Strzelba błotna

tytu∏ rozdzia∏u (nazwaStrzelba
ryby gatunku)
b∏otna
Eupallasella perenurus
(Pallas, 1814)
Strzebla b∏otna
(przekopowa)
ryby, Gnathostomata,
Cyprinidae
Opis gatunku
4009
Mo˝liwoÊç pomy∏ki z innymi
gatunkami
Tylko teoretycznie strzebl´ b∏otnà mo˝na pomyliç z zamieszkujàcà wody p∏ynàce strzeblà potokowà Phoxinus
phoxinus, którà nieco przypomina ogólnym pokrojem, jednak nie ma charakterystycznych dla rodzaju Phoxinus piersiowych ∏usek grzebieniastych; w odró˝nieniu od strzebli
potokowej ma pokryte ∏uskami ca∏e cia∏o.
Cechy biologiczne
Rozmna˝anie
Strzebla b∏otna dojrza∏oÊç p∏ciowà osiàga zazwyczaj w trzecim (2+) roku ˝ycia, przy masie cia∏a oko∏o 5 g; w zbiornikach ubogich w pokarm spotyka si´ jednak dojrza∏e samice i samce o masie osobniczej zaledwie 1,0–1,5 g. W warunkach naturalnych, a tak˝e akwaryjnych nieliczne samce
uzyskujà dojrza∏oÊç p∏ciowà ju˝ w drugim (1+) roku.
P∏odnoÊç absolutna samic z wód krajowych rzadko przekracza 1500 jaj, przy czym u osobników o masie cia∏a
5–8 g waha si´ od oko∏o 400 do 1200 jaj. W wypadku
samic tej wielkoÊci Êrednia p∏odnoÊç robocza wynosi
oko∏o 800 jaj na samic´.
Okres tar∏a przypada na maj i czerwiec; poczàtek tar∏a
przy temperaturze wody oko∏o 15°. Tar∏o porcyjne; strzebla
b∏otna ikr´ sk∏ada na ogó∏ w trzech porcjach co oko∏o
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Strzebla b∏otna jest jednym z najmniejszych krajowych
przedstawicieli rodziny ryb karpiowatych, do˝ywajàcym
maksymalnie szeÊciu lat.
D∏ugoÊç: w wodach krajowych d∏ugoÊç ca∏kowita doros∏ego
osobnika rzadko przekracza 80 mm, maksymalnie osiàga oko∏o 130 mm tylko w bardzo ˝yznych zbiornikach eutroficznych.
Masa cia∏a: u doros∏ego osobnika z wód krajowych,
zw∏aszcza z ubogich w pokarm zbiorników dystroficznych,
wynosi zazwyczaj 5–8 g. Osobniki o masie cia∏a 10
g spotyka si´ rzadko, a przekraczajàce 15 g – wyjàtkowo.
Cia∏o: wrzecionowate, bocznie sp∏aszczone, ca∏e pokryte
bardzo drobnà kolistà ∏uskà cykloidalnà, która cz´sto jest
pozbawiona wyraênych pierÊcieni przyrostu rocznego; linia
boczna wyraêna, ∏ukowato wygi´ta w dó∏; pysk koƒcowy,
staw ˝uchwy nie dosi´ga przedniej kraw´dzi oczodo∏u.
P∏etwy: wszystkie p∏etwy krótkie, p∏etwa ogonowa wci´ta s∏abo.
Ubarwienie: gatunek o wielkiej zmiennoÊci ubarwienia
nawet w obr´bie tej samej populacji; ubarwienie grzbietu od czarnego przez bràzowy lub bràzowozielonkawy do
z∏ocisto˝ó∏tawego, boki jasnoz∏ociste, tak jak grzbiet pokryte drobnymi, mniejszymi ni˝ ∏uska czarnymi plamkami, których zag´szczenie jest zmienne w bardzo du˝ym
zakresie; na bokach cia∏a mniej lub bardziej widoczna
pojedyncza szarofioletowa smuga; p∏etwy bezbarwne lub
ciemniejsze, cieliste lub nawet intensywnie pomaraƒczowe, pozbawione czarnego pigmentu.
Dymorfizm p∏ciowy: rozró˝nienie p∏ci poza okresem tar∏a
bardzo trudne; u samców p∏etwy brzuszne si´gajà do brodawki analnej, podczas gdy u samic sà nieco krótsze;
w okresie tar∏a u samców na g∏owie wyst´puje s∏abo widoczna wysypka tar∏owa.
229
Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Ryby
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
4009
dziesi´ç dni, w miejscach g´sto zaroÊni´tych roÊlinnoÊcià
wodnà. Tar∏o odbywa si´ w ma∏ych grupach po kilka lub
kilkanaÊcie osobników, w wi´kszoÊci samców; aktywnoÊç
tar∏owa ca∏odzienna, najwi´ksza rankiem i wieczorem.
W tym czasie ∏atwo jest dostrzec ryby przemieszczajàce si´
wÊród roÊlinnoÊci przybrze˝nej.
Gatunek fitofilny; ikra bardzo kleista, barwy bràzowawej,
os∏onki jajowe matowe, s∏abo przejrzyste. Ârednica nienap´cznia∏ego jaja wynosi 0,9–1,0 mm, w wyniku nap´cznienia zwi´ksza si´ do 1,4–1,5 mm.
Rozwój embrionalny do poczàtku masowego wykluwania
trwa oko∏o 6,5 dnia w temperaturze 16ºC, 4,5 dnia
w 19ºC i 3,5 dnia w 22ºC. Larwy – d∏ugoÊç ca∏kowita
4,0–4,5 mm – wykluwajà si´ z jaja g∏owà naprzód. Po wykluciu cia∏o larw jest doÊç silnie pigmentowane, z wyjàtkiem
fa∏dów p∏etwowych. W temperaturze 22ºC, po trzech dobach od wyklucia, larwy mierzà oko∏o 5,5 mm, a po trzech
nast´pnych – oko∏o 6,5 mm, majàc ju˝ wówczas niemal ca∏kowicie zresorbowany woreczek ˝ó∏tkowy i nape∏nionà tylnà
komor´ p´cherza p∏awnego. Zakoƒczenie larwalnego okresu ˝ycia przypada przy d∏ugoÊci ca∏kowitej oko∏o 20 mm.
Optymalna temperatura rozwoju w okresie embrionalnym wynosi 22ºC; termiczne optimum wzrostu w larwalnym okresie ˝ycia – 25ºC, a we wczesnym okresie m∏odocianym – 22ºC.
AktywnoÊç
Strzebla b∏otna ˝yje w ma∏ych stadach. Gatunek trudny do
obserwowania w warunkach naturalnych poza okresem
tar∏a, bojaêliwy i ostro˝ny, prowadzi skryty tryb ˝ycia, przebywajàc g∏ównie wÊród g´stych skupieƒ roÊlinnoÊci wodnej. W strefie otwartej wody pojawia si´ sporadycznie.
Sposób od˝ywiania
Ryba wszystko˝erna, ma∏o wybredna co do jakoÊci i pochodzenia pokarmu, gdy˝ cz´sto wyst´puje w Êrodowiskach ubogich w pokarm. W jej diecie dominujà ˝yjàce
w wodzie larwy owadów, zw∏aszcza ochotkowatych Chironomidae, chruÊcików Trichoptera i j´tek Ephemeroptera,
a ponadto wszystkie stadia rozwojowe wodnych skorupiaków. Oprócz tego ryby konsumujà ró˝norodny pokarm roÊlinny (w tym py∏ek kwiatowy), bezkr´gowà faun´ làdowà
przypadkowo wpadajàcà do wody oraz detrytus. IntensywnoÊç ˝erowania jest zmienna sezonowo, szczyt aktywnoÊci
pokarmowej w okresie czerwiec–sierpieƒ; w zimie strzebla
b∏otna nie ˝eruje. W warunkach akwaryjnych doÊç intensywne pobieranie pokarmu obserwuje si´ ju˝ w 12ºC.
Z obserwacji laboratoryjnych wynika te˝, ˝e strzebla b∏otna
ch´tnie zjada ikr´ ryb, w tym w∏asnego gatunku.
Cechy ekologiczne
Siedliska
W kraju siedliskiem strzebli b∏otnej sà wy∏àcznie wody stojàce. Sà to bardzo ma∏e zbiorniki o powierzchni lustra wo-
230
dy od kilkudziesi´ciu lub kilkuset metrów kwadratowych
do co najwy˝ej jednego hektara, zawsze bardzo p∏ytkie
(maksymalnie do 1–1,5 m, zazwyczaj jednak tylko kilkadziesiàt centymetrów) i silnie zamulone, g´sto zaroÊni´te
roÊlinnoÊcià wodnà; znacznie cz´Êciej dystroficzne ni˝ eutroficzne. Najcz´Êciej sà to akweny naturalne, g∏ównie
zbiorniki bagienne i torfowiskowe, rzadziej ÊródleÊne jeziorka i Êródpolne oczka. Strzebla b∏otna zamieszkuje te˝
zbiorniki pochodzenia antropogennego, jak stawy, do∏y
potorfowe (torfianki) i wyrobiska powsta∏e wskutek wydobywania gliny (glinianki).
Wody zbiorników zamieszkiwanych przez strzebl´ b∏otnà
sà z regu∏y bardzo mi´kkie, majà barw´ bràzowawà i kwaÊny odczyn (pH = 5,5–6,0), charakteryzuje je ponadto
ubóstwo rozpuszczonych substancji biogennych i b´dàce
tego efektem niskie przewodnictwo elektrolityczne, rz´du
50–70ºS na cm. Wody te sà na ogó∏ dobrze natlenione.
Zbiorniki, w których wyst´puje strzebla b∏otna, sà zazwyczaj silnie zaroÊni´te przez makrofity zanurzone i o liÊciach
p∏ywajàcych z dominujàcymi zespo∏ami moczarki kanadyjskiej, rdestnicy p∏ywajàcej, a tak˝e grà˝ela ˝ó∏tego i grzybieni bia∏ych. W strefie przybrze˝nej cz´sto spotyka si´
zbiorowiska makrofitów wynurzonych, zw∏aszcza zespo∏y
pa∏ki szerokolistnej i trzciny pospolitej.
Strzebla b∏otna czasami wyst´puje jako jedyny przedstawiciel ichtiofauny, zwykle jednak towarzyszy jej karaÊ pospolity Carassius carassius. Cz´sto jest to forma g∏odowa (m. humilis) tego gatunku. Rzadziej wspó∏bytujà ze
strzeblà b∏otnà inne gatunki ryb, jak karaÊ srebrzysty Carassius auratus gibelio, s∏onecznica Leucaspius delineatus i lin Tinca tinca.
W typowych, tj. nieprzekszta∏conych przez cz∏owieka warunkach Êrodowiskowych strzebli b∏otnej nie zagra˝a
konkretny, specyficzny dla tego gatunku drapie˝nik. Dost´pne dane wskazujà jednak, ˝e wsiedlenie do zbiornika
drapie˝nych gatunków ryb mo˝e w krótkim czasie doprowadziç do ca∏kowitej zag∏ady zamieszkujàcej go populacji strzebli b∏otnej.
Stan zdrowotny krajowych populacji strzebli b∏otnej nie budzi obaw. W materia∏ach z 2002 roku tylko u niektórych
osobników spotykano nieliczne nicienie paso˝ytnicze.
Siedliska z Za∏àcznika I Dyrektywy
Siedliskowej, mogàce wchodziç w zakres
zainteresowania
Brak danych.
Rozmieszczenie geograficzne
Zasi´g wyst´powania strzebli b∏otnej na Êwiecie jest bardzo
rozleg∏y. Rozciàga si´ on mniej wi´cej od 45 do 65 stopnia
szerokoÊci geograficznej pó∏nocnej i od 15 do 145 stopnia
d∏ugoÊci wschodniej. Jest to obszar si´gajàcy od okolic ko∏a
podbiegunowego na pó∏nocy po zlewni´ jeziora Ba∏chasz na
po∏udniu i od polskiego dorzecza Odry na zachodzie po Sa-
tytu∏ rozdzia∏u (nazwaStrzelba
ryby gatunku)
b∏otna
chalin i Wyspy Japoƒskie (Hokkaido) na wschodzie. Wyst´powanie strzebli b∏otnej w obr´bie ca∏ego zasi´gu ma charakter
wyspowy. Oznacza to, ˝e tworzy ona niewielkie pod wzgl´dem
liczebnoÊci, mniej lub bardziej izolowane od innych populacje.
Mapa rozmieszczenia w Polsce
W kraju stanowiska strzebli b∏otnej znajdujà si´ obecnie na
Nizinie Mazowieckiej (województwo mazowieckie – okolice
Radzymina; 15H), Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej (województwo wielkopolskie – okolice Wolsztyna, 5I; województwo kujawsko-pomorskie – okolice W∏oc∏awka; 11G), Pojezierzu Kaszubskim (województwo pomorskie – w czworoboku Gdaƒsk–Tczew–KoÊcierzyna-Kartuzy; 8-10B-C) oraz
na Polesiu Lubelskim (województwo lubelskie – w trójkàcie
Bia∏a Podlaska–Che∏m-Lublin; 18-19I-L; mapka).
14
1
2
15
3
4
16
5
6
17
7
8
18
9
19
20
21
22
23
24
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
A
B
B
C
C
D
D
54
54
E
E
F
F
G
G
53
53
H
H
I
I
52
52
J
J
K
K
L
L
M
M
51
51
N
N
O
1
O
2
1
3
4
5
16
2
6
50
7
17
P
P
A
1Bf
a bc
e f
Bd
g h i
R
R
j k l
0
C
20 40 60 80 100km
S
S
49
Status gatunku
Na terenie kraju strzebla b∏otna podlega ochronie gatunkowej od 1983 roku (DzU 1995 Nr 13, poz. 61).
Strzebla b∏otna figuruje w Polskiej Czerwonej Ksi´dze Zwierzàt (Kr´gowce) jako gatunek krytycznie zagro˝ony.
Wyst´powanie gatunku na
terenach chronionych
Zaledwie kilka spoÊród krajowych populacji strzebli b∏otnej jest
obj´te ochronà rezerwatowà w Poleskim Parku Narodowym.
Przemiany i stan populacji w skali
kraju, potencjalne zagro˝enia
Rozwój i stan populacji
Wszystkie dost´pne dane naukowe dowodzà, ˝e rodzimym
populacjom strzebli b∏otnej zagra˝a niebezpieczeƒstwo
ca∏kowitego wygini´cia.
Pe∏nej inwentaryzacji krajowych stanowisk strzebli b∏otnej nigdy nie przeprowadzono, tote˝ wiedza naukowa na temat
Potencjalne zagro˝enia
Do g∏ównych zagro˝eƒ dla polskich populacji strzebli b∏otnej zalicza si´: nieprzemyÊlane zabiegi melioracyjne, których skutkiem jest osuszanie terenów podmok∏ych; zasypywanie ma∏ych zbiorników wodnych dla celów rolnictwa,
budownictwa itp.; wykorzystywanie ∏atwo dost´pnych
drobnych zbiorników, zw∏aszcza Êródpolnych, jako nielegalnych wysypisk Êmieci; naturalne làdowacenie terenów,
przyspieszane przez czynniki antropogenne, takie jak nawo˝enie upraw; naturalne zarastanie i wyp∏ycanie ma∏ych
i p∏ytkich zbiorników; obni˝anie si´ poziomu wód gruntowych i ÊciÊle z tym powiàzane stepowienie; zarybienia
zbiorników zamieszkiwanych przez strzebl´ b∏otnà innymi
gatunkami ryb, szczególnie drapie˝nymi.
4009
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
A
ich liczby oraz rozmieszczenia by∏a i jest fragmentaryczna.
Pomimo tego nie ulega wàtpliwoÊci, ˝e w Polsce w ciàgu
ostatnich 30 lat nastàpi∏ zanik wi´kszoÊci stanowisk tego gatunku. Do poczàtków bie˝àcego stulecia opisano ich w literaturze ∏àcznie oko∏o 80. Z tej liczby, jak szacuje si´ w 2003
roku, istnieje jedynie oko∏o 25, z których ponad po∏owa jest
zlokalizowana na Pojezierzu Kaszubskim. Nawet przy za∏o˝eniu, ˝e kilku czy nawet kilkunastu istniejàcych stanowisk
nadal nie odkryto, ca∏kowità liczb´ polskich populacji strzebli b∏otnej mo˝na okreÊliç na co najwy˝ej 30–35.
Stopieƒ zagro˝enia krajowych populacji jest zró˝nicowany.
Najmniej zagro˝one wydajà si´ niektóre spoÊród populacji znajdujàcych si´ na Pojezierzu Kaszubskim, g∏ównie
dzi´ki w∏aÊciwoÊciom terenu (silne pofa∏dowanie) i oddaleniu od dróg oraz siedzib ludzkich oraz te, które znajdujà
si´ pod ochronà na obszarze Poleskiego Parku Narodowego. W najtrudniejszej sytuacji znajdujà si´ bardzo ju˝ nieliczne populacje z szybko stepowiejàcych i intensywnie
u˝ytkowanych rolniczo terenów nizinnych (Nizina Mazowiecka, Nizina Wielkopolsko-Kujawska).
Najmniejsze krajowe populacje strzebli b∏otnej liczà tylko po
kilkaset osobników; liczebnoÊç populacji najwi´kszych, zamieszkujàcych najrozleglejsze zbiorniki, zapewne osiàga kilkanaÊcie lub w wyjàtkowych wypadkach byç mo˝e kilkadziesiàt tysi´cy ryb. Za wielkoÊç wolno ˝yjàcej krajowej populacji
tego gatunku mo˝na wi´c przyjàç kilkaset tysi´cy osobników.
W niewoli strzebla b∏otna jest hodowana jedynie w Instytucie Rybactwa Âródlàdowego w Olsztynie (Zak∏ad Rybactwa
Stawowego w ˚abieƒcu), gdzie od 2002 roku w warunkach laboratoryjnych jest utrzymywane stado podstawowe
liczàce kilkadziesiàt dojrza∏ych p∏ciowo samic i samców
oraz kilka tysi´cy m∏odocianych osobników w ró˝nym wieku. Wszystkie osobniki pochodzà ze stanowiska Kr´gulec
ko∏o Radzymina (województwo mazowieckie).
Propozycje dzia∏aƒ ochronnych
Propozycje wzgl´dem siedliska gatunku
Siedliska strzebli b∏otnej odznaczajà si´ szczególnà wartoÊcià przyrodniczà, a na ubogich w gatunki terenach rolni-
231
Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Ryby
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
4009
czych tworzà swoiste oazy. Wi´kszoÊç z nich odznacza si´
wybitnym bogactwem flory i fauny, wÊród której wyst´pujà
tak rzadkie gatunki, jak na przyk∏ad ˝ó∏w b∏otny Emys orbicularis. Zachowanie i obj´cie ochronà siedlisk strzebli b∏otnej ma fundamentalne znaczenie równie˝ dla zachowania
ró˝norodnoÊci gatunkowej na terenach przyleg∏ych.
Dzia∏ania ochronne muszà zostaç poprzedzone mo˝liwie
pe∏nà inwentaryzacjà krajowych stanowisk strzebli b∏otnej.
Pozwoli to okreÊliç dla ka˝dego z nich istniejàce i potencjalne zagro˝enia, a na tej podstawie ustaliç celowoÊç i realne
mo˝liwoÊci ochrony oraz wybraç sposób jej realizacji.
Najcenniejsze z przyrodniczego punktu widzenia siedliska
strzebli b∏otnej powinny byç zachowane w mo˝liwie niezmienionym stanie. Oznacza∏oby to mi´dzy innymi zaniechanie przeprowadzania nieprzemyÊlanych zabiegów melioracyjnych i podj´cie dzia∏aƒ w celu utrzymania odpowiedniego poziomu wód gruntowych. W uzasadnionych
wypadkach mog∏oby si´ okazaç niezb´dne przeprowadzenie zabiegów cz´Êciowego pog∏´biania szybko wyp∏ycajàcych si´ zbiorników. Siedliska te powinny zostaç obj´te
ochronà, na przyk∏ad jako u˝ytki ekologiczne, w porozumieniu z wojewódzkimi konserwatorami przyrody i lokalnymi w∏adzami samorzàdowymi.
Najcenniejsze i najbardziej obiecujàce by∏e (tj. historyczne) siedliska strzebli, zw∏aszcza te zlokalizowane na terenach chronionych, powinny staç si´ miejscem zabiegów
restytucyjnych, z wykorzystaniem hodowlanego materia∏u zarybieniowego i/lub dzikich osobników pochodzàcych z du˝ych populacji o ustabilizowanej strukturze wiekowej i p∏ciowej.
W wyjàtkowych wypadkach powinno si´ wprowadziç strzebl´ b∏otnà do wybranych zbiorników, w których wczeÊniej nigdy nie wyst´powa∏a, a w których panujà odpowiednie dla
tego gatunku warunki Êrodowiskowe. Mia∏oby to na celu
zwi´kszenie liczby krajowych stanowisk. Takie dzia∏ania by∏yby szczególnie cenne w wypadku Niziny Mazowieckiej
i Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej, gdzie ocala∏o tylko kilka
z licznych niegdyÊ populacji i gdzie wi´kszoÊç siedlisk uleg∏o
ca∏kowitej degradacji, uniemo˝liwiajàcej ich odtworzenie.
Propozycje wzgl´dem gatunku
Utrzymaç status strzebli b∏otnej jako gatunku chronionego
na obszarze ca∏ego kraju.
Ewentualny wp∏yw powy˝szego zarzàdzania na inne gatunki
Strzebla b∏otna nie ma znaczenia gospodarczego, ale
ochrona jej siedlisk jest korzystna dla ró˝norodnoÊci biologicznej zarówno Êrodowisk wodnych, w których wyst´puje,
jak i terenów przyleg∏ych.
Propozycje wzgl´dem populacji
Prowadziç hodowle zachowawcze strzebli b∏otnej w celu
wychowu materia∏u zarybieniowego przeznaczonego do
odtwarzania (restytucji) populacji, do wspomagania
232
najs∏abszych, najmniej licznych i najbardziej zagro˝onych populacji. Wszystkie te dzia∏ania muszà zak∏adaç
istnienie naturalnego genetycznego zró˝nicowania krajowych populacji do czasu zakoƒczenia badaƒ naukowych w tym zakresie.
DoÊwiadczenia i kierunki badaƒ
Jako priorytetowe nale˝y uznaç ju˝ zapoczàtkowane badania, których celem jest ustalenie mi´dzypopulacyjnych ró˝nic genetycznych u strzebli b∏otnej ze wszystkich
krajowych regionów wyst´powania. Wiedza naukowa
na ten temat jest podstawowym warunkiem podj´cia
dzia∏aƒ zarybieniowych.
Nale˝y dopracowaç metody kontrolowanego rozrodu
strzebli b∏otnej, wychowu odpowiedniej jakoÊci materia∏u
zarybieniowego oraz d∏ugotrwa∏ej hodowli stad podstawowych tego gatunku.
Monitoring naukowy
W ramach naukowego monitoringu gatunku nale˝y wziàç
pod uwag´ nast´pujàce g∏ówne parametry: stan siedlisk
i tendencje do ich zmian, ze szczególnym uwzgl´dnieniem
stosunków wodnych, liczebnoÊç populacji, stan zdrowotny
osobników, struktur´ p∏ci, p∏odnoÊç samic, sukces rozrodczy (liczebnoÊç rocznika 0+).
Najdogodniejszy okres badaƒ to pe∏nia lata u schy∏ku
okresu tar∏owego (prze∏om czerwca i lipca) oraz póêna
jesieƒ (paêdziernik).
Do oceny stanu i zmian siedliska pos∏u˝à standardowe
wyniki badaƒ podstawowych fizycznych i chemicznych
parametrów jakoÊci wody oraz fotograficzna dokumentacja stanowiska; do oceny stanu populacji – standardowe metody po∏owu ryb (kasarek, podrywka, indukcyjne urzàdzenie po∏owowe, w´dka) oraz przy˝yciowe metody badaƒ ryb w terenie; tylko badania stanu zdrowotnego i p∏odnoÊci wymaga∏yby uÊmiercania niewielkiej
liczby (10–20) osobników.
Bibliografia
GÑSOWSKA M. & REMBISZEWSKI J.M. 1967. The revision of the
subspecies of the swamp minnow Phoxinus percnurus (Pallas)
in Poland. An. Zool., 24: 305–341.
HOWES G.J. 1985. A revised synonyms of the minnow genus
Phoxinus Rafinesque, 1820 (Teleostei: Cyprinidae) with comments on its relationships and distribution. Bull. Br. Mus. nat.
Hist. (Zool.), 48: 57–74.
KAJ J. 1953. Rozprzestrzenienie i zmiennoÊç rasowa ryb z gatunku Phoxinus percnurus Pall. na terenie Polski. Pol. Arch. Hydrobiol., 1: 49–78.
KAMI¡SKI R., KORWIN-KOSSAKOWSKI M., KUSZNIERZ J.,
MYSZKOWSKI L. & WOLNICKI J. 2002. Rozród strzebli b∏ot-
tytu∏ rozdzia∏u (nazwaStrzelba
ryby gatunku)
b∏otna
KUSZNIERZ J. 2001. Strzebla b∏otna Eupallasella perenurus (Pallas, 1814). W: G∏owaciƒski Z. (red.) Polska czerwona ksi´ga
zwierzàt, PWRiL Warszawa: 301–303.
KUSZNIERZ J., WOLNICKI J., KAMI¡SKI R. & MYSZKOWSKI L.
2002. Strzebla b∏otna Eupallasella perenurus (Pallas, 1814) –
historia, zagro˝enia i perspektywy ochrony. Komun. Ryb., 2:
11–13.
LIGI¢ZA J. & WOLNICKI J. 2003. Wspó∏czesne stanowiska strzebli b∏otnej Eupallasella perenurus (Pallas) na Nizinie Mazowieckiej. Komun. Ryb., 2: 18–19.
LIGI¢ZA J. & WOLNICKI J. 2003. Nowe stanowiska strzebli b∏otnej Eupallasella perenurus (Pallas) na Mazowszu. Chroƒmy
Przyr. Ojcz., 59: 103–105.
PIOTROWSKI W. 1994. Strzebla przekopowa Moroco (=Phoxinus) percnurus w Poleskim Parku Narodowym. Chroƒmy
Przyr. Ojcz., 50: 91–93.
RADTKE G. 1995. Nowe stanowiska strzebli przekopowej Phoxinus
percnurus w województwie gdaƒskim. Komun. Ryb., 1: 26.
RADTKE G., WOLNICKI J. & KUSZNIERZ J. 2003.- Nowe stanowiska strzebli b∏otnej Eupallasella perenurus (Pallas) w województwie pomorskim. Komun. Ryb., 1: 4–5.
TANDON K. K. 1979. Age and growth of Phoxinus percnurus
(Pallas, 1811) from Poland. Zool. Pol., 27: 187–194.
WITKOWSKI A. 1992. Threats and protection of freshwater fishes
in Poland. Neth. J. Zool., 2–3: 243–259.
WOLNICKI J., KAMI¡SKI R., KORWIN-KOSSAKOWSKI M., KUSZNIERZ J. & MYSZKOWSKI L. 2004. The influence of water
temperature on laboratory-reared lake minnow Eupallasella
perenurus (Pallas) larvae and juveniles. Arch. Pol. Fish.
(w druku).
WOLNICKI J. & KUSZNIERZ J. 2003. /Strzebla b∏otna. Przyroda
Polska, 4: 20.
Jacek Wolnicki
4009
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
nej Eupallasella perenurus w warunkach laboratoryjnych. W:
Okoniewski Z., Brzuska E. (red.) Wyl´garnia 2001–2002,
Wydawnictwo IRS, Olsztyn: 53–54.
KAMI¡SKI R., KORWIN-KOSSAKOWSKI M., KUSZNIERZ J.,
MYSZKOWSKI L. & WOLNICKI J. 2002. Przebieg wczesnego
rozwoju strzebli b∏otnej Eupallasella perenurus (Pallas). Komun. Ryb., 3: 3–6.
KAMI¡SKI R., KORWIN-KOSSAKOWSKI M., KUSZNIERZ J.,
MYSZKOWSKI L. & WOLNICKI J. 2003. Wp∏yw temperatury
na wzrost i rozwój larw strzebli b∏otnej Eupallasella perenurus
(Pallas). Komun. Ryb., 3: 14–16.
KAMI¡SKI R., KORWIN-KOSSAKOWSKI M., MYSZKOWSKI L. &
WOLNICKI J. 2003. Manipulacje pokarmem ˝ywym i starterem we wczesnym podchowie strzebli b∏otnej. W: Zak´Ê Z.,
Demska-Zak´Ê K., Krzywosz T., Wolnicki J. (red.) Ryby drapie˝ne. Rozród, podchów, profilaktyka. Wydawnictwo IRS,
Olsztyn: 207–210.
KAMI¡SKI R., KUSZNIERZ J., MYSZKOWSKI L. & WOLNICKI J.
2003. First attempt at artificial reproduction with lake minnow Eupallasella perenurus (Pallas). W: Materia∏y Mi´dzynarodowej Konferencji XXth Genetic Days, 12–13.09.2002,
Brno, Rep. Czeska: 312-313.
KAMI¡SKI R., KUSZNIERZ J., MYSZKOWSKI L. & WOLNICKI J.
2004. The first attempt to artificially reproduce the endangered cyprinid lake minnow Eupallasella perenurus (Pallas).
Aquacult. Internat. (w druku).
KOTTELAT M. 1997. European freshwater fishes. Biologia, Bratislava, 52/Suppl., 5: 271 p.
KUSZNIERZ J. 1995. Wst´pna ocena aktualnego stanu polskich
populacji strzebli b∏otnej Moroco (=Phoxinus) percnurus
(Pallas, 1811). Acta. Univ. Wratisl. 1744, Prace Zoologiczne, 29: 59–69.
KUSZNIERZ J. 1996. Aktualny stan polskich populacji strzebli b∏otnej Moroco (=Phoxinus) percnurus (Pallas, 1811) i perspektywy
ich aktywnej ochrony. Zool. Pol., 41/Suppl.: 143–146.
KUSZNIERZ J. 1998. Biologia strzebli b∏otnej Moroco (=Phoxinus)
percnurus (Pallas, 1811) (Pisces, Cyprinidae). Praca doktorska, Uniwersytet Wroc∏awski, 92 p.
233