Umowa najmu (czarteru) środka transportowego

Umowa najmu (czarteru) środka
transportowego
Umowa czarteru środka transportu nie stanowi typowej umowy
nazwanej. Niemniej jednak zamiast zawierania umowy przewozu
coraz częściej w obrocie występuje umowa najmu środka
transportu.
L
iteratura tematu prezentuje wręcz, że
„wykonywanie faktycznych czynności przewozowych odbywa się
obecnie nie tylko na podstawie umowy
przewozu (…),” lecz również na podstawie
umowy czarteru środka transportowego.
Warto jednak pamiętać, że umowa najmu
środka transportowego nie powinna być
utożsamiana z umową przewozu, bowiem
z postanowień obu umów wynikają odmienne prawa i obowiązki stron. Najem
pojazdu samochodowego może nadto wywoływać konsekwencje prawne wynikające
z zasad wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego
i przepisów prawa o ruchu drogowym.
Stronami umowy (najmu) czarteru
środka transportu są przewoźnik (oddający w czarter) i czarterujący. Umowa ta
ma charakter odpłatny i polega ona na
oddaniu przez przewoźnika do rozporządzenia przez czarterującego powierzchnię
użytkową środka transportowego w celu
wykonania przewozu osób lub rzeczy.
W transporcie drogowym umowa czarteru środka transportu drogowego znana
jest przede wszystkim, jako umowa najmu
środka transportowego, w wyniku której
przewoźnik dostarcza przygotowany do
wykonania przewozu drogowego pojazd
samochodowy lub zespół pojazdów wraz
z kierowcą.
Przedmiotem umowy czarteru jest zatem
określona powierzchnia użytkowa środka
transportowego, uzależniona od liczby przewożonych pasażerów lub rodzaju i ciężaru
ładunku oraz zdolność przemieszczania się
wyczarterowanego środka transportu. Czarterujący powinien zapewnić taki pojazd,
który posiada wymagany stan techniczny,
zaopatrzyć go w paliwo, a także zapewnić
profesjonalny, odpowiednio przygotowany
do wykonania przewozu personel.
Wynagrodzenie w umowie czarteru jest
ustalane w transporcie drogowym przede
wszystkim na podstawie określonych taryf,
rzadko w oparciu o rozrachunki poniesionych kosztów.
Umowa czarteru środka transportowego
jest zawierana na określony czas, który uzależniany jest poprzez podanie określonych
dat rozpoczęcia i zakończenia podróży lub
wskazanie tylko daty początkowej przewozu
i dookreślenie daty zakończenia przewozu
poprzez podanie trasy przewozu.
Warto podkreślić, że omawianej umowy nie należy utożsamiać z typową umową
najmu pojazdu samochodowego, określoną
w przepisach kodeksu cywilnego. Umowa
najmu polega bowiem na odpłatnym oddaniu rzeczy w używanie (art. 659 § 1 k.c.)
i wynika z niej zobowiązanie zwrotu rzeczy
w stanie nie pogorszonym (art. 675 § 1 k.c.).
Tymczasem przy umowie czarteru środka
transportowego czarterujący nie przekazuje
rzeczy w użytkowanie, ponieważ sam znajduje się w posiadaniu tej rzeczy, zapewnia
kontrolę nad nią. Środkiem transportowym
kieruje kierowca będący pracownikiem czarterującego. Ponadto to czarterujący organizuje przewóz, zapewniając obsługę środka
transportowego. Celem tej umowy jest udostępnienie środka transportowego i jednocześnie zapewnienie obsługi tego środka.
Natomiast przewoźnik drogowy jest
zobowiązany do posiadania wymaganych
uprawnień w zakresie wykonywania przewozu drogowego (licencja, zezwolenie), do
Renata
Strachowska,
dyrektor Biura
Prawnego i
Orzecznictwa
GITD
uiszczenia opłaty za przejazd po drogach
krajowych i ponosi odpowiedzialność administracyjną za naruszenia przepisów prawnych związanych z wykonaniem przewozu.
Natomiast w przypadku umowy najmu pojazdu samochodowego obowiązki te spoczywają na najemcy, jeżeli pojazdem tym wykonywać będzie transport drogowy.
Natomiast od umowy przewozu umowa
czarteru środka transportu różni się zasadniczo trzema cechami:
1) ryzyko niezapełnienia zakontraktowanej pojemności środka transportowego ponosi czarterujący, tj. wynagrodzenie za czarter
nie jest uzależnione od liczby przewiezionych
osób lub wagi czy liczby przewożonych rzeczy, wystarczy bowiem, że środek transportowy był do dyspozycji czarterującego,
2) organizacja przewozu jest dokonywana przez czarterującego a nie przewoźnika,
3) czarterujący kieruje czynnościami transportowymi, np. decyduje o trasie przewozu.
Renata Strachowska
M. Stec (w:) T. Mróz, M. Stec, Prawo gospodarcze prywatne, Warszawa 2005.
W. Górski, Umowa przewozu, Warszawa 1983.
M. Stec, op. cit.
49