1 STANOWISKO Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej
Transkrypt
1 STANOWISKO Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej
STANOWISKO Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa dotyczące projektów nowelizacji rozporządzeń przekazanych pismem nr TA 4-iw-020-2(d)/2010 D:996449 w:363 z dnia 10 lutego 2010 r. następujących aktów prawnych: - rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz.U. nr 63, poz. 735), - rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 16 stycznia 2002 r. w sprawie przepisów techniczno budowlanych dotyczących autostrad płatnych (Dz.U. nr 12, poz. 116), - załącznika nr 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunkach ich umieszczania na drogach (Dz.U. nr 220, poz. 2181). 1. Uwagi ogólne. Proponowane projekty nowelizacji rozporządzeń Ministra Infrastruktury wynikające z dostosowania obecnych przepisów dotyczących stosowania drogowych i mostowych barier ochronnych do parametrów techniczno kolizyjnych zawartych w normie PN-EN 1317 powinny nie tylko uwzględniać zmiany do ww. rozporządzeń, ale przede wszystkim powinny uwzględniać prace nad ujednoliceniem całościowym przepisów wynikających z Ustawy „Prawo budowlane”, także nad rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. z dnia 14 maja 1999 r.). Problem jest o tyle poważny, że wprowadzenie w przedstawionych do zaopiniowania rozporządzeniach Ministra Infrastruktury zmian ogólnych związanych z normą PN-EN1317 tylko w niewielkim stopniu rozwiąże kwestie projektowe – nie zmieni natomiast sytuacji w zakresie przepisów szczegółowych dotyczących projektowania dróg – a wręcz doprowadzi w niektórych przypadkach do „pata projektowego”. Izba uważa zatem, że niezbędne są projekty nowelizacji rozporządzeń o całkiem zmienionych założeniach, których opracowanie powinno opierać się przede wszystkim na doświadczeniach krajów europejskich m.in. Niemiec, Austrii czy Szwecji, które to rozporządzenia stworzą podstawy merytoryczne do opracowania szczegółowych przepisów - „Wytycznych stosowania drogowych i mostowych barier ochronnych” dla warunków polskich. 1 Gwarantem opracowania takich nowelizacji ww. rozporządzeń Ministra Infrastruktury, zdaniem Izby, byłoby powołanie zespołu roboczego przy Ministrze Infrastruktury, który uczestniczyłby w opracowaniu generalnych zmian do omawianych rozporządzeń jak również mógłby nadzorować pod kątem merytorycznym oraz spójności przepisów opracowanie „Wytycznych stosowania drogowych i mostowych barier ochronnych”. Zadaniem zespołu również by było nadzorowanie zgodności i spójności przepisów unijnych z polskimi jak również przepisów wewnątrzkrajowych - by nie dochodziło do takich paradoksów jak obecnie, gdzie po wejściu w życie np. normy zharmonizowanej PN-EN 1317 w sposób zbyt szybki i nie do końca przemyślany próbuje się dostosować rozporządzenia Ministra Infrastruktury do warunków obecnych – a przecież powinno być odwrotnie. Należy wspomnieć, że od 4 lat trwają prace nad opracowaniem „Wytycznych stosowania drogowych i mostowych barier ochronnych” i zastanawiające w związku z tym są ostatnie działania GDDKiA informującej pismem dyr. A. Maciejewskiego swoje Oddziały o wprowadzeniu, bez żadnych konsultacji, nowych norm dotyczących barier. Należy także nadmienić, że zawarte w piśmie normy spełniają produkty jedynie jednego wytwórcy. Z posiadanego projektu tych „Wytycznych”, który opracowano w 2007 r. wynika, iż zapisy merytoryczne zdecydowanie odbiegają od treści ww. projektów rozporządzeń Ministra Infrastruktury, gdyż owe rozporządzenia nawet po wprowadzeniu nowelizacji związanej z normą PN-EN 1317 opierają się w swych założeniach na doświadczeniach z lat osiemdziesiątych czy dziewięćdziesiątych – zatem, czy nie należałoby przed opublikowaniem rozporządzeń zastanowić się nad spójnością przepisów, by sytuacja się nie powtórzyła? Izba sugeruje również, by odrębnym rozporządzeniem Ministra Infrastruktury, wprowadzić okres przejściowy przy dostosowaniu nowych rozporządzeń, szczególnie dla projektów będących w budowie, projektów zakończonych i przekazanych do inwestora oraz projektów wykonywanych, opartych na wcześniejszych decyzjach na podstawie których ustalono np.: linie rozgraniczające a także robót po rozstrzygniętych przetargach. Wprowadzenie „nowych przepisów” w wielu przypadkach może wiązać się z poszerzeniem korony drogi i zajętości pasa drogowego, co może przełożyć się również na zmianę linii rozgraniczających i konieczność uzyskania nowych decyzji i w konsekwencji, nie zrealizowanie projektu w terminie (dotyczy to również projektów wykonywanych w systemie „projektuj i buduj”). Sytuacja ta będzie przeważnie generować podwyższenie kosztów, a w projektach już zakończonych może spowodować konieczność wykonania wielu fragmentów projektu od nowa. W projektach będących w budowie wprowadzenie tych zmian praktycznie nie jest możliwe. 2 2. „Uwagi szczegółowe” Po zapoznaniu się z przekazanymi drogą elektroniczną materiałami w dniu 11.02.2010 r. Izba stwierdza, że jest rzeczą niemożliwą, by w tak krótkim terminie – w zasadzie dwudniowym, można było przeprowadzić konsultacje wewnętrzne i napisać merytorycznie właściwą opinię na temat przysłanych projektów nowelizacji rozporządzeń. Mamy jednak nadzieję, że działania Ministerstwa Infrastruktury zmierzające do zaktualizowania przepisów nawet w przedstawionym wymiarze zmian przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa użytkowników dróg i terenów przyległych. Niestety, uwagi Izby będą miały charakter bardzo ogólny, a w niektórych fragmentach wręcz redakcyjny – niestety tak krótkie narzucone ograniczenia czasowe nie mogą wpłynąć pozytywnie na formę merytoryczną opinii i komentarz. I. W rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie – proponuje się następujące zmiany: 1) § 259 otrzymuje brzmienie: § 259.1. Obiekty inżynierskie, usytuowane wciągu dróg publicznych, powinny być wyposażone w urządzenia zabezpieczające przed zjechaniem pojazdu poza krawędź obiektu, 2. Urządzenia zabezpieczające, o których mowa w ust 1, powinny być; 1) wykonane w szczególności jako bariery: a) stalowe, b) betonowe pełne, c) stalowo-betonowe, [KOMENTARZ: wszelkie zapisy dotyczące barier stalowo-betonowych zostały uchylone w §271 to też staje się bezpodstawnym wyszczególnienie w tym punkcie tego typu barier.] 2) umieszczone: a) na skraju obiektu albo między jezdnią a chodnikiem — jako bariery skrajne, b) w pasie dzielącym na obiektach w ciągu dróg dwujezdniowych jednoprzestrzennych bądź rozdzielonych wąską szczeliną— jako bariery dzielące, z zachowaniem wymagań określonych w § 262 ust. 2) § 260 otrzymuje brzmienie: § 260. Bariery, o których mowa w § 259 ust. 2 powinny zapewnić przenoszenie odpowiednich wielkości obciążeń od uderzenia pojazdów przewidzianych w Polskiej 3 Normie spełniać kryteria dotyczące powstrzymywania pojazdu drogowego określone Polską Normą o poziomach powstrzymywania co najmniej: 1) H2 - dla dróg kategorii A, S, GP, G 2) H1 - dla dróg kategorii Z, L 3) N2 - dla dróg kategorii D przy zachowaniu szerokości pracującej bariery lub w uzasadnionych przypadkach odkształcenia dynamicznego bariery do krawędzi płyty obiektu. [KOMENTARZ: w celu stworzenia merytorycznych podstaw do opracowania przepisów szczegółowych m.in. Wytycznych stosowania barier, zasadnym staje się określenie minimalnych wartości parametrów powstrzymania pojazdu, jakie powinny zawierać Wytyczne, jak również wszystkie dokumenty wynikające z tego rozporządzenia. Istotne jest również, już na tym etapie, określenie odniesienia przeszkody w stosunku do szerokości pracującej, jak również odkształcenia dynamicznego bariery.] 3) Uchyla się § 261. 4) W § 265: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: § 265.1. Na skraju obiektu powinny mogą być zamontowane bariery sztywne, które przebadano wg Polskiej Normy z usytuowaniem zamocowania bariery na skraju obiektu. [KOMENTARZ: istnieją konstrukcje barier mostowych przebadanych zderzeniowo wg normy PN-EN 1317, które były zamocowane podczas badania przy krawędzi skrajnej obiektu – bariery te utrzymały żądany pojazd (o określonej masie i prędkości) na obiekcie pomimo uzyskania szerokości pracującej „W” oraz odkształcenia dynamicznego „Wd” przewyższających odległość lica bariery do krawędzi skrajnej płyty obiektu. W związku z powyższym jesteśmy zdania, że zasadnym by było dopuszczenie do stosowania takiego przypadku, który by umożliwiał zastosowanie bariery stalowej na skraju płyty obiektu, która była przebadana w takich warunkach.] b) ust. 2 otrzymuje brzmienie: § 265.2. Płyty chodnika, w których zakotwione są bariery określone w ust. 1 powinny mieć zapewnioną stateczność na obrót i przesunięcie, jeśli oddzielone są od płyty pomostu warstwą izolacji. 5) w § 266: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: 4 „1. Podstawy płytowe barier stalowych Bariery stalowe powinny być zamocowane do płyty obiektu podstaw płytowych, połączonych z obiektem za pomocą kotwiących połączeń śrubowych.” [KOMENTARZ: korekta techniczno - redakcyjna – „podstawa płytowa jest elementem bariery więc nie może być stosowane określenie „bariery zamocowane do płyty”, co najwyżej można użyć określenia: słupek lub konstrukcja nośna bariery lub przeredagować tekst jak wskazano powyżej.] b) uchyla się ust. 2; 6) w § 267: a. ust. 1 otrzymuje brzmienie: „Bariery stalowe powinny być zastosowane między jezdnią a chodnikiem w przypadku, gdy stanowią liniowe przedłużenie barier na dojazdach i zachodzi potrzeba wykonania chodnika dla pieszych lub obsługi między barierą a krawędzią obiektu.”, b. uchyla się ust. 2 i 3; 7) w § 268: a. ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, pkt 2, przy krawędzi jednego z obiektów powinna być ustawiona bariera dwustronna, która może być przesunięta od osi pasa dzielącego, przy czym pochylenie poprzeczne wyrównujące różnicę wysokości między obiektami nie może być większe niż 15%.”, b. uchyla się ust. 3; 8) w § 269: a. ust.1 otrzymuje brzmienie: „1. Bariery betonowe umieszczone na zewnętrznej krawędzi obiektu lub między jezdnią a chodnikiem albo w pasie dzielącym, powinny być połączone trwale z konstrukcją pomostu - spełniając jednocześnie wymagania parametrów techniczno kolizyjnych dla barier zgodnych z założeniami Polskiej Normy”, b. uchyla się ust. 2 c. ust.3 otrzymuje brzmienie: 5 „3. Dopuszcza się wykonanie barier pełnych z elementów prefabrykowanych, pod warunkiem, że konstrukcja spełnia wymagania określone w ust. 1. oraz zapewnia: 1) gładką powierzchnię połączonych elementów 2) połączenia nierozłączalne podczas kolizji [KOMENTARZ: proponowany przez Ministerstwo Infrastruktury zapis w § 269 ust.1, dopuszcza na zewnętrznej krawędzi obiektu lub między jezdnią, a chodnikiem stosowanie barier betonowych, chyba tylko wylewanych na „mokro”, połączonych bezpośrednio z płytą obiektu. Potwierdzeniem takiej tezy jest usunięcie przez Ministerstwo Infrastruktury ust. 3., w którym dopuszcza się elementy prefabrykowane. Według posiadanej wiedzy, nie ma na dzień dzisiejszy konstrukcji barier betonowych wylewanych na „mokro”, które uzyskałyby pozytywne wyniki z testów zderzeniowych (takie konstrukcje nie są po prostu badane) – jedyne konstrukcje, które uzyskały pozytywne próby zderzeniowe wg normy PN-EN 1317 są to bariery betonowe z elementów prefabrykowanych. Stąd ten zapis w § 269 ust. 1 poszerzony o wymagania Polskiej normy i pozostawienie ust. 3. ] 9) Uchyla się § 271 II. W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 16 stycznia 2002 r. w sprawie przepisów techniczno budowlanych dotyczących autostrad płatnych – proponuje się następujące zmiany: 1) w § 73: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Na autostradzie należy stosować bariery ochronne, które powinny muszą spełniać kryteria powstrzymywania pojazdu drogowego określone w Polskiej Normie dotyczącej systemów ograniczających drogę i odkształcenie wyrażone szerokością pracującą o wartości uzależnionej od odległości do przeszkody lub obszaru zagrożonego o poziomach powstrzymywania co najmniej: 1) H1 – przy zewnętrznej krawędzi jezdni 2) H2 – w pasie dzielącym, przy zachowaniu szerokości pracującej bariery lub w uzasadnionych przypadkach odkształcenia dynamicznego bariery do czoła przeszkody lub krawędzi nasypu określonych w § 74 ust. 1. b) ust. 2 otrzymuje brzmienie: 6 „2. Kryteria powstrzymywania pojazdu drogowego dla bariery określone w § 73 ust. 1. mogą przyjmować niższe parametry w przypadku: 1) zastosowania barier na łącznicach drogowych, 2) w sytuacjach gdzie prędkość dopuszczalna jest mniejsza niż 60 km/h.” c) uchyla się ust. 3,4 i 5 [KOMENTARZ: w celu stworzenia merytorycznych podstaw do opracowania przepisów szczegółowych m.in. Wytycznych stosowania barier zasadnym staje się określenie minimalnych wartości parametrów powstrzymania pojazdu jakie powinny zawierać Wytyczne jak również wszystkie dokumenty wynikające z tego rozporządzenia. Istotne jest również określenie odniesienia przeszkody w stosunku do szerokości pracującej bariery jak również odkształcenia dynamicznego bariery. Największym problemem przy projektowaniu drogowym jest właśnie brak określenia odległości od lica bariery do krawędzi nasypu o nachyleniu bardziej stromym niż 1:3 i wysokości wynikającej z § 74. ust.1., która to odległość powinna być określona szerokością pracującą bariery lub w uzasadnionych przypadkach ugięciem dynamicznym bariery. Zastosowanie parametrów poziomu powstrzymywania pojazdu jak również szerokości pracującej przyjętych dla barier na głównych odcinkach autostrad jest zdecydowanym zawyżeniem tych parametrów w przypadku stosowania barier na łącznicach drogowych i w sytuacjach gdy prędkość dopuszczalna jest poniżej 60 km/h – stąd też zaproponowano taki zapis w ustępie 2. tego paragrafu.] 2) w § 74 ust. 4. Ust. 4. otrzymuje brzmienie: „4. Bariera ochronna od strony najazdu i zakończenia powinna być wyposażona w bezpieczne zakończenie zakończona nachylonym do powierzchni korony drogi odcinkiem kotwiącym lub innym bezpiecznym zakończeniem wyposażona w bezpieczne zakończenie gwarantującym jej sztywność uzyskaną podczas badań zderzeniowych wg Polskiej Normy”. [KOMENTARZ: zmiana zapisu tego ustępu jest o tyle ważna, gdyż pozostawienie treści w formie przedstawionej przez Ministerstwo Infrastruktury stwarza sytuację powszechnego stosowania „końcówek zderzeniowych” (ENV 1317-4: 2002) na odcinkach barier o długości poniżej 60 m. W przypadku tak krótkich odcinków barier odejście o właściwego zakotwienia odcinków kotwiących (końcowych-nachylonych) jakie były użyte podczas prób zderzeniowych powoduje, że odcinek bariery osłonowej nie będzie spełniał swych parametrów techniczno kolizyjnych uzyskanych w przeprowadzonych testach zderzeniowych – przede wszystkim dotyczy sztywności bariery.] 7 III. W załączniku nr 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunkach ich umieszczania na drogach – proponuje się następujące zmiany: ZAPIS 1 otrzymuje brzmienie: Ze względu na materiał rozróżniamy bariery: - stalowe U-14a, - betonowe U-14b, - stalowo-betonowe U-14c, - stalowe linowe U-14d, - z tworzyw sztucznych U-14e wypełniane piaskiem lub wodą do zabezpieczeń tymczasowych tymczasowego wygrodzenia ruchu pojazdów. [KOMENTARZ: w związku z wejściem w życie normy zharmonizowanej PN-EN 1317, bariery tymczasowe będące zabezpieczeniem robót w pasie drogowym powinny mieć przeprowadzone testy zderzeniowe zgodne z ww. normą. W przypadku konstrukcji z tworzyw sztucznych jest mało prawdopodobne by uzyskały pozytywne wyniki z takich prób zderzeniowych. Dlatego też ich konstrukcje bardziej służą do optycznego wygrodzenia ruchu pojazdów niż do fizycznego zabezpieczenia najechania na przeszkodę.] ZAPIS 2 Lokalizację drogowych barier ochronnych przedstawiono na rysunkach od 7. 1 do 7.10 [KOMENTARZ: Izba jest zdania, że wszystkie przedstawione rysunki z lokalizacją barier w koronie drogi powinny zawierać tylko rysunek schematyczny bariery w postaci np. prostokąta o odpowiedniej szerokości i wysokości. Nie powinny natomiast zawierać rysunku poglądowego bariery – gdyż może to stanowić sugestię w doborze bariery (jest wiele innych typów barier) jak również niepotrzebnie powtarza lokalizację barier już wcześniej przedstawioną tylko z uwzględnieniem innego typu bariery.] ZAPIS 3 otrzymuje brzmienie: H – wysokość bariery ochronnej A ≥ 1,0 m W przypadku zastosowania barier stalowo linowych lub innych typów, które po uderzeniu pojazdu nie odkształcają się trwale lecz wracają do linii powrotnego ich 8 ustawienia spełniając jednocześnie parametry techniczno kolizyjne sprzed uderzenia odległość „a” mierzona od lica bariery do krawędzi pasa ruchu może wyjątkowo wynosić a ≥0,5 m. Rys. 7. 5. Lokalizacja stalowych oraz stalowo - linowych barier ochronnych w pasie dzielącym dróg dwujezdniowych bez krawężników. [KOMENTARZ: dość popularnym zastosowaniem w krajach skandynawskich, a w szczególności w Szwecji, jest stosowanie na odcinkach dróg o przekroju 2+1 do oddzielenia przeciwnych kierunków ruchu barier stalowo-linowych przy zachowaniu pasa rozdziału o szerokości ok. 1,0 m (2 x 0,5 m). Zawężenie pasa rozdziału do takiej szerokości jest wynikiem zastosowanych barier, które po uderzeniu samochodu i odkształceniu wracają do pierwotnej linii ich zamontowania tworząc nadal barierę czynną kolizyjnie o niezmienionych właściwościach kolizyjnych. W warunkach polskich ten przypadek lokalizacji był już wykorzystywany w projektach jak również jest w realizacji. Przedstawiona zmiana zapisu w załączniku nr 4 dotycząca odległości od lica bariery do krawędzi pasa może zamknąć drogę do modernizacji wielu odcinków dróg przewidzianych na odcinki 2+1.] ZAPIS 4 Bariery linowe U-14d mogą być stosowane przy krawędzi pasa ruchu lub w pasie dzielącym jezdnie pod warunkiem spełnienia warunków odkształcenia w czasie kolizji i posiadania atestów bezpieczeństwa. [KOMENTARZ: w nawiązaniu do rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie certyfikacji wyrobów budowlanych każdy wyrób powinien posiadać certyfikat zgodności z Polską Normą na znak „B” lub „CE”. Bariery linowe są wyrobem budowlanym takim samym jak inne typy barier i podlegają certyfikacji w oparciu o badania zderzeniowe wg PN-EN 1317 – czyli muszą spełniać te same kryteria co inne typy barier. Dodatkowa wzmianka w tym przypadku niczego nowego nie wprowadza.] ZAPIS 5 otrzymuje brzmienie: Dopuszcza się stosowanie na końcowych elementach barier urządzeń i rozwiązań amortyzujących siłę uderzenia uderzenie pojazdu, w przypadku kolizji, tylko w przypadku posiadania aprobaty technicznej zapewnienia zachowania właściwej sztywności czynnego odcinka bariery oraz posiadania przez producenta krajowych lub europejskich certyfikatów dopuszczających je do stosowania.” 9 [KOMENTARZ: w związku z dynamiką uderzenia pojazdu w barierę siła nie jest wielkością stałą - wyliczana jest natomiast z energii kinetycznej zgromadzonej w pojeździe – toteż zdaniem Izby właściwsze będzie określenie „uderzenie pojazdu”. Druga część zapisu dotyczy stosowania końcówek zderzeniowych” (ENV 1317-4: 2002) na odcinkach barier osłonowych o długości poniżej 60 m. W przypadku tak krótkich długości barier odejście od właściwego zakotwienia odcinków kotwiących (nachylonych) jakie były użyte podczas prób zderzeniowych powoduje, że odcinek bariery osłonowej może nie spełniać swych parametrów techniczno kolizyjnych uzyskanych w przeprowadzonych testach zderzeniowych – przede wszystkim dotyczy to sztywności bariery. Zatem proponowany zapis o treści „…zapewnienia zachowanie właściwej sztywności czynnego odcinka bariery” będzie gwarantem, iż na poziomie powstawania projektu lub realizacji podjęte zostaną odp. czynności do zapewnienia parametrów bariery uzyskanych w próbach zderzeniowych pomimo innego sposobu zakotwienia elementów końcowych bariery.] [KOMENTARZ DO WSZYSTKICH ROZPORZĄDZEŃ: Tak jak już wcześniej napisano treść nowelizowanych rozporządzeń opiera się na przestarzałych doświadczeniach z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych co może być brakiem podstawy do tworzenia nowych przepisów, gdyż będą one odbiegały od standardów wynikających z normy PN-EN 1317 oraz od powszechnie stosowanych rozwiązań technicznych w krajach Unii Europejskiej – sprawdzonych w wieloletniej ich praktyce drogowej. Usunięcie w przedstawionej wersji rozporządzenia Ministerstwa Infrastruktury tylko kolidujących zapisów prawnych niewiele wnosi poprawy do zasad projektowania i stosowania barier.] Przedstawiając powyższe uwagi i sugestie, Ogólnopolska Izba Gospodarcza Drogownictwa uprzejmie prosi o ich uwzględnienie, co niewątpliwie doprowadzi do właściwego uregulowania spraw prawno – organizacyjnych w zakresie stosowania barier ochronnych. Ponadto Izba wyraża wolę konstruktywnej współpracy z Ministerstwem Infrastruktury podczas konferencji uzgodnieniowych jak i bieżącego wyjaśniania poszczególnych propozycji przedstawionych w niniejszym stanowisku. Za Zespół opracowujący Stanowisko Wojciech Malusi Prezes Zarządu Warszawa, dnia 16 lutego 2010 roku 10 11