Biuletyn Ekonomiczny Nr 12/2013

Biuletyn Ekonomiczny Nr 12/2013
2013-12-12 11:06:52
2
Biuletyn ekonomiczny Nr 12/2013
1. Węgierski wzrost gospodarczy w trzecim kwartale 2013. Według ostatecznych danych węgierski PKB wzrósł r/r
o 1,8% (dane surowe). Po wyeliminowaniu czynników kalendarzowych wzrost wyniósł również 1,8% r/r, a po
wyeliminowaniu także danych sezonowych - o 1,6% r/r. W stosunku do drugiego kwartału br. węgierski PKB
wzrósł o 0,9%. Na wzrost złożyły się głównie wyniki rolnictwa, wobec bardzo słabej ubiegłorocznej bazy (27,6%
r/r). Wpływ miały również wyniki budownictwa (7,3%), a w znacznie mniejszym stopniu - przemysłu
przetwórczego (1,7%), przemysłu (0,4%) i usług (0,1%). (KSH)
2. Kolejne cięcie stopy bazowej. Rada Monetarna zdecydowała (26.11) o redukcji bazowej stopy oprocentowania,
czwarty z kolei miesiąc o 20 pb, z poziomu 3,40% do 3,20% (wcześniej stopę bazową Rada redukowała
regularnie co miesiąc, za każdym razem o kolejne 25 pb, począwszy od sierpnia 2012 roku do lipca 2013).
3. Ceny artykułów konsumpcyjnych były w październiku 2013 roku wyższe o 0,9% w stosunku do cen z
października 2012 roku. W szybszym tempie drożała żywność o 1,1% r/r (przy czym mięso wieprzowe o 4,4%,
sery o 8,9%, mleko o 5,0%, staniał zaś cukier o 10,3%, jaja o 12,9%, mąka o 13,1%, czekolada i kakao o 5,3%. O
10,5% zdrożał alkohol i wyroby tytoniowe. W porównaniu z poziomem sprzed roku koszty energii dla
gospodarstw domowych obniżyły się o 8,9%, koszt gazu sieciowego, elektryczności, ogrzewania centralnego był
niższy o 10%, opłaty za wodę, kanalizację i wywóz śmieci przeciętnie o 10,0%, ceny paliw o 5,5%. Odzież
staniała o 1,4%, usługi zaś zdrożały o 3,8%, w tym opłaty za komunikację lokalną 4,9%. O 1,9% spadły natomiast
ceny dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku. W stosunku do poprzedniego miesiąca ceny artykułów
konsumpcyjnych w październiku 2013 roku były wyższe przeciętnie o 0,3%. (KSH)
4. W okresie sierpień-październik 2013 roku bezrobocie na Węgrzech wyniosło 9,8%. W badanym okresie liczba
bezrobotnych stanowiła 434 tysiące osób. W grupie wiekowej 25-54 lat bezrobocie spadło o 0,7% r/r i wyniosło
8,7%, w grupie wiekowej 55-64 wzrosło o 0,6% do 7,7%, a wśród osób młodszych (15-24 lat) wynosiło 26,8% i
spadło o 3,3% w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku. Spośród ogółu bezrobotnych 55,5%
poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres przebywania bez zatrudnienia wynosił 19,1
miesięcy. (KSH)
5. W okresie sierpień-październik 2013 roku zatrudnionych na Węgrzech było 3.992 tys. osób, co oznacza o 57
tys. osób więcej niż w analogicznym okresie roku 2012. (KSH)
6. W okresie styczeń-wrzesień 2013 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym etacie wzrosła
na poziomie gospodarki narodowej o 3,6% r/r i wyniosła 227.500 HUF, przy czym w sektorze prywatnym średnia
płaca brutto wzrosła o 3,6% (do 238.100 HUF), a w sektorze publicznym o 5,3% (do 223.000 HUF). Średnia płaca
netto w gospodarce narodowej (liczona bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 5,0% r/r i wyniosła
149.000 HUF. (KSH)
7. We wrześniu 2013 roku produkcja przemysłowa w relacji r/r odnotowała wzrost na poziomie 5,5% (po
wyeliminowaniu czynników kalendarzowych wykazała wzrost 3,1%). W stosunku do sierpnia br., po
wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wskaźnik wzrósł we wrześniu 2013 roku o 1,8%.
Eksport produktów przemysłowych wzrósł w badanym okresie o 11,8% r/r, a sprzedaż krajowa produktów
przemysłowych wzrosła o 5,0% r/r. (KSH)
8. We wrześniu 2013 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były wyższe o 1,6% w stosunku do września
2012 roku, a w stosunku do poprzedniego miesiąca ceny pozostały bez zmian, przy czym ceny sprzedaży
krajowej we wrześniu skurczyły się o 0,2% r/r, a sprzedaży na eksport wzrosły o 2,7% r/r. (KSH)
9. Węgierski przemysł budowlany odnotował we wrześniu 2013 roku wzrost o 9,3% w porównaniu z wrześniem
2012 roku, przy czym produkcja budynków wzrosła o 8,6% r/r, zaś wykonanie robót budowlanych innego typu
było wyższe o 9,9% r/r. W stosunku do września 2012 roku we wrześniu 2013 roku portfel nowych zamówień na
roboty budowlane był wyższy o 49,2%, a skumulowana liczba zamówień była wyższa o 37,6%. (KSH)
3
10. We wrześniu 2013 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 7 mld 335,4 mln EUR (wzrost o 7,2% r/r), a
importu 6.505,1 mln EUR (wzrost o 6,2% r/r), co oznacza, że - dodatnie dla Węgier - saldo obrotów handlowych
ukształtowało się na poziomie 830,3 mln EUR. W pierwszych dziewięciu miesiącach 2013 roku węgierski eksport
wzrósł o 7,2% r/r, a import o 1,7% r/r. Motorem wzrostu obrotów był eksport samochodów osobowych (związany
z ostatnimi inwestycjami przemysłu samochodowego) oraz powiązana z nim wymiana handlowa części
zamiennych. Dość dynamicznie wzrastał też import urządzeń i maszyn generujących energię, maszyn biurowych,
urządzeń maszynowych do przetwarzania danych oraz środków transportu innego typu np. zakup na początku br.
wagonów metra). (KSH)
11. We wrześniu 2013 roku wolumen obrotów handlu detalicznego wzrósł o 0,8% r/r, po wyeliminowaniu
czynników kalendarzowych wzrósł o 0,3%r/r. W stosunku do poprzedniego miesiąca, po wyeliminowaniu
czynników sezonowych i kalendarzowych, wolumen obrotów handlu detalicznego skurczył się o 0,7%. Wartość
obrotów handlu detalicznego (w tym również internetowego i wysyłkowego) w sierpniu 2013 roku wyniosła 731,5
mld HUF. (KSH)
12. W stosunku do września 2012 roku ceny produktów rolnych spadły we wrześniu 2013 roku o 13,7%, przy
czym ceny upraw roślinnych skurczyły się o 22,8% r/r, zwierząt żywych i produktów pochodzenia zwierzęcego
wzrosły o 4,7%. (KSH)
13. Rezerwy międzynarodowe węgierskiego banku centralnego MNB wyniosły na koniec października br.
32.756,7 mln EUR (w analogicznym okresie 2012 roku rezerwy wynosiły 34.973,0 mln EUR).
14. W listopadzie 2013 roku obroty na Budapeszteńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (BÉT)
wyniosły 275.657 mln HUF (wzrost o 18,0% w stosunku do poprzedniego miesiąca; wzrost o 7,1% w stosunku do
listopada 2012 roku), a średnia wartość dziennej transakcji wyniosła 13.782,9 mln HUF.
15. Nadwyżka budżetowa w październiku 2013. Dziesiąty miesiąc budżet państwa zamknął nadwyżką na
poziomie 61,4 mld HUF, wskutek której deficyt w pierwszych dziesięciu miesiącach zmniejszył się do 887,7 mld
HUF (w wyniku ostatniej modyfikacji budżetu deficyt założony na obecny rok wynieść ma 1.050 mld HUF). Wg
resortu gospodarki wpływy i wydatki spodziewane w następnych dwóch miesiącach bez problemu zapewnią
utrzymanie deficytu poniżej progu 3% PKB (znacznych przychodów oczekiwać można z jednorazowej sprzedaży
częstotliwości na rzecz firm telekomunikacyjnych, kolejnej transzy podatku z tytułu transakcji finansowych,
podatku dochodowego przedsiębiorstw energetycznych i pozostałych podmiotów gospodarczych).
16. Zadłużenie państwa. Wg najnowszych danych MNB na koniec III kwartału zadłużenie Węgier wyniosło 79,7%
PKB (23.088 mld HUF). Dla przypomnienia: dług na koniec II kwartału wynosił 81,1% PKB, a I kwartału 82,3% PKB.
Ostatnio poniżej progu 80% PKB zadłużenie znalazło się w ostatnim kwartale 2012 roku.
17. Główne liczby budżetu na 2014 rok zatwierdzone przez Parlament. Budżet zaplanowano z dochodami rzędu
15 bln 983 mld HUF, wydatkami 16 bln 968 mld HUF, deficytem 984 mld HUF (odpowiadającemu 2,9% PKB).
Pozostałe liczby: wzrost PKB 2,0%, inflacja 2,4%, wzrost konsumpcji 1,9%, płace realne 2,0%, zadłużenie
państwa 76,9%. W wyniku korekt z 25 listopada, w porównaniu z wcześniejszą wersją budżetu, strona
dochodowa zwiększona została o 25 mld HUF, wydatki o 85 mld HUF (a deficyt o 60 mld HUF). Modyfikacja ta nie
wpłynie jednak na poziom deficytu liczonego według metodologii unijnej, ponieważ największa pozycja
modyfikacji odnosi się (60 mld HUF) do uporządkowania długu samorządów, tj. o tyle co prawda wzrasta deficyt
budżetu centralnego, ale i jednocześnie o tyle zmniejszy się też zadłużenie samorządów lokalnych (z
uzasadnienia wynika, iż z planowanej na przyszły rok konsolidacji samorządów na kwotę 420 mld HUF, w celu
zmniejszenia liczebności przejmowanych od samorządów transakcji dłużnych, państwo zamierza zamknąć
niektóre mniejsze transakcje w postaci ich wcześniejszej realizacji tj. całkowitej spłaty). Pozostałe 360 mld HUF
długu samorządowego państwo przejmie opłacając dalej raty zadłużenia. Głosowanie końcowe nad budżetem
2014 przewidziane jest na 18 grudnia br.
18. EBOiR poprawia prognozę gospodarczą dla Węgier. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju w swej jesiennej
4
prognozie mówi o pozytywnym zwrocie i daje znacznie bardziej optymistyczy scenariusz w porównaniu z
raportem z maja br. Na 2013 rok przewiduje 0,5%-owy wzrost PKB (zamiast 0,8%-owego spadku
prognozowanego w maju), a na 2014 rok 1,2%-owy wzrost PKB (zamiast 0,9%). Zdaniem ekspertów banku w
gospodarce węgierskiej zachodzi „niespodziewany cykliczny rozmach”, którego głównym motorem są
państwowe inwestycje infrastrukturalne, a równolegle ze wzrostem płac realnych zwiększa się też nieco poziom
konsumpcji. Zjawiska te położyły kres ciągnącej się przez zeszły rok recesji, aczkolwiek wydajność gospodarki
węgierskiej nadal jest na poziomie mierzonym na początku 2009 roku. Biorąc pod uwagę dalsze perspektywy
wzrostu, z analizy banku wynika, że trwające kurczenie się poziomu kredytowania oraz wzrastająca niepewność
inwestorów w sektorze dostawców mediów (energia itp.) osłabiają potencjał wzrostowy kraju. EBOiR nie wiąże
większych nadziei z programem pro-wzrostowym banku centralnego, twierdząc, iż nie będzie on skuteczny bez
odpowiedniej polityki gospodarczej – bardziej przyjaznej wobec inwestorów, stymulującej popyt na kredyty.
19. Wyższa prognoza gospodarcza OECD. W swej najnowszej dwuletniej prognozie OECD podwyższyła swą
prognozę wzrostu PKB w odniesieniu do Węgier w 2013 roku do 1,2% (z 0,5%), a w 2014 roku do 2,0% (z 1,3%),
dodając iż w następnych kwartałach gospodarka powinna zacząć funkcjonować na wyższych obrotach w wyniku
wzrostu realnych dochodów i redukcji cen energii. Wzrost eksportu doprowadzić ma do istotnej nadwyżki na
rachunku bieżącym. Węgierski eksport w br. wzrosnąć ma o 4,0%, a w przyszłym roku i za dwa lata o powyżej
5,0%, przy czym tempo wzrostu importu po raz pierwszy od wielu lat będzie w br. wyższe od wzrostu eksportu
(4,6%). Wg OECD deficyt budżetowy pozostanie w bieżącym (2,7% PKB) i przyszłym roku (2,9% PKB) poniżej
progu z Maastricht. Poziom zadłużenia kraju w br. obniżyć się ma do 78,5% w relacji do PKB, a tendencja
zniżkowa ma się utrzymać w przyszłym i w 2015 roku. Z powodu wysokiego zadłużenia Węgry nadal podatne
będą na ryzyka zewnętrzne, a spadek zaufania inwestorów i napięcia na międzynarodowych rynkach
kapitałowych prowadzić mogą do dewaluacji forinta, spadku konsumpcji i inwestycji.
20. GKI: Poprawa jest przejściowa. Choć analitycy instytutu GKI spodziewali się wzrostu PKB w trzecim kwartale
br., to jednak przyznają, że jego dynamika ich zaskoczyła. Sprzyjający wynik sprowadzają do kilku czynników, w
tym po stronie produkcji do roli rolnictwa i budownictwa, po stronie konsumpcji do większego wzrostu inwestycji
niż spodziewano, jak również do tego, że KSH dokonał korekt danych dotyczących wcześniejszych kwartałów. W
czwartym kwartale br. za prawdopodobny uważają wzrost PKB na poziomie 2,0% r/r, co w całości roku oznaczać
będzie dynamikę wzrostu rzędu 1,0% (GKI we wrześniu br. prognozowało na 2013 rok wzrost rzędu 0,3%). GKI
podkreśla jednocześnie, że wzrost gospodarczy w trzecim kwartału wynikał ze sprzyjającej pogody dla rolnictwa.
W ich ocenie w ostatnim kwartale br. wzrost może wywodzić się ze wzrostu budownictwa (z wyjątkowo niskiej
zeszłorocznej bazy), z nieznacznej poprawy eksportu art. przemysłowych (wskutek polepszenia się koniunktury
europejskiej) oraz wyników obrotu handlu detalicznego, wzrastających w konsekwencji wzrostu płac realnych
konsumentów. Rzeczywiste – bez robót publicznych – zatrudnienie krajowe wykaże w roku bieżącym spadek, a w
przyszłym roku przejdzie w stagnację (oficjalnie wykazane bezrobocie, w wyniku mocno rozwiniętych przed
wyborami programów robót publicznych, pozornie ukształtuje się korzystnie). GKI uważa, że jeśli import w
przyszłym roku zwiększać się będzie w wolniejszym tempie niż eksport, to będzie to jednak rezultat nie tyle
inwestycji (kurczących się zresztą w przyszłym roku z 4,0% w br. do poziomu 2,0%), lecz przejściowego wzrostu
konsumpcji w roku wyborczym. Prognoza GKI na 2013 rok i (2014): PKB 1,0% (1,3%), produkcja przemysłowa 1,0%
(3,0%), inwestycje 4,0% (2,0%), budownictwo 7,0% (5,0%), obroty handlu detalicznego 0,5% (2,0%), eksport w
EUR 3,0% (5,0%), import 3,0% (6,0%), bilans handlu zagranicznego mld EUR 7,0 (6,3), kurs EUR 297 (295),
deficyt budżetowy mld HUF 1.000 (1.000), płace brutto 3,5% (4,5%), inflacja 1,8% (2,1%), bezrobocie 9,8% (10,
0%).
21. KE zwraca uwagę na słabe zrównoważenie węgierskiej gospodarki. W swym najnowszym raporcie KE
ostrzega przed istniejącym zjawiskiem słabej równowagi w węgierskiej gospodarce i wymienia jej czynniki, takie
jak poważne zadłużenie, słaby poziom inwestycji i wysokie bezrobocie (11%). Choć KE dostrzegła proces lekkiego
zmniejszania się zadłużenia państwa, to jednak pozostaje ono nadal b. wysokie (80% PKB), co, wraz z niskim
potencjałem wzrostowym kraju, czyni Węgry mocno podatnym na załamania, co odzwierciedla się także w
wysokich kosztach finansowania długu.
22. Wzrost płacy minimalnej od początku 2014 roku. Przedstawiciele pracodawców, rządu i związków
5
zawodowych porozumieli się w sprawie podwyższenia w 2014 roku płacy minimalnej o 3,6% (z 98.000 HUF do
101.500 HUF /ok. 1.410 zł/), a minimum płacowego dla pracowników wykwalifikowanych o 3,5% (z 114.000 HUF
do 118.000 HUF /ok. 1.640 zł/). Przy 2,4% inflacji, prognozowanej przez rząd na przyszły rok, oznaczać to będzie
nieznaczny wzrost płac realnych. Wzrost płac dotyczyć będzie ok. pół miliona pracowników, zatrudnionych m.in.
w tym takich przedsiębiorstw jak koleje państwowe, czy poczta. Do ugody doszło bez szczególnych konfliktów i
względnie szybko, głównie za sprawę pracodawców, którzy przed wyborami nie chcieli ryzykować, by to rząd
wskazał odpowiednią kwotę podwyżki. Strona związkowa również zredukowała swoje wymagania (początkowo
domagała się podwyżki na poziomie 5,4%).
23. Dwie miesięczne darmowe wypłaty gotówki. Parlament uchwalił 11 listopada br. ustawę zwalniającą klientów
indywidualnych z podatku od transakcji finansowych za dwie pierwsze wypłaty z bankomatu w miesiącu, do
łącznej kwoty 150 tys. HUF (ok. 2,25 tys. zł), przy czym klienci muszą złożyć w banku w tej sprawie specjalne
oświadczenie. Koszty całego rozwiązania mają ponieść w całości banki, które od 1 lutego 2014 r. nie będą już
mogły przerzucać kosztów tego podatku (obecnie 0,6% kwoty transakcji) na swych klientów.
24. Wniosek Sądu Najwyższego w sprawie kredytów walutowych. Na stronie internetowej Węgierskiego Sądu
Najwyższego (Kúria) poinformowano o wszczęciu postępowania w sprawie ujednolicenia orzecznictwa sądowego
w sprawach, których przedmiotem są umowy kredytowe denominowane w walutach obcych. Prezes SN
poinformował w zeszłym tygodniu, iż Izba Cywilna SN ma odbyć swe posiedzenie w tej kwestii 16 grudnia br. Jest
to data ważna o tyle, że politycy rządowi wielokrotnie sygnalizowali: z kompleksowym rozwiązaniem
ekonomicznym problemu osób zadłużonych w walutach poczekają do czasu zajęcia stanowiska prawnego przez
SN i uporządkowania nieścisłości prawnych. Zdaniem SN umowy kredytowe denominowane w walutach obcych
stanowią problem natury społecznej z powodu ich masowości, skali długu, na jaki opiewają, z uwagi na
zwiększającą się liczbę dłużników niepłacących oraz mnogość procesów kwestionujących ważność owych umów.
25. Przesłanie szefa MNB do agencji ratingowych, komisarza O. Rehna i ekonomistów węgierskich. Podczas
jednej z konferencji gospodarczych Gy. Matolcsy, prezes Węgierskiego Banku Narodowego (MNB), wezwał
międzynarodowe agencje ratingowe do natychmiastowego rozpoczęcia rozmów odnośnie poprawienia ich
ratingów wobec Węgier - „stało się pewne, iż w UE nie zwalczy się kryzysu tradycyjnymi metodami i aczkolwiek
nie da się postawić tezy o tym, że nieortodoksyjna polityka gospodarcza prowadzi do celu, faktem jest jednak, że
Węgry są żywym przykładem tego, że właśnie ta metoda może przynieść sukcesy”. Dodał też, że do
przeprowadzenia nieortodoksyjnych działań gospodarczych konieczna jest stabilność polityczna. W kontekście
sukcesów węgierskiej polityki gospodarczej prezes MNB wezwał komisarza UE ds. gospodarczych i finansowych
Olli Rehna do wyciągnięcia wniosków i rezygnacji z pełnionej funkcji z dniem 1 stycznia 2014, by jeszcze przed
wyborami w UE rozpoczęto prace na wypracowaniem nowej europejskiej polityki gospodarczej z udziałem
nowego komisarza. Do wypowiedzi tej odniósł się rzecznik KE informując, że komisarz Rehn nie nosi się z
zamiarem rezygnacji. Matolcsy krytycznie odniósł się również do tych ekonomistów, którzy kwestionowali
słuszność działań rządowych (Bod Péter Ákos, Tamás Mellár, Attila Chikán), prosząc ich o to by poszli za
przykładem Zsigmonda Járaiego, który publicznie przyznał, iż pomylił się w swoich ocenach i że to rząd ma rację
w kwestii prowadzonej polityki gospodarczej. Matolcsy podkreślił, iż średniookresowo bez reform strukturalnych
nie sposób utrzymać zrównoważonego wzrostu PKB, wysokiego poziomu zatrudnienia i równowagi finansowej, z
drugiej strony zaś reformy w pierwszych latach więcej kosztują, niż na nich się zyskuje, w związku z czym
źródłem ich finansowania mogą być albo kredyty (co byłoby niewskazane), albo restrykcyjne pakiety
gospodarcze (wywołujące opór wewnętrzny), albo sprawiedliwy podział ciężarów - jak stało się na Węgrzech,
pociągający za sobą jednak opór z zagranicy. W wyniku słów prezesa MNB odnoszących się do trwale niskiej
inflacji i przestrzeni do dalszych cięć stopy bazowej, nawet poniżej zakładanego dotychczas 3% (analitycy
rynkowi prognozują 2,5%), mocno osłabił się forint (do 302 HUF/EUR, najniższego poziomu od sześciu miesięcy).
26. Emisja 10-letnich dolarowych obligacji skarbowych o wartości 2 mld USD. Węgierskie centrum obsługi
zadłużenia (ÁKK) zleciło BNP Paribas, Citigroup, Deutche Bankowi i Goldman Sachs przeprowadzenie emisji
obligacji w USA. Dokonano jej 18.11, przy popycie pięciokrotnie przewyższającym wartość emisji, przy poziomie
odsetek (5,95%) przewyższającym o 325 punktów bazowych poziom amerykańskich odsetek (2,7%) (uprzednio
Węgry wyemitowały obligacje dolarowe w lutym br. – 2 mld 10-letnich papierów wartościowych z
6
oprocentowaniem 5,375 oraz 1,25 mld USD obligacji 5-letnich z oprocentowaniem 4,125, wówczas premia
wyniosła 345 pb). Podobnie jak w lutym, Fundusz Templeton - zawiadujący na koniec września br. 11,7% całego
zadłużenia Węgier, który wykupił jedną czwartą ówczesnej emisji (3,25 mld USD) – tak i obecnie aktywnie
zaangażował się w zakupy.
27. Wyniki sektora bankowego za trzeci kwartał br. Z najnowszego raportu banku centralnego MNB wynika, że w
trzecim kwartale br. opodatkowany wynik banków komercyjnych wyniósł 12,95 mld HUF, a w pierwszych
dziewięciu miesiącach 35,25 mld HUF. Saldo banków spółdzielczych utknęło w trzecim kwartale na zerze, a w
pierwszych dziewięciu miesiącach na poziomie 3,57 mld HUF. Udział kredytów dla ludności zagrożonych w
spłacie ‘90+’ dni, po 17,9% w II. kw., wzrósł w III. kw. do 18,4%, a kredytów dla ludności opóźnionych w spłacie ‘
30+’ dni z 20,6% do 21,2%. Proporcja kredytów dla przedsiębiorstw zagrożonych w spłacie ‘90+’ dni, z 17,2% w
II. kw. spadła w III. kw. do 16,8%, a kredytów dla przedsiębiorstw opóźnionych w spłacie ‘30+’ dni wzrosła z 16,6%
do 19,0%. Wyniki banków w całym badanym okresie (I-III. kw.) pochodzące z oprocentowania skurczyły się o 2,9%
r/r, a wyniki z prowizji wzrosły o 46,7%.
28. Redukcja VAT na mięso wieprzowe. Rząd podjął decyzję o obniżeniu, z początkiem 2014 roku, stawki VAT na
żywiec wieprzowy oraz cięte półtusze wieprzowe z 27% do 5%. Posunięcie to przyczynić się może do spadku
dochodów państwa o 10 mld HUF, ale jednocześnie ma doprowadzić do wzrostu konkurencyjności branży i
redukcji czarnego rynku cechującego ten sektor, co w konsekwencji zrekompensować ma ww. straty budżetowe (
producentom i dostawcom hurtowym dla przemysłu przetwórczego nie będzie się opłacało ryzykować sprzedaży
niefakturowanej przy tak niskiej stawce VAT; podobnie w przypadku importu). Minister rozwoju wsi zapowiedział,
że decyzja rządu jest jak na razie jedynie pierwszym krokiem na drodze redukcji VAT, na podstawie którego
podjęte zostaną postanowienia o dalszych obniżkach tego podatku w odniesieniu do artykułów spożywczych
także w innych sektorach. Nie wykluczono wprowadzenia tych zmian podczas przyszłego roku podatkowego.
29. Pakiet zmian w zasiłku macierzyńskim. Pakiet modyfikacji kosztować ma państwo 18,6 mld HUF i przynieść
wiele ułatwień dla osób wychowujących dzieci. Obecnie w zakresie zasiłku macierzyńskiego funkcjonuje
trzystopniowy system pomocy uzależniony od wcześniejszego stosunku pracy matki i wieku dziecka. Jeżeli matka
uprawniona jest do zasiłku na podstawie stosunku pracy, to wówczas do 6 miesiąca po urodzeniu niemowlęcia
otrzymuje tzw. tgyás (terhességi gyermekágyi segély – ‘zapomogę kołyskową’), następnie do drugiego roku
dziecka tzw. gyed (gyermekgondozási díj – zasiłek opiekuńczy), a do trzeciego roku dziecka tzw. gyes
(gyermekgondozási segély – zapomogę opiekuńczą). Wymiar dwóch pierwszych zależy od wysokości dochodów
matki czerpanych ze stosunku pracy w momencie narodzin dziecka. Wg głównej zasady tgyás wynosi 70%
przeciętnego dochodu uzyskanego w okresie obliczania, kwota gyed również stanowi 70%, niemniej nie może
przewyższyć 137,2 tys. HUF w skali miesiąca. Natomiast do gyes uprawniony jest każdy rodzic do trzeciego roku
dziecka, a jeżeli nie może się wykazać odpowiednim okresem stosunku pracy, wówczas od momentu narodzin
dziecka otrzymuje właśnie gyes, którego stawka jest jednolita: 28,5 tys. HUF, a w przypadku bliźniaków 57 tys.
HUF. Wypracowany obecnie rządowy pakiet składa się z czterech elementów: 1. wprowadzona zostanie
konstrukcja tzw. gyed dla osób, posiadających dyplom ukończenia uczelni wyższych, przez co poszerzy się krąg
uprawnionych do zasiłku; 2. w odróżnieniu od obecnej praktyki umożliwione zostanie podejmowanie przez matki
pracy przed ukończeniem trzeciego roku życia dziecka bez jednoczesnej utraty częściowo lub w całości
uprawnień do pobierania świadczeń macierzyńskich przysługujących w tym okresie; 3. wprowadzona zostanie
też konstrukcja tzw. podwójnego gyed, równoznacznego z możliwością kumulacji różnych świadczeń w sytuacji,
gdy przed trzecim rokiem życia dziecka matka urodzi następne dziecko lub dzieci; do tej pory matki obowiązane
były wybrać jedno, najbardziej dla nich korzystne świadczenie macierzyńskie przysługujące jednemu z dzieci,
obecnie natomiast nie będą zmuszone do rezygnacji z żadnego ze świadczeń, przysługującego np. z tytułu opieki
nad dwulatkiem (gyed) oraz z drugiego przysługującego np. z tytułu opieki nad niemowlęciem (tgyás); 4. czwarty
element dotyczyć ma pracodawców; dotychczas pracodawcy zatrudniający matki opiekujące się trójką lub
większą liczbą dzieci zwolnieni byli z opłacania składek ubezpieczeniowych w pierwszych trzech latach
zatrudnienia matki; obecnie ułatwienie to zostanie rozciągnięte również na czwarty i piąty rok zatrudnienia matki,
z tym że z 50%-owym zwolnieniem ze składek ubezpieczeniowych.
7
30. Zasiłek opiekuńczy dla studentów z ukończonymi dwoma semestrami. W ramach pakietu zmian w zasiłkach
macierzyńskich rząd planuje też objąć jedną z trzech kategorii zasiłków macierzyńskich, tzw. gyed, rodziców
pobierających naukę w uczelniach wyższych lub odbywających studia doktoranckie, którym przysługiwać ma do
pierwszego roku życia dziecka i pod warunkiem, że słuchacz wyższej uczelni lub rodzic uzyskujący dyplom
ukończenia wyższej uczelni w okresie dwuletnim poprzedzającym narodziny dziecka dysponować będzie dwoma
zaliczonymi semestrami studiów stacjonarnych, a narodziny nastąpią w trakcie trwania statusu studenta lub
doktoranta studiów dziennych. Do zasiłku uprawniona będzie też matka, która urodzi rok po zawieszeniu lub
ustaniu studenckiego stosunku prawnego na uczelni (uprawniony będzie też ojciec jeżeli będzie to korzystniejsze
dla rodziców). Nowa regulacja ma dotyczyć dzieci narodzonych już po 1 stycznia 2014 roku, a kwota zasiłku
wynieść ma 70% płacy minimalnej, czyli 98 tys. HUF w przypadku studentów uczelni wyższych, a dla
doktorantów 70% gwarantowanego minimum płacowego dla osób z dyplomem, czyli 114 tys. HUF.
31. Rośnie liczba sprzedaży „obligacji osiedleńczych”. Według danych Centrum Obsługi Zadłużenia w
październiku br. ich sprzedaż osiągnęła 57 sztuk (po sierpniowych 30 i wrześniowych 75). Łącznie dokonano 132
transakcji zakupu tych specjalnych papierów wartościowych (o wartości 250 tys. EUR), razem na kwotę 9,8 mld
HUF.
32. Rząd węgierski potwierdza swe poparcie dla South Stream. Podczas konferencji, zorganizowanej przez
Natural Gas Europe, pt. „South Stream: The Evolution of a Pipeline” minister rozwoju narodowego powiedziała, iż
rząd węgierski dlatego nadał priorytetowe znaczenie tej inwestycji, gdyż projekt ten - poza ożywieniem rynków
energetycznych - odegra także ważną rolę w procesie wzrostu zatrudnienia oraz PKB. Zdaniem minister Zsuzsy
Németh prace przygotowawcze nad odcinkiem węgierskim gazociągu posuwają się w odpowiednim i
zaplanowanym tempie. Pál Kovács, sekretarz stanu ds. energii, przypomniał, że KE za niezgodne z unijnymi
przepisami uważa obecne rozwiązania związane z budową gazociągu, co z kolei „oznacza poważne zagrożenie
dla Węgier, bowiem Węgry potrzebują rozwiązania tego problemu nie za pięć lat, lecz jutro; potrzebne jest
rozwiązanie, a nie obietnice”. Dodał, że Węgry współpracują już w tej kwestii z KE i Gazpromem, lecz nie widać
jeszcze światełka w tunelu. W tej samej sprawie minister rozwoju mówiła o konieczności powołania grupy
roboczej z udziałem wszystkich zainteresowanych stron, której zadaniem byłoby znalezienie rozwiązania
zgodnego z przepisami i do zaakceptowania przez wszystkie strony. Wg Gazpromu projekty techniczne odcinka
węgierskiego ukończone zostaną w styczniu 2014 roku. Węgierski odcinek (229 km) budowany będzie przez
wspólną firmą węgierskiego holdingu energetycznego MVM Zrt. i Gazpromu – Déli Áramlat Magyarország Zrt.
(której szefem jest obecny CEO ds. strategii państwowej grupy energetycznej MVM Gy. Harmati). Wartość
inwestycji nie powinna przekroczyć 200 mld HUF, w której kosztach obie strony mają partycypować po równo
(przy 30% udziale własnym, a w 70%-ach pokrywając koszty z kredytu).
33. MEKH uważa zapasy gazowe Węgier za wystarczające. Wg najświeższych danych węgierskiego urzędu ds.
energetyki i regulacji mediów komunalnych (MEKH) najwyższymi rezerwami gazu – na poziomie 2,8 mld m³ wystarczającymi na ponad 40 dni, dysponują Węgry (warto przypomnieć, że podczas ukraińsko-rosyjskiego
kryzysu gazowego w 2009 roku dostawy gazu na Węgry wstrzymane zostały na 14 dni). Zapasy regionu wynoszą:
w Austrii 2,7 mld m³, w Czechach 2,5 mld m³, na Słowacji 2,3 mld m³, w Polsce 1,8 mld m³.
34. MOL przygotowuje sprzedaż swych udziałów w INA. Różnice poglądów pomiędzy węgierskim koncernem
naftowym a rządem chorwackim nadal są znaczne co do modelu zarządzania INA (MOL powołuje się na praktykę
międzynarodową i regulacje unijne, podczas gdy rząd chorwacki wskazuje na niezgodność z prawem krajowym).
W związku z tym zarząd MOL, obok pełnomocnictwa udzielonego mu na zawarcie porozumienia umożliwiającego
zrealizowanie strategii wzrostowej INA, powierzył równolegle 9 listopada br. kierownictwu operacyjnemu MOL
przygotowanie procesu sprzedaży udziałów MOL (49,1%) w INA. Szybko zareagowali politycy chorwaccy:
prezydent zaznaczając konieczność ochrony interesów narodowych, a premier zapowiadając zmianę pozycji
negocjacyjnej rządu, oceniając jednak zakup udziałów – wobec których stronie chorwackiej przysługuje prawo
pierwokupu - wartych wiele miliardów, za zbyt wielkie ryzyko, na które rząd chorwacki nie ma środków.
Chorwacki minister gospodarki stwierdził, iż rząd jest teoretycznie zainteresowany kupnem, które jednak - z
uwagi na wysokie zadłużenie państwa - może napotkać na trudności. Węgierska firma brokerska Concorde
Értékpapír Zrt. wyceniła udziały MOL w INA na 2,3 mld USD.
8
35. MOL wszczyna międzynarodowe postępowanie arbitrażowe przeciwko rządowi chorwackiemu. Na
internetowej stronie budapeszteńskiej giełdy papierów wartościowych MOL podał, iż zwrócił się do arbitrażu
międzynarodowego (ICSID - International Centre for Settlement of Investment Disputes) za pośrednictwem
kancelarii prawnej Weil, Gotshal & Manges na podstawie Traktatu Karty Energetycznej (zapewniającej ochronę
inwestycji zagranicznych w państwach członkowskich). Powodem jest niewywiązywanie się przez rząd chorwacki
ze swych niektórych zobowiązań umownych, których dochodzenie - zdaniem MOL - jest jego prawnym
obowiązkiem wobec udziałowców. Głównym, oficjalnym punktem sporu stron jest kwestia ich stosunków w
ramach zarządzania holdingiem, poza tym strona chorwacka oskarża MOL o to, że nie dokonał w odpowiedniej
mierze inwestycji w INA, zaś strona węgierska obarcza rząd chorwacki o niewydzielenie z INA – mimo obietnic –
działu gazowego przynoszącego straty. Umowę wstępną o przejęcie działu gazowego INA podpisano 30 stycznia
2009. MOL, rząd chorwacki i państwowy operator sieci gazowych Plinacro porozumieli się wówczas co do tego, że
Plinacro wykupi za 514 mln kun, tj. 20,15 mld HUF, zbiornik gazowy INA w miejscowości Okol, zaś umowę
odnośnie sprzedaży działalności handlu gazem strony zawrą do 1 lipca 2009. Ustalono wówczas również, że cena
sprzedaży gazu przekazywanego przez INA stopniowo w latach 2010 i 2014 osiągnie poziom ceny gazu
importowanego i równolegle z tym rząd oraz INA zawrą długoterminową umowę w sprawie podatku od kopalin w
związku z prowadzonym przez INA wydobyciem węglowodorów. Zbiornik gazowy w Okol rzeczywiście trafił do
Plinacro, lecz rząd premier Jadranki Kosor odłożył zakup działu gazowego do 1 grudnia 2010, a pod koniec tego
samego roku ostatecznie odstąpił od ustaleń.
36. Regulacje handlu tytoniem cd. Na podstawie rozporządzenia rządu od 1 czerwca 2014 roku zakazane będzie
zakładanie kiosków tytoniowych w budynkach mieszczących przestrzeń (jednostkę) handlową większą niż 2,5 tys.
m² (centra handlowe, hipermarkety i ich parkingi) oraz na stacjach benzynowych. W przypadkach gdzie kioski
takie funkcjonują już w w/w lokalizacjach prowadzenie koncesjonowanej działalności handlowej możliwe będzie
jedynie do 30 maja 2014 roku. Ograniczono też gęstość nowo zakładanych obiektów, które nie będą mogły być
usytuowane względem siebie w odległości bliższej niż 200 metrów. Nowa modyfikacja zeszłorocznej ustawy o
kioskach tytoniowych dotknie ok. 600 obiektów. Wg ekspertów likwidowane w przyszłości sklepy w
hipermarketach (Tesco - 116, Auchan - 19) i na stacjach paliwowych (Shell – 29, MOL – 63) przeniosą się
prawdopodobnie częściowo do mniejszych supermarketów i dyskontów typu Interspar, Lidl, CBA oraz nowych
punktów sprzedaży detalicznej. Prawdopodobne jest też, że niektóre istniejące już kioski tytoniowe powiększą
skalę prowadzonej działalności na dodatkowej przestrzeni. Rząd uzasadnia swój krok względami sanitarnymi oraz
w szczególności interesami drobnych kupców prowadzących handel detaliczny. Z uwagi na to, iż rozporządzenie
nie dotyczy praw wynikających z koncesji - zdaniem rzeczniczki Nemzeti Dohánykereskedelmi Zrt. - w tym
względzie po stronie państwa nie powstanie obowiązek odszkodowawczy. Ustawodawca w późniejszym terminie
natomiast ma zdecydować o tym z jakiej rekompensaty skorzystać będą mogli ci, którzy co prawda koncesji nie
utracili, jednakże ponieśli znaczne koszty na urządzenie pomieszczenia handlowego, które następnie w wyniku
nowej regulacji zmuszeni zostaną opuścić.
37. Dochody z e-opłat zgodne z założeniami rządu. Podczas jednej z konferencji sekretarz stanu ds.
insfrastruktury P. Völner powiedział, że z - wprowadzonego z dniem 1 lipca br. - nowego systemu elektronicznych
opłat drogowych obliczanych na podstawie odległości (‘distance based toll-system’) dla pojazdów powyżej 3,5
ton do 22 listopada br. wpłynęło 63,5 mld HUF, a do końca roku dochody osiągną, zgodnie z założeniami
rządowymi, poziom 75 mld HUF (w przyszłym roku szacuje się, że roczne wpływy mogą przewyższyć o 10-15 mld
HUF założoną łączną kwotę 150 mld HUF). Na prace rozwojowe instalacji systemu państwo wydało 35 mld HUF, a
koszty zarządzania nim wynoszą miesięcznie 1 mld HUF. Większość opłat wpływa do krajowego operatora opłat
drogowych (Nemzeti Útdíjfizetési Szolgáltató Zrt.) z autostrad M1 i M5 (najmniej z M6), 80% opłat pochodzi od
pojazdów czteroosiowych, proporcja zagranicznych i krajowych pojazdów-płatników stanowi 50-50%, wśród
których najwięcej opłat uiszczają kierowcy pojazdów o rumuńskich numerach rejestracyjnych (20%), następnie
polskich, bułgarskich, słowackich i tureckich. Wg danych zebranych do końca września br. z urządzeń
pokładowych (zainstalowanych w autach) zrealizowano wpływy na poziomie 23,6 mld HUF, a z wykupionych z
góry biletów na określone trasy 30,8 mld HUF (w perspektywie dłuższej te pierwsze mają jednak dominować).
Liczba urządzeń pokładowych stanowi 50 tysięcy, a pojazdów zarejestrowanych w systemie 108 tysięcy.
Zakończono też uzgodnienia pomiędzy UE a rządem, zainicjowane przez Brukselę w związku z wprowadzeniem
9
węgierskiego systemu e-toll, któremu zarzucano zbyt wygórowane stawki opłat. Po przedstawieniu przez rząd
argumentacji odnośnie stosowanych stawek, KE uznała rozwiązanie węgierskie za innowacyjne i – jak podają
media - poleciła uwadze innych państw członkowskich przejęcie tego typu konstrukcji opłat na konkretną relację.
38. Nowy sekretarz stanu w ministerstwie gospodarki. Został nim, mianowany przez prezydenta Jánosa Ádera z
dniem 8 listopada br., István Komoróczki, wypełniając tym samym wakat powstały w marcu br., po objęciu przez
jego poprzednika Norberta Csizmadię funkcji kierowniczej w banku centralnym. Komoróczki odpowiedzialny
będzie w resorcie za koordynację planowania projektowego.
39. Węgry pośrodku rankingu opóźnień w płatności rachunków. Wg raportu agencji Intrum Justitia w 2013 roku
na Węgrzech firmy prywatne płaciły należności wobec swych partnerów przeciętnie w ciągu 43 dni (w UE 49 dni),
a firmy państwowe realizowały rachunki w przeciągu 55 dni (w UE 61 dni).
40. Umowa kolejowa pomiędzy MÁV i rosyjskimi RZD. Podczas 22. plenarnego posiedzenia Rady Koordynacyjnej
Transsyberyjskich Transportów w Budapeszcie sekretarz stanu w Kancelarii Premiera P. Szijjártó podkreślił
konieczność wzmożenia aktywności Węgier w dziedzinie międzynarodowych przewozów towarowych i lepszego
wykorzystania możliwości tkwiących w węgierskich odgałęzieniach transsyberyjskich linii kolejowych. Węgry
miałyby docelowo stać się głównym krajem tranzytowym Europy Środkowej na osi wschód-zachód, ale wymaga
to wzmocnienia pozycji konkurencyjnej przewozów na węgierskim odcinku. Z tego powodu niezwykle istotny jest
projekt 113 km obwodnicy kolejowej V0 omijającej stolicę, a pozwalający na pokonanie kraju wszerz w ciągu
jednego dnia, jak również podpisanie przez węgierskie koleje państwowe MÁV listu intencyjnego w sprawie
współpracy z Rosyjskimi Kolejami w kwestii wypracowania jednolitej technologii, w tym rozwoju stacji zmiany
rozstawu kół w wagonach na granicy węgiersko-ukraińskiej w Záhony, co miałoby się odbyć w formie wspólnego
projektu przy współpracy z filią rosyjskich kolei wraz z wymianą ekspertów i doświadczeń.
41. UniCredit dementuje pogłoski o planach wyjścia z Węgier. Franco Papa, dyrektor regionu
środkowoeuropejskiego banku UniCredit, jednoznacznie zaprzeczył takim informacjom, precyzując, że
przemyśleniu ulec powinna nie sama obecność banku na Węgrzech, lecz zastosowany model biznesowy. Dodał
też, że miejscowe oddziały grupy nadal należą do jednych z niewielu banków przynoszących w tym kraju zyski.
Bankowiec oświadczył też, że UniCredit uważnie śledzi krajowe otoczenie biznesowe, do którego na bieżąco
dopasowuje swój model działalności. Zaprzeczył jakoby węgierska filia grupy zainteresowana była kupnem
węgierskich aktywów Raiffeisen Banku. Media podkreślają, że wcześniej to właśnie Papa powiedział, iż podatki
same w sobie nie są jeszcze powodem do opuszczania kraju, lecz dotychczasowej polityki nie da się
kontynuować, ciężary finansowe narzucone na sektor bankowy i inne segmenty gospodarki są nie do zniesienia,
a wymierzenie nowych podatków byłoby już absolutną przesadą.
42. Huawei zamierza zaopatrywać z Węgier 70 krajów. W Biatorbágy pod Budapesztem oddano do użytku nowe
centrum logistyczne (30 tys. m²), funkcjonującego od dziewięciu lat na rynku węgierskim chińskiego producenta
mobilnych narzędzi telekomunikacyjnych. Miesięcznie ma stąd wyruszać 3 tysiące tirów z towarem do krajów w
Europie, Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie. Firma ma podwoić do 2015 roku liczbę zatrudnionych do 3
tysięcy osób. W wydarzeniu uczestniczył premier Orbán, który stwierdził, że w dobie postkryzysowej tylko te
kraje będą mogły utrzymać się na powierzchni, które są otwarte na Chiny. Dodał też, że Węgry chcą potrojenia
swego eksportu do państw pozaeuropejskich do 2018 roku (obecnie 11%).
Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
2009
2010
2011
2012
2013
10
Wzrost PKB (%)
-6,3
1,2
1,7
-1,7
1,8 (III. kwartał)
Produkcja
przemysłowa (%)
-17,7
10,5
5,4
-1,7
3,1 (IX)
Inflacja (%)
4,2
4,9
3,9
5,7
0,9 (X)
Bezrobocie (%)
10,0
11,2
10,9
10,7
9,8 (VIII-X)
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH), r/r
Opr.:
Wydział Polityczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie
11