docPłynność i rentowność w zmodyfikowanym modelu Du Ponta . próba
download 
Reklamacja Transkrypt
Płynność i rentowność w zmodyfikowanym modelu Du Ponta . próba
ROCZNIKI NAUK ROLNICZYCH, SERIA G, T. PONTA 95, z. 1, 2008 P£YNNOÆ I RENTOWNOÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PRÓBA WERYFIKACJI 183 P£YNNOÆ I RENTOWNOÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PONTA PRÓBA WERYFIKACJI Joanna Bere¿nicka, Justyna Franc-D¹browska Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiêbiorstw SGGW w Warszawie Kierownik: prof. dr hab. Wojciech Ziêtara S³owa kluczowe: wskaniki rentownoci, wskaniki plynnoci, model Du Ponta, zmodyfikowany model Du Ponta Key words: profitability ratio, liquidity ratio, model Du Ponta, modified model Du Ponta S y n o p s i s: W artykule podjêto próbê zweryfikowania przydatnoci modelu Du Ponta w jego zmodyfikowanej wersji do obliczenia wskaników p³ynnoci. Próbê badawcz¹ stanowi³y spó³ki akcyjne sektora rolno-spo¿ywczego w latach 2001-2006. Stwierdzono, ¿e zmodyfikowany model Du Ponta nie pozwala na uzyskanie wskaników p³ynnoci identycznych z tymi, które mo¿na obliczyæ w tradycyjny sposób. Uznano, ¿e nie dyskwalifikuje to jednak zmodyfikowanej wersji modelu Du Ponta, wymaga jednak ostro¿noci w formu³owaniu wniosków i weryfikacji innymi metodami. WSTÊP Przedsiêbiorstwa funkcjonuj¹ce w warunkach gospodarki rynkowej oraz wzmo¿onej konkurencji zmuszone s¹ do podejmowania dzia³añ maj¹cych na celu analizê sytuacji finansowej. Ocena ta dokonywana jest w wielu p³aszczyznach, szczególnie w zakresie p³ynnoci, rentownoci, zad³u¿enia oraz efektywnoci (sprawnoci) dzia³ania. Wszystkie wymienione obszary analizy s¹ niezmiernie wa¿ne dla w³aciwego funkcjonowania jednostki. Jednak wydaje siê, ¿e na plan pierwszy wysuwaj¹ siê dwa, tj. p³ynnoæ i rentownoæ, które odgrywaj¹ szczególn¹ rolê w kszta³towaniu bie¿¹cej i przysz³ej sytuacji finansowej firmy. P³ynnoæ okrelana jako zdolnoæ do terminowego regulowania zobowi¹zañ jest postrzegana jako najwa¿niejszy element trwania przedsiêbiorstwa, chocia¿ rentownoæ informuj¹ca o wygospodarowanym zysku równie¿ dostarcza wa¿nych danych z punktu widzenia rozwoju jednostki. Do oceny sytuacji finansowej wykorzystuje siê najczêciej analizê wskanikow¹, czyli zestaw wskaników, które syntetycznie przedstawiaj¹ obraz finansowy jednostki. Wskaniki mog¹ byæ konstruowane w ró¿ny sposób i tak¿e bardziej lub mniej szczegó³owo opisywaæ zjawiska, które mia³y miejsce w jednostce. Niestety pewnym mankamentem analizy stricte wskanikowej jest brak mo¿liwoci ³¹cznego traktowania wszystkich wskaników i szukania zale¿noci miêdzy nimi. Narzêdziem wi¹¿¹cym wskaniki finansowe jest model Du Ponta [Rutkowski 2007], który w podstawowej formule koncentruje siê g³ównie na ocenie 184 J. BERE¯NICKA, J. FRANC-D¥BROWSKA rentownoci kapita³u w³asnego. Dokonuj¹c pewnych modyfikacji modelu wydaje siê byæ mo¿liwym doprowadzenie do pokazania zale¿noci miêdzy ró¿nymi obszarami dzia³alnoci jednostki. Celem opracowania jest próba weryfikacji zaproponowanego przez Kowalczyka i Kusaka [2006] zmodyfikowanego modelu Du Ponta, który uwzglêdnia powi¹zania wskaników rentownoci i p³ynnoci. METODYKA BADAÑ Materia³ ród³owy pochodzi ze sprawozdañ finansowych spó³ek akcyjnych przemys³u rolno-spo¿ywczego (15 podmiotów) notowanych na Warszawskiej Gie³dzie Papierów Wartociowych (WGPW). Analiz¹ objêto dane za lata 2001-2006. Podstaw¹ analizy by³y dane urednione. W pierwszej kolejnoci zosta³y policzone wskaniki p³ynnoci: bie¿¹cej, szybkiej i natychmiastowej, a nastêpnie wykorzystano je do obliczenia rentownoci za pomoc¹ zmodyfikowanej formu³y Du Ponta. Najczêciej spotykana postaæ piramidy wskaników Du Ponta pokazuje zale¿noci miêdzy rentownoci¹ maj¹tkow¹ a rentownoci¹ sprzeda¿y, oraz rentownoci¹ kapita³ow¹ a struktur¹ kapita³u. Ogóln¹ jego postaæ przedstawia schemat na rysunku 1 lub w postaci uproszczonego równania matematycznego: =Q 6 $ u u 6 $ .Z 52( gdzie: Zn zysk netto, A aktywa, S przychody ze sprzeda¿y, Kw kapita³ w³asny. 52( 52$ 5HQWRZQR ü u VSU]HGD \QHWWR =\VNQHWWR 6SU]HGD y 0QR QLNNDSLWDáX ZáDVQHJR :VND QLNURWDFML DNW\ZyZ 6SU]HGD 6SU]HGD y $NW\ZD RJyáHP .RV]W\ $NW\ZD FDáNRZLWH ,QQHNRV]W\ u 2GVHWNL $NW\ZD REURWRZH WUZDáH *RWyZND 3á\QQHSDSLHU\ ZDUWR FLRZH $PRUW\]DFMD 3RGDWNL 1DOH QR FL =DSDV\ Rysunek 1. Schemat analizy Du Ponta ród³o: opracowanie w³asne na podstawie [Bednarski 2007, Waniewski 1993]. P£YNNOÆ I RENTOWNOÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PONTA PRÓBA WERYFIKACJI 185 Uzupe³niaj¹c informacjê o zad³u¿eniu bie¿¹cym oraz przedstawiaj¹c rotacjê aktywów, jako relacjê obrotu aktywami i obrotu aktywami bie¿¹cymi, formu³a Du Ponta mo¿e byæ zmodyfikowana do postaci, któr¹ w formie graficznej (rys. 2) zaproponowali Kowalczyk i Kusak [2006], a w postaci równania matematycznego mo¿na j¹ zapisaæ nastêpuj¹co: 52( 6 =Q $ § .Z =G · $ u u ¨ ¸u 6 © 6 $ $ ¹ .Z $E gdzie: Ab aktywa obrotowe (bie¿¹ce), Zd poziom zad³u¿enia d³ugoterminowego Pozosta³e oznaczenia jak w poprzednim równaniu. 52( 52$ 5Q [ [ Rysunek 2. Modyfikacja wskaników typu Du Ponta ród³o: opracowanie w³asne na podstawie [Kowalczyk, Kusak 2006]. 01 [ 2$ 2$E 2$2$E :=NU :%3 2$WUZ 2= 21 23R] WRDNW\ZDWUZDáHVSU]HGD WR]DSDV\VSU]HGD WRQDOH QR FLVSU]HGD WRSR]RVWDáH$EVSU]HGD 2$E Ró¿nica zawarta w nawiasie odpowiada wskanikowi zad³u¿enia krótkoterminowego, aby jednak otrzymaæ wskanik p³ynnoci bie¿¹cej nale¿y relacjê zobowi¹zañ bie¿¹cych i aktywów odwróciæ, co w efekcie mo¿na zapisaæ w nastêpuj¹cy sposób: 2$ $ $ 52( 526 u u u 2$E =% .: czyli: 52( =Q 6 $ =E $ u u y y u 6 $ 6 2$E $ .Z gdzie: ZB poziom zobowi¹zañ bie¿¹cych, OA obrót aktywami trwa³ymi, OAb obrót aktywami obrotowymi (bie¿¹cymi). 186 J. BERE¯NICKA, J. FRANC-D¥BROWSKA Bior¹c pod uwagê fakt, ¿e iloczyn obrotu aktywami bie¿¹cymi oraz wskanika zad³u¿enia bie¿¹cego stanowi wskanik bie¿¹cej p³ynnoci, mo¿na zaryzykowaæ stwierdzenie, ¿e na rentownoæ kapita³u wp³ywa rentownoæ sprzeda¿y oraz wskanik bie¿¹cej p³ynnoci1. 52( 526 u :%3 u 01 gdzie: WBP wskanik bie¿¹cej p³ynnoci, MN mno¿nik kapita³u w³asnego. EMPIRYCZNA WERYFIKACJA ZMODYFIKOWANEGO MODELU DU PONTA Analizowane spó³ki charakteryzowa³y parametry zaprezentowane w tabeli 1, z których wynika, ¿e w badanym okresie wartoæ maj¹tku wzros³a o oko³o 50%, co mo¿e wiadczyæ o rozwoju podmiotów. Aktywa by³y finansowane w 50% kapita³em w³asnym, co z punktu widzenia bezpieczeñstwa finansowego wydaje siê zjawiskiem korzystnym. Wartoæ kapita³u w³asnego wzrasta³a na skutek systematycznego zwiêkszenia wartoci zysku (wyj¹tek stanowi³ 2001 rok). Jednoczenie wzrasta³a wartoæ zobowi¹zañ krótkoterminowych, w efekcie czego stabilna by³a struktura kapita³u. Z punktu widzenia badania p³ynnoci wa¿ne s¹ relacje pomiêdzy sk³adnikami aktywów obrotowych. Z danych (tab. 1) wynika, ¿e w analizowanym okresie nast¹pi³ niemal dwukrotny wzrost wartoci nale¿noci (z oko³o 61 do 114 mln z³), co spowodowane by³o m.in. wzrostem wartoci przychodów ze sprzeda¿y (wzrost o oko³o 30%). Znacznie mniejsz¹ dynamikê wykazywa³y zapasy oraz pozosta³e aktywa obrotowe, odpowiednio 47 i 22%. P³ynnoæ jako podstawowe kryterium oceny sytuacji finansowej przedsiêbiorstwa najczêciej oceniana jest na podstawie wskaników, których wartoci charakteryzuj¹ce badan¹ próbê zaprezentowano w tabeli 2. W badanym okresie wskaniki bie¿¹cej p³ynnoci kszta³towa³y siê na zbli¿onym poziomie, który odpowiada minimum wzorcowej wielkoci wskanika podawanej w literaturze [Sierpiñska, Jachna 2007]. Jednak nale¿y pamiêtaæ, ¿e nie ma zgodnoci, co do wielkoci progowych wskaników p³ynnoci. rodowisko finansistów podzielone jest na dwie grupy, z których jedna przyjmuje za kryterium weryfikacji wielkoci wzorcowe, a druga wskazuje na dowolnoæ interpretacyjn¹, w zale¿noci od bran¿y i pozosta³ych warunków funkcjonowania podmiotu. Tabela 1. Wybrane wyniki charakteryzuj¹ce spó³ki gie³dowe sektora rolno- spo¿ywczego w latach 2001- 2006 Wyszczególnienie Aktywa ogó³em Aktywa obrotowe Zapasy Nale¿noci Pozosta³e aktywa obrotowe Zobowi¹zania bie¿¹ce K apita³ w³asny Wynik finansowy netto Przychody ze sprzeda¿y Dane [tys. z³] w roku 2001 2002 2003 2004 2005 2006 328 294 123 734 39 893 60 868 22 973 114 129 146 446 - 5 202 516 458 3 15 2 3 6 12 3 17 8 38 583 59 604 24 991 118 147 15 6 5 3 9 10 657 5 10 9 5 0 318 494 127 505 30 955 5 7 12 4 39 426 107 246 168 059 20 559 419 027 395 148 147 787 43 802 69 705 43 280 149 406 182 975 32 520 573 296 426 178 164 050 43 999 98 656 21 395 137 683 210 697 37 759 586 429 502 591 199 894 58 593 114 289 27 012 185 734 233 200 46 350 666 365 ród³o: opracowanie w³asne. 1 Formu³ê tê Kowalczyk i Kusak zaprezentowali w formie graficznej [Kowalczyk, Kusak 2006]. P£YNNOÆ I RENTOWNOÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PONTA PRÓBA WERYFIKACJI 187 Tabela 2. Wskaniki p³ynnoci charakteryzuj¹ce spó³ki akcyjne sektora rolno- spo¿ywczego w latach 2001- 2006 Rodzaj wskanika P³ynnoæ bie¿¹ca P³ynnoæ szybka P³ynnoæ natychmiastowa Wskaniki w roku 2001 2002 2003 2004 2005 2006 1,08 0,73 0,20 1,04 0,72 0,18 1,19 0,90 0,37 0,99 0,70 0,29 1,19 0,87 0,16 1, 0 8 0,76 0,15 ród³o: opracowanie w³asne. Wskaniki szybkiej p³ynnoci w analizowanym okresie nie wykazywa³y znacznej zmiennoci, co mo¿e wiadczyæ o stabilnej sytuacji podmiotów w zakresie p³ynnoci finansowej, pomimo, ¿e ich poziom kszta³towa³ siê poni¿ej wielkoci wzorcowej [Sierpiñska, Jachna 2007, Rutkowski, 2007]. Nale¿y dodaæ, ¿e porównanie wskaników p³ynnoci bie¿¹cej i szybkiej wskazuje na stabilny poziom zapasów. Z kolei relacja miêdzy wskanikami p³ynnoci szybkiej i natychmiastowej potwierdza spostrze¿enia dotycz¹ce zmiennoci poziomu nale¿noci w kolejnych latach. Poziom wskaników p³ynnoci natychmiastowej równie¿ nie osi¹gn¹³ wielkoci progowych, ale kszta³towa³ siê na poziomie, który nie wskazywa³ na utratê p³ynnoci finansowej przez spó³ki, a wiadczyæ mo¿e o przyjêtej przez jednostki polityce w zakresie gospodarowania rodkami pieniê¿nymi i nale¿nociami. Potwierdza to podejcie drugiej grupy badaczy do interpretacji wskaników, wskazuj¹c, ¿e rekomendowane wielkoci progowe nie s¹ bezwzglêdnym wyznacznikiem oceny sytuacji finansowej przedsiêbiorstw. Rentownoæ jest obok p³ynnoci drugim wa¿nym obszarem analizy niezbêdnym w ocenie sytuacji finansowej przedsiêbiorstw. Najczêciej wykorzystuje siê do tego celu, oprócz analizy wskanikowej, analizê modelu Du Ponta. W tabeli 3 zaprezentowano parametry cz¹stkowe niezbêdne do zastosowania modelu w jego zmodyfikowanej postaci. Z liczb wynika, ¿e w analizowanym okresie nast¹pi³o zmniejszenie wielkoci mno¿nika kapita³u w³asnego przy jednoczesnej redukcji o 15% tempa obrotu aktywów ogó³em. Oznacza to, ¿e nast¹pi³ wzrost stopnia samofinansowania przy jednoczesnym wzrocie skali sprzeda¿y. Potwierdza to stwierdzenie o rozwoju spó³ek. Zmniejszeniu uleg³a tak¿e wielkoæ wskanika rotacji aktywów bie¿¹cych wskazuj¹c na realizacjê inwestycji d³ugoterminowych w spó³kach. Przedsiêbiorstwa utrzymywa³y w okresie objêtym badaniami zobowi¹zania bie¿¹ce na podobnym, stabilnym poziomie. Zadawalaj¹cym wydaje siê utrzymuj¹cy siê sta³y trend wzrostowy wskanika rentownoci sprzeda¿y w kolejnych latach. W tabeli 4 zaprezentowano zmiany stopy zwrotu z kapita³u w³asnego (ROE) oraz stopy zwrotu z aktywów ogó³em (ROA), które stanowi¹ elementy kluczowe analizy Du Ponta. W badanym okresie wskaniki Tabela 3. Wskaniki cz¹stkowe wykorzystane w zmodyfikowanym modelu Du Ponta Rodzaj wskanika Mno¿nik kapita³u w³asnego Wskanik rotacji aktywów Wskanik rotacji aktywów bie¿¹cych Wskanik zad³u¿enia zobowi¹zaniami bie¿¹cymi Wskanik rentownoci sprzeda¿y (RO S) [%] ród³o: opracowanie w³asne. Dane w roku 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2,24 1,57 4,17 0,35 - 0,01 2,01 1,62 4,15 0,37 0,02 1,90 1,32 3,29 0,34 0,05 2,16 1,45 3,88 0,38 0,06 2,02 1,38 3,57 0,32 0,06 2,16 1, 3 3 3,33 0,37 0,07 188 J. BERE¯NICKA, J. FRANC-D¥BROWSKA Tabela 4. Wskaniki rentownoci stosowane w modelu Du Ponta Wska niki RO E RO A Dane w roku 2001 2002 2003 2004 2005 2006 - 0,04 - 0,02 0,06 0,03 0 , 13 0,07 0,19 0,09 0,16 0,08 0,19 0,09 ród³o: opracowanie w³asne. rentownoci systematycznie wzrasta³y. Przy czym tempo wzrostu wskanika rentownoci kapita³u w³asnego by³o szybsze ni¿ tempo wzrostu wskanika rentownoci aktywów ogó³em. Przyczyn¹ tej sytuacji by³ szybszy wzrost wartoci zysku netto w stosunku do wzrostu stop- Tabela 5. Wskaniki cz¹stkowe i rentownoci oszacowane przy u¿yciu zmodyfikowanego modelu Du Ponta Rodzaj wskanika Dane w roku RO E RO A RO S O A/O Ab Wskanik zad³u¿enia zobowi¹zaniami bie¿¹cymi 2001 2002 2003 2004 2005 2006 - 0,02 - 0,01 - 0,01 0,38 0,35 0,04 0,02 0,02 0,39 0,37 0,11 0,06 0,05 0,40 0,34 0 , 13 0,06 0,06 0,37 0,38 0 , 16 0,08 0,07 0,40 0,37 0,15 0,07 0,06 0,39 0,32 ród³o: opracowanie w³asne. nia samofinansowania. Analiza taka nie pozwala jednak na zbadanie i ocenê zale¿noci miêdzy p³ynnoci¹ a rentownoci¹. Z tego wzglêdu w tabeli 5 zestawiono parametry charakterystyczne dla zmodyfikowanej analizy Du Ponta. Wielkoci wskaników rentownoci kapita³u w³asnego oraz aktywów ogó³em liczone zmodyfikowan¹ formu³¹ Du Ponta s¹ inne ni¿ te, które obliczono metod¹ tradycyjn¹ (tab. 4). Nie zmienia to jednak faktu, ¿e rentownoæ kapita³u w³asnego wykazywa³a ten sam trend wzrostowy. Zró¿nicowanie wskaników wzrasta wraz z wielkoci¹ ROE. Podejmowane wielokrotnie próby oszacowania stopy zwrotu z kapita³u w³asnego i aktywów ogó³em, bior¹c za podstawê obliczeñ dane pierwotne zakoñczy³y siê niepowodzeniem (potwierdzone równie¿ metod¹ ró¿nicowania2 ). Uzyskiwane przy pomocy zmodyfikowanej formu³y Du Ponta wyniki ró¿ni³y siê zdecydowanie od uzyskanych metod¹ tradycyjn¹. Dodatkowo zaproponowana formu³a nie pozwala na dojcie do postaci tradycyjnej modelu. Wskazuje to na znaczn¹ trudnoæ powi¹zania p³ynnoci i rentownoci w jednej formule. Stanowi równie¿ wyt³umaczenie rzadkich prób podejmowanych w tym zakresie. Oznacza równie¿, i¿ nie mo¿na bezkrytycznie przeprowadzaæ modyfikacji zale¿noci matematycznych. Pojawia siê równie¿ pytanie, która formu³a jest w³aciwsza. 52( 52$ 52(P 52$P Rysunek 3. Wartoci ROA i ROE oszacowane metod¹ tradycyjn¹ i zmodyfikowan¹ ród³o: opracowanie w³asne. 2 Podjêta próba weryfikacji zmodyfikowanego modelu Du Ponta z wykorzystaniem metody ró¿nicowania wskaza³a na nieprecyzyjnoæ proponowanej formu³y. 189 P£YNNOÆ I RENTOWNOÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PONTA PRÓBA WERYFIKACJI Podane zastrze¿enia nie deprecjonuj¹ wartoci zaproponowanej modyfikacji modelu Du Ponta, która z kolei jest przydatna do szczegó³owych analiz ró¿nych obszarów dzia³alnoci ze szczególnym uwzglêdnieniem p³ynnoci i rentownoci przedsiêbiorstwa. Na rysunku 3 zestawiono ROA i ROE uzyskane przy u¿yciu tradycyjnej i zmodyfikowanej formu³y Du Ponta. Problem negatywnej weryfikacji zmodyfikowanego modelu wynika z faktu, ¿e iloczyn wskaników cz¹stkowych nie równa siê wskanikowi liczonemu z wartoci pierwotnych. W zwi¹zku z powy¿szym podjêto próbê ustalenia wskaników cz¹stkowych modelu zmodyfikowanego na podstawie wielkoci bazowych modelu tradycyjnego. Wyniki obliczeñ zaprezentowano w tabeli 6. W badanym okresie cz¹stkowe wskaniki rotacji (nale¿noci, zapasów i pozosta³ych aktywów obrotowych) kszta³towa³y siê na stabilnym poziomie. Uwagê zwraca wyrany wzrost relacji nale¿noci do sprzeda¿y w 2005 i 2006 roku, jako skutek szybszego tempa wzrostu wartoci nale¿noci w stosunku do wzrostu wartoci przychodów ze sprzeda¿y. Mo¿na zaobserwowaæ równie¿ znaczne zmiany relacji wartoci pozosta³ych aktywów obrotowych i wartoci przychodów ze sprzeda¿y w 2003 i 2004 roku. Tabela 6. Wskaniki cz¹stkowe modelu zmodyfikowanego ustalone na podstawie modelu tradycyjnego Rodzaj wskanika RO E RO A Wskanik rotacji aktywów Relacja aktywów trwa³ych do sprzeda¿y Relacja nale¿noci do sprzeda¿y Relacja zapasów do sprzeda¿y Relacja pozosta³ych aktywów obrotowych do sprzeda¿y Dane w roku 2001 2002 2003 2004 2005 2006 - 0,04 - 0,02 1, 5 7 0,39 0,12 0,08 0,04 0,06 0,03 1,62 0,38 0,12 0,08 0,05 0 , 13 0,07 1,32 0,46 0 , 14 0,07 0,09 0,19 0,09 1,45 0,41 0,12 0,08 0,08 0,16 0,08 1,38 0,45 0,17 0,08 0,04 0,19 0,09 1,33 0,45 0,17 0,09 0,04 ród³o: opracowanie w³asne. W tabeli 7 zaprezentowa- Tabela 7. Wskaniki p³ynnoci ustalone na podstawie zmodyfikowanego modelu Du Ponta no wyniki obliczeñ wskaników p³ynnoci oszacowanych Rodzaj wskanika Dane w roku przy zastosowaniu zmodyfiko2001 2002 2003 2004 2005 2006 wanego modelu Du Ponta. Z P³ynnoæ bie¿¹ca 1,08 1,09 1,17 1,07 1,25 1,15 przeprowadzonych obliczeñ P³ynnoæ szybka 0,72 0,74 0,89 0,76 0,91 0,76 wynika, ¿e podobnie jak w przy- P³ynnoæ natychmiastowa 0,18 0,22 0,35 0,31 0,17 0,14 padku wskaników ROA i ROE ród³o: opracowanie w³asne. wskaniki p³ynnoci liczone za pomoc¹ procedury zmodyfikowanego modelu Du Ponta ró¿ni³y siê od wskaników liczonych metod¹ tradycyjn¹. Tak¿e w tym przypadku najwiêksze zró¿nicowanie pomiêdzy odpowiadaj¹cymi sobie wskanikami zaobserwowano w okresie, gdy stopa zwrotu z kapita³u w³asnego by³a najwy¿sza. Stanowi to potwierdzenie wczeniejszych obserwacji zwi¹zanych z trudnociami po³¹czenia w jednym modelu analizy rentownoci i p³ynnoci. Omówione zale¿noci zaprezentowano w postaci graficznej na rysunku 4. W przeciwieñstwie do kszta³towania siê wskaników rentownoci liczonych metod¹ tradycyjn¹ i zmodyfikowan¹ w przypadku wskaników p³ynnoci wystêpuje taki sam kierunek zmian niezale¿nie od sposobu liczenia wskanika (w przypadku wskaników rentownoci w 2005 roku wskaniki liczone metod¹ tradycyjn¹ wykaza³y trend spadkowy, natomiast 190 J. BERE¯NICKA, J. FRANC-D¥BROWSKA Rysunek 4. Wielkoci wskaników p³ynnoci oszacowane metod¹ tradycyjn¹ i zmodyfikowan¹ ród³o: opracowanie w³asne. 3á\QQR üELH FD 3á\QQR üV]\END 3á\QQR üQDW\FKPLDVWRZD 3á\QQR üELH FDP 3á\QQR üV]\ENDP 3á\QQR üQDW\FKPLDVWRZDP wskaniki liczone metod¹ zmodyfikowan¹ trend wzrostowy). Nale¿y zwróciæ uwagê równie¿ na fakt, ¿e wskaniki p³ynnoci bie¿¹cej obliczone z wykorzystaniem modelu Du Ponta osi¹ga³y wy¿sze wielkoci (wyj¹tek 2003 rok). W przypadku wskaników rentownoci sytuacja wygl¹da³a odwrotnie, co równie¿ potwierdza trudnoæ ³¹czenia tych dwóch sfer oceny sytuacji finansowej przedsiêbiorstwa. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Empiryczna weryfikacja zmodyfikowanego modelu Du Ponta wskaza³a na trudnoci ³¹cznego analizowania w jednym modelu wskaników p³ynnoci i rentownoci. Z szacunków wykonanych metod¹ tradycyjn¹ i zmodyfikowan¹ otrzymano zbli¿one, lecz nie jednakowe wyniki. Wskaniki rentownoci obliczone z wykorzystaniem zmodyfikowanej formu³y Du Ponta osi¹ga³aby ni¿sze wielkoci, ni¿ te obliczone w sposób tradycyjny. Dodatkow¹ ró¿nic¹ by³ kierunek ich zmian (dodatni w metodzie zmodyfikowanej, ujemny w metodzie tradycyjnej 2005 rok). Wskaniki p³ynnoci oszacowane za pomoc¹ zmodyfikowanego modelu kszta³towa³y siê na wy¿szym poziomie w stosunku do wskaników obliczonych metod¹ tradycyjn¹ (wyj¹tek stanowi³ 2003 rok). Zaprezentowane s³aboci modelu nie umniejszaj¹ jego wartoci, poniewa¿ podjêto próbê po³¹czenia p³ynnoci i rentownoci, co jest niezmiernie trudne ze wzglêdu na ró¿ne podstawy odniesienia. Rentownoæ odnosi siê bowiem do oceny zysku, natomiast p³ynnoæ do oceny mo¿liwoci pokrywania swoich zobowi¹zañ. Zaproponowane przez Kusaka i Kowalczyka rozwi¹zanie wymaga jednak weryfikacji logicznej i pog³êbienia analizy przyczynowo-skutkowej, aby doprowadziæ do jednolitoci uzyskiwanych wyników. P£YNNOÆ I RENTOWNOÆ W ZMODYFIKOWANYM MODELU DU PONTA PRÓBA WERYFIKACJI 191 LITERATURA Bednarski L. 2007: Analiza finansowa w przedsiêbiorstwie. PWE, Warszawa. Kowalczyk J., Kusak A. 2006: Decyzje finansowe firmy. Metody analizy: rentownoæ, p³ynnoæ, ryzyko, wartoæ. Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa. Rutkowski A. 2007: Zarz¹dzanie finansami. PWE, Warszawa. Sierpiñska M., Jachna T. 2004: Ocena przedsiêbiorstwa wed³ug standardów wiatowych. PWN, Warszawa. Waniewski T. 1993: Analiza finansowa przedsiêbiorstwa. Fundacja Rozwoju Rachunkowoci w Polsce, Warszawa. Joanna Bere¿nicka, Justyna Franc-D¹browska LIQUIDITY AND PROFITABILITY IN MODIFICATION OF DU PONT`S MODEL VERIFICATION TEST Summary The paper aims to verify the suitability of the Du Ponta model in its modified version to calculate the liquidity ratios. The research sample was build based on the joint stock companies from agri-sector. The analysis were conducted for the period 2001-2006. The paper argues that the modified Du Ponta model does not allow to get the liquidity ratios on the same level that those calculated in standard way. However, the results do not disqualify the verified Du Ponta model. It can be used, but the results should be carefully interpreted and verified by other methods. Adres do korespondencji: dr in¿. Joanna Bere¿nicka, dr in¿. Justyna Franc-D¹browska, Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Katedra Ekonomiki i Organizacji Gospodarstw Rolniczych Zak³ad Rachunkowoci Finansów Przedsiêbiorstw i Bankowoci ul. Nowoursynowska 166 02-787 Warszawa tel. (0 22) 593 42 14 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected]
