Sztutowo czy Stutthof? Oswajanie krajobrazu

Konferencja
Sztutowo czy Stutthof?
Oswajanie krajobrazu kulturowego
Sztutowo, sobota, 4 grudnia 2010
Sala konferencyjna Gminnej Biblioteki Publicznej w Sztutowie, ul. Szkolna 13
Partnerzy projektu:
Muzeum Stutthof w Sztutowie
Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Instytut Prahistorii
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
2
Na konferencji w Sztutowie po raz pierwszy publicznie zostaną zaprezentowane całościowe
wyniki nowatorskich w podejściu i interdyscyplinarnych w formie badań przeprowadzonych w naszym
regionie wiosną 2010 roku.
Głównym celem projektu Sztutowo czy Stutthof? Oswajanie krajobrazu kulturowego, który
realizowany był w Sztutowie i Muzeum Stutthof w maju 2010 roku była analiza i identyfikacja zmian
krajobrazu fizycznego i kulturowego KL Stutthof w kontekście: czasu (od II wojny światowej do
współczesności) i przestrzeni (region Żuław, z wyszczególnieniem wsi przyległych do terenu obozu).
Przedmiotem badań naukowców Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu było
antropologiczne badanie społecznej świadomości i działalności ludności lokalnej wobec KL Stutthof, a
także na sposoby oswajania przestrzeni, którą w ramach dyscypliny nazywamy „przestrzenią
naznaczoną”. Naznaczenie to definiowane jest na dwóch poziomach: obozu-miejsca kaźni, Żuław-regionu
wyniszczonego działaniami wojennymi. Na obu poziomach mamy do czynienia z funkcjonowaniem
kategorii pamięci, która determinuje postawy obecne, a także symbolizuje przeszłość – dzięki czemu
możemy mówić o KL Stutthof jako o „miejscu pamięci” (lieu de memoire).
Projekt zakładał podejście interdyscyplinarne, które realizowane było zarówno na gruncie
metodologicznym, jak i empirycznym (prace terenowe). Współpraca między antropologią i archeologią
wydaje się być tutaj szczególnie istotna, gdyż z jednej strony pozwala ona na nadanie kulturowego
kontekstu badanej przestrzeni fizycznej, a z drugiej umożliwia studia nad biografią krajobrazu.
W trakcie przeprowadzania projektu naukowcy i studenci archeologii i antropologii kulturowej
wzajemnie poznawali metodykę i specyfikę badań obu dyscyplin w ramach kursu przygotowującego do
badań terenowych, by w trakcie pobytu w terenie mogli pracować na płaszczyźnie partnerskiej.
Pozyskane metodami archeologicznymi dane oraz ich interpretacja wspomagały badania antropologiczne
oraz były reinterpretowane pod ich wpływem
Zasadniczy cel projektu związany był z perspektywą antropologiczną. Co istotne dla projektu,
zmiany społeczne i środowiskowe doprowadziły do nadania badanemu krajobrazowi wartości nowej,
post-nowoczesnej. KL Stutthof z przestrzeni symbolicznej, stał się bowiem landscape under pressure.
3
PROGRAM KONFERENCJI
10.00-10.10 Powitanie uczestników konferencji
Piotr Tarnowski, Dyrektor Muzeum Stutthof
Sesja: „Sztutowo czy Stutthof? – projekt trochę inny niż wszystkie…”
Prowadzenie – Piotr Tarnowski, Muzeum Stutthof
10.10-10.30 Sztutowo czy Stutthof? – badania etnologiczne
Anna Weronika Brzezińska, Małgorzata Wosińska, Instytut Etnologii i Antropologii
Kulturowej UAM
10.30-10.50 Badania archeologiczne w ramach projektu. Cele, metody, wyniki
Łukasz Banaszek, Instytut Prahistorii UAM
10.50-11.10 Wspólne przestrzenie badawcze na przykładzie projektu „Sztutowo czy Stutthof?
Oswajanie krajobrazu kulturowego”. Badania interdyscyplinarne z perspektywy studenckiej
Joanna Zaremba, Instytut Prahistorii UAM
11.10-11.30 Zastosowanie GIS w badaniach nad przestrzenią byłego obozu koncentracyjnego Stutthof.
Analizy widoczności
Łukasz Banaszek, Daria Ratajczak, Instytut Prahistorii UAM
11.30-11.50 Posłuchaj… Projekt soundscape w KL Stutthof
Małgorzata Wosińska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM
11.50-12.00 Dyskusja
12.00-12.20 Przerwa kawowa
4
Sesja: „KL Stutthof jako krajobraz kulturowy”
Prowadzenie – Marcin Owsiński, Muzeum Stutthof
12.20-12.40 Postrzeganie przez turystów miejsc zagłady, na przykładzie Muzeum Stutthof w Sztutowie
Agnieszka Skowron, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM
12.40-13.00 Co nas fascynuje, co nas pociąga: tanatoturystyka/holocaust tourism w świetle badań
ankietowych przeprowadzonych w Muzeum Stutthof w Sztutowie
Kornelia Kajda, Instytut Prahistorii UAM
13.00-13.20 Piękny obóz. Stutthof - myślenie w kategoriach estetyki
Tomasz Michalik, Instytut Prahistorii, Instytut Psychologii UAM
13.20-13.40 Recykling postobozowy. Nowe „u-życie” przedmiotów ocalonych z Zagłady
Mikołaj Smykowski, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM
13.40-14.00 Zjawisko „poszukiwaczy skarbów” w kontekście ochrony dziedzictwa byłego obozu
koncentracyjnego KL Stutthof
Maksymilian Frąckowiak, Marcin Michalski, Instytut Prahistorii UAM
14.00-14.10 Dyskusja
14.10-15.00 Przerwa obiadowa, ZS w Sztutowie
5
Sesja: „My tutaj – Sztutowiacy… Jacy jesteśmy i co nas wyróżnia?”
Prowadzenie – Maksymilian Frąckowiak, Instytut Prahistorii UAM
15.00-15.20 Osadnicy na Mierzei – sposoby adaptacji do nowych warunków
Bartosz Stańda, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM
15.20-15.40 Walory turystyczne Sztutowa i okolic
Monika Różańska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM
15.40-16.00 Postrzeganie Sztutowa przez Sztutowian
Joanna Bleja, Instytut Prahistorii UAM
16.00-16.20 Sztutowo – moje miejsce na ziemi? Edukacja regionalna w miejscu pamięci
Anna Weronika Brzezińska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM
16.20-16.30 Dyskusja
16.30-16.50 Przerwa kawowa
6
Sesja: „Sztutowo-Stutthof-Muzeum. Małżeństwo wbrew woli?”
Prowadzenie – Anna Weronika Brzezińska, Instytut Etnologii i
Antropologii Kulturowej UAM
16.50-17.10 Rozwój Sztutowa w kontekście sąsiedztwa byłego obozu koncentracyjnego Stutthof
Paweł Wita, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM
17.10-17.30 Od wyzwolenia do Muzeum – losy terenu byłego obozu koncentracyjnego Stutthof w latach
1945–1962 w świadomości mieszkańców Sztutowa i okolic
Monika Krobska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM
17.30-17.50 Co wy tam właściwie robicie w tym Muzeum?
Marcin Owsiński, Muzeum Stutthof
17.50.10 Dyskusja podsumowująca. Zakończenie konferencji
18.15 Wernisaż wystawy fotograficznej Sztutowo czy Stutthof? Oswajanie krajobrazu kulturowego
7
WSTĘP WOLNY. ZAPRASZAMY ☺
8