Ćwiczenie 6. Biologiczne badanie wód

wiczenie 6. Biologiczne badanie wód – rola bioindykatorów w okre laniu jako ci
rodowiska
Cel wicze :
Zapoznanie si z mo liwo ci monitoringu jako ci rodowiska za pomoc organizmów
ywych. Nabycie umiej tno ci rozpoznawania wybranych przedstawicieli grzybów, glonów,
pierwotniaków, nicieni, wrotków, pier cienic.
Zagadnienia teoretyczne:
1. Klasyfikacja wód zgodna z Ramow Dyrektyw Wodn (2000/60/WE). Stan ekologiczny
wód. Elementy jako ci wód
2. Charakterystyka bakterii, grzybów, glonów, pierwotniaków, nicieni, wrotków, pier cienic
i owadów
3. Tolerancja ekologiczna organizmów (prawo Lebiega, prawo Shelforda)
4. Poj cie bioindykacji
5. Saprobowo i trofizm – system saprobów Kolkwitza-Marrsona oraz metody oceny stanu
ekologicznego wód płyn cych zgodne z Ramow Dyrektyw Wodn
6. Procesu samooczyszczania wód – rola organizmów ywych
Materiały:
próbki planktonu pobrane ze zbiorników wodnych ró ni cych si przynale no ci do stref
saprobowych
Aparatura i szkło:
mikroskop wietlny, szkiełka podstawowe, szkiełka nakrywkowe
Wykonanie wiczenia:
1. Analiza planktonu metod Pantlego i Bucka
Przebieg wiczenia:
- nanie
badan próbk planktonu na szkiełko podstawowe i przykry szkiełkiem
nakrywkowym,
- ustawi wyra ny obraz przygotowanego preparatu w mikroskopie,
- przegl daj c 20 pól widzenia zlicza osobniki poszczególnych gatunków,
- okre li przynale no saprobow poszczególnych gatunków na podstawie wykazu
organizmów wska nikowych,
- przypisa zdiagnozowanym gatunkom warto
saprobowo ci „s” według danych
podanych w tabeli 1,
strefa saprobowo ci
ksenosaprobowa
oligosaprobowa
betamezosaprobowa
alfamezosaprobowa
polisaprobowa
-
Tabela 1. Warto ci saprobowo ci „s”
znak umowny strefy
warto
x
o
b
a
p
obliczy udziały procentowe poszczególnych gatunków,
przypisa poszczególnym gatunkom cz stotliwo
wzgl dn
zawartych w tabeli 2,
saprobowo ci - s
0
1
2
3
4
„h” według danych
1
Tabela 2. Warto ci cz stotliwo ci wzgl dnej „h”
liczba osobników danego gatunku w %
cz stotliwo wzgl dna – „h”
ogólnej ilo ci osobników
<1
1
1-3
2
4-10
3
10-20
5
20-40
7
40-100
9
-
uzyskane dane zestawi według przykładu podanego w tabeli 3,
gatunek
a
b
c
d
suma
-
-
Tabela 3. Analiza planktonu metod Pantlego i Bucka
liczba
osobników
10
25
25
40
100
osobniki danego
gatunku w %
10
25
25
40
100
wska nik „s”
wska nik „h”
s•h
3
2
1
2
-
3
7
7
9
26
9
14
7
18
48
obliczy warto
wska nika saprobowo ci „S” według wzoru:
s⋅h
,
S=
h
poda interpretacj obliczonego wska nika „S” tj. zakwalifikowa zbiornik, z którego
pobrano prób planktonu, do danej strefy saprobowo ci według danych przedstawionych
w tabeli 4.
Tabela 4. Okre lanie stref saprobowo ci za pomoc wska nika saprobowo ci „S”
zakres warto ci wska nika - S
zaliczenie do strefy
1,0-1,5
oligosaprobowa
1,5-2,5
betamezosaprobowa
2,5-3,5
alfamezosaprobowa
3,5-4,0
polisaprobowa
-
wymienione wy ej czynno ci powtórzy dla kolejnej próby planktonu pochodz cej ze
zbiornika o odmiennej przynale no ci do stref saprobowych.
Literatura:
1. Turoboyski L.: Hydrobiologia techniczna, Pa stwowe Wydawnictwo Naukowe,
Warszawa 1979.
2. Kocwowa E.: Biologia w ochronie zdrowia i rodowiska, Pa stwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1982.
3. Bobrowski M.M.: Podstawy biologii sanitarnej, Wydawnictwo Ekonomia i
rodowisko, Białystok 2002.
2
4. Ka ska Z., Grabi ska-Łoniewska A., Łebkowska M., Rzechowska E.: wiczenia
laboratoryjne z biologii sanitarnej. Cz
1. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej, Warszawa 1993.
5. Ka ska Z., Grabi ska-Łoniewska A., Łebkowska M., Rzechowska E.: wiczenia
laboratoryjne z biologii sanitarnej. Cz
2. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej, Warszawa 2001.
6. Krebs Ch. J.: Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebno ci,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
7. Wi ckowski S.: Ekologia ogólna, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 1998.
8. Jura C.: Bezkr gowce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
9. Ramowa Dyrektywa Wodna (2000/60/WE).
3