego oraz z jakich przyczyn może ich odwołać. Kryteria powinny kłaść nacisk na rzeczywiste kwalifikacje przyszłych członków Rady tak, aby można było realnie odróżnić fachowców od pseudoautorytetów oraz aby wśród przyszłych członków Rady znalazły się osoby otwarte na nową wiedzę. W tym punkcie powinny zostać również zapisane transparentne zasady wyboru i odwoływania członków rady (większością głosów?, jednogłośnie?, inne?). W §1, p.4 b dotyczącym zadań i uprawnień RE zapisano: „Rada zgłasza Zarządowi PZJ kandydatury na Przewodniczącego Rady”. Ponownie – zapis jest bardzo ogólny. W punkcie tym należy uwzględnić, że Zarząd wybiera przewodniczącego spośród określonej liczby kandydatur, jak również że sam Zarząd może przedstawiać własnych kandydatów na Przewodniczącego Rady, aby uniknąć ryzyka nepotyzmu i – z czasem – umocnienia się Rady „kolesiów”. W §1, p.6 b dotyczącym zadań i uprawnień RE zapisano: „pierwszy skład Członków Rady w liczbie 6 powołuje Zarząd PZJ na wniosek Przewodniczącego Rady”. W zapisie należy określić transparentne zasady powoływania Przewodniczącego Rady – przez kogo, według jakiej ordynacji wyborczej, według jakich kryteriów jest powoływany (ale także: odwoływany), jak długo trwa jego kadencja, jakie kompetencje powinni mieć kandydaci na Przewodniczącego Rady. Uzupełnienie zapisu o te informacje jest konieczne nie tylko ze względu na zachowanie przejrzystości wyborów i ograniczenia ewentualnego ryzyka nadużyć, lecz także ze względu na to, że Przewodniczący Rady pełni szczególnie istotne funkcje – zgłasza i koordynuje wszelkie projekty. 3 8) W §1, p.6 c dotyczącym zadań i uprawnień RE zapisano: „kadencja członków Rady trwa 4 lata, natomiast kadencja 3 członków pierwszego składu Rady – wybranych w drodze losowania – trwa 6 lat. Co dwa lata wymienia się skład połowy członków Rady”. W powyższym zapisie brak informacji, spośród kogo wyłania się w drodze losowania członków pierwszego składu Rady. 9) W §1, p.4 d dotyczącym zadań i uprawnień RE zapisano: „kolejnych Członków Rady wchodzących w miejsce ustępujących powołuje Zarząd PZJ na wniosek Rady”. Z zapisu tego wynika, że Zarząd PZJ powołuje przewodniczącego i członków Rady na wniosek Rady, nie wiadomo jednak, na czyj wniosek i wedle jakich kryteriów jest powoływany sekretarz Rady. Zapis wymaga dodania tej informacji. 10) W §1, p.6 e dotyczącym zadań i uprawnień RE zapisano: „Członków Rady odwołuje Zarząd PZJ”. Zapis nie określa, z jakich przyczyn i w jakim trybie Członkowie Rady mogą być odwołanie przez Zarząd PZJ; z zapisu nie wynika też, jak odwołuje się przewodniczącego i sekretarza Rady. III. Konserwatywne mechanizmy chroniące dotychczasową, głównie encyklopedyczną wiedzę W projekcie nie zostały sformułowane zasady doskonalenia szkoleniowców i egzaminatorów. Projekt powinien zobowiązywać ich do nieustannego aktualizowania wiedzy wynikającej z najnowszych osiągnięć nauki i światowej praktyki jeździeckiej i szkoleniowej. Szkoleniowcy i egzaminatorzy powinni być nie tylko zobowiązani do ciągłego poszerzania wiedzy i umiejętności, lecz także na nową wiedzę otwarci i gotowi do ciągłego pogłębiania umiejętności. Z przedłożonego projektu wynika natomiast pragnienie zachowywania dotychczasowego poziomu i zasobu wiedzy oraz zbioru umiejętności, które jednak – jak pokazują od wielu lat wyniki polskich sportowców i jakość praktyki jeździeckiej u amatorów – nie przyniosły oczekiwanych efektów. Polscy jeźdźcy, którzy mogą poszczycić się osiągnięciami, wiedzy i umiejętności umożliwiających podwyższenie wyników sportowych i osiągnięcie sukcesów w rywalizacji na światowym poziomie, szukali często na własną rękę, prywatnie i poza granicami kraju. W dotychczasowym systemie szkolenia, którego niniejszy projekt w tej kwestii nie modyfikuje, przekazywana wiedza ograniczała się głównie do wiedzy encyklopedycznej, podczas gdy do kształtowania umiejętności jeździeckich konieczna jest tzw. wiedza proceduralna, umożliwiająca nauczenie się poprawnych koordynacji ruchowych i osiągnięcie niezbędnej sprawności psychofizycznej, umożliwiającej skuteczne interakcje z koniem. W nowych zasadach szkolenia kadr instruktorsko-trenerskich powinny zostać sformułowane zasady metodyczne nauczania jazdy konnej, uwzględniające zdobycze behawioryzmu, psychologii treningu konia, psychologii treningu jeźdźca, biomechaniki jeźdźca, biomechaniki konia. Jak dotąd takie zasady metodyczne nie zostały sformułowane i jakość treningu konia i jeźdźca (bardzo wysoka lub bardzo słaba!) wynika wyłącznie z indywidualnych: wiedzy, umiejętności, pomysłów dydaktycznych i osobowości trenera. W odniesieniu do zapisów z projektu zwracamy ponadto uwagę, że: 1) W § 2 p. 1 dotyczącym Komisji Egzaminacyjnej Rady Szkolenia Jeździeckiego zapisano, że „Zarząd PZJ na wniosek RSJ powołuje Komisję Egzaminacyjną. W jej skład wchodzą członkowie Rady i 10 egzaminatorów przez nią zaproponowanych”. Prawo do składania takich wniosków powinno być udzielone również innym podmiotom, ponieważ brak alternatywy z tym związanej niesie ryzyko wypaczenia struktury, zaburzenia bezstronności i w efekcie obniżenia kompetencji Komisji Egzaminacyjnej. 2) W § 2 p. 1 dotyczącym Komisji Egzaminacyjnej Rady Szkolenia Jeździeckiego zapisano, że „Komisja Egzaminacyjna Rady Szkolenia Jeździeckiego (KERSJ) jest naczelnym organem weryfikacji umiejętności i potwierdzania spełnienia kryteriów dla uzyskania uprawnień instruktorskich i trenerskich PZJ”. Nie uwzględniono jednak, że samą Komisję powinna obowiązywać najwyższa wiedza, a w jej składzie powinny zasiadać autorytety. Skład Komisji nie powinien być zabezpieczany wyłącznie przez formalne 4 zasady – kluczowym kryterium powinna być kompetencja, do której monopolu nie może przypisywać sobie wyłącznie Rada. IV. Nazwa projektu „Zasady szkolenia kadr instruktorsko-trenerskich w jeździectwie” wymusza wskazanie w nim dróg doskonalenia i aktualizacji wiedzy oraz rozliczanie z niej wszystkich, a Komisji Egzaminacyjnej w szczególności W projekcie powinno zostać ujęte, że również Rada ma obowiązek zapoznawać się z najnowszą, naukowo potwierdzoną wiedzą teoretyczną i praktyczną, a następnie wdrażać ją do szkolenia kadr instruktorsko-trenerskich. Współcześnie nauka robi ogromne postępy i nie można już akceptować sytuacji, w której naczelne organy szkoleniowe nie śledzą bieżących osiągnięć i nie korzystają z nich, konstruując nowe systemy szkoleniowe. Współczesna rywalizacja na najwyższym poziomie bez nowej wiedzy w zakresie behawioryzmu konia, psychologii treningu, techniki jeździeckiej – nie istnieje. Jeśli wiedza szkoleniowców nie będzie na bieżąco i nieustannie aktualizowana, skażemy naszych sportowców na zaściankową egzystencję w przedsionku światowego jeździectwa, a adeptów jeździectwa rekreacyjnego na pozostawanie latami na poziomie podstawowym lub poniżej podstawowego. Potrzeba aktualizowania wiedzy dotyczy więc przede wszystkim szkoleniowców i specjalistów najwyższej klasy, a szczególnie tych, którzy mają kształcić, a następnie egzaminować. Wszystko to powinno znaleźć wyraz w opracowywanym projekcie. Koncepcja szkolenia kadr instruktorsko-trenerskich powinna być dogłębnie przemyślana tak, aby wyrugować pojawiające się czasem niekorzystne i dla jeźdźców, i dla PZJ-u sytuacje, gdy dobór szkoleniowców prowadzących szkolenia licencyjne jest podyktowany wyłącznie względami finansowymi bądź komercjalnymi, zaś przepisy umożliwiające zachowanie licencji wymuszają konieczność uczestnictwa w szkoleniach, które mogą pozostawiać merytoryczny niedosyt. Należy więc zadbać o podwyższenie jakości szkoleń organizowanych przez PZJ poprzez dobór najwybitniejszych szkoleniowców światowej klasy tak, aby uniknąć sytuacji, że trenerzy i zawodnicy będą uczestniczyć w szkoleniach licencyjnych tylko po to, by nie utracić licencji, zaś aby pogłębić wiedzę i nabywać faktycznych umiejętności nadal będą wyjeżdżać zagranicę bądź uczestniczyć w szkoleniach komercyjnych z wybitnymi osobowościami trenerskimi z kraju i zagranicy, organizowane przez podmioty inne niż PZJ. Taka sytuacja nadszarpuje ponadto autorytet PZJ-u. V. Jeździectwo jest interdyscyplinarną dyscypliną wiedzy. Potrzeba wdrażania osiągnięć z takich gałęzi nauk jak: etologia, fizjologia, behawioryzm, psychologia i z podobnych obszarów wiedzy jest ogromna. Projekt powinien zobowiązywać kadry instruktorsko-trenerskie do uczestnictwa w konferencjach naukowych, podejmujących tematykę pokrewną jeździectwu, a następnie wdrażania nowej wiedzy do systemów szkoleniowych. Godnym podkreślenia jest fakt, że np. podczas ogólnopolskich i międzynarodowych konferencjach naukowych z psychologii sportu porusza się wiele zagadnień ważnych dla jeździectwa. Na wykładach i w kuluarach można dowiedzieć się, jak zabijamy talent u młodych zawodników (inne związki sportowe tę wiedzę wykorzystują!). Z przedstawianych na konferencjach materiałów wynika, że szczególnie jeździectwo jest w tym względzie zacofane, a praca już od podstawowego poziomu 5 to „oduczanie” młodych jeźdźców prawdziwego jeździectwa, kształtowanie szkodliwych nawyków trudnych do wykorzenienia w późniejszym okresie. Szkolenie, w którym nie zwraca się uwagi na elementarne zasady poprawnej interakcji z reakcjami konia, to poważny błąd, obniżający w konsekwencji wyniki sportowe. Ponieważ te umiejętności nie były dotychczas ujęte w systemie szkoleń PZJ-u – młodzież pierwsze kroki w jeździectwie stawiała właśnie pod okiem instruktorów, którzy nie zwracali na to uwagi, a nie czynili tego, ponieważ komisje egzaminacyjne, przed którymi sami zdobywali uprawnienia, również te umiejętności pomijały w ocenie. Wierzymy, że wprowadzenie tej wiedzy i tych umiejętności do szkolenia kadr instruktorsko-trenerskich spowoduje znaczący wzrost umiejętności jeździeckich młodzieży i wyników sportowych. W zestawieniu z ogromną dziś wiedzą w tym zakresie utrzymywanie dotychczasowego status quo w zakresie szkolenia skazuje jeźdźców na brzemienną w skutkach ignorancję, frustracje wynikające z braku postępów, ryzyko urazów i kontuzji, a konie na mechaniczne i nieetyczne traktowanie, nie uwzględniające ich natury. Przedłożony projekt nie uwzględnia tych podstawowych problemów a powinien, bo tu tak naprawdę zaczyna się prawdziwe jeździectwo. Zalecamy również, by ująć w projekcie konieczność uczestniczenia w krajowych i międzynarodowych konferencjach poświęconych etologii i behawioryzmowi, na których zwraca się uwagę na uczenie i modelowanie reakcji u zwierząt oraz na występujący tu problem styczności bodźców z przejawianymi reakcjami (styczność ta jest podstawą poprawnej interakcji działań jeźdźca z reakcjami konia) Brak tej świadomości hamuje procesy szkolenia, prowokuje do „wyszarpywania” reakcji, do walki ze zwierzęciem, nadużywania kary, prowokowania sytuacji niebezpiecznych dla konia i jeźdźca (jeźdźców). Nowe zasady szkolenia kadr instruktorsko-trenerskich powinny uwzględniać konieczność zdobywania tej wiedzy, ponieważ jest ona kluczem do skutecznego, subtelnego i etycznego porozumienia z koniem. Lekkie działanie bodźca (pomocy) w zalążku reakcji rozwiązuje problem, a spóźnione siłowe działania są prymitywną i nieefektywną metodą szkolenia. W odniesieniu do poruszanych tu problemów sugerujemy też poszerzenie zalecanej literatury o pozycje podejmujące tę problematykę. Zalecana literatura w przedłożonym projekcie o tych istotnych problemach nic nie mówi. Nasuwa się więc pytanie: czy problem, który w decydujący sposób wpływa na efekty pracy szkoleniowej w dalszym ciągu ma być ignorowany? Uważamy, że w przedłożonym projekcie powinien znaleźć się obszerny zapis w tej sprawie. Nowe zasady powinny zobligować szkoleniowców PZJ-u do podejmowania współpracy z Akademią Trenerską, Instytutem Wychowania Fizycznego i innymi ośrodkami naukowymi w kraju i zagranicą. Związki sportowe innych dyscyplin aktywnie współpracują z tymi jednostkami, zgłaszając problemy i rozwiązując je w oparciu o najnowszą wiedzę. Stawiane problemy inspirują jednocześnie placówki badawcze do podejmowania potrzebnych badań. Dotychczas takiej współpracy nie było, nie definiowano też problemów szkoleniowych. Zwróćmy uwagę, jeżeli postawimy czołowym polskim jeźdźcom pytanie: „Co należałoby poprawić u Twojego konia, abyś mógł z powodzeniem wystartować w Mistrzostwach Świata?”, to okaże się, problemów jest wiele – poprzez aktywną współpracę ze specjalistami można pomóc je rozwiązać. Zebrał i zlecił opracowanie redaktorskie Wojciech Jachymek 6