II Synod Archidiecezji Katowickiej drugi etap konsultacji (2014

Transkrypt

II Synod Archidiecezji Katowickiej
drugi etap konsultacji (2014)
część II:
materiały komisji tematycznych 9–18
do konsultacji w zespołach synodalnych
Spis treści
XVI. Komisja ds. Powołań i Formacji do Prezbiteratu................ 46
Powołania. ............................................................................ 46
IX. Komisja ds. Duszpasterstwa Ogólnego ................................. 4
Parafia .....................................................................................4
Z Podkomisją ds. Nowej Ewangelizacji ................................. 8
Formacja do prezbiteratu. ................................................... 46
XVII. Komisja ds. Duchowieństwa .............................................. 49
XVIII. Komisja ds. Ekumenizmu i Dialogu Międzyreligijnego 54
Dekanaty .................................................................................9
Archidiecezja...........................................................................9
X. Komisja ds. Świeckich ............................................................. 12
XI. Komisja ds. Duszpasterstwa Rodzin ..................................... 18
XII. Komisja ds. Katechezy i Wychowania Katolickiego............. 22
XIII. Komisja ds. Duszpasterstwa Młodzieży ............................. 26
XIV. Komisja ds. Duszpasterstwa Liturgicznego ........................ 29
1. Duszpasterstwo sakramentów i sakramentaliów ............ 29
2. Rok liturgiczny .................................................................. 31
3. Formacja liturgiczna prezbiterów i świeckich ..................33
4. Muzyka liturgiczna .......................................................... 36
5. Przestrzeń sakralna, księgi i sprzęt liturgiczny ................ 37
XV. Podkomisja ds. Głoszenia Słowa Bożego .............................. 40
Formacja stała głosicieli słowa Bożego ............................... 40
Posługa głosicieli słowa Bożego ............................................ 41
Rola osób świeckich w przepowiadaniu .............................. 42
Homilia ................................................................................ 43
Misje parafialne ................................................................... 44
Rekolekcje ............................................................................ 44
2
Informacja Sekretariatu Synodu
Szanowni Państwo, drodzy Księża,
niniejszy dokument zawiera drugą część zagadnień, jakimi będzie się zajmował Synod w dalszych pracach, propozycje rozwiązań oraz
uzasadnienia. Zostały one wskazane przez poszczególne komisje synodalne, zarekomendowane przez Komisję Główną, Zespół Teologiczny
i Zespół Legislacyjny oraz zatwierdzone do dalszych prac przez ks. abp. Wiktora Skworca.
Obecny etap konsultacji daje możliwość swobodnego odniesienia się do propozycji rozwiązań poszczególnych zagadnień (już teraz
nie proponujemy innych; uzasadnienia są prowizoryczne i pełnią funkcję pomocniczą) – jeśli zespół synodalny zasadniczo zgadza się
z propozycjami, wystarczy zawarcie takiej informacji w stosownym protokole. Liczymy jednak, że zespoły podzielą się merytorycznymi
uwagami co do propozycji rozwiązań. Oczywiście możliwe jest odniesienie się tylko do niektórych, wybranych zagadnień czy też nawet ich
części (nie ma potrzeby komentowania każdego).
Prosimy o zwrot opinii do dnia 31 października 2014 za pośrednictwem strony internetowej: http://ankiety.synodkatowice.pl (kod
dostępu przesłany został pocztą elektroniczną wraz z niniejszym dokumentem). Zalecamy przygotowanie uwag najpierw w formie zwykłego tekstu, a potem wklejenie go do odpowiednich pól na stronie (przy zbyt długim czasie bezczynności przy wypełnianiu pól przeglądarka
może stracić łączność ze stroną internetową). W razie problemów ze stroną można przesłać plik z uwagami na adres [email protected]. Komisje mają przypisane numery rzymskie, zagadnienia numery arabskie, zatem można się do
poszczególnych zagadnień odnosić poprzez skrót, np. VIII, 2.
Na podstawie wyników konsultacji komisje będą przygotowywać ostateczne projekty rozwiązań synodalnych. Pierwszą sesję plenarną
planujemy wstępnie na marzec 2015.
Serdecznie dziękuję za czas i wysiłek poświęcony synodalnemu dziełu. Pozostaję do dyspozycji w razie ewentualnych pytań lub wątpliwości.
Szczęść Boże!
ks. Grzegorz Strzelczyk
Sekretarz II Synodu Archidiecezji Katowickiej
3
II Synod Archidiecezji Katowickiej – propozycje komisji synodalnych: Komisja ds. Duszpasterstwa Ogólnego
IX. Komisja ds. Duszpasterstwa Ogólnego
Zasada ogólna:
Potrzeba „nawrócenia duszpasterskiego i misyjnego” polega na „wyjściu do człowieka”, niezależenie od tego jaki jest (zarówno do tego, który jeszcze „przychodzi” do kościoła, jak i do tego, który jest od niego już oddalony). W tym kontekście Komisja,
w oparciu o ankiety PZS, widzi też konieczność zmiany mentalności duszpasterzy. Parafia w dalszym ciągu pozostaje miejscem budowania
więzi międzyludzkich, bez których nie można zbudować prawdziwej relacji z Bogiem.
Parafia
Lp. Problem / zagadnienie
1.
Parafia – „wspólnota
wspólnot”. Ruchy
religijne a parafia.
Propozycja rozwiązania
Uzasadnienie
1. Zaleca się: dążenie do zaangażowania w działalność parafii jak największej liczby świeckich, tworzenie w parafii małych grup i wspólnot, zwłaszcza należących do uznanych w Kościele ruchów i stowarzyszeń lub związanych ze zgromadzeniami zakonnymi, tworzenie nowych, dynamicznych
grup formacyjnych o dużym potencjale ewangelizacyjnym.
2. Zaleca się, aby grupy te otrzymały ze strony prezbiterów należytą opiekę
duszpasterską zarówno przez wsparcie formacyjne, wiedzę teologiczną
i doświadczenie, jak i przez udostępnienie pomieszczeń, regularne uczestnictwo duszpasterza w spotkaniach, towarzyszenie duchowe (asystencja),
stwarzanie okazji do posługi w parafii.
3. Zaleca się również, aby w dekanatach o większym rozproszeniu demograficznym usprawnić między poszczególnymi parafiami przepływ informacji o istnieniu określonych grup i wspólnot oraz o szczegółowych propozycjach formacyjnych oferowanych w poszczególnych parafiach. Stałą
„przestrzenią” wymiany doświadczeń jest Forum Ruchów i Stowarzyszeń,
odbywające się w dekanacie co dwa lata.
4. Zaleca się wprowadzenie w parafiach stałego sposobu informowania
(strona internetowa, cykliczne ogłoszenia w gazetce parafialnej, ogłoszenia
duszpasterskie itd.) o możliwości zaangażowania w formację i działanie
istniejących przy parafii grup oraz wspólnot.
5. Oprócz podawania terminów spotkań, należy stwarzać również okazje
do prezentacji ogółowi parafian krótkiej charakterystyki poszczególnych
Jak wynika z ankiet wierni szukają w Kościele wspólnoty. Ruchy religijne i wspólnoty nie są „dodatkiem” do zwyczajnego
duszpasterstwa parafialnego, ale są częścią
Kościoła, miejscem formacji do żywej,
świadomej wiary.
II Synod Plenarny wzywał wspólnoty parafialne i ich duszpasterzy do przeprowadzenia rachunku sumienia, czy ich parafia jest
wspólnotą wspólnot (por. „Potrzeba i zadania nowej ewangelizacji na przełomie II i III
tysiąclecia chrześcijaństwa”, pkt 43). Niestety analogiczne zalecenia I Synodu Diecezji Katowickiej w kwestii troski o formowanie różnych grup we wspólnotach parafialnych (rozdz. VIII, pkt 4.1.14; rozdz.
XVI, pkt 3.1.13), a także w kwestii inspirowania i popierania ich powstawania oraz
zapewniania w parafii odpowiedniego oparcia dla ich funkcjonowania (rozdz. XVI, pkt
4.4), nie są wciąż należycie realizowane we
wszystkich parafiach Archidiecezji.
4
2.
Msza św. niedzielna
z udziałem dzieci
i Msze św. szkolne.
3.
Świętowanie niedzieli w parafii.
4.
Umacnianie osobowej więzi z Bogiem.
5.
Katecheza doro-
grup, wykorzystując w tym celu nie tylko tradycyjne środki komunikacji,
ale także – stwarzając okazje dodatkowe („dni otwarte” w parafii, festyny
parafialne, Msze św. zamawiane przez poszczególne wspólnoty, rekolekcje
parafialne itd.).
1. Istnieje konieczność dostosowania przez duszpasterzy homilii i śpiewów
dla dzieci, unikając jednocześnie „infantylizowania” Eucharystii.
2. Niedzielne Msze Święte dla rodzin: dzieci do zakończenia homilii mogłyby (o ile sprzyja temu infrastruktura parafii) uczestniczyć w „swojej”
Liturgii Słowa Bożego.
1. Podejmowanie przez wspólnoty parafialne inicjatyw na rzecz przeżywania niedzieli jako Dies Domini np. poprzez organizację inicjatywy pod hasłem: „Jestem katolikiem – w niedziele nie robię zakupów”.
2. Zaangażowanie osób świeckich na rzecz ukazania mieszkańcom parafii
pozytywnego modelu świętowania niedzieli. Proponowane rozwiązanie:
kawa po Mszy św. dla chętnych, konkursy i biesiady rodzinne, spotkania
z ciekawymi ludźmi. Cel: integracja.
3. Porządek niedzielnych nabożeństw uwzględniający rytm życia
i wypoczynku wiernych.
Po uwzględnieniu obecnych realiów i możliwości – zaleca się, aby
w każdej parafii Archidiecezji, poza szczególnymi wyjątkami, kościół pozostawał w ciągu dnia otwarty (zob. zalecenie I SDK, rozdz. V, pkt. 3.5.7).
Należy podjąć stosowne środki, aby odpowiednio zabezpieczyć kościół lub
– w razie braku takiej możliwości – wyznaczyć przy parafii miejsce zastępcze (kaplica, oratorium).
Duszpasterska troska duszpasterzy o młode
rodziny w parafii.
Coraz częściej tracą na znaczeniu odprawiane w tygodniu (zazwyczaj w piątki) tzw.
Msze św. szkolne.
Postępująca
laicyzacja
społeczeństwa.
Ograniczenie handlu w niedzielę i świadoma rezygnacja wiernych z usług handlowych.
Na pytanie o praktyki pobożnościowe, które
wymagają na ogół korekty teologicznej
i organizacyjnej, respondenci wykazują
stosunkowo duże zaufanie do tradycyjnych
form, natomiast jako wymagające większej
uwagi wskazują raczej nowsze (bardziej
dynamiczne ewangelizacyjnie) formy pobożnościowe. Pewien niepokój może jednak
budzić fakt, że 69% respondentów indywidualnych i aż 80% członków PZS w swym
życiu duchowym największy nacisk kładzie
na praktyki religijne, natomiast w mniejszym stopniu – na osobową więź z Bogiem.
Ponadto około 80% respondentów uzależnia
wybory życiowe przede wszystkim od własnych doświadczeń i mądrości życiowej.
Wydział Duszpasterstwa Ogólnego przy współpracy z Wydziałem Duszpa- Wierni potrzebują rzetelnej formacji religij5
słych.
6.
Miejsce mężczyzn
we wspólnocie parafialnej.
7.
„Świadectwo życia”
w przepowiadaniu.
8.
Katechizacja dzieci
i młodzieży.
9.
Rekolekcje parafialne.
sterstwa Rodzin i Wydziałem Katechetycznym powinien przygotować
konkretny program katechizowania dorosłych w parafii. Tematyka tego
programu powinna być podana wcześniej do wiadomości wiernych.
Wydział Duszpasterstwa Ogólnego przy współpracy z Wydziałem Duszpasterstwa Rodzin i Wydziałem Katechetycznym powinien opracowywać
stosowne pomoce dla duszpasterzy mężczyzn, nastawione na doprowadzenie mężczyzn do głębszego zaangażowania w życie parafii.
1. Zaleca się, aby w ramach homilii, formacji przyparafialnych grup
i wspólnot oraz przy innych sprzyjających okazjach wychowywać do postawy świadectwa. Problem świadectwa, jako zupełnie kluczowy dla realizacji postawy wiary, powinien zostać bardzo mocno wyakcentowany i w
duchu zaleceń papieża Franciszka (por. Evangelii Gaudium, pkt. 28) postawiony jako istotna kwestia duszpasterska zarówno w zakresie świadectwa przykładem poprawnego chrześcijańskiego życia, jak i odwagi i umiejętności świadczenia słowem.
2. Zaleca się, aby wykorzystywać okazje (np. w ramach spotkań formacyjnych małych grup) do nauki praktycznych sposobów dawania świadectwa
– jak to robić, czego unikać, na co stawiać akcent itd. Należy także tworzyć
okazje do świadectwa istniejącym w parafii grupom i wspólnotom, np.
przez praktykę swoistych „dni otwartych” w parafii, krótkie formy prezentacji wspólnot po niedzielnej Eucharystii, przygotowywanie parafialnych
stoisk i festynów, w których organizację zaangażowani byliby świeccy
członkowie grup przyparafialnych.
Komisja postuluje zwiększenie liczby stałych katechetów oraz ograniczenie godzin nauki religii w szkołach do ½ etatu dla księży pracujących w
duszpasterstwie parafialnym.
nej.
Potrzeba budowania etosu odpowiedzialnego mężczyzny i ojca.
W docieraniu wspólnot i grup parafialnych
do ludzi i pozyskiwaniu nowych członków
najważniejszy jest osobisty kontakt.
Z odpowiedzi respondentów wynika, że
żadne inne narzędzia – ani internetowe, ani
bardziej tradycyjne – nie otrzymały tak znaczącej ilości głosów i nie zostały uznane za
tak efektywne. Respondenci akcentują też
ważną rolę duszpasterza w przekazywaniu
informacji o działających w parafii wspólnotach.
Budowanie parafii jako wspólnoty wspólnot
wymaga dyspozycji czasowej duszpasterzy.
Trudno pogodzić pełne zaangażowanie katechety w szkole z obowiązkami w parafii.
1. Rekolekcje winny być dostosowane w formie i treści do potrzeb parafian
(konsultacja prowadzącego z duszpasterzami parafii i członkami PRD,
podział na grupy, warsztaty, terminy dostosowane do osób pracujących).
2. Wydział Duszpasterstwa Ogólnego powinien stworzyć dla potrzeb duszpasterzy bazę wyspecjalizowanych i kompetentnych rekolekcjonistów.
3. Właściwym dniem rozpoczęcia rekolekcji wielkopostnych – ze względu
na frekwencję wiernych – jest Środa Popielcowa (propozycja nabożeństw
pokutnych z homilią). Komisja postuluje całkowity zakaz organizowania
6
10.
11.
Rekolekcje ewangelizacyjne.
Oczekiwania wier-
rekolekcji wielkopostnych w Wielkim Tygodniu.
1. Opracowanie dla parafii kilkuletnich programów ewangelizacyjnych Parafia jest miejscem przyjęcia neokateoraz rocznych planów ewangelizacyjnych: proboszcz wraz z radą duszpa- chumenów. W przeciwnym wypadku ewansterską oraz przedstawicielami wspólnot działających w parafii dokonują gelizacja traci sens.
diagnozy sytuacji parafii i na jej podstawie opracowują plan ewangelizacji
dla wszystkich stanów wg potrzeb.
2. Na terenie każdej parafii powinna zostać wypracowana praktyka wyjścia
do ludzi ochrzczonych, ale nieobecnych w Kościele, ze szczególną preferencją ubogich (niesienie Ewangelii wraz z chlebem).
3. Ważnym elementem planu byłoby prowadzenie dla parafii rekolekcji
ewangelizacyjnych, przygotowanych przez wszystkie wspólnoty działające
w parafii:
etap 1 – rekolekcje najpierw przeżywają członkowie wspólnot;
etap 2 – osobiste zaproszenie do udziału „od domu do domu” w pobliżu
miejsca zamieszkania (rozpoznawalność i zaufanie wśród sąsiadów);
etap 3 – prowadzenie rekolekcji (na wzór rekolekcji ewangelizacyjnych ks.
Franciszka Blachnickiego, parafia wspólnotą wspólnot, wymiar wzajemnej relacji, poznania).
Pomocą mają służyć rejonowe diakonie ewangelizacyjne oraz zespół diecezjalny. Małe wspólnoty parafialne będą adoptowane przez prężne wspólnoty, które przeprowadzą dla nich rekolekcje i pobudzą do zrodzenia nowej wspólnoty już na terenie parafii.
4. Ożywienie parafii przez: kursy Alfa, kursy SNE w ramach rekolekcji
parafialnych, czy inne inicjatywy, takie jak: nawigacja w rodzinie, randki
małżeńskie w kościele, warsztaty „Biblia i finanse”. Proponowanie takich
form jako formację rodziców dzieci przygotowujących się do sakramentów
świętych.
Skutkiem rekolekcji ewangelizacyjnych jest powstawanie wspólnot typu
neokatechumenalnego. Komisja zwraca uwagę na konieczność „otwarcia”
wspólnot parafialnych na neofitów i osoby pragnące odnaleźć swoje miejsce w parafii. W ramach działania ruchów i stowarzyszeń powinny powstać wspólnoty formujące osoby nawrócone do dojrzałej wiary (deuterokatechumenalne).
1. Potrzeba pogłębionego przeżywania przez wiernych więzi z Bogiem za Respondenci akcentują, że w dzisiejszej
7
12.
nych wobec duszpasterza.
pośrednictwem posługi prezbitera (zwłaszcza osobowego doświadczenia
wiary w ramach celebracji sakramentów).
2. Zaleca się, aby zgodnie z wytycznymi podanymi w stosownych dokumentach, duszpasterze wykorzystywali zasadne okazje do tego, aby po
odpowiednim pouczeniu, modlić się nad wiernymi krótką modlitwą wstawienniczą połączoną z nałożeniem rąk oraz indywidualnym błogosławieństwem, np. okresowe nabożeństwa błogosławienia rodzin, dzieci, małżonków, kobiet w ciąży, starszych, chorych, rekolekcje ewangelizacyjne, czuwania modlitewne itd. (Lumen gentium, Dekret Kongregacji Kultu Bożego
z dn. 31.05.1984 r. odnośnie do sprawowania błogosławieństw, „Obrzędy
błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich”, Katowice
2010), a także w nawiązaniu do postanowień I SDK (rozdz. V, pkt 3.4.29
oraz pkt 3.5.6).
3. W celu umożliwienia wiernym dodatkowej rozmowy i pogłębionego,
osobowego kontaktu z duszpasterzem zaleca się, aby w parafiach, w których posługuje co najmniej dwóch duszpasterzy, podane zostały do wiadomości wiernych terminy ich dyżurów w parafii, z informacją o możliwości dodatkowej rozmowy. Należy w tej kwestii uwzględnić zalecenie I
SDK (rozdz. V, pkt 2.5.13) odnośnie do przygotowania stosownego pomieszczenia dla takiej rozmowy.
Odwiedziny duszpasterskie.
Komisja postuluje dostosowanie „kolędy” do rytmu życia i pracy parafian.
Odwiedziny duszpasterskie należą do obowiązków duszpasterzy parafii i
nie należy ich powierzać prezbiterom lub diakonom nie posługującym w
tej parafii. Dopuszcza się możliwość rozszerzenia okresu kolędowego poza
okres Adwentu i Bożego Narodzenia.
parafii brakuje przede wszystkim: dialogu
między duchowieństwem a świeckimi, nieformalnych spotkań z duszpasterzami oraz
pozytywnych więzi międzyludzkich i większego zaangażowania świeckich (około
80%).
Oczekiwania respondentów związane ze
spotkaniem z duszpasterzem w sakramencie
pokuty i pojednania dotyczą: potrzeby relacyjnego i osobowego przeżywania sakramentu, potrzeby modlitwy wstawienniczej
nad penitentem, potrzeby spotkania i rozmowy wykraczającej poza samo jedynie
rozgrzeszenie, a dotykającej także ludzkich
zranień jako skutków grzechu. 80% wyraża
potrzebę dodatkowej rozmowy z księdzem
– 25% respondentów indywidualnych i 10%
członków PZS deklaruje, że nie ma możliwości dodatkowego spotkania z duszpasterzem, możliwość takiego spotkania ma około 50% respondentów (wydaje się, że chodzi raczej o osobowe, mniej formalne relacje z księżmi, niż o spotkania w ramach
jakiejś dodatkowej formy dyżurów).
Odwiedziny duszpasterskie „zabija” pośpiech kolędującego oraz zbyt wczesna pora
wizyty. Estetyka kartotek parafialnych pozostawia wiele do życzenia.
Z Podkomisją ds. Nowej Ewangelizacji
13. Wypracowanie parafialnego modelu „wyjścia na
zewnątrz”.
Rezygnacja z „sakramentalnej biurokracji”, tzn. zbierania potwierdzeń Na wzór działających w Polsce wspólnot
przyjęcia sakramentów (np. karteczki do spowiedzi, indeksy MONDO – Ruch dla lepszego Świata.
z potwierdzeniem uczestnictwa w Mszach św. przed bierzmowaniem).
8
Opracowanie parafialnego programu ewangelizacyjnego.
Zaleca się dostosowanie terminu sprawowania Mszy św. szkolnej do
lokalnych warunków (wskazana konsultacja z dyrektorami szkół).
Dekanaty
14. Adoracja NŚ i stały
konfesjonał.
15. Eucharystia niedzielna.
16. Współpraca między
parafiami.
Postulat organizacji adoracji Najświętszego Sakramentu i stałego konfesjonału w wybranej parafii dekanatu lub większego miasta (w dekanatach mniejszych wyznaczenie
chociażby jednego dnia w tygodniu). Zwłaszcza w Adwencie i Wielkim Poście zaleca
się tworzenie okazji do spowiedzi w późniejszych godzinach wieczornych.
Duszpasterze pod przewodnictwem dziekana i przy współpracy z członkami PRD,
mają na uwadze odpowiednie zróżnicowanie godzin odprawiania Mszy św. w niedziele i święta w poszczególnych parafiach dekanatu. Przynajmniej w jednej parafii dekanatu Msza św. niedzielna powinna być odprawiana w późnych godzinach wieczornych
(20–21), przy czym oprawa tej Mszy św. nie powinna odbiegać od pozostałych (homilia, śpiew).
Dekanat pod przewodnictwem dziekana jest przestrzenią organizowania spotkań formacyjnych, na które nie mogą sobie pozwolić poszczególne parafie, m.in. spotkania
dla młodzieży czy dekanalne kursy np. dla służby liturgicznej. Istnieje realna potrzeba
wypracowania metody finansowania wspólnych inicjatyw (np. stworzenie dekanalnego funduszu).
Odpowiedź na potrzebę „duszpasterskiego zwrotu”.
Widoczna jest zmiana sposobu
przeżywania niedzieli przez
wiernych. Aktywność, np. rodzinna, przesunęła się na godziny popołudniowe i wieczorne.
Realizacja zasady pomocniczości w dekanacie.
Archidiecezja
17.
Wspólnotowy wymiar lokalnego Kościoła.
18.
Rozwijanie duszpasterstw specjalistycznych.
19.
Katechumenat.
Komisja podkreśla znaczenie i podtrzymanie wspólnych spotkań diecezjan w
katedrze (m.in. w Uroczystość Chrystusa, Króla Wszechświata, w Niedzielę
Palmową z młodymi). Integrującą funkcję na polu Archidiecezji pełnią także
dni jedności: Ruchu Światło-Życie, Domowego Kościoła, PRD oraz pielgrzymki stanowe mężczyzn i kobiet.
Jak wynika z ankiet członkowie PZS postulują określenie w parafii/dekanacie
miejsca dla osób żyjących w związkach niesakramentalnych, dla małżeństw
dotkniętych bezpłodnością i kryzysem oraz dla osób homoseksualnych – zadanie dla kompetentnych Wydziałów Kurii Metropolitalnej.
Postulat wprowadzenia katechumenatu przy katowickiej katedrze oraz w in-
Priorytet wspólnoty nad instytucją.
Przeciwdziałanie „wykluczeniu” duszpasterskiemu.
Przygotowanie dorosłych do chrztu św.
9
20.
Szkoły Nowej
Ewangelizacji.
21.
Duszpasterstwo studentów.
22.
Duszpasterstwo osób
samotnych – żyjących w stanie wolnym lub porzuconych przez współmałżonka.
23.
Duszpasterstwo migrantów, w tym młodych.
24.
Archidiecezjalne
Ośrodki Rekolekcyjne.
25.
Zaangażowanie na
rzecz uzależnionych.
nych ośrodkach duszpasterskich, z zachowaniem zwyczajów istniejących w
Archidiecezji.
SNE są aktualnie nieodzownymi ośrodkami formowania świeckich liderów,
ewangelizatorów i animatorów, m.in. na potrzeby parafialnych i szkolnych
rekolekcji.
1. Potrzeba wypracowania przez duszpasterzy akademickich nowych metod
docierania do studentów i na uczelnie (rola stowarzyszeń, m.in. KSM).
2. Potrzeba wybudowania nowego, centralnego ośrodka akademickiego wraz
z zapleczem w pobliżu UŚ (?). Duszpasterze akademiccy aktualizują porządek Mszy św. dla młodzieży, z uwzględnieniem ich zajęć akademickich.
Zaleca się, aby w pracy duszpasterskiej z osobami nie odnajdującymi się ani
w małżeństwie, ani w życiu konsekrowanym, lecz żyjącymi samotnie, zwracać uwagę na fakt, że zasadniczym miejscem ich zaangażowania w życie Kościoła powinny być istniejące w Kościele grupy, ruchy, stowarzyszenia i inne
żywe środowiska odnowy. Podobnie ma się rzecz w odniesieniu do osób porzuconych przez współmałżonka i postanawiających żyć samotnie. Należy
ukazywać te środowiska jako właściwą drogę wsparcia i formacji dla wyżej
wymienionych osób, a jednocześnie zadbać, aby proponowana im formacja
uwzględniała także ich życiową sytuację i potrzeby (zob. I SDK, rozdz. XIII,
pkt. 2.1–2.2).
Wypracowanie skutecznych form opieki duszpasterskiej, obejmującej różne
grupy i typy ludzi migrujących oraz konsekwencje migracji dla destrukcji
więzi społecznych (duszpasterstwo i troska parafii o tych, co „zostali
w domu”).
w Archidiecezji nie jest w pełni dostosowane do zaleceń ostatniego Soboru.
Wymóg nowej ewangelizacji.
Widoczny kryzys tej formy duszpasterstwa w Archidiecezji.
Wg respondentów osoby żyjące samotnie powinny być „włączane” w istniejące
w parafii lub nowo powstające grupy
„otwarte”, choć popierają także tworzenie dla nich specjalnych środowisk formacyjnych. Podobnie ma się rzecz
z formacją osób porzuconych przez
współmałżonka oraz z kwestią powstawania specjalnych form duszpasterstwa
stanowego (dla mężczyzn i kobiet).
Mobilność (także terytorialna) traktowana jest jako wartość w kulturze współczesnej i migracje są coraz bardziej
obecne w przestrzeniach życia społecznego. Wymaga to rekonstrukcji programu pracy duszpasterskiej w parafii.
Propozycja przemodelowania (uzupełnienia) tradycyjnych rekolekcji za- Rekolekcje zamknięte stanowią ważny
mkniętych poprzez rekolekcje tematyczne, prowadzone przez znanych reko- element formacji wiernych.
lekcjonistów spoza Archidiecezji. Postulat stworzenia ofert weekendowych.
Konieczność wypracowania elektronicznego systemu rejestracji chętnych i
przedpłat.
Mając na uwadze nowe formy zniewoleń (m.in. od Internetu, pornografii itd.) Wśród najskuteczniejszych sposobów
Komisja postuluje utworzenie punktu doradztwa i wsparcia przy powstającym promowania trzeźwego stylu życia
Centrum Duszpasterstwa Młodych przy parafii mariackiej w Katowicach. Być i propagowania abstynencji, respondenci
może – po odpowiednim rozeznaniu – należałoby propagować ruchy trzeźwo- wymieniają najczęściej (ponad 90%)
10
ściowe (abstynenckie) w Archidiecezji.
26.
Nowe formy komunikacji.
27.
Dostrzeżenie i promowanie osób
szczególnie zaangażowanych w lokalnym Kościele.
Planowanie współpracy, jedność działań pastoralnych.
28.
budowanie świadomości oczywistej potrzeby świętowania uroczystości religijnych w rodzinie i na probostwie bez
używania napojów alkoholowych (ta
odpowiedź dominuje nad innymi, jak np.
propagowanie Krucjaty Wyzwolenia
Człowieka czy homilie).
Nadanie większego znaczenia nowym technikom komunikacji w przestrzeni
mediów elektronicznych. Odpowiednie wydziały Kurii przygotowują materiały do publikacji, m.in. na stronach www parafii.
Utworzenie diecezjalnej nagrody dla najbardziej zaangażowanych diecezjan.
Wskazanie zrealizowanego dobra. Podziękowanie ma często większy wymiar
motywacyjny niż sama zachęta. A takie
osoby wielce sobie to cenią i pamiętają.
We współpracy z Wydziałem Duszpasterskim opracowanie we wrześniu każdego roku całorocznego kalendarza planowanych inicjatyw i działań pastoralnych o zakresie ogólnodiecezjalnym, także misyjnych. Wpisanie tych planów
w diecezjalny terminarz Ordo.
Ułatwienie pracy, sposobność do przygotowania i włączenia się. Zapobieżenie
konfliktom terminów i rezerwacji miejsc
(np. spotkania w katedrze).
11
II Synod Archidiecezji Katowickiej – propozycje komisji synodalnych: Komisja ds. Świeckich
X. Komisja ds. Świeckich
Lp. Problem / zagad- Zalecenie
nienie
1.
W ramach dostępnych metod pracy duszpasterskiej ukazywać doświadczenie
KU OSOBOwiary jako wydarzenie międzyosobowe, zorientowane na budowanie więzi
WEJ WIĘZI Z
z Bogiem, a nie same tylko praktyki pobożnościowe. W tym celu:
BOGIEM.
Przeżywanie wia- - akcentować wagę, a także, w miarę możliwości, stwarzać w parafii prakry – nie tylko w
tyczne okazje do wspólnotowego rozważania słowa Bożego, indywidualnewymiarze pobożgo studium Pisma Świętego, regularnych szkół modlitwy, katechez oraz wynościowych prakkładów akcentujących realną obecność Jezusa w Najświętszym Sakramentyk, ale jako wycie.
darzenia między- - w ramach pracy duszpasterskiej kłaść mocny akcent na modlitwę słowem
osobowego, zoBożym, formację biblijną oraz wagę cichej adoracji Najświętszego Sakrarientowanego na
mentu – sposoby pogłębienia osobistej relacji z Jezusem oraz wiedzy
budowanie więzi
i świadomości misyjnej.
z Bogiem.
- w ramach homilii, kazań, katechez dla dorosłych oraz w innych sytuacjach
duszpasterskich, pogłębiać u wiernych świadomość wagi Eucharystii, modlitwy oraz wspólnoty, nie tylko w wymiarze teoretycznej wiedzy, ale także w
odniesieniu do duchowego wymiaru tych rzeczywistości – korzystając w
tym celu także z dokumentów i dzieł z obszaru chrześcijańskiej tradycji duchowej oraz mistycznej.
Forma zalecenia.
2.
W
każdej parafii powinna istnieć przynajmniej jedna grupa formacyjna, której
ŻYWY KONintegralną częścią spotkań jest modlitewne rozważanie słowa Bożego, np. krąg
TAKT ZE
biblijny, lectio divina.
SŁOWEM BO[W nawiązaniu do: słów adhortacji Evangelii Gaudium, dotyczących dostępŻYM.
Nauka i praktyności studium Pisma św. dla wszystkich wiernych (pkt 175) oraz dokumentów
kowanie przez
I Synodu Diecezji Katowickiej (dalej: I SDK; rozdz. V, pkt. 4.14.4.9.)].
świeckich modli- Forma zalecenia.
tewnego kontaktu
z Pismem św.
Uzasadnienie
Odpowiedzi respondentów ankiety przygotowanej przez Komisję ds. Świeckich ujawniają z reguły wzorcową świadomość roli
Mszy świętej, modlitwy, posługi w parafii
oraz spotkań wspólnotowych i wzajemnej
pomocy. Respondenci wykazują stosunkowo duże zaufanie do tradycyjnych form
duchowości, natomiast jako wymagające
większej uwagi wskazują raczej nowsze
(bardziej dynamiczne ewangelizacyjnie)
formy pobożnościowe. Pewien niepokój
może jednak budzić fakt, że 69% respondentów indywidualnych i aż 80% członków
parafialnych zespołów synodalnych (dalej:
PZS) w swym życiu duchowym największy
nacisk kładzie na praktyki religijne, natomiast w mniejszym stopniu – na osobową
więź z Bogiem.
Z ankiet wynika, że jedynie 30% respondentów indywidualnych i 17% członków
PZS czyta Pismo św. we wspólnotach – w
grupach formacyjnych, w których dzielenie
się słowem Bożym jest integralną częścią
spotkań, co wskazuje na to, iż niewiele parafii prowadzi takie grupy. Podczas spotkań
różnych grup przyparafialnych przeważają
raczej tradycyjne formy modlitwy. Warto
zatem położyć akcent na promowanie medytacji chrześcijańskiej, która jest źródłem
12
3.
ODNOWIĆ SIĘ
W PANU.
Uczestnictwo
świeckich
w rekolekcjach
zamkniętych.
Informacje o programie rekolekcji oraz dniach skupienia proponowanych
w archidiecezjalnych domach rekolekcyjnych umieszczać na stronie internetowej każdej parafii, wraz ze stosownym przekierowaniem na strony poszczególnych domów rekolekcyjnych. Ponadto okresowo informacje te należy podawać do wiadomości parafian za pomocą innych środków przekazu – ogłoszenia parafialne, gablotki z ogłoszeniami, gazetki parafialne itd. [W nawiązaniu do wypowiedzi I SDK na temat rekolekcji zamkniętych dla wiernych
(rozdz. I, pkt. 4.10 oraz rozdz. II, pkt. 4.10)].
W regulaminie Parafialnych Rad Duszpasterskich (dalej: PRD) archidiecezji
katowickiej uwzględnić zalecenie uczestnictwa w spotkaniach formacyjnych
przygotowanych przez Archidiecezję z myślą o członkach PRD.
Forma zalecenia.
4.
NASYCIĆ
GŁÓD MODLITWY.
Pogłębianie modlitwy i życia
duchowego.
5.
FORMACJA
ŚWIECKICH
LIDERÓW.
Formacja świeckich liderów,
przygotowująca
ich do posługi
Należy zatroszczyć się o to, aby działające przy parafii wspólnoty i grupy modlitewne, oprócz okazji do modlitwy, proponowały również zgodną z ich charyzmatem, solidną formację duchową, opartą na chrześcijańskiej tradycji duchowości.
W celu usystematyzowania materiałów formacyjnych i pogłębienia życia duchowego świeckich należy powołać na poziomie diecezjalnym zespół ekspertów z zakresu chrześcijańskiej duchowości, którego zadaniem byłoby wypracowanie zestawu tematów, zaleceń dydaktycznych oraz kluczowych materiałów przydatnych do wykorzystania w czasie formacji z zakresu duchowości
(szkoły modlitwy), m.in. w ramach przyparafialnej katechezy dla dorosłych.
Forma zalecenia.
Należy dążyć do tego, aby każda wspólnota lub działająca przy parafii grupa,
oprócz opieki duszpasterza, miała też dobrze uformowanych, kompetentnych
liderów prowadzących regularne, pogłębione życie duchowe, tak aby wspólnoty te były dojrzałe, stabilne i mogły przetrwać np. zmianę wikariusza w
parafii. W tym celu:
- duszpasterze powinni podjąć w parafii działania na rzecz systematycznego
formowania liderów świeckich (diakonii), takie jak: organizowanie w parafii
osobistego kontaktu ze słowem Bożym,
pogłębioną formą modlitwy.
Uczestnictwo w rekolekcjach zamkniętych
deklaruje aż 69% respondentów indywidualnych (58% członków PZS). Aż 23% respondentów indywidualnych oraz 34%
członków PZS nie uczestniczy w ogóle
w rekolekcjach zamkniętych.
Z odpowiedzi respondentów wynika, że do
formacji duchowej świeckich w parafii wykorzystuje się zazwyczaj materiały najbardziej znane, przede wszystkim oparte na
dokumentach Urzędu Nauczycielskiego
Kościoła. Zdecydowanie rzadziej sięga się
po klasyczne, osadzone w tradycji Kościoła
materiały z zakresu ascetyki i duchowości.
Blisko 40% respondentów indywidualnych
sygnalizuje brak w parafii jakiejkolwiek
formacji liderów świeckich. W skali Archidiecezji formacja taka istnieje sporadycznie
bądź jest nieobecna. W konsekwencji wydaje się, że jednym z zadań Synodu powinno być wypracowanie jasnych wskazań, w
13
składania
w parafii świadectwa
w zakresie wiary,
moralności, duchowości oraz do
posługi modlitwą
i duchowego towarzyszenia osobom potrzebującym.
wykładów, kursów, warsztatów oraz szkoleń lub zachęcanie ich do uczestnictwa w takich propozycjach poza parafią;
- utworzyć – przy odpowiednio dobranej parafii, dysponującej odpowiednim
potencjałem ludzkim oraz adekwatnym zapleczem instytucjonalnym, Archidiecezjalnego Ośrodka Formacji Duchowej – ośrodek, który oparty na modelowej współpracy wyznaczonych prezbiterów i dojrzałej wspólnoty kompetentnych liderów świeckich (małżonków i osób dorosłych żyjących
w stanie wolnym), podejmowałby zadanie formacji wiernych (zarówno liderów, jak i ogółu wiernych), przede wszystkim w zakresie teorii i praktyki
duchowości oraz posługi modlitwą.
jaki sposób formować liderów świeckich
przy parafiach i jak owe wskazania wcielać
w życie, zwłaszcza że wśród odpowiedzi na
pytanie o to, jak należy realnie wykorzystać
potencjał ludzi świeckich w pracy duszpasterskiej w parafii, ponad 80% respondentów podkreśla świadomą i konsekwentną
formację liderów świeckich.
WYJAŚNIENIE:
Działalność AOFD obejmowałaby propozycję tzw. modułów formacji duchowej adresowanych do ogółu zainteresowanych świeckich i prezbiterów, a także profilowanych
pod kątem specyficznych potrzeb oraz preferencji, np.:
- dla świeckich: moduł formacji świeckich liderów modlitwy, moduł formacji liderów
młodzieżowych, moduł duchowej formacji osób samotnych itp.;
- dla prezbiterów: moduł formacji kierowników duchowych, moduł formacji spowiedników itp.
W ramach opracowanych modułów formacji duchowej, przygotowane byłyby rozmaite rodzaje propozycji formacyjnych (np. w ramach modułu formacji świeckich, profilowanego pod kątem świeckich liderów modlitwy, proponowano by: cykle weekendowych warsztatów z duchowości, szkoły modlitwy, jednodniowe sesje, spotkania modlitewne i seminaria lub, wedle możliwości lokalowych – tygodniowe rekolekcje stacjonarne).
Fundamentem formacji w ramach modułów i zarazem cechą charakterystyczną określającą specyfikę ośrodka, byłaby szczególna wspólnota miejsca, czyli – poza czuwającym nad całością prezbiterem lub prezbiterami – posługująca w ośrodku na stałe
grupa liderów świeckich, którzy, oprócz zaangażowania formacyjnego, podejmowaliby także własną aktywność duchową, dając wszystkim osobom chętnym (niezależnie
od propozycji modułów formacyjnych) stałą możliwość pogłębiania i porządkowania
życia duchowego (np. regularne cotygodniowe spotkania modlitewne, stała adoracja
Najświętszego Sakramentu, okazja do modlitwy wstawienniczej, możliwość skorzystania z doraźnej rozmowy bądź z regularnego towarzyszenia duchowego, stały dyżur
chrześcijańskiego psychologa itp.). Liderzy AOFD mogliby również współpracować
z rozmaitymi parafiami Archidiecezji i, na zaproszenie proboszczów, wygłaszać
w nich tematyczne prelekcje oraz prowadzić okazyjne spotkania modlitewne, warszta-
14
ty z zakresu duchowości chrześcijańskiej i praktyki modlitwy indywidualnej lub
wspólnotowej.
6.
ZAANGAŻOWANIE
ŚWIECKICH
W POSŁUGĘ
NAUCZANIA
I MODLITWY.
Różne formy nauczania przez
świeckich w parafii prawd związanych z wiarą,
moralnością
i duchowością
oraz posługi modlitwą.
Zaleca się duszpasterzom, aby – nie zapominając o specyficznym „charakterze
świeckim” powołania świeckich (Jan Paweł II, Christifideles laici, pkt 15) –
dążyli do zwiększenia zaangażowania świeckich w publiczne świadectwo,
dbając jednak o to, aby dokonywało się to w zgodzie z przepisami liturgicznymi i szczegółowymi wytycznymi prawodawstwa kościelnego. Trzeba dołożyć wszelkich starań, aby należycie przygotować świeckich do różnych rodzajów posługi:
- rozmaite formy modlitwy w intencjach całej parafii oraz w intencjach poszczególnych parafian;
- animowanie różnych rodzajów modlitwy wspólnotowej – zarówno tych
bardziej tradycyjnych (np. niektóre tradycyjne nabożeństwa bez wystawienia
Najświętszego Sakramentu), jak i tych mniej tradycyjnych w formie, o nowym potencjale ewangelizacyjnym (spotkania i czuwania modlitewne, wieczory uwielbienia itd.);
- zaangażowanie świeckich we współtworzenie kręgów biblijnych
i liturgicznych;
- zaangażowanie w formację kolejnych świeckich ku dojrzałości chrześcijańskiej (zarówno ogółu członków wspólnot przyparafialnych, jak i członków
małych grup w ramach tych wspólnot), w spotkania przygotowujące do
przyjęcia sakramentów, w rekolekcje, katechezy przyparafialne, spotkania
modlitewne i ewangelizacyjne oraz w Seminaria Odnowy Wiary, a także
rozmaite formy indywidualnej posługi modlitwą.
Ponieważ zaangażowanie świeckich może powodować także pewne niebezpieczeństwa – m.in. ryzyko pewnego nieuporządkowania lub zamętu (np. tzw.
„charyzmatyczne” wspólnoty lub spotkania modlitewne) – zaleca się: wyznaczenie środowiska, osoby lub wspólnoty osób, które raz do roku, we współpracy i pod opieką duszpasterzy zorganizują minimum jednodniowe Forum
Charyzmatyczne Archidiecezji Katowickiej. Forum to, oprócz duszpasterzy,
gromadziłoby przedstawicieli i świeckich liderów najważniejszych grup,
wspólnot oraz środowisk modlitewnych Archidiecezji, którzy modląc się, słuchając wykładów specjalistów, dyskutując, dzieląc się doświadczeniami oraz
wymieniając informacje, pogłębialiby, porządkowali i systematyzowali rze-
Oceniając potrzebę zaangażowania świeckich we współpracę z pasterzami w misji
publicznego nauczania prawd związanych
z wiarą, moralnością i życiem duchowym,
ponad połowa respondentów indywidualnych oraz prezbiterów uznała takie zaangażowanie za bardzo potrzebne (wśród członków PZS zaangażowanie to za bardzo potrzebne uznało 42,5%); uznano przede
wszystkim (ponad 80%), że jest ono ważnym świadectwem wiary dla świeckich
i pozwala lepiej uwzględnić realia ich życia
codziennego. Podobnie, jeśli chodzi o ocenę korzyści płynących dla diecezji, dekanatu i parafii z zaangażowania się świeckich
w posługę modlitwą. Ponad 40% respondentów uznało za potrzebne powstanie w
parafiach grup modlitwy wstawienniczej
(osób modlących się wraz z księdzem nad
osobami powierzającymi im swoje intencje); ponadto ponad połowa respondentów
uznała, że świeccy powinni animować rozmaite formy spotkań modlitewnych (spotkania modlitewne w parafii, wieczory
uwielbienia, modlitwy o uzdrowienie, kongresy oraz czuwania modlitewne), jednak
powinno się to odbywać w ścisłej współpracy z duszpasterzami. Wyraźnie akcentowana jest także potrzeba aktywnej obecności świeckich w grupach formacyjnych
w katechezie i liturgii.
15
7.
czywistość modlitwy charyzmatycznych wspólnot oraz grup modlitewnych
Archidiecezji, pozostając w ścisłej jedności z duszpasterzami oraz w zgodzie
ze stosownym nauczaniem Kościoła.
Forma zalecenia.
Należy wspierać działające przy parafii ruchy, grupy, wspólnoty
FORMACJA
i stowarzyszenia, które w swym programie formacyjnym faktycznie (a nie
INTELEKTU
tylko doraźnie, spontanicznie czy deklaratywnie) mają systematycznie upoI DUCHA KU
DOJRZAŁOŚCI rządkowaną i metodologicznie przepracowaną formację świeckich (duchową i
intelektualną); wsparcie to powinno dotyczyć zwłaszcza tych wspólnot, które
CHRZEŚCIw swym programie formacyjnym mają zawarte elementy katechumenalne
JAŃSKIEJ.
Formacja intelek- bądź deuterokatechumenalne.
tualno-duchowa
Należy wspierać w parafii organizację tych propozycji formacji świeckich,
adresowana do
które prowadzą do pogłębienia wiary – ku dojrzałości chrześcijańskiej (np.
ogółu wiernych.
Seminarium Odnowy Wiary, kursy Alfa itd.). W celu zatroszczenia się o należyte przygotowanie prezbiterów i świeckich do współprowadzenia tego rodzaju wydarzeń – stworzyć okazję do przeżycia Seminarium Odnowy Wiary lub
kursu o pokrewnej tematyce (np. kursu Alfa) klerykom (w ramach formacji
seminaryjnej) oraz wiernym świeckim w każdym dekanacie. W parafialnych
programach formacyjnych zwrócić uwagę na ich integralność oraz zachowanie należytego dystansu względem przesadnego intelektualizmu i płytkiego
emocjonalizmu – by formacja świeckich nie tylko pogłębiała wiedzę, ale prowadziła do osobistego spotkania z Bogiem i dojrzałego w wierze zaangażowania w życie Kościoła, wyrażającego się w służbie na rzecz wspólnoty parafialnej.
Sposoby formacji świeckich:
- krótkie, dynamiczne propozycje formacyjno-ewangelizacyjne (prelekcje,
spotkania modlitewne, jednodniowe czuwania, wieczory uwielbienia itd.);
- pogłębiające powyższe, systematyczne programy formacyjne.
W związku z tym zaleca się wskazanie w ramach dekanatów parafii koordynujących współdziałanie na terenie dekanatu poszczególnych grup danego ruchu
bądź stowarzyszenia (dekanalne centrum Ruchu Światło-Życie, Odnowy w
Duchu Świętym itd.) oraz określonych propozycji formacyjnych dla świeckich
(Seminarium Odnowy Wiary, kursy lectio divina itd.).
Z odpowiedzi na pytanie o przynależność
do grup lub wspólnot posiadających w
swym programie elementy formacji świeckich wynika, że mniej więcej 1/3 respondentów nie należy do żadnej takiej wspólnoty. Wśród osób deklarujących przynależność do wspólnot proponujących formację
duchową znacząca jest przewaga respondentów formujących się w Ruchu ŚwiatłoŻycie. Wskazuje to, że formacja w tym
ruchu przygotowuje członków do aktywnego życia sprawami Kościoła i troski o jego
rozwój. Ponadto obok dominujących w odpowiedziach czterech głównych sposobów
intelektualnej formacji świeckich proponowanych w dekanatach (katechezy dla dorosłych, spotkania formacyjne w ramach grup
i wspólnot, warsztaty lub kręgi biblijne,
okazyjne prelekcje i wykłady tematyczne)
przywołuje się również Seminarium Odnowy Wiary. Warto zwrócić uwagę na tę nową propozycję formacyjną, jako na skuteczne narzędzie przepowiadania kerygmatu i formacji ku dojrzałości chrześcijańskiej.
Oprócz tego respondenci podkreślają, że
głównym źródłem ich formacji intelektualnej są organizowane przy parafiach okazyjne prelekcje i wykłady tematyczne. Odpowiedzi respondentów wskazują, że w formacji intelektualnej świeckich kładzie się
duży nacisk na mocny fundament biblijny i
16
8.
WSPÓŁODPOWIEDZIALNOŚĆ
ŚWIECKICH
ZA PARAFIĘ.
Działalność parafialnej rady duszpasterskiej
i transparentność
w zarządzaniu
parafią.
Formacja duchowa świeckich powinna stać się jednym z priorytetów formacyjnych duszpasterstwa specjalistycznego oraz ogólnego. Trzeba jednak pamiętać, że unikanie treści związanych z polityką, ekonomią czy finansami w
formacji świeckich, może skutkować niekompetencją i nieznajomością zasad
pozwalających na poruszanie się w tych dziedzinach. Stąd zaleca się, aby treści katolickiej nauki społecznej zostały uwzględnione w formacji świeckich,
jednak w odpowiedniej proporcji i bez uszczerbku dla treści związanych
z życiem duchowym, wiarą oraz moralnością.
Formacja zalecenia.
Należy zadbać, aby przewodniczący PRD informował parafian o działalności
PRD, w tym o jej składzie, posiedzeniach, podejmowanych tematach, postanowieniach i decyzjach, poprzez np. publikowanie na stronie internetowej
oraz w gazetce parafialnej ogólnych sprawozdań (komunikatów) z posiedzeń
PRD.
Forma zalecenia
treści związane z nauczaniem Kościoła, zaś
treści z innych dziedzin obecne są w mniejszym stopniu. Odpowiedzi sugerują również, że świeccy chętniej wezmą udział
w propozycjach formacyjnych o krótkich
i dynamicznych formułach, bez konieczności dłuższego zaangażowania się (katechezy
czy prelekcje nie wymagają regularnego
uczestnictwa).
Z odpowiedzi respondentów wynika, że
współodpowiedzialność świeckich za parafię przejawia się przede wszystkim w ofiarach na tacę, na drugiej pozycji jest posługa
na rzecz parafii i wspieranie działalności
charytatywnej. Inne formy mają (ilościowo)
mniejsze znaczenie. Bardzo niewielu respondentów nie poczuwa się do odpowiedzialności za parafię.
17
II Synod Archidiecezji Katowickiej – propozycje komisji synodalnych: Komisja ds. Duszpasterstwa Rodzin
XI. Komisja ds. Duszpasterstwa Rodzin
Lp. Problem /
zagadnienie
1. Formacja
księży.
2.
Wydział
Duszpasterstwa Rodzin.
Uzasadnienie
1. Szkoła Duszpasterzy Rodzin.
- Lepsze przygotowanie do głoszenia kazań, katechez nt. małżeństwa,
2. Zaleca się, aby w zajęciach dla alumnów oraz
rodziny, trudnych tematów praktycznych (związki niesakramentalne,
w ramach studium pastoralnego dla księży,
etyka małżeńska, trudne sytuacje małżeńskie).
uwzględnić diecezjalny program duszpasterstwa - Przygotowanie oraz inspiracja do podjęcia funkcji duszpasterza rodzin
rodzin (formy pracy, pomoce itd.).
w parafiach i dekanatach.
- Przygotowanie do pracy z rodzinami, szczególnie z rodzinami w trudnych i nieprawidłowych sytuacjach.
1. Zadania Dyrektora Wydziału ds. Duszpasterstwa Rodzin wykraczające poza Dyrektorium:
- Koordynacja wszelkich działań w Archidiecezji,
dotyczących szeroko rozumianych spraw rodziny.
- Powołanie, we współpracy z dekanalnymi duszpasterzami rodzin, Ośrodków Rozwoju Rodziny
(ORR), które pełniłyby rolę specjalistycznych poradni rodzinnych, w wybranych miastach archidiecezji katowickiej.
- Powołanie interdyscyplinarnej Rady ds. Rodziny
(na wzór komisji), która będzie działała na podstawie statutu zatwierdzonego przez Arcybiskupa
(w ramach Rady Społecznej?).
2. Parafialny Doradca Życia Rodzinnego:
- Doradcy głównie towarzyszą narzeczonym w przygotowaniu do małżeń- podniesienie kompetencji pracy PDŻR – jako
stwa; wyjątkowo pracują w temacie życia rodzinnego, małżeńskiego.
konsultanta i osoby pierwszego kontaktu;
- Istnieje potrzeba weryfikacji i podnoszenia kompetencji doradców.
- wprowadzenie obowiązku superwizji pracy do- - Doradcy mogą współpracować z ORR i korzystać z ich zasobów.
radcy;
- Standardowo osoby pomagające innym mają superwizję, która weryfiku- współpraca z ORR i podnoszenie umiejętności
je, kontroluje, wspiera ich pracę i wspomaga rozwój.
przez współpracę i szkolenia;
- Brak funduszu dekanalnego obciąża proboszcza danego doradcy, nato- promocja samej nazwy DŻR w parafiach, w ORR,
miast z jego posługi korzysta cały dekanat i szerzej; są proboszczowie,
przez zmianę nazwy „poradnia” na „Doradca Żyktórzy nie chcą płacić za tzw. „obcych” (spoza parafii).
cia Rodzinnego”.
- Niejasne zasady i brak stawki powoduje, że działalność doradców jest
18
3.
Przygotowanie do małżeństwa:
bliższe.
Finansowanie: propozycja stworzenia roczneróżnie traktowana i zależy jedynie od dobrej woli danego proboszcza.
go/półrocznego dekanalnego funduszu, którym zarządza dekanalny duszpasterz rodzin lub wicedziekan. WDR ustala/proponuje zasady i minimalną
stawkę za pracę DŻR.
3. Nowy sposób funkcjonowania sekretariatu WDR - Konieczny jest sprawny sekretariat z bazą informacji, który koordynupoprzez szczegółowe określenie: planu działania
je pracę Dyrektora i Diecezjalnego Doradcy Życia Rodzinnego z Radą,
i zadań WDR, czynności i odpowiedzialności oraz
ORR i DŻR (doradcami życia rodzinnego).
czytelnej informacji na stronie www.
- Potrzeba transparentności pracy WDR i stworzenia schematu organizacyjnego (w oparciu o jasne zadania, priorytety, ewaluację działań).
4. Podjęcie kroków w kierunku stworzenia (we - Stworzenie miejsc „kościelnych” (ORR), które będą i kompetentne,
współpracy z Caritas) profesjonalnej i kompetentnej
i katolickie, wypełni brakującą lukę w specjalistycznym katolickim pobazy wspierania działań na rzecz rodziny pod naradnictwie rodzinnym w archidiecezji katowickiej.
zwą Ośrodek Rozwoju Rodziny (ORR). Będzie to - Rezygnacja z nazwy „poradnia”, ponieważ taka nazwa sugeruje, że traspecjalistyczna poradnia rodzinna, w której komerfiają tam ludzie z problemami, co kojarzy się negatywnie. Nazwa „cencyjnie będą pracować ludzie Kościoła, związani i
trum”/„ośrodek” nie ma tych skojarzeń i brzmi o wiele lepiej. Jest to
utożsamiający się z Jego misją. ORR, które byłyby
również nazwanie rzeczy po imieniu. Obecne poradnie w niewielkim
związane i monitorowane przez WDR, pełniłyby
procencie (poniżej 7%) są stricte poradniami i niewielu ludzi ich szuka.
także rolę edukacyjną i profilaktyczną przez organiW praktyce poradnie życia rodzinnego realizują obowiązkowe spotkania
zowanie warsztatów i szkoleń.
dla narzeczonych z doradcą życia rodzinnego. Stąd Komisja proponuje
ORR mogą także powstawać oddolnie (już ma to
pozostać przy nazwie „doradca”.
miejsce) i wchodzić pod „parasol” WDR, przyjmu- - Należy wzmocnić te miejsca, tych doradców, którzy pracują faktycznie
jąc zasady statutowe ORR.
w problematyce małżeńsko-rodzinnej (nie tylko z narzeczonymi!), ponieważ ludzie do nich przychodzą. Odgórne założenie, że tam, gdzie jest
poradnia, tam przyjdą ludzie, nie jest słuszne, co pokazują lata praktyki.
1. Spotkania w małych grupach, w formie warszta- - Z uwagi na postępujący kryzys rodziny widzimy dużo wcześniejsze zatów, przeznaczone dla młodzieży od I klasy giminteresowanie młodzieży seksualnością, a także zjawisko promowania
nazjum wzwyż:
szkodliwych ideologii – stąd potrzeba edukacji w tych tematach zdecydowanie wcześniej.
- odbywające się na poziomie parafii (ewentualnie
- Potrzeba cyklicznych spotkań na tematy dot. tożsamości: odkrywania,
na poziomie dekanatu);
kim jest człowiek w kontekście stworzenia i miłości Boga do człowieka,
- w liczbie maksymalnie 10–12 cotygodniowych
odkrywaniu kobiecości i męskości, poznawaniu siebie, samoakceptacji i
spotkań, realizowane najlepiej w dwóch cyklach –
pracy nad sobą, nauce prawidłowej komunikacji, poznawaniu, czym jest
jesiennym i wiosennym, w oparciu o minimum
przyjaźń i dojrzała miłość, jak żyć w czystości, jak odkrywać swoje po19
4.
Bezpośrednie
przygotowanie do małżeństwa (nauki przedmałżeńskie).
wołanie, czym jest sakrament małżeństwa i rodzina.
programowe zaczerpnięte z 25 katechez ks.
- Potrzeba dodatkowych działań (oprócz katechez czy lekcji wychowania
M. Wandrasza
do życia w rodzinie).
- Konieczna jest praca w małych grupach (5–8 osób) w formie warsztatowej, z aktywnym udziałem młodzieży.
- W parafii mogą pojawić się problemy z zebraniem odpowiedniej grupy
młodzieży, stąd propozycja organizowania spotkań w dekanacie (najlepiej w stałym miejscu).
- Organizowanie spotkań w dwóch cyklach da możliwość zaproszenia
większej grupy młodzieży (w tym, w okresie jesiennym, młodzieży maturalnej i przygotowującej się do sakramentu bierzmowania)
i ewentualnego uzupełnienia w ramach jednego roku tematów opuszczonych.
- Cały cykl spotkań nie powinien trwać zbyt długo – maksymalnie do
trzech miesięcy.
2. Rekolekcje weekendowe YOUCAT Life (3 dni) - Potrzebne są rekolekcje poświęcone wyżej opisanej tematyce na poziodla młodzieży z całej Archidiecezji, jako uzupełmie Archidiecezji.
nienie cotygodniowych 10–12 spotkań organizowa- - Rekolekcje pozwolą na podsumowanie, indywidualne przepracowanie
nych w parafiach lub dekanatach, ewentualnie ich
i przemodlenie tych tematów oraz dzielenie się doświadczeniami wyniealternatywa.
sionymi przez uczestników z poszczególnych parafii.
- Rekolekcje mogą być pewną formą alternatywy dla młodzieży, która nie
jest w stanie uczestniczyć w trzymiesięcznym cyklu spotkań.
- Organizacją rekolekcji może się zająć Diakonia Życia Ruchu ŚwiatłoŻycie, co obecnie już się dzieje. W dniach 11–13.10.2013 r. po raz
pierwszy odbyły się takie rekolekcje w Ośrodku Rekolekcyjnym im. ks.
F. Blachnickiego w Palowicach. Kolejne zaplanowane są w dniach 3–
5.10.2014 r. w Domu Rekolekcyjnym „Idylla” w Wiśle.
1. Dziś ważne jest praktyczne przygotowanie do - Dyrektorium postuluje 3 katechezy z teologii, etyki, liturgii. To konieczmałżeństwa (np. przez rozmowy w parach i ćwiczene, ale brak części praktycznej.
nia w grupie 10–15 par /warsztaty/, praktyczną na- - Zaproponowanie duszpasterzom konkretnych materiałów (bardzo silnie
ukę modlitwy i życia chrześcijańskiego).
wyakcentowano w ankietach ich brak).
2. Postulat stworzenia przez Wydział Teologiczny - Brak obecnie prostego i przejrzystego programu przygotowania do małUŚ minimum programowego, dostępnego w parażeństwa i zasad jego realizacji.
fiach i on-line.
- Prosty program i jasne zasady pozwolą na podniesienie poziomu nauk.
20
5.
Orientacja
duszpasterstwa rodzin
na godziny
wieczorne.
Minimum programowe i odpowiednie materiały
pomocnicze będą bezpłatnie dostępne dla nauczycieli.
3. Autoryzowanie nauk przedmałżeńskich przez
WDR i jasne określenie alternatywnych form
przygotowania (4 spotkania, warsztaty Przed Nami
Małżeństwo, metoda dialogowa, weekend rekolekcyjny). Umieszczenie na stronie WDR jasnego i
szczegółowego programu, ilości spotkań oraz ich
czasu i miejsca.
4. Przygotowanie materiałów dla duszpasterzy
i narzeczonych.
Zalecenie.
- Przejrzystość sposobów przygotowania i zasad jego realizacji dla narzeczonych.
- Promocja i budowanie zaufania do dobrych miejsc może mieć miejsce
dzięki podaniu ich na stronie WDR oraz przejrzystą formę.
- Narzeczeni traktują nauki przedmałżeńskie jako nieprzyjemny obowiązek. Konieczna jest zmiana tego wizerunku poprzez wprowadzenie różnorodnych, wzajemnie komplementarnych (pod względem treści) form
tego przygotowania (dlatego 3–4 spotkania, warsztaty PNM, metoda dialogowa, weekend rekolekcyjny).
Taki jest rytm życia ludzi, którzy pracują.
21
II Synod Archidiecezji Katowickiej – propozycje komisji synodalnych: Komisja ds. Katechezy i Wychowania Katolickiego
XII. Komisja ds. Katechezy i Wychowania Katolickiego
1.
Weryfikacja i
ujednolicenie w
Archidiecezji
procesów przygotowania do
sakramentów.
2.
Potrzeba zdynamizowania katechezy dorosłych,
ze szczególnym
uwzględnieniem
rodzin.
3.
Objęcie większą
troską
i nadzorem katechetów i nauczanie religii
w szkole.
Uzasadnienie
- przejrzeć dotychczasowe dokumenty i programy przygotowania do
sakramentów obowiązujące w Archidiecezji i dostosować je do dzisiejszych realiów;
- ustalić zakres duszpasterski katechizacji w parafii;
- opracować materiały pomocnicze na poziomie diecezjalnym;
- przeprowadzić szkolenia dla osób prowadzących katechezę parafialną.
- uporządkować i udoskonalić formy już istniejące (katecheza sakramentalna, kręgi biblijne, katecheza w ruchach i stowarzyszeniach, i
inne);
- przygotowywać aktualne informacje na temat katechezy dorosłych
(miejsce, czas, temat i podać do wiadomości w parafiach);
- wypracować całościową, spójną koncepcję pracy z dorosłymi;
- poszukiwać odpowiednich metod pracy z dorosłymi;
- przygotować konspekty katechez dorosłych, przeprowadzić szkolenia
dla prowadzących katechezę;
- zdynamizować katechezę dorosłych (w tym młodzież pracująca, szkół
policealnych, małżonkowie, rodzice, osoby samotne, seniorzy);
- wypracować w diecezji wizję katechezy dorosłych;
- przekonać duszpasterzy i świeckich do katechezy dorosłych, rozeznać
realne potrzeby wiernych świeckich co do tematyki katechez;
- przygotować pomoce dla rodziców do katechezy rodzinnej;
- powrócić do wizytacji katechezy przyparafialnej.
- opracować kryteria weryfikacji zdatności kandydatów na katechetów
oraz katechetów już posługujących;
- upowszechnić funkcję stałego katechety-prefekta w szkołach;
- zweryfikować obowiązujący Statut stałego katechety-prefekta; opracować statut katechety duchownego (wikariusza katechizującego);
- stworzyć programu formacyjny wsparcia nauczycieli religii w sferze
dydaktyczno-wychowawczej z akcentem na nabywanie umiejętności
i kompetencji w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
W zawiązku z różnymi „praktykami” przygotowania obowiązującymi w parafiach, należy ustalić w ramach diecezji jednolity sposób przygotowania dzieci i młodzieży do sakramentów inicjacji chrześcijańskiej.
Katecheza dorosłych jest odpowiedzią na:
- sytuację świata, w którym żyjemy;
- zauważalne braki w formacji u wielu katolików dorosłych;
- pragnienie pogłębienia życia chrześcijańskiego
wielu wiernych;
- pragnienie udoskonalenia funkcji wychowawczej rodziców i innych członków rodziny.
- potrzeba wzmacniania efektywności i prestiżu
szkolnego nauczania religii;
- katecheci powinni czynnie brać udział w życiu
szkoły (tworzeniu dokumentów szkoły), dlatego należy ich do tego motywować, dawać narzędzia itp.;
- konieczność umacniania świadomości katechety jako świadka wiary;
22
4.
Zacieśnianie
współpracy pomiędzy parafią
i szkołą.
5.
Zweryfikowanie
formy rekolekcji
szkolnych.
6.
Powołanie Rady
Wydziału Katechetycznego.
7.
Potrzeba zdynamizowania dusz-
- utworzyć program formacyjny w zakresie formacji ludzkiej (zachowa- - eliminowanie nieuzasadnionego przeświadczenia wobec uczniów, rodziców, innych nauczycieli i dyrektora szkoły);
nia, iż prawo szkolne i plan pracy szkoły nie
dotyczy księży, którzy przede wszystkim peł- wzmocnić świadomość ks. proboszcza co do odpowiedzialności za
nią obowiązki w parafii;
katechetów uczących w szkołach na terenie jego parafii;
- absencja księży na posiedzeniach rady peda- odstąpić od praktyki częstych zmian księży-katechetów;
gogicznej;
- spotkania dla katechetów w ramach dekanatu min. raz na kwartał
- niechęć proboszczów oraz samych księży do
(świeckich, prezbiterów, siostry zakonne).
ich obowiązków szkolnych wynikających z
umowy o pracę i prawa oświatowego.
- zobligować ks. proboszcza do spotkań z dyrektorami szkół należącymi Lepsza i bardziej dynamiczna współpraca parafii
i szkoły będzie skutkowała włączeniem się szkodo parafii;
- ustalić terminarz i zakres działań na styku szkoła – parafia (należy ły w życie parafii, a także parafii w życie szkoły,
ustalić przed inauguracją roku szkolnego zgodnie z obowiązującym umożliwi również lepsze rozeznanie adresatów
i potrzeb koniecznego wsparcia.
harmonogramem pracy szkoły);
- zdynamizować na terenie szkoły formę wolontariatu młodzieżowego;
- włączyć się w aktywizację rodziców (udział katechetów w spotkaniach z rodzicami);
- podejmować wysiłki w celu rozpoznawania problemów rodzin dysfunkcyjnych.
- wnikliwie przeanalizować dotychczasowe doświadczenia;
- dobrze przygotowane rekolekcje szkolne mają
szansę stać się ważnym elementem ewangeli- wypracować nową, atrakcyjną formę rekolekcji szkolnych dla szkół
zacyjnym;
podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych;
- niechęć młodzieży do udziału w rekolekcjach;
- ustalić źródło finansowania rekolekcji;
- nieatrakcyjna forma, która od lat się nie zmie- zadbać o grupy ewangelizacyjne wspierające rekolekcje szkolne.
nia;
- niechęć nauczycieli do włączenia się
w przygotowania do rekolekcji.
Zadaniem Rady byłoby:
- opracować podstawy prawne, zakres kompetencji oraz statut Rady.
- zgłaszanie inicjatyw w sprawie organizacji
katechezy;
- opiniowanie pracy katechetów;
- opiniowanie przedsięwzięć katechetycznych
w Archidiecezji.
- organizować spotkania formacyjno-szkoleniowe dla nauczycieli (para- - słaba znajomość wśród nauczycieli nauki spofia + szkoła);
łecznej Kościoła i jego stanowiska wobec
23
8.
pasterstwa inwspółczesnych problemów;
- zatroszczyć się/zdynamizować dni skupienia dla nauczycieli w ramach
nych nauczycieli.
dekanatu (rejonu);
- każdy nauczyciel powinien nie tylko uczyć, ale
także wychowywać, dlatego niezbędna jest
- organizować spotkania „nieformalne” – pielgrzymki, spotkania inteformacja
stała nauczycieli;
gracyjne itp. (zwłaszcza weekendowe);
- ważna jest integracja tej grupy zawodowej,
- organizować rekolekcje dla nauczycieli.
wymiana poglądów, werbalizacja problemów
tego środowiska.
WTL UŚ jest miejscem kształcenia i realizowaRola Wydziału
1. Różne środowiska Archidiecezji powinny:
nia prac badawczych służących misji Kościoła.
Teologicznego
a. zamawiać programy badawcze, publikacje;
Ofertę WTL UŚ należy wykorzystać do podnoUŚ w Archidieb. proponować organizację konferencji naukowych;
szenia kultury intelektualno-duchowej Kościoła
cezji: korzystanie
c. wspierać rozwój Biblioteki Teologicznej.
lokalnego.
z oferty naukowo-dydaktycznej 2. WŚSD na bieżąco powinien kontaktować się z WTL UŚ celem:
a. wyrażania opinii dotyczących programów kształcenia;
Wydziału Teolob. uzyskania opinii nt. przebiegu kształcenia alumnów WŚSD.
gicznego Uniwersytetu Ślą3. Wydział Katechetyczny na bieżąco powinien kontaktować się
skiego w Katoz WTL UŚ celem:
wicach oraz
wpływanie na
b. uzyskania opinii nt. przebiegu kształcenia studentów specjalności
kształt tej oferty.
teologia nauczycielska w związku z udzielaniem misji kanonicznej;
c. organizowania olimpiad i konkursów przedmiotowych oraz dni
otwartych WTL UŚ.
4. Wydział Duszpasterstwa Rodzin na bieżąco powinien kontaktować
się z WTL UŚ celem:
b. uzyskania opinii nt. przebiegu kształcenia studentów nauk o rodzinie w związku z udzielaniem misji kanonicznej.
5. Archidiecezja powinna:
a. kierować prezbiterów oraz inne osoby zaangażowane w życie
diecezji i parafii na Podyplomowe Studia Teologii Pastoralnej
oraz inne studia podyplomowe;
b. dbać o kształcenie kadr naukowych wśród duchowieństwa przez
24
kierowanie prezbiterów na studia III stopnia (doktoranckie).
25
II Synod Archidiecezji Katowickiej – propozycje komisji synodalnych: Komisja ds. Duszpasterstwa Młodzieży
XIII. Komisja ds. Duszpasterstwa Młodzieży
1.
Ciągłość duszpasterstwa.
a.
Poszerzenie duszpaster- Punkt wyjścia – ostatnia klasa szkoły podstawowej.
stwa młodzieży gimna- Wykorzystać sprawdzone modele i metody, np. formazjalnej.
cja/wychowanie w duchu salezjańskim oraz w duchu
św. Jana Pawła II. Przez to odpowie się na oczekiwania młodzieży gimnazjalnej (por. Ankieta skierowana
do młodzieży gimnazjalnej): spotkania w grupach młodzieżowych, wycieczki, rozrywka, rekolekcje, pielgrzymki, zawody piłkarskie, spotkania modlitewne.
Duży akcent należy położyć na aspekt wychowawczy
– wychowanie poprzez projekty skierowane do młodzieży, podejmowanie większej współpracy z fundacjami, organizacjami pozarządowymi, różne formy
wolontariatu pozwalające wprowadzić wiarę w czyn,
a także przez kontakt z innymi ludźmi, w tym z rówieśnikami doświadczającymi świadomej wiary wynikającej z czynu. Istnieje konieczność wypracowania
przez katechetów w parafiach form, które zgromadzą
młodzież w parafii oraz stworzą dobre podłoże dla
przygotowania do bierzmowania.
b.
Obudzenie duszpaster- Podjąć wyzwanie zaangażowania młodzieży w istniestwa młodzieży ponad- jące grupy parafialne.
gimnazjalnej.
Ciągiem dalszym byłoby przygotowanie do włączenia
w grupę w ramach duszpasterstwa akademickiego.
c.
Przepływ informacji na
temat działań duszpasterstwa akademickiego.
Informacja o duszpasterstwie akademickim na rekolekcjach i na pielgrzymce dla maturzystów oraz na
katechezie. Spotkania studentów z licealistami w czasie lekcji religii w szkołach. Obóz adaptacyjny. By
Uzasadnienie
Istnieje luka obejmująca dwa pierwsze lata gimnazjalne. Znalezienie odpowiedniej formuły duszpasterstwa przyczyniłoby
się do tego, że sporej grupie młodzieży łatwiej byłoby odnaleźć się w przygotowaniu do bierzmowania. Należy jednak
postawić sobie na początku pytanie: od czego startujemy?
Wielkim ułatwieniem byłoby uchwycić dzieci szóstych klas
szkoły podstawowej. To byłby punkt wyjścia (por. Komisja
Wychowania Katolickiego KEP, Program nauczania religii
rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach, Kraków 2010,
s. 104–106).
78% procent ankietowanej młodzieży ponadgimnazjalnej nie
jest zaangażowana w żaden sposób w duszpasterstwo parafialne. W większości parafii (73,5%) w ogóle nie było duszpasterskiej propozycji dalszych spotkań, w celu duchowego
i wspólnotowego wzrostu. Duszpasterze nieraz podobni są do
młodzieży, działający często w myśl zasady: „odbyć przygotowanie i cieszyć się, że już po”. Młodzież to doskonale wyczuwa, stąd w ankietach często pojawia się ten problem.
Mała wiedza na temat działań duszpasterstwa akademickiego
jest jednym z najczęściej wskazywanych przez studentów
problemów. Dotyczy to zarówno niewystarczającej świadomości samych studentów, jak i maturzystów, którzy powinni
26
2.
3.
4.
trafić z informacją do maturzystów i studentów konieczne jest korzystanie z pomocy katechetów (kontakty osobiste, sieci społecznościowe).
Formacja liderów
Organizowanie szkoleń, kursów, formacji liderów/
świeckich.
animatorów ze środków finansowych parafii.
Trzeci etap katechezy mistagogicznej: „Idźmy w głąb”
(duchowość i wyjście na zewnątrz – aspekt nowej
ewangelizacji – mogę być liderem i prowadzić innych).
Formacją liderów miałoby się zająć centrum formacyjne – diecezjalny ośrodek formacyjny (zapis będzie
miał sens, jeśli ten ośrodek powstanie).
Odpowiednie przygoObjęcie przez prezbitera funkcji duszpasterza akadetowanie księży do pełmickiego powinno być poprzedzone okresem przygonienia funkcji duszpatowawczym. W tym czasie prezbiter powinien obsersterza akademickiego.
wować wspólnotę, działania podejmowane przez
obecnych duszpasterzy i mieć kontakt ze studentami.
Powinien również rozwijać swoje umiejętności
w zakresie psychologii grupy.
Ważną kwestią, z punktu widzenia działania duszpasterstwa akademickiego w przestrzeni uniwersyteckiej,
jest posiadanie przez księdza pełniącego funkcję duszpasterza akademickiego stopnia lub tytułu naukowego.
Finanse i zaplecze loka- Do obowiązków proboszcza należy wyznaczenie miejlowe dla duszpastersca spotkań dla młodzieży i jego odpowiednie urząstwa młodzieży.
dzenie oraz wyposażenie (dobry sprzęt multimedialny
– projektor, ekran, laptop, nagłośnienie, odtwarzacze
DVD i CD). Obowiązkiem proboszcza byłoby wygospodarowanie środków na ten cel. Proboszcz ma obowiązek zaplanowania w budżecie parafialnym odpowiednich środków przeznaczonych na duszpasterstwo
młodzieży, podobnie jak Archidiecezja i dekanaty (na
poziomie archidiecezjalnym i dekanalnym).
Finansowanie ośrodków duszpasterstwa akademickiego – rozwiązanie tej kwestii zostało szczegółowo opisane w Regulaminie Duszpasterstwa Akademickiego
mieć wiedzę na ten temat już przed podjęciem studiów wyższych.
Inwestować w kapitał ludzki, w osoby, które dobrze uformowane do diakonii na rzecz parafii będą w sposób profesjonalny wspierały swoich duszpasterzy w wypełnianiu ich misji
(budować Żywy Kościół) – podnoszenie kwalifikacji osób
posługujących w parafii.
Duszpasterz akademicki powinien być odpowiednio przygotowany do pełnienia tej funkcji, tak by wspierać wspólnotę
w rozwoju duchowym oraz intelektualnym.
Bardzo wiele zależy od „charyzmy” duszpasterza, jego pomysłów na spotkania i kontaktu ze studentami. Duszpasterz powinien być ze studentami, znać ich problemy oraz potrzeby.
Młodzież musi mieć swoje miejsce, w którym się dobrze czuje
i jest za to miejsce odpowiedzialna. W dzisiejszej dobie pokolenia multimedialnego trudno sobie wyobrazić miejsce spotkań młodzieży bez wyposażenia w sprzęt dobrej klasy, który
pozwoli na ciekawe i nowoczesne prowadzenie zajęć.
Zasada jest prosta i stara: dla młodzieży trzeba mieć czas
i pieniądze!
Dotychczasowym źródłem finansowania działalności duszpasterstwa są przychody uzyskane przez Centralny Ośrodek
Duszpasterstwa Akademickiego (CODA). W ostatnich latach
nastąpiło zmniejszenie przychodów CODA, natomiast wydatki stacjonarnych ośrodków DA wzrastają.
27
5.
6.
Archidiecezji Katowickiej (Rozdział V).
Zaangażowanie ruEwangelizacje podczas lekcji religii.
chów, wspólnot oraz
stowarzyszeń kościelnych w działania ewangelizacyjne.
Wprowadzenie RegioNowy podział zakłada istnienie następujących form
nalnych Ośrodków
ośrodków duszpasterstwa akademickiego:
Duszpasterstwa Aka- Centralny Ośrodek Duszpasterstwa Akademickiego
demickiego.
(CODA), wraz z kościołem akademickim;
- Stacjonarne Ośrodki Duszpasterstwa Akademickiego
(SODA);
- Regionalne Ośrodki Duszpasterstwa Akademickiego
(RODA);
- Parafialne Ośrodki Duszpasterstwa Akademickiego
(PODA).
Tzw. ewangelizacje szkolne praktykowane w niektórych ruchach ukazują owocność tej inicjatywy – mogłaby stać się ona
powszechniejszą formą dotarcia z przesłaniem Jezusa do młodych ludzi oraz głębszego włączenia ich we wspólnotę parafialną, poprzez dany ruch, wspólnotę czy stowarzyszenie.
Spotkania stacjonarnych ośrodków duszpasterstwa akademickiego ze względu na godziny spotkań są skierowane głównie
dla studentów z miast akademickich. Ośrodki regionalne oraz
parafialne powinny stwarzać możliwość bycia we wspólnocie
studentom, dla których uczęszczanie na spotkania w ośrodkach stacjonarnych jest niemożliwe. Powstawanie ośrodków
parafialnych powinno dopasowywać się do aktualnych potrzeb i możliwości parafii. Ważne jest, aby duszpasterze regionalnych czy parafialnych ośrodków DA byli posłani przez
Arcybiskupa (mieli dekret – nominację) i musieli się rozliczać
z pracy przed centralnym duszpasterzem akademickim oraz
mogli liczyć na materiały i wsparcie CODA.
28
II Synod Archidiecezji Katowickiej – propozycje komisji synodalnych: Komisja ds. Duszpasterstwa Liturgicznego
XIV. Komisja ds. Duszpasterstwa Liturgicznego
Skróty
PR
Propozycje rozwiązania, rozstrzygnięcie zagadnienia (obrady w auli/zatwierdzenie przez Biskupa): A – obrady w auli, B – dekret biskupa
FZ
Forma zalecenia (nieweryfikowalna)/forma zarządzenia (z możliwością sprawdzenia, w jaki sposób): Zal. – zalecenie, Zarz. – zarządzenie
Ankiety
ASL
animatorzy służby liturgicznej
F
forum internetowe
O
Organiści
P1 prezbiterzy, grupa 1
K
kościelni
NS nadzwyczajni szafarze Komunii świętej
P2 prezbiterzy, grupa 2
ZS zespoły synodalne
1. Duszpasterstwo sakramentów i sakramentaliów
Lp. Problem /
zagadnienie
PR FZ
Uzasadnienie
A. Eucharystia.
1.
- zdefiniowanie wezwanie do przestrzegania diecezjalnych B
standardów ars celebrandi oraz przeprowadzanie szkoleń
dla duchowieństwa w tym zakresie w ramach formacji
stałej duchowieństwa.
Zal.
Z ankiety wynika, że dbałość o prawdziwość i piękno
znaków w liturgii nie jest wystarczająco dobra (P1 p. 69)
i np. nie wszystkie momenty obligatoryjnej ciszy są przestrzegane (P1 p. 18).
2.
- zachęta do uczestnictwa we Mszach św. specjalnie spra- A
wowanych dla rodziców i dzieci, które powinny mobilizować rodziców do regularnych praktyk religijnych;
- ujednolicenie celebrowania I Komunii św. (np. ujednolicenie stroju do I Komunii św.).
Zal.
Z ankiety wynika, że przygotowanie do I Komunii św.
zasadniczo odbywa się w szkole, spotkania z rodzicami
dzieci odbywają się w salce, najczęściej raz w miesiącu
(P1 p. 41). Sposób przygotowania dzieci do I Komunii
św. jest bardzo niejednolity i często bez zaangażowania
wiernych świeckich: księża 88%, świeccy tylko 2% (P1 p.
35–37).
3.
- zachęta do utrzymania tej dobrej praktyki i do jeszcze A
częstszego kierowania dzieci do Wczesnej Komunii św.,
która angażuje całą rodzinę.
Zal.
Wczesna Komunia św. jest praktykowana w 76% parafii.
29
- zaakcentowanie „sumy” przez zawsze pełną służbę litur- A
giczną;
- przypomnienie obowiązku odprawiania przez proboszcza
Mszy św. (najlepiej „sumy”) w intencji parafian;
- zachęta do celebracji jednej Mszy św. z liturgią
uwzględniającą młodszych parafian;
- forma zwyczajna Mszy św. w j. łacińskim powinna być
odprawiana regularnie w katedrze i bazylikach oraz
sanktuariach (stwierdza tak ponad 50% ankietowanych
wiernych świeckich); należy częściej korzystać z łacińskich części stałych.
Zal.
Zagadnienia szczegółowe: 39% ankietowanych stwierdza,
że suma niedzielna sprawowana jest rzadko lub wcale,
70% – Msza za parafian sprawowana jest rzadko lub wcale, zaś 38% stwierdza, że w parafii nie ma Mszy
z udziałem dzieci.
Z doświadczenia członków i konsultorów Komisji wynika, że „suma” odpustowa cieszy się w parafiach coraz
mniejszą popularnością.
Formą nadzwyczajną rytu rzymskiego jest zainteresowana
wąska grupa wiernych, a większość księży (78%) nie potrafi jej celebrować.
5.
- wypracowanie standardów i pomocy dla przeprowadza- A
nia nauk przedchrzcielnych oraz ujednolicenie całego
procesu przygotowania rodziców i chrzestnych do chrztu
dziecka.
Zal.
Z ankiety wynika, że sposób przygotowania rodziców
i chrzestnych do chrztu jest niejednolity, zbyt krótki i bez
zaangażowania wiernych świeckich (P1 p. 26–27).
6.
- przypomnienie formy wzorcowej sprawowania chrztu B
św. i nakaz celebracji chrztu przy chrzcielnicy;
- przypominanie, w ramach formacji stałej księży, norm A
dotyczących wymagań wobec rodziców i chrzestnych
dzieci – brak wcielania ich w życie rozbija jedność Kościoła lokalnego, który chce mówić jednym głosem (np.
w stosunku do kandydatów do godności chrzestnych).
Zarz. Ankietowani księża stwierdzili, że tylko w 20% parafii
celebruje się chrzest wg formy wzorcowej, a w prawie
Zarz. 25% parafii udziela się chrztu poza chrzcielnicą (P1 p.
31–32).
Wymagania wobec rodziców i chrzestnych są różnie
w poszczególnych parafiach interpretowane i egzekwowane.
4.
B. Chrzest.
C. Sakrament pokuty i pojednania.
7.
- organizacja stałych konfesjonałów w dogodnych miej- A
scach przy współpracy księży dekanatu;
– określenie czasu spowiedzi przed Mszą św. (30 min.).
Zal.
56,7% ankietowanych prezbiterów (P1 p. 47) zauważa
potrzebę „stałego konfesjonału” w ramach dekanatu. Potwierdzają to również wyniki z zespołów synodalnych
(ZS p. 53 i 53a).
8.
- przypominanie nauki Kościoła, że nawrócenie A
i pojednanie z Kościołem potrzebuje także wspólnoty.
Zachęta do praktykowania takich nabożeństw, szczególnie w czasie większej ilości penitentów (przede wszyst-
Zal.
Ankietowani stwierdzają, że w ok. 60–70% parafii nie
celebruje się nabożeństw pokutnych, a jeśli są, to bardzo
rzadko (P1 p. 50; ZS p. 4–5).
30
kim w Adwencie i Wielkim Poście).
D. Sakramenty chorych.
9.
- akcentowanie znaczenia sakramentów jako wsparcia w A
czasie choroby;
- „popularyzowanie” sakramentu namaszczenia oraz wiatyku poprzez katechezy i rekolekcje na temat sakramentów chorych – zwłaszcza wiatyku;
- dbałość, by do sakramentu chorych przystępowały osoby
rzeczywiście chore (in periculo);
- sprawowanie od czasu do czasu Eucharystii w domu
obłożnie chorego;
- angażowanie nadzwyczajnych szafarzy Eucharystii w
przygotowanie chorych do przyjęcia sakramentu chorych.
Zal.
Z ankiet wynika, że zrozumienie sakramentów chorych
(namaszczenia chorych i wiatyku) u wiernych jest zbyt
małe (P1 p. 51–55; ZS p. 9–10).
- przemyśleć
formułę
tradycyjnych
nabożeństw A
i zaproponować odnowę; zebrać różne formy już wypracowane w parafiach lub wspólnotach i propagować je po
odpowiedniej weryfikacji; zachęcić do wykorzystywania
nowych nabożeństw (np. Droga światła), przygotować
wzory błogosławieństw domowych (także osobne wydawnictwo), pełne wykorzystanie Obrzędów błogosławieństw;
- absolutny zakaz błogosławienia więcej niż 1 monstrancją B
jednocześnie w jednym kościele.
Zal.
Nabożeństwa są często rutynowe, sztancowe i bez odniesienia do życia, bez ewangelizacyjnego, formacyjnego
i apostolskiego wymiaru.
- propagowanie sakramentaliów – błogosławieństw „domowych” przez katechezy i konferencje.
Zal.
E. Sakramentalia.
10.
11.
Zarz.
Istnieje stosunkowo mała świadomość błogosławieństw
oraz możliwości proszenia o nie (P1 p. 87) i sprawowania
ich we wspólnocie domowej i rodzinnej.
2. Rok liturgiczny
Lp.
Problem / zagadnienie
PR FZ
Uzasadnienie
31
F. Triduum Paschalne.
12.
- zachęta do celebrowania „ciemnych jutrzni” w każdej
parafii;
- zalecany obrzęd mandatum (umywanie nóg) w każdej parafii;
- mocny nacisk na obowiązek Komunii św. pod obiema postaciami w czasie Mszy św. Wieczerzy Pańskiej i Wigilii Paschalnej;
- próba ujednolicenia czasu celebracji Wigilii Paschalnej;
- zachęta odbywania się procesji rezurekcyjnej bezpośrednio po Wigilii Paschalnej;
- zachęta do przeniesienia terminu spowiedzi przedświątecznej na czas przed Triduum;
- refleksja nad umożliwieniem wszystkim uczestnikom
Liturgii Męki Pańskiej adoracji krzyża (jednego!) w
czasie liturgii;
- zalecenie, by błogosławienie pokarmów w Wielką
Sobotę odbywało się w sposób możliwie nie zakłócający adoracji przy Bożym grobie; zawsze powinno
zawierać katechezę o charakterze ewangelizacyjnym
oraz moment adoracji;
- wykorzystanie wszystkich czytań Wigilii Paschalnej.
13.
- zachęcenie do mistagogicznych homilii w Wielkim A
Poście na temat treści Triduum i jego znaków;
- katechezy mistagogiczne dla „zaangażowanych”
w liturgię.
Zal.
- zachowanie praktyki i przemyślenie formy nieszpo- A
rów, przygotowanie i dbałość o śpiewy psalmów i
kantyków;
- zalecenie sprawowania jutrzni – zwłaszcza w nie- B
Zal.
90% (P1 p. 70) do 100% (ZS p. 1) ankietowanych twierdzi, że Triduum Paschalne jest najważniejszym obchodem
liturgicznym całego roku, jednak inne odpowiedzi (np. na
pytania o „ciemne jutrznie” (ZS p. 3–5), o spowiedź w
czasie Triduum (P1 p. 77, ZS p. 12), o możliwość adoracji
krzyża w Liturgii Męki Pańskiej (P1 p. 74, ZS p. 8) zdradzają, że za deklaracją nie zawsze idzie zrozumienie istoty
i treści poszczególnych elementów i znaków Triduum.
Najczęściej przygotowanie do Triduum Paschalnego
ogranicza się do zbiórek ministranckich i ew. prób technicznych ze świeckimi (por. P1 p. 71), zauważa się brak
przygotowania głębszego, mistagogicznego zarówno
służby liturgicznej, jak i pozostałych wiernych.
G. Liturgia godzin.
14.
Chociaż w ponad 80% parafii odprawiane są nieszpory
niedzielne (P1 p. 83, ZS p. 10), to jednak około połowa
ankietowanych uważa, że uczestniczy w nich za mało
Zarz. osób (ZS p. 11), a około 30% uważa, że należałoby je
32
dziele;
- rozdzielenie nieszporów od nabożeństwa eucharystycznego (najpierw całe nieszpory aż do oracji
włącznie i dopiero potem wystawienie NS i modlitwy
w intencjach parafii, diecezji, Kościoła…).
bardziej rozreklamować (ZS p. 11).
3. Formacja liturgiczna prezbiterów i świeckich
Lp.
PR FZ
Uzasadnienie
H. Formacja liturgiczna prezbiterów.
15.
- w ramach formacji stałej organizowanie i przepro- B
wadzanie cyklicznych spotkań formacyjnych dla
księży z zakresu teorii i praktyki liturgicznej (np. w
ramach formacji permanentnej);
- warsztaty liturgiczne dla zainteresowanych księży
(Archidiecezjalna Komisja Liturgiczna).
Zarz. Tylko ok. 55% ankietowanych księży stwierdziło, że dbałość o prawdziwość i piękno znaków w liturgii jest dobra
(P1 p. 69).
16.
- ponowna próba ujednolicenia postaw.
B
Zarz. Pomimo próby ujednolicenia postaw wiernych w czasie
Mszy św., w wielu parafiach tego nie uczyniono.
17.
- stworzenie, na bazie doświadczeń, jednolitego B
programu formacyjnego dla służby liturgicznej w
Archidiecezji.
Zarz. 55,2% ankietowanych członków służby liturgicznej (ASL
p.1) oraz 44% prezbiterów (P 2 p. 26) widzi potrzebę powołania do życia Archidiecezjalnego Centrum Duszpasterstwa Ministrantów.
18.
- formacja kandydatów do posługi ministranta słowa A
Bożego (który pełni funkcję lektora) czy psałterzysty, na poziomie dekanatu / rejonu i Archidiecezji
wymaga opracowania programu dla zapewnienia
jednomyślności w tym względzie;
- określenie zalecanego minimalnego wieku ministranta słowa Bożego;
- rozwijanie archidiecezjalnej szkoły animatorów,
którzy w dalszej perspektywie formowaliby mini-
Zarz. 57,7% ankietowanych animatorów i ministrantów (ASL
p.3) oraz 52,5% ankietowanych prezbiterów (P2 p. 27)
zauważa potrzebę „centralnego” formowania ministrantów
słowa Bożego i psałterzystów w ramach Archidiecezjalnej
Szkoły, ale działającej w ramach dekanatów lub regionów.
Często zdarza się, że czytania, śpiewy międzylekcyjne
i modlitwę wiernych – zwłaszcza w dni powszednie – wykonują księża (P1 p. 7–10).
I. Formacja liturgiczna ministrantów i psałterzystów.
33
strantów słowa Bożego i psałterzystów na poziomie dekanatów lub rejonów.
19.
- wdrożenie odpowiedniego systemu kształcenia A
kantorów i psałterzystów;
- przygotowanie odpowiednich pomocy przez Archidiecezjalną Komisję Muzyki Sakralnej.
Zarz. W wielu parafiach śpiewy przeznaczone dla kantora lub
psałterzysty wykonuje organista. W ankietach zwracano
także uwagę na niewłaściwe muzyczne przygotowanie
kantorów i psałterzystów.
20.
- wprowadzanie w Archidiecezji posług akolitatu B
i lektoratu na potrzeby parafii dla dorosłych niekleryków i stworzenie „szkoły” ich formacji.
Zarz. Z doświadczeń i opinii członków i konsultorów Komisji
wynika, że wielu ministrantów słowa Bożego (pełniących
funkcję lektora) i nadzwyczajnych szafarzy Komunii św.
swoją posługę wykonuje poważnie i rzetelnie, traktując ją
jako swoje powołanie życiowe.
J. Nadzwyczajni szafarze Komunii świętej.
21.
- zalecenie, by w każdej parafii była liczba szafarzy A
odpowiednia do potrzeb, tak aby do każdego obłożnie chorego komunia była przyniesiona co niedzielę;
- wnioski dotyczące troski duszpasterskiej o nadzwyczajnych szafarzy: termin rekolekcji dostosować do możliwości uczestniczących (np. od piątku
do niedzieli wieczora); zaakcentować rolę rodziny
szafarza w jego posłudze, więcej uwagi poświęcić
tematyce szafarzy, eliminując panujące wśród
wiernych stereotypy;
- zaakcentować rolę odpowiedzialności proboszcza
za formację duchową szafarzy;
- wybrane formy formacji powinny uwzględniać
możliwość uczestnictwa szafarzy wraz z rodzinami.
Zal.
42,6% ankietowanych szafarzy uznaje za stosowne organizowanie
dekanalnych
spotkań
formacyjnointegrujących. Podobna ich ilość zauważa potrzebę większej troski formacyjnej dla ich rodzin (NS p.6).
- troska proboszcza o formację kościelnych, zwłasz- A
cza o właściwą postawę religijną kandydata. Konieczność wzbogacenia formacji kościelnych o
spotkania na terenie dekanatu i doroczne kursy teo-
Zal.
Przygotowanie do posługi kościelnych (K p. 6) odbywa się
w parafii (63%). Około 30% ankietowanych kościelnych
stwierdza, że obecna forma duszpasterstwa kościelnych
jest niewystarczająca, a co piąty stwierdza, że pełniących
K. Kościelni.
22.
34
retyczne i praktyczne;
- powołanie duszpasterza kościelnych;
- rozważenie możliwości utworzenia „szkoły” dla
kościelnych.
23.
- opracowanie „Karty kościelnego” z wyszczegól- A
nieniem zakresu jego obowiązków oraz praw (wikariusz biskupi ds. prawno-administracyjnych w
porozumieniu z Archidiecezjalną Komisją Liturgiczną);
- w Karcie powinno się znaleźć zobowiązanie do
uczestnictwa w rekolekcjach/warsztatach;
- uwrażliwienie proboszczów na warunki bytowe
kościelnych;
- wizytacja kanoniczna powinna szczegółowo
sprawdzać rozwiązania w poszczególnych parafiach.
tę posługę jest za mało (K p. 1).
Zal.
30% ankietowanych kościelnych stwierdza, że nie ma dnia
wolnego (K p. 3).
Zdaniem 63% kościelnych (K p. 9) regulacje płacowe powinny odbywać się na poziomie parafii, 20% sugeruje
rozwiązania diecezjalne w „Karcie kościelnego”, a 25%
oczekuje umowy zlecenia i stałego ubezpieczenia.
L. Formacja liturgiczna pozostałych świeckich.
24.
- rozbudowa ośrodka, by mógł promieniować na A
całą diecezję i by obejmował szerszy zakres liturgii
i formacji liturgicznej wiernych (animatorów); objęcie ośrodka patronatem (Wydział Duszpasterstwa
Ogólnego, Archidiecezjalna Komisja Liturgiczna);
- zalecenie dla Ruchu Światło-Życie, by podjął się
prowadzenia rekolekcji i kursów liturgicznych w
parafiach.
Zal.
Wg opinii członków i konsultorów Komisji wynika, że
działalność Ośrodka Liturgicznego w Chorzowie jest bardzo pozytywna, ale ograniczona do Chorzowa i okolic.
25.
- większe zaangażowanie świeckich w przygotowa- A
nie i celebrację liturgii, zwłaszcza członków grup
parafialnych;
- obowiązkowe tworzenie w parafiach zespołów
liturgicznych odpowiedzialnych za przygotowanie
niedzielnej liturgii;
- potrzeba formacyjnych spotkań o tematyce liturgicznej.
Zal.
Z ankiet wynika, że w 70% parafii nie istnieje wspólnotowe przygotowanie liturgii (ZS p.60), a w 16% parafii grupy parafialne w ogóle nie są włączone w liturgię (ZS p.
59).
35
4. Muzyka liturgiczna
Lp.
PR FZ
Uzasadnienie
M. Chorał gregoriański.
26.
- kształcenie muzyków kościelnych w zakresie cho- A
rału, rozpowszechnienie materiałów, organizowanie zespołów chorałowych – odpowiedzialność
Archidiecezjalnej Komisji Muzyki Sakralnej.
Zal.
Chorał gregoriański jest obecnie wykonywany w niewielkiej ilości parafii – wskazane jest szersze wprowadzenie go
do liturgii.
- upowszechnienie podstawowych aktów prawnych A
związanych z muzyką liturgiczną – publikacje,
seminaria, konferencje, warsztaty dla muzyków
kościelnych i księży – odpowiedzialność Archidiecezjalnej Komisji Muzyki Sakralnej.
Zal.
Stwierdza się słabą znajomość i niewystarczające respektowanie aktów prawnych dotyczących muzyki liturgicznej.
Zal.
Popularyzacja w różnym wymiarze muzyki kościelnej poprzez koncerty i inne wydarzenia artystyczne odbywające
się w parafii (dotychczas 46,78%).
N. Przepisy liturgiczne.
27.
O. Upowszechnianie muzyki kościelnej.
28.
- promowanie aktywności zespołów śpiewaczych w A
parafiach (chóry, schole);
- zalecenie ćwiczenia śpiewów przed mszami w
niedziele;
- uczulenie proboszczów na kwestię dostępności
tekstów pieśni (skarbce, rzutniki);
- szersze organizowanie koncertów poprzez parafie
i ośrodki liturgiczne, we współpracy z instytucjami kultury, samorządami itp. przy ścisłym przestrzegania zasad ich przeprowadzania (szacunek
dla przestrzeni sakralnej).
P. Organiści
36
29.
- nowelizacja Karty Organisty – konieczność wpro- B
wadzenia czasowej rekompensaty za brak możliwości spędzenia dni świątecznych z rodziną, np.
udzielenie jednego wolnego weekendu w miesiącu
itp.
Zarz. Dzień wolny organisty, urlop: znaczna część organistów
nie ma dnia wolnego w tygodniu. Niektóre ankiety wskazują na obarczenie organisty koniecznością zorganizowania zastępstwa jako warunku otrzymania urlopu. Wskazuje
się także na wymóg dużej dyspozycyjności organisty (śluby, pogrzeby, msze poranne, wieczorne) bez właściwego
wynagrodzenia za zajęty czas. Wskazuje się także na brak
rodzinnych weekendów i rekompensaty za te niedogodności.
30.
- uwrażliwienie na wzajemne budowanie właści- A
wych relacji duszpasterze – organiści (szerzej:
służba liturgiczna) w ramach formacji księży i organistów.
Zal.
31.
- konieczność gruntownej zmiany struktury kształ- B
cenia w Studium Organistowskim;
- stworzenie jednolitego systemu kształcenia muzyków kościelnych w Archidiecezji od poziomu Studium Organistowskiego (przyuczenie do zawodu)
po poziom wyższy – Akademii Muzycznej (profesjonalna formacja na najwyższym poziomie).
Zarz. Kształcenie organistów – obecna forma kształcenia
w Studium
Organistowskim
jest
nieefektywna
i przestarzała. Konieczność ściślejszego powiązania innych
poziomów kształcenia muzyków kościelnych – organistów,
dyrygentów – szkoły muzyczne, Akademia Muzyczna, z
zatrudnieniem w Archidiecezji.
Poszanowanie organisty i muzyka kościelnego przez księży w parafii. Często zgłaszane są zastrzeżenia co do niewłaściwego traktowania organisty, lekceważenia jego wykształcenia i przygotowania zawodowego.
Poszanowanie obowiązku proboszcza do troski o liturgię w
parafii. Zgłaszane są przypadki lekceważenia poleceń czy
zaleceń duszpasterzy w stosunku do muzyki liturgicznej
przez muzyków kościelnych.
5. Przestrzeń sakralna, księgi i sprzęt liturgiczny
Problem / zagadLp. nienie
PR FZ
Uzasadnienie
Q. Miejsce przewodniczenia.
32.
- w każdym kościele i większej kaplicy powinno B
być miejsce przewodniczenia.
Zarz.
Ok. 50% ankietowanych stwierdza w kościołach brak
miejsca przewodniczenia (P2 p. 9).
37
R. Ołtarz i ambona.
33.
- w każdym kościele powinien być stały i poświęcony ołtarz oraz odpowiednia ambona.
34.
- przypomnienie roli ambony i zakaz używania A
ambony do niewłaściwych celów;
– stworzenie miejsca do komentowania, składania
życzeń, przemówień, zapowiedzi koncertów itd.
Zarz.
Z ankiety wynika, że ambona jest wykorzystywana do
niewłaściwych celów: przewodniczenie Mszy św. – 60%;
komentarze – 60%; ogłoszenia – 66%; życzenia i przemówienia – 40%; prowadzenie koncertów – 30%.
- zalecenie przypisania konfesjonału do danego B
spowiednika i umieszczania – w miarę możliwości
– nazwiska spowiednika na konfesjonale;
- umożliwienie spowiedzi osobom słabosłyszącym i
ograniczonym ruchowo (stworzenie osobnego
pomieszczenia).
Zarz.
66% ankietowanych wiernych (ZS p. 57) stwierdza brak w
kościele konfesjonałów dostosowanych do osób słabo słyszących i ograniczonych ruchowo.
- tworzenie tronu słowa Bożego nie ma uzasadnie- B
nia w prawie liturgicznym i dlatego nie należy
tworzyć tego typu miejsc.
Zarz.
Z obserwacji wynika, że panuje „moda” na tworzenie tzw.
tronu słowa Bożego, gdzie eksponuje się Ewangeliarz.
Należy przejrzeć protokół wizytacyjny pod kątem B
szczegółowości weryfikacji dbałości o sprzęt liturgiczny. W szczególności:
- aktualizacja ksiąg liturgicznych, wymiana zniszczonych egzemplarzy na nowe;
- dbałość o stan kielichów używanych do Mszy św.,
absolutny zakaz używania kielichów z uszkodzoną powłoką złota wewnątrz kielicha;
- dbałość o estetykę i funkcjonalność pozostałych
naczyń liturgicznych.
Zarz.
Z obserwacji wynika, że czasem nie dba się o księgi i
sprzęt liturgiczny, ich stan fizyczny często zostawia wiele
do życzenia, w zakrystiach przechowywane są nieaktualne
księgi liturgiczne, a aktualnych brak.
Wciąż jeszcze ok. 15% kościołów nie ma stałego i poświęconego ołtarza i/lub stałej ambony (P2 p. 1,2,6,7).
S. Konfesjonał.
35.
T. Tron słowa Bożego.
36.
U. Księgi liturgiczne.
37.
V. Chrzcielnica.
38.
- przypomnienie konieczności organizacji jej w
sposób umożliwiający celebrację chrztu przy
38
chrzcielnicy; uwzględnienie tego punktu w protokole wizytacyjnym.
39
II Synod Archidiecezji Katowickiej – propozycje komisji synodalnych: Podkomisja ds. Głoszenia Słowa Bożego
XV. Podkomisja ds. Głoszenia Słowa Bożego
Lp.
Uzasadnienie
Formacja stała głosicieli słowa Bożego
1.
Potrzeba poprawienia
poziomu przepowiadania i wzmocnienia
stałej formacji prezbiterów w tym zakresie.
Powołanie Archidiecezjalnej Komisji ds. Głoszenia
Słowa Bożego.
Zadaniem Komisji byłoby:
a) rozpowszechnianie nauczania Kościoła dotyczącego przepowiadania słowa Bożego w ramach:
okazjonalnych wystąpień podczas rejonowych dni
skupienia, prelekcji w czasie spotkań formacyjnych dla księży Archidiecezji, wystąpień lub publikacji w mediach itp.;
b) współpraca z pracownikami Wydziału Teologicznego UŚ w Katowicach, szczególnie w zakresie
homiletyki, dogmatyki, biblistyki, teologii moralnej, psychologii;
c) pomoc w znalezieniu homilisty w sytuacji nagłej
(baza kontaktów rekolekcjonistów dekanalnych);
d) przygotowanie i publikacja materiałów pomocniczych dla głosicieli słowa Bożego w archidiecezji
katowickiej;
e) organizowanie warsztatów i konferencji dla głosicieli słowa Bożego prowadzonych także przez
księży spoza Kościoła lokalnego;
f) mobilizowanie księży do poprawienia estetyki
odczytywania listów pasterskich;
g) inne zadania określone przez ordynariusza.
Wszystkie te formy mają mieć charakter pomocniczy wobec osobistej medytacji słowa Bożego, która jest formacją podstawową.
Ocena homilii prezbiterium katowickiego:
Ankieta internetowa (średnia wieku ankietowanych – 37 lat):
· ocena negatywna – 39,46% (w tym: poziom przeciętny –
33,55%, poziom niski – 5,91%);
· ocena pozytywna – 59,42% (w tym: poziom dobry –
41,85%, wysoki – 14,38%, bardzo wysoki – 3,19%).
Ankieta w parafialnych zespołach synodalnych (średnia wieku
ankietowanych – 48 lat):
· ocena negatywna – 15,15% (w tym: poziom przeciętny –
13,13%, poziom niski – 2,02%);
· ocena pozytywna – 83,5% (w tym: poziom dobry – 47,81%,
wysoki – 28,28%, bardzo wysoki – 7,41%).
Wierni pragną pogłębienia przez homilie własnej relacji do Boga i do bliźnich oraz wzrostu wiary. Kaznodzieje wzmacniają
osobową relację wiernych z Chrystusem w stopniu bardzo dużym lub dużym u 37,38% ankietowanych.
Najbardziej oczekiwane przez świeckich źródła przepowiadania
to: słowo Boże, liturgia, prawdy wiary, życie świętych. Najbardziej pożądane tematy homilii to: duchowość, osobista relacja
do Boga, relacja do człowieka, moralność, życie osób świętych.
Świeccy twierdzą, że głoszący słowo Boże w dużym stopniu
nadążają za zmianami społeczno-kulturowymi oraz poruszają
życiowe problemy słuchaczy, ale postulują, by kaznodzieje byli
bliżej ludzi, ich problemów (w konfesjonale, w kancelarii, podczas kolędy).
Świeccy dostrzegają w homiliach negatywne nauczanie (zakazy)
oraz koncentrację na grzechu. W Archidiecezji można się spotkać z pesymizmem w głoszonym słowie Bożym.
40
W homiliach pogrzebowych brak tematów o rzeczach ostatecznych (zaniedbania w wiedzy dogmatycznej głoszących), brak
też przypominania o odpowiedzialności za zbawienie. Nierzadko – zbytnia koncentracja w homilii pogrzebowej na zmarłym i
podziękowaniach dla jego rodziny.
Według duchownych homilie charakteryzuje: rutyna
i schematyczność, smutne i bezustanne moralizowanie bez kerygmatu, chęć zrobienia show i zasłanianie sobą Chrystusa, oderwanie treści od życia, brak przygotowania i przez to niepotrzebne przedłużanie homilii, braku czasu na przygotowanie
i modlitwę ze słowem Bożym, wypalenie, brak wiedzy teologicznej, nałogi, lenistwo i znużenie objawiające się unikaniem
głoszenia homilii w niedzielę.
Tylko 5% ankietowanych kaznodziejów widzi bardzo mocne
utożsamianie się innych kaznodziejów z głoszoną treścią, 43%
wskazało „średnie” utożsamianie się, 11% niewielkie.
Księża dostrzegają w swych homiliach braki z dogmatyki, braki
w estetyce języka. Najmniej uwagi przywiązują w przepowiadaniu do wymiaru psychologicznego (tylko 10% prezbiterów
uwzględnia go w homilii). Wiedzą, że mało mówią o: samotności w rodzinie, samoakceptacji, przemocy, rozbitych rodzinach,
o obawach dot. przyszłości, nie poruszają tematyki „eurosierot”.
Najłatwiej przygotować księżom element egzystencjalny
(76,47%) i biblijny (73,53%). Najtrudniej zaś element psychologiczny (10,29%).
Duża akceptacja dla warsztatów zawierających egzegezę biblijną, retorykę, estetykę języka, psychologię, rady doświadczonych
kaznodziejów z innych diecezji i wysłuchanie ich homilii.
Tylko 6% prezbiterów negatywnie odnosi się do propozycji założenia szkoły kaznodziejów wzmacniającej ich przepowiadanie.
Posługa głosicieli słowa Bożego
2.
Potrzeba pomocy w Powołanie
rekolekcjonistów
dekanalnych 33% ankietowanych prezbiterów jest za szkołą doskonalącą
poszukiwaniu prezbi- i opracowanie ich statutu. Do zadań Rekolekcjonisty warsztat kaznodziejski, ale tylko z myślą o przygotowaniu ze41
terów głoszących re- Dekanalnego należało by:
kolekcje parafialne i a) organizowanie i prowadzenie rekolekcji parafialnych i szkolnych; w okresie zwiększonej aktywnoszkolne.
ści rekolekcyjnej (zwłaszcza Wielki Post i Adwent) winien być zwolniony z obowiązków parafialnych – obowiązki te, po wcześniejszych
uzgodnieniach, może przejąć duszpasterz parafii,
w której rekolekcjonista pełni aktualnie swoją posługę;
b) pełnienie obowiązków katechety w szkole, jednak
postuluje się, by nie przekraczały one ½ etatu oraz
realizowane były w czwartki i piątki;
c) wypełnianie swojej posługi głównie na terenie
dekanatu zamieszkania;
d) tworzenie zespołów misyjnych do prowadzenia
misji parafialnych;
e) inne zadania określone przez ordynariusza.
społu rekolekcjonistów dekanalnych i szkolnych, którzy byliby
zatrudnieni w szkołach w niepełnym wymiarze.
22% również ocenia propozycję pozytywnie, ale tylko wtedy,
gdyby taka szkoła była dla chętnych oraz księży posłanych
przez biskupa, bez potrzeby tworzenia zespołu rekolekcjonistów.
Rola osób świeckich w przepowiadaniu
3.
4.
Potrzeba
większego
zaangażowania świeckich w przepowiadanie
Ewangelii.
a) Podkreślanie w homiliach roli świadectwa w rodzinie; pomoc rodzicom w byciu domowymi kaznodziejami.
b) Formownie w parafiach osób świeckich do czytania słowa Bożego w zgromadzeniu liturgicznym.
c) Przypominanie w formacji stałej z zakresu homiletyki o wspomagającej roli mediów zarówno wobec
kaznodziejów, jak i wiernych świeckich.
Wysoka akceptacja u ankietowanych dla potrzeby podejmowania i rozwijania w domach tematów poruszanych w kościele.
Ewangelizacja indywidualna – świeccy wyrażają chęć jej prowadzenia.
Świeccy chcą czytać słowo Boże podczas nabożeństw i w czasie
liturgii.
Wsparcie mediów istnieje i jest stosowane, np. „Gość Niedzielny”, Radio eM, portal wiara.pl, Radio Maryja, ale wierni nie
zawsze są świadomi istnienia tej pomocy.
Potrzeba
kontaktu Stworzenie w każdej parafii „skrzynek opinii” i Skrzynki opinii lub tematów istnieją w parafiach sporadycznie,
wiernych świeckich z „skrzynek tematów” z możliwością wypowiedzenia co postulował już I Synod Diecezji Katowickiej (dziś mają czakaznodzieją.
się na temat homilii oraz z możliwością podania sem także formę internetową). Ankietowani widzą przydatność
tematu, który jest oczekiwany na ambonie.
takiej formy kontaktu z kaznodzieją:
· skrzynki opinii byłyby bardzo potrzebne – 57,83% ankietowanych;
· skrzynki tematów byłyby bardzo potrzebne – 62,46%
42
świeckich.
91% kaznodziejów jest otwartych na konstruktywną krytykę
wiernych i współbraci prezbiterów.
Homilia
5.
Tzw. niedzielne dyżu- a) Dążenie do sytuacji, w której homilistą będzie
ry kaznodziejskie.
główny celebrans Eucharystii niedzielnej; budowanie świadomości, że praktyka ww. dyżurów jest niezgodna z dokumentami Kościoła.
b) Etap przejściowy procesu polegałby na wprowadzaniu praktyki, że homilista uczestniczy w całości
liturgii słowa (od początku mszy do modlitwy wiernych włącznie).
Praktyka jest niezgodna z Redemptionis Sacramentum oraz
z Ogólnym wprowadzeniem do Mszału Rzymskiego.
OWMR (nr 66): W szczególnych przypadkach i ze słusznej przyczyny
homilię może wygłosić także biskup lub prezbiter, który uczestniczy w
celebracji, choć nie może koncelebrować.
Instrukcja Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów
Redemptionis Sacramentum z 2004 r. (nr 64): Homilię, która ma miejsce w trakcie sprawowania Mszy świętej i jest częścią samej liturgii,
winien z zasady głosić kapłan celebrujący. Może on ją zlecić kapłanowi koncelebrującemu lub niekiedy, zależnie od okoliczności, także
diakonowi, nigdy zaś osobie świeckiej. W szczególnych przypadkach i
ze słusznej przyczyny homilię może wygłosić także biskup lub prezbiter, który uczestniczy w celebracji, choć nie może koncelebrować.
I Synod Diecezji Katowickiej:
„W parafiach, gdzie odprawia się w niedzielę więcej niż 5 Mszy św.,
niech homilie głoszą dwaj księża”. (Uchwały I Synodu Diecezji Katowickiej, Przepowiadanie Słowa Bożego 4.9.).
Dyżur kaznodziejski jest zwyczajem diecezjalnym. Kłóci się z rolą
głównego przewodniczącego, który jako in persona Christi powinien
także nauczać; ponadto generuje to w niektórych parafiach rzadkie
głoszenie homilii przez prezbiterów.
6.
Według ponad połowy ankietowanych świeckich oraz 81% ankietowanych kaznodziejów, dyżur kaznodziei na wszystkich
mszach św. to rozwiązanie najlepsze.
Dostęp do homilii po Zasygnalizowanie kaznodziejom takiej potrzeby Respondenci z parafialnych zespołów synodalnych nie widzą
jej wygłoszeniu.
wiernych i zachęta do jej realizacji. Możliwa koor- w większości potrzeby powrotu do treści homilii zamieszczonej
dynacja przez Archidiecezjalną Komisją ds. Głosze- na stronie parafii w formie tekstowej, audio lub video. (Mniej
nia Słowa Bożego.
niż 10% uznało takie rozwiązanie za bardzo ważne, za ważne –
mniej niż 30%, mniej ważne – ok. 20%).
Z ankiety internetowej natomiast wynika coś przeciwnego –
43
7.
Forma homilii w czasie Mszy św. dla rodziców z udziałem
dzieci.
8.
Brak codziennej homilii w ok. połowie parafii Archidiecezji.
dostęp do formy tekstowej jest ważny dla przynajmniej 53,35%,
dostęp do nagrania – ważny dla przynajmniej 50%.
Dążenie do sytuacji, by w czasie Mszy dla rodziców Wysoka akceptacja dla homilii dla dorosłych ze wstawkami
z udziałem dzieci, homilię kierować do rodziców, a skierowanymi do dzieci (63,10%). Dorośli obecni na tej liturgii,
jedynie fragmenty przeznaczać dla dzieci. Ewentu- czują brak słowa skierowanego do nich, na ich poziomie.
alna pogadanka z dziećmi przed Mszą św.
W miarę możliwości zapewnić opiekę nad dziećmi
w parafiach w czasie liturgii słowa.
Zasygnalizowanie kaznodziejom takiej potrzeby Bardzo wysoka akceptacja i potrzeba (74,28 %). Ankietowani
wiernych, zachęta i weryfikacja jej realizacji.
uważają to za bardzo ważne dla ich własnej formacji.
Zawsze gdy nie ma homilii należy zachować 2–3
minutowe milczenie po Ewangelii.
Misje parafialne
9.
Potrzeba odkrycia na
nowo siły Misji Parafialnych
wzbogaconych o nowe metody.
a) Powołanie i stworzenie bazy rekolekcjonistów
dekanalnych według przygotowywanego statusu; w
dekanatach wybrać kilka osób szczególnie uzdolnionych do głoszenia słowa Bożego i z nich później
tworzyć zespoły do przeprowadzania misji parafialnych.
b) Koordynacja pracy rekolekcjonistów dekanalnych, którzy mogliby tworzyć także zespoły misjonarzy razem z osobami świeckimi.
Ta forma głoszenia słowa Bożego nie jest jeszcze należycie wykorzystywana. Potrzeba okazji do spowiedzi generalnej w tym
czasie. Wierni oczekują wykorzystania środków audiowizualnych i inscenizacji ewangelizacyjnych. Wyjątkowe nabożeństwa, np. Droga Krzyżowa, ulicami parafii. Włączenie się w
dzieła miłosierdzia.
Próba organizacji misji ponadparafialnych – w obrębie danego
miasta czy gminy.
Potrzeba reformy i a) W miejsce nauk stanowych proponowanie nauk
udoskonalenia rekotematycznych, w zależności od charakteru parafii.
lekcji parafialnych.
b) Stworzenie bazy kompetentnych rekolekcjonistów
dekanalnych. (patrz wyżej. p. 7 a).
c) Podanie w ramach formacji stałej aktywnych form
zaangażowania uczestników rekolekcji.
d) Przygotowywanie wśród parafian zaplecza modlitewnego dla rekolekcji.
Niskie uznanie dla nauk stanowych w parafiach miejskich,
a większa ich akceptacja w parafiach tradycyjnych.
Niski poziom może być spowodowany brakiem troski proboszczów o wybór dobrych rekolekcjonistów lub zbyt małą ilość
tychże.
Powraca kwestia bierności uczestników, rekolekcje często redukują ich rolę do słuchaczy nauk, a powinny motywować do
działania, czynnego włączenia się w życie parafii i lokalnej społeczności.
Współpraca ze wspólnotami parafialnymi w ramach rekolekcji.
Rekolekcje mogą przyjmować formę warsztatów, dopasowa44
Rekolekcje
10.
11.
Udoskonalenie rekolekcji szkolnych.
Potrzeba ustalenia jednolitej dla całej Archidiecezji formy pozyskiwania księży do
przeprowadzania rekolekcji szkolnych, aby
nie kolidowało to z
zajęciami szkolnymi.
a) Współpraca Archidiecezjalnej Komisji ds. Głoszenia Słowa Bożego z Wydziałem Katechetycznym, a w ramach Synodu z Komisją ds. Katechezy i
Wychowania katolickiego.
b) Powołanie rekolekcjonistów dekanalnych (jw., p.
7 a i 8 b)
c) Stworzenie z Wydziałem Katechetycznemu tzw.
„banku” pomysłów, inicjatyw, warsztatów i zespołu
ludzi do organizacji rekolekcji szkolnych.
nych do zdiagnozowanych wcześniej potrzeb uczestników
i środowisk parafii.
Słowo dla „singli” – coraz powszechniejszy styl życia w naszym
społeczeństwie, należy więc ich uwzględnić.
Większość księży i świeckich widzi potrzebę powołania zespołów rekolekcyjnych złożonych z prezbiterów i świeckich, ale
niewielu szuka możliwości działania w takiej formie.
Prowadzący – specjalista od dzieci i młodzieży we współpracy z
zespołem ewangelizacyjnym. Konieczne jest fachowe przygotowanie i przeprowadzenie rekolekcji dostosowanych do wieku
uczestników.
Uregulowanie kwestii odpowiedzialności za bezpieczeństwo
uczniów.
45
II Synod Archidiecezji Katowickiej – propozycje komisji synodalnych: Komisja ds. Powołań i Formacji do Prezbiteratu
XVI. Komisja ds. Powołań i Formacji do Prezbiteratu
Powołania.
1.
Promocja powołań na poziomie Archidiecezji.
2.
Promocja powołań na poziomie seminarium duchownego.
3.
Promocja powołań na poziomie formacji stałej duchowieństwa.
4.
Promocja powołań na poziomie parafii.
Utworzenie ośrodka koordynującego działania duszpasterstwa powołań, którym
kierowałby diecezjalny moderator. Do zadań tego ośrodka należałoby m.in.: wykorzystanie mediów katolickich i Internetu do promocji powołań; przygotowanie propozycji homilii na cały rok (np. do wykorzystania w pierwsze czwartki); przygotowanie cyklu katechez o tematyce powołaniowej; przygotowanie materiałów dla
promocji powołań w rodzinach; współpraca ze zgromadzeniami zakonnymi.
Elastyczne, dostosowane do realiów konkretnej parafii kształtowanie „Niedziel
budzenia powołań”, z wyraźnym akcentem skierowanym w stronę rodziców, a nie
tylko młodzieży; nowa formuła tzw. Dni Otwartych WŚSD – współpraca z WTL
UŚ i Duszpasterstwem Młodzieży; współudział alumnów w różnych formach rekolekcji dla dzieci i młodzieży (także organizowanych w ciągu roku szkolnego/akademickiego), w trakcie których dawaliby świadectwo powołania.
Włączenie odnośnej tematyki w cykl spotkań formacyjnych dla księży – budzenie
ich odpowiedzialności za powołania; przypominanie roli duszpasterza w odkrywaniu i towarzyszeniu w powołaniu; akcentowanie potrzeby świadectwa życia kapłańskiego, jako drogi spełnienia i realizacji siebie. Można zaproponować całą sesję poświęconą tym zagadnieniom, jak również włączyć je w program innych sesji
o zbieżnej tematyce. Warto także zasugerować poruszanie kwestii powołaniowej
przez prowadzących rekolekcje dla prezbiterów.
Uroczyste kształtowanie pierwszych czwartków i pierwszych niedziel miesiąca
oraz Święta Jezusa Chrystusa Najwyższego i Wiecznego Kapłana; wykorzystanie
katechezy dla rodziców, przygotowującej do przyjęcia sakramentów; współpraca z
WŚSD w kształtowaniu „Niedziel budzenia powołań”; wykorzystanie uroczystości
prymicyjnych i jubileuszów kapłańskich dla „promocji” powołań kapłańskich. W
tym celu pomocne będą materiały przygotowane przez ww. ośrodek koordynujący.
Uzasadnienie
Brak takiego ośrodka skutkuje rozproszeniem działań
podejmowanych w różnych miejscach i na różnych szczeblach.
Formy tradycyjne, dotąd
praktykowane, wydają się
już być mało „skuteczne”.
Niemal wszyscy wybierający drogę powołania kapłańskiego wskazują na
przykłady księży, których
świadectwo było istotnym
elementem w odkryciu
własnego powołania.
Wydaje się celowe lepsze
niż dotąd wykorzystanie
dla budzenia powołań inicjatyw już istniejących,
aniżeli mnożenie nowych.
Formacja do prezbiteratu.
5.
Wsparcie psychologiczne
w procesie formacji propedeutycznej i seminaryjnej.
Okres propedeutyczny powinien obejmować zarówno diagnozę psychologiczną
kandydatów (profil osobowościowy), jak i wsparcie procesu budowania relacji interpersonalnych oraz integracji grupy.
Uzasadnienie
Konieczność współpracy z
psychologiem wynika zarówno z dokumentów Ko46
6.
Formacja intelektualna
i współpraca z WTL UŚ.
W okresie formacji seminaryjnej każdy alumn podlegałby diagnozie przy pomocy
testów psychologicznych na początku I i IV roku. Wyniki testów powinny być
przekazywane poszczególnym alumnom (w trakcie rozmowy wyjaśniającej z psychologiem), a ich opis rektorowi seminarium. Potrzebujący tego alumni uzyskiwaliby także indywidualne wsparcie psychologa.
Psychologowie wspierający proces formacji mogą współpracować z ojcami duchownymi jako doradcy, ściśle przestrzegając zasady poufności (psycholog może
przekazać ojcu duchownemu informacje pomocne w jego pracy z alumnem, ale
ojciec duchowny jest zobowiązany do zachowania ścisłej tajemnicy).
Psycholog wybrany do współpracy przez rektora seminarium powinien:
- respektować chrześcijańską antropologię,
- cieszyć się autorytetem w środowisku psychologów,
- uznawać pomocniczy charakter narzędzi psychologicznych w procesie formacji
do prezbiteratu.
Diagnozy na poszczególnych etapach procesu formacji (wstępna, rok I, rok IV)
powinny być wykonywane przez innego psychologa/zespół psychologów (weryfikacja uzyskanych wyników).
Konieczne do uzyskania święceń studia filozoficzno-teologiczne alumni odbywają
na Wydziale Teologicznym UŚ w oparciu o program zawierający wszystkie wskazania ratio studiorum.
Konieczne jest wzmocnienie przygotowania do pracy duszpasterskiej – przede
wszystkim katechetycznej – poprzez położenie większego akcentu na praktykę katechetyczną oraz duszpasterską w parafiach. Postulujemy wprowadzenie stażu
duszpasterskiego odbywanego w parafiach Archidiecezji, przez okres jednego semestru przed ad missio (drugi semestr IV roku studiów, kiedy alumni są już akolitami). W takim przypadku przez jeden semestr dojeżdżaliby oni na zajęcia na WTL
UŚ z parafii stażowych. W ramach stażu akolici odbyliby praktyki katechetyczne w
szkołach ponadpodstawowych. Proponujemy też rozszerzenie programu o wiedzę z
dziedzin poza ściśle teologicznych (np. monograficzne wykłady z nauk przyrodniczych na innych wydziałach UŚ) oraz efektywne wykorzystanie ćwiczeń do dyskusji, umiejętności uzasadniania; podejmowanie w ich trakcie znaczących problemów.
Potrzebą czasów jest także przygotowanie do posługi kierowników duchowych (dla
diakonów). Postulujemy wprowadzenie zajęć z tego zakresu na 1. semestrze VI
roku, w ramach studium domesticum.
Należy podtrzymać ustalony zwyczaj pytania księży-wykładowców o ich opinię na
ścioła, jak i obserwowanej
niewystarczającej dojrzałości kandydatów zgłaszających się do seminarium
oraz niejasności ich motywacji podjęcia formacji do
prezbiteratu.
Normy KPK, analiza ankiet
synodalnych, współczesne
wyzwania duszpasterskie,
zbyt silny akcent studiów
na aspekt teoretyczny.
47
7.
Przygotowanie formatorów.
8.
Praktyka ewangelizacyjnomisyjna na etapie formacji
seminaryjnej.
temat alumnów.
Postulat, aby z odpowiednim wyprzedzeniem posyłać księży do szkół formatorów i
na studia specjalistyczne z teologii duchowości i psychologii. Pozwoli to w miarę
optymalnie dobrać kadrę formatorów seminaryjnych.
W przygotowaniu przyszłych ojców duchownych należy zwrócić uwagę na dogłębne autopoznanie. Jest to niezbędny warunek należytego towarzyszenia wychowankom w ich rozwoju.
Prowadzenie w ramach okresu propedeutycznego rekolekcji będących odpowiednikiem kursu „Nowe życie” oraz powierzanie prowadzenia jednego z miesięcznych
dni skupienia w Seminarium księżom aktywnie posługującym w dziele nowej
ewangelizacji.
Proponowanie alumnom odbycia w trakcie formacji seminaryjnej kursu ewangelizacyjnego, np. ORAE, SNE, ALFA, DN. Zachęta do podejmowania przez nich
praktyk ewangelizacyjnych poprzez włączanie do ekip ewangelizujących, pełniących misję czy posługę wśród ubogich, prowadzących wspólnoty ewangelizujące
itp. We współpracy z Podkomisją ds. Nowej Ewangelizacji zaproponować zmianę
w programie kształcenia na Wydziale Teologicznym UŚ, wprowadzając w ramach
teologii pastoralnej praktyczne zajęcia ewangelizacyjne, dotyczące głoszenia kerygmatu oraz współpracy ze świeckimi w dziele ewangelizacji.
Analiza ankiet synodalnych, coraz trudniejsze
wyzwania stojące przed
wychowawcami seminaryjnymi.
Konieczność przygotowania przyszłych duszpasterzy
do skutecznego włączenia
się w dzieło nowej ewangelizacji.
48
II Synod Archidiecezji Katowickiej – propozycje komisji synodalnych: Komisja ds. Duchowieństwa
XVII. Komisja ds. Duchowieństwa
1.
Zarządzanie personaliami archidiecezji katowickiej.
2.
Poprawa klimatu
dialogu i zaufania
w relacjach wśród
księży.
3.
Posługa dziekana
w Archidiecezji i
Uzasadnienie
A. Zbudowanie systemu ewaluacji posługi księży:
a) w postaci jawnej opinii przełożonego o podwładnym
i opinii podwładnego o przełożonym (sporządzonej na zakończenie posługi jednego lub drugiego);
b) przygotowanie formularza tej opinii przez wikariusza generalnego lub biskupiego ds. personalnych.
B. Ustalenie zasad pochówku księży w przypadku parafii,
która nie posiada własnego cmentarza.
C. Uregulowanie wypoczynku prezbiterów w czasie ferii
szkolnych i urlopów.
Respondenci uważają zarządzanie kadrą duchowieństwa
w archidiecezji katowickiej za jeden ze szczególnie ważnych
problemów z uwagi na: rosnące zadania duszpasterskie; malejącą liczbę prezbiterów oraz istniejące w tym zakresie
anomalie. Komisja podzieliła w pełni poglądy prezbiterów,
wyrażone w odpowiedzi na pytania ankiety. Według jej opinii sprawami personalnymi w archidiecezji katowickiej powinien zająć się – wyznaczony przez Arcybiskupa – wikariusz generalny lub biskupi ds. personalnych, który wypracuje kwestionariusz osobowy, zawierający opinie pozytywne
i negatywne o każdym z prezbiterów. Postuluje, aby
w osobnym zarządzeniu zobowiązać księży związanych
z Archidiecezją do wskazania w testamencie miejsca swojego pochówku. Potrzebne są również jasne kryteria odnośnie
do ferii i urlopów księży ze względu na czas, który przeznaczają na wakacyjną pracę z dziećmi i młodzieżą. Komisja
prosi Komisję Główną o rozstrzygnięcie kwestii korzystania
z ferii tych księży, którzy nie katechizują w szkole.
Komisja uważa, że poprawa klimatu zaufania i szczerości
w relacjach między biskupem i prezbiterami, między nimi
nawzajem oraz między prezbiterami i pracownikami Kurii
katowickiej jest jednym z fundamentalnych warunków
duszpasterskiego działania Kościoła lokalnego.
A. Uwzględnienie w formacji do prezbiteratu i w formacji
stałej księży elementów związanych z umiejętnościami budowania wspólnoty na probostwie, pracy w grupie, rozwiązywania konfliktów, przebaczenia oraz kwestię komunikacji biskupa i proboszczów z podwładnymi.
B. Wytworzenie przejrzystego systemu (wskazanie ścieżki)
mediacji ojca duchownego dekanatu, dziekana i wikariusza
generalnego lub biskupiego w sytuacjach konfliktów między duchownymi.
C. Podanie do wiadomości zakresu kompetencji pracowników poszczególnych wydziałów Kurii Metropolitarnej.
Zastanowienie się nad odpowiedzią na pytania:
Komisja dostrzega konieczność powiązania posługi dziekaW jaki sposób ma przekazywać wolę biskupa?
na, która jest zapisana w przepisach Prawa Kanonicznego
49
dekanacie.
4.
Posługa ojca duchownego w dekanacie.
5.
Proboszcz parafii:
rotacja i kadencyjność.
6.
Wikariusz parafii:
rotacja i nobilitacja.
7.
Umacnianie
wspólnotowych
form przeżywania
kapłaństwa.
8.
Formacja stała
Jak ma on reagować na nieprawidłowości w duszpasterstwie
i konflikty między księżmi?
Jaki jest jego wpływ na wyznaczanie księży dla realizowania
zadań pozaparafialnych, zgodnie ze specyfiką pracy duszpasterskiej w dekanacie?
A. Sprecyzowanie roli ojca duchownego: czy ma on dbać
wyłącznie o sferę duchową, czy szerzej – także o formację?
B. Określenie jego kwalifikacji oraz sposobu jego przygotowania do pełnienia tej odpowiedzialnej funkcji.
A. Mianowanie kandydata na urząd administratora na okres
dwóch lat, a następnie wystawienie dekretu proboszczowskiego lub odwołanie go ze stanowiska.
B. Określenie zasad i warunków możliwości wyboru przez
proboszcza innej posługi w archidiecezji katowickiej lub
wcześniejszej jego rezygnacji z pełnionej funkcji wraz
z określeniem kryteriów nowego statusu.
C. Ułatwienie przez odchodzącego proboszcza wejścia
w życie parafii jego następcy.
D. Ułożenie na nowo treści Kwestionariusza wizytacji parafii
z uwzględnieniem personaliów, duszpasterstwa i spraw
materialnych.
E. Wypisywanie przez proboszcza lub innego wyznaczonego
prezbitera – dla zachowania porządku i niwelowania zarzewia niepokoju – tygodniowego planu celebracji Mszy
świętych oraz dyżurów, np. w konfesjonale i szpitalu.
A. Ujednolicenie czasu posługi parafialnej wikariusza – zasadniczo:
a) do 1. do 10. roku kapłaństwa – po 3 lata pobytu w parafii;
b) po 10. roku służby kapłańskiej – dłuższy pobyt w parafii.
A. Utworzenie na probostwach miejsc do wspólnego przebywania nie tylko w jadalni; należy sukcesywne weryfikować pod tym kątem plany remontu probostw.
B. Przygotowanie folderów informujących o istniejących
wspólnotach kapłańskich w archidiecezji katowickiej lub
poza nią, z przedstawieniem miejsc i terminów spotkań.
A. Zachowanie obecnego systemu formacji stałej księży pod
z życiem i posługą w dekanacie. Dziekan powinien mieć
realny wpływ na personalia w dekanacie. Ponadto – ze
względu na udział w dodatkowych spotkaniach – dziekan
powinien być wspierany przez odpowiednią liczbę wikarych.
Komisja uważa za konieczność doprowadzenia do takiego
rozumienia roli ojca duchownego, aby właściwie spełniał
swoją posługę z pełnym zaufaniem księży.
Komisja uważa, że procedura awansowania wikarego na
proboszcza ma podkreślać, że Arcybiskup i prezbiterium
doceniają pracę gorliwych duszpasterzy. Nie powinna być
też czymś wyjątkowym, czy wręcz podejrzanym sytuacja
księdza, który opuszcza urząd proboszcza przed wiekiem
emerytalnym. W tym wypadku ma prawo do dalszej posługi
w Archidiecezji na innym stanowisku i ma zapewnione warunki bytowe.
Komisja zwróciła uwagę na kryteria przenosin z parafii do
parafii oraz podkreśliła rolę nobilitacji wikarego i okazanie
mu zaufania przez przełożonych.
Przeszło połowa respondentów zauważyła, że nie dotarła do
nich żadna oferta ze strony wspólnot kapłańskich.
Respondenci wskazali na potrzebę praktycznego rozwiąza50
księży archidiecezji katowickiej.
9.
Zbudowanie systemu wsparcia dla
księży przeżywających trudności.
10.
System wsparcia
dla księży chorych i przebywających na emeryturze.
warunkiem:
a) lepszego doboru tematyki spotkań, połączonych z praktyczną i odpowiednią metodą przekazu treści;
b) właściwego doboru przewodników duchowych, akcentujących podczas spotkań formacyjnych znaczenie ciszy, modlitwy indywidualnej i wspólnej, pracy w grupach oraz
prowadzących spotkania w formie dialogu ze świadkami
i przewodnikami wiary;
c) informowania księży również o miejscach rekolekcyjnych
poza Archidiecezją.
B. Utworzenie Centrum Formacyjnego Archidiecezji Katowickiej.
A. Udoskonalenie systemu wsparcia dla księży przeżywających trudności zarówno na:
a) forum wewnętrznym, czyli zaangażowanie spowiedników,
ojców duchownych i psychologów (także osoby świeckie),
których listy powinny znaleźć się na stronach internetowych;
b) forum zewnętrznym związanym z funkcją dziekańską,
urzędem wikariusza biskupiego ds. formacji stałej księży
i wikariusza generalnego ds. personalnych.
B. Wyszukiwanie probostw wyspecjalizowanych w pomocy
w problemach kapłańskich.
C. Wyznaczenie miejsc leczenia nieprawidłowości w postawie kapłańskiej: pijaństwa, narkomanii i innych uzależnień.
D. Umacnianie współpracy ze wspólnotami zakonnymi, które
opiekują się księżmi w trakcie odbywania terapii lub przeżywania kryzysu duchowego.
E. Współdziałanie z rodzinami księży, którzy poddali się
leczeniu.
A. Stworzenie mechanizmów ułatwiających chorym prezbiterom dostęp do specjalistycznej opieki medycznej oraz
utworzenie specjalnego konta rehabilitacyjno-socjalnego.
B. Tworzenie wspólnot księżowskich, np. sześcioosobowych,
samofinansujących się – w celu przezwyciężania izolacji
i osamotnienia, z zapewnieniem opieki pielęgniarskiej.
nia formacji stałej i osadzenie jej w aktualnych realiach
duszpasterskich. Według nich ważne jest tu poczucie realizmu. Rekolekcjoniści boleją nad tym, że prezbiterzy uciekają przed ciszą, wyjeżdżają w trakcie trwania rekolekcji albo
odsypiają ten czas. Wierni zaś skarżą się, że nie dostrzegają
duszpasterzy na adoracji Najświętszego Sakramentu poza
liturgią, a pragną ich widzieć jak się modlą.
Komisja dostrzega problem, że niektórzy księża nie potrafią
unieść bagażu doświadczeń, przeżyć i zranień życiowych.
Jest przekonana, że należy przełamywać bariery nieufności
i budzić we wspólnocie kapłańskiej większą odpowiedzialność „za braci”. Komisja wskazuje na: pomoc „socjuszów” –
księży (wybranych i odpowiednio przeszkolonych), którzy w
trakcie kryzysu przyjdą im z pomocą, znaczenie indywidualnych rozmów z księżmi, którzy sami przeżywają trudności
lub są źródłem trudności dla innych oraz rolę wyspecjalizowanych ośrodków leczenia, np. prowadzonych przez zgromadzenia zakonne. Komisja uważa, że funkcja ojca duchownego dekanatu jest „martwa”, bo to zakonnicy są spowiednikami księży. To właśnie ich należy – zdaniem Komisji – zachęcić do posługi spowiedników i ojców duchownych księży w dekanacie. Komisja postuluje też, aby przedstawić księżom grafik posług ojców duchownych
i zakonników.
Komisja dostrzega pogarszający się stan ogólnodostępnej
służby zdrowia oraz potrzebę troski o zdrowie wszystkich
prezbiterów, tak aby mogli oni jak najdłużej i najowocniej
pełnić swoją posługę, a także uwolnienia ich od niepokoju,
że w razie poważniejszych problemów zdrowotnych będą
zdani jedynie na samych siebie. Księża, którzy przechodzą
51
na emeryturę – chociaż zachowują wolność decydowania
o swoim zamieszkaniu i każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie – nie muszą kupować mieszkań w blokach czy mieszkać w domach prywatnych. Zaleca się pozyskiwanie domów dla ich wspólnego zamieszkania, np. dom
przy kaplicy pw. św. Juliusza w Rybniku.
Zastępstwo za
Zastosowanie zasady pomocniczości: sprawę rozwiązuje Komisja uważa, że tą kwestią powinny zająć się osoby znachorego księdza w proboszcz, dziekan, wikariusz generalny ds. personalnych.
jące duszpasterza w parafii lub dekanacie.
parafii.
Zadania rezyden- Regulacje: umowa proboszcz – rezydent, skonsultowana Komisja uważa, że należy uwzględnić zróżnicowanie sytuatów.
z dziekanem.
cji i powodów rezydentury.
Procedury przejA. Rozmowa biskupa lub wikariusza biskupiego ds. perso- Prezbiterzy przechodzą na emeryturę w wieku 67 lat (zgodścia na emeryturę.
nalnych z księdzem o jego miejscu pobytu i sposobie zaan- nie z aktualnym prawem państwowym), ale mogą również
gażowania duszpasterskiego – co najmniej na rok przed wcześniej zrezygnować z funkcji proboszczowskiej. Komipójściem przez niego na emeryturę.
sja proponuje, aby księża znaleźli czas na przygotowanie się
B. Uwzględnienie tematyki przejścia na emeryturę w forma- do okresu emerytury. Powinni oni w ten sposób dostrzec
cji stałej starszych księży.
zainteresowanie ich osobami i troskę o ich przyszłość.
Sytuacja mateA. Odnośnie do zamieszkania:
Respondenci podkreślali znaczenie wspólnoty parafialnej
rialna księży eme- a) księża słabsi i chorzy – zamieszkanie w Archidiecezjal- w życiu prezbiterów. Komisja wskazała na decyzję Arcybirytów.
nym Domu Księży Emerytów;
skupa w sprawie posługi księży emerytów w parafii ze
b) księża czynni w duszpasterstwie – powinni mieszkać na względu na obopólne dobro. Pogarszający się stan zdrowia
probostwie, ale poza dotychczasowym miejscem posługi może wymagać pomocy osób wyspecjalizowanych w opiece
(status emeryta – rezydenta);
i terapii.
c) księża emeryci unikają wspólnego zamieszkania
z gospodynią.
d) wykluczone powinny być sytuacje, w których ksiądz buduje prywatny dom jednorodzinny z zamiarem zamieszkania w nim na emeryturze.
Zaangażowanie
A. Działania roztropne, według potrzeb księży emerytów Komisja dostrzega potrzebę angażowania się księży emeryduszpasterskie
(zwrócenie uwagi na liczbę celebrowanych Mszy świę- tów w posłudze parafialnej, zwłaszcza w tych parafiach,
księży emerytów.
tych).
które nie otrzymały stałego wikariusza.
B. Zapewnienie księżom emerytom możliwości zamieszkania
we wspólnocie kapłańskiej, np. w Archidiecezjalnym Domu Księży Emerytów, w miarę pogarszania się jego stanu
zdrowia.
Wprowadzenie
A. Wprowadzenie możliwości tzw. „roku szabatowego” dla Komisja dostrzega – zgodnie z zaleceniem II Polskiego Sy52
C. Księża emeryci mogą zajmować mieszkania, którymi dysponuje parafia, po spisaniu umowy z proboszczem, w której jest zapis o ponoszeniu przez nich kosztów utrzymania
oraz wsparciu ze strony Kurii w trakcie leczenia chorób lub
przeniesieniu ich do Domu Księży Emerytów.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
możliwości tzw.
„roku szabatowego”.
17.
Zapewnienie należytego wsparcia
duchowego i materialnego prezbiterom pracującym
w krajach niemisyjnych.
prezbiterów – w indywidualnych i uzasadnionych przypadkach, np. pracujących na misjach – którzy potrzebują dłuższego okresu odpoczynku dla podratowania zdrowia lub
kondycji duchowej.
B. Księża powinni sami sfinansować ten czas – przy ewentualnym wsparciu parafii lub diecezji – oraz zdają sprawozdanie z tzw. „roku szabatowego”.
A. Przedstawienie kosztów związanych z życiem i posługą
duszpasterzy.
B. Promowanie różnych form kontaktu z księżmi pracującymi poza granicami Polski (w krajach nie będących sensu
stricto misyjnymi).
nodu Plenarnego – potrzebę regeneracji sił duchowych
i fizycznych prezbiterów.
Temat ten rozstrzyga przede wszystkim Komisja ds. Ewangelizacji ze względu na dobro duchowe i materialne misjonarzy oraz owocność ich posługi. Komisja ds. Duchowieństwa odnosi swoje postulaty do duchowieństwa archidiecezji
katowickiej, pracującego w krajach nie będących sensu
stricto misyjnymi.
53
II Synod Archidiecezji Katowickiej – propozycje komisji synodalnych: Komisja ds. Ekumenizmu i Dialogu Międzyreligijnego
XVIII. Komisja ds. Ekumenizmu i Dialogu Międzyreligijnego
Lp.
1.
2.
Brak informatora dotyczącego godności bycia
świadkiem w sakramencie chrztu
w małżeństwach o różnej przynależności wyznaniowej.
Zetknięcie się z innymi religiami w trakcie migracji ludności.
3.
Negowanie wartości chrześcijańskich.
4.
Pogłębienie świadomości ekumenicznej wiernych.
Przygotowanie broszury dotyczącej tej tematyki.
Uzasadnienie
Opracowanie przez AKEiDM, we współpracy z WTL UŚ, broszury
zawierającej podstawowe informacje o denominacjach i religiach
w naszym regionie, kraju, Europie.
[zalecenie]
Wspólne działanie Kościołów chrześcijańskich na rzecz promocji wartości chrześcijańskich.
[zalecenie]
Uczenie wiernych szacunku do współbraci chrześcijan, poruszanie tych
spraw podczas homilii itp.
Doświadczenie
duszpasterskie.
Potrzeba czasu.
Doświadczenie
duszpasterskie.
54

II Synod Archidiecezji Katowickiej drugi etap konsultacji (2014

Transkrypt

Podobne dokumenty

Konkurs na najlepszą stronę Konkurs na najlepszą stronę

Dokąd idziesz Panie - Centrum Duchowości

II SYNOD ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ – AKTUALNOŚCI Okres

Informacje z prac Synodu Archidiecezji Katowickiej 09.11.2014

Wyrażam zgodę, aby

Kapłańskie przeprowadzki - Czechowice-Dziedzice

Poważne trudności wiązały się też z zakupem papieru. Powielanie

Zaproszenie do katedry na Uroczystość Chrystusa Króla Drodzy

Ks. prałat Grzegorz Gogol odchodzi z wolborskiej parafii