docNr 107 - Instytut Spraw Publicznych
download 
Reklamacja Transkrypt
Nr 107 - Instytut Spraw Publicznych
Nr 107 Analyses & Opinions Analizy i Opinie maj 2010 Ustawa o wspó³pracy rozwojowej zwiêkszy skutecznoœæ polskiej pomocy zagranicznej Piotr KaŸmierkiewicz l Cz³onkostwo w Unii Europejskiej zobowi¹zuje Polskê do zwiêkszenia nak³adów na pomoc krajom rozwijaj¹cym siê oraz wsparcie demokracji i praw cz³owieka. Obecne rozwi¹zania prawno-instytucjonalne nie pozwalaj¹ na radykalne zwiêkszenie skali pomocy (wed³ug za³o¿eñ Ministerstwa Spraw Zagranicznych – z 900 milionów z³otych w 2008 roku do 2,3 miliarda z³otych w 2010 roku). W zgodnej ocenie partnerów spo³ecznych, którzy realizuj¹ zadania pomocowe, w tym celu konieczne jest wprowadzenie rozwi¹zañ systemowych: przyjêcie ca³oœciowej ustawy i powo³anie agencji koordynuj¹cej pomoc œwiadczon¹ w ramach programów wieloletnich. l Regulacje zaproponowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w marcu 2010 roku wychodz¹ naprzeciw tym postulatom, wprowadzaj¹c rozwi¹zania stosowane od lat w krajach zachodnioeuropejskich. Kluczowe znaczenie dla poprawy koordynacji wsparcia ma koncentracja funkcji planistycznych w strukturze Ministerstwa Spraw Zagranicznych, powo³anie Polskiej Agencji Wspó³pracy Rozwojowej, odpowiedzialnej za ca³oœæ wdra¿ania pomocy, a tak¿e utworzenie cia³a doradczego przy ministrze. Tym samym za³o¿enia projektu ustawy o pomocy rozwojowej stanowi¹ dobry punkt wyjœcia szerszej debaty nad kszta³tem instytucjonalnym oraz priorytetami tematycznymi polskiej pomocy zagranicznej. l Doprecyzowania wymagaj¹ fundamentalne kwestie proceduralne. Ustawa nie okreœla kryteriów doboru krajów-biorców pomocy oraz nie wi¹¿e w wystarczaj¹cym stopniu priorytetów wsparcia z kluczowymi obszarami polityki zagranicznej, jak polityka wschodnia czy demokratyzacja i promocja praw cz³owieka. Zwiêkszenie nak³adów na pomoc wymaga tak¿e wprowadzenia nowych form wsparcia, takich jak programy wieloletnie realizowane przez wiêksze organizacje pozarz¹dowe. 2 Ustawa o wspó³pracy rozwojowej zwiêkszy skutecznoœæ polskiej pomocy zagranicznej Polska pomoc zagraniczna na rozdro¿u P olska – jeden z wiêkszych krajów cz³onkowskich Unii Europejskiej – po kilkunastu latach doœwiadczeñ jako biorca pomocy zagranicznej w coraz wiêkszym stopniu podejmuje zobowi¹zania na rzecz krajów potrzebuj¹cych wsparcia. W porównaniu z 2005 rokiem oficjalna pomoc rozwojowa Polski zwiêkszy³a siê o ponad jedn¹ trzeci¹, osi¹gaj¹c w 2008 roku poziom 897 milionów z³otych (z tego ponad 200 milionów z³otych przeznaczono w ramach programów dwustronnych, realizowanych poza systemem pomocowym Unii Europejskiej). Polska pomoc dociera do krajów na czterech kontynentach. Wsparcie pañstw s³abiej rozwiniêtych cieszy siê coraz wy¿szym poparciem spo³ecznym – o ile w grudniu 2004 roku 63% respondentów popiera³o ideê pomocy, o tyle piêæ lat póŸniej wskaŸnik poparcia wzrós³ do 83%, a odsetek przeciwników wsparcia zmala³ z 35 do 12%. G³ówn¹ instytucj¹ odpowiedzialn¹ za planowanie i wdra¿anie polskiej pomocy zagranicznej jest Ministerstwo Spraw Zagranicznych. W 2008 roku ponad po³owa œrodków pomocy dwustronnej znalaz³a siê w gestii tego resortu. Jest to uzasadnione tym, ¿e pomoc instytucjom pañstwowym, samorz¹dom i organizacjom pozarz¹dowym w krajach priorytetowych pozwala osi¹gaæ cele polskiej dyplomacji. Choæ wysokoœæ polskiej pomocy dwustronnej (201 milionów z³otych w 2008 roku) jest znacznie ni¿sza od œrodków, którymi dysponuj¹ kraje zachodnioeuropejskie o d³u¿szej tradycji polityki pomocowej, Polska odgrywa wa¿n¹ rolê jako promotor stabilnoœci, demokratyzacji i praw cz³owieka w krajach Wspólnoty Niepodleg³ych Pañstw, przede wszystkim na Ukrainie i Bia³orusi. Od 2004 roku zaznacza siê wzrost zaanga¿owania Polski we wsparcie w nowych obszarach geograficznych – w krajach Kaukazu oraz Azji Œrodkowej. Polska anga¿uje siê tak¿e w redukcjê ubóstwa i rozwój spo³eczny w wielu krajach okreœlonych jako priorytetowe w Azji (Autonomia Palestyñska, Afganistan) i Afryce (Angola, Tanzania – w latach 2007–2008). Monitoring polskiej polityki rozwojowej, prowadzony regularnie przez organizacje pozarz¹dowe, wskazuje na wiele czynników ograniczaj¹cych skutecznoœæ systemu pomocy. Po pierwsze, œrodki s¹ rozproszone miêdzy wiele krajów, zamiast koncentrowaæ siê na biorcach okreœlonych jako partnerzy strategiczni. Jak zauwa¿ono w raporcie opublikowanym przez Grupê Zagranica w 2009 roku, „[...] od momentu utworzenia systemu polskiej Oficjalnej Pomocy Rozwojowej w 2004 r. lista krajów priorytetowych nieustannie ewoluuje, a niezale¿nie od jej istnienia œrodki wydatkowane s¹ na pomoc innym, niepriorytetowym pañstwom”. Po drugie, pomoc udzielana samorz¹dom i organizacjom pozarz¹dowym nie ma charakteru d³ugofalowego, gdy¿ – w przeciwieñstwie do wielu krajów zachodnioeuropejskich – nie wypracowano wieloletnich programów pomocowych, a podstaw¹ wyboru biorców s¹ coroczne konkursy. Po trzecie, polska pomoc nie koncentruje siê w obszarach tematycznych, uznanych za strategiczne w perspektywie wieloletniej. Po czwarte, co podkreœlaj¹ polskie organizacje pozarz¹dowe, brakuje sta³ych mechanizmów konsultacji kierunków i priorytetów pomocy z partnerami spo³ecznymi. Instytut Spraw Publicznych Analizy i Opinie, 107 Ustawa o wspó³pracy rozwojowej zwiêkszy skutecznoœæ polskiej pomocy zagranicznej 3 Wzrost nak³adów na pomoc rozwojow¹ wymaga wzmocnienia instytucji pañstwa W zrost poziomu wsparcia nak³ada na instytucje krajowe, odpowiedzialne za planowanie i wdra¿anie pomocy zagranicznej, nowe obowi¹zki i wymaga przyjêcia odpowiednich rozwi¹zañ o charakterze systemowym. Polskie rozwi¹zania prawno-instytucjonalne powa¿nie odbiegaj¹ jednak od modeli stosowanych przez czo³owe kraje europejskie (przede wszystkim skandynawskie, ale tak¿e Holandiê czy Irlandiê). Brakuje tak podstawowych instrumentów polityki, jak ca³oœciowa ustawa reguluj¹ca wszystkie aspekty tematyki rozwojowej (w tym rolê Ministerstwa Spraw Zagranicznych jako organu planistycznego), odrêbna agencja koordynuj¹ca wdra¿anie wsparcia, sta³e mechanizmy konsultacji kierunków i form wsparcia przez partnerów spo³ecznych (na przyk³ad przez powo³anie cia³a doradczego), mo¿liwoœæ realizacji przez organizacje pozarz¹dowe wieloletnich programów pomocowych. Œrodowiska eksperckie i pozarz¹dowe od wielu lat zwracaj¹ uwagê na koniecznoœæ profesjonalizacji aparatu urzêdniczego, przyjêcia sta³ych i przejrzystych kryteriów naboru wykonawców dzia³añ pomocowych oraz wprowadzenia efektywnych mechanizmów kontroli jakoœci. Postulaty te spotka³y siê ze zrozumieniem w resorcie koordynuj¹cym ca³oœæ dzia³añ pañstwa w zakresie pomocy rozwojowej. Od kilku lat w Ministerstwie Spraw Zagranicznych trwa³y prace nad wypracowaniem koncepcji pomocy, stworzeniem niezbêdnych fundamentów instytucjonalnych oraz oparciem systemu pomocy na solidnych podstawach prawnych. Przyjêcie ustawy to niezbêdny warunek regulacji nowego obszaru polityki W wyniku wspomnianych prac w marcu 2010 roku Ministerstwo Spraw Zagranicznych przedstawi³o za³o¿enia do ustawy o wspó³pracy rozwojowej. Ten ca³oœciowy akt wype³ni lukê w krajowym prawodawstwie w nowym obszarze polityki, który dot¹d regulowa³y liczne ustawy, miêdzy innymi o dzia³alnoœci po¿ytku publicznego i wolontariacie, o finansach publicznych, o dzia³ach administracji rz¹dowej oraz Prawo zamówieñ publicznych. Sam fakt przyjêcia ustawy reguluj¹cej ca³oœæ kwestii pomocowych zas³uguje na uznanie, zbli¿y bowiem Polskê do praktyk wielu krajów europejskich, w których ten obszar polityki jest regulowany odrêbn¹ ustaw¹. Regulacja ustawowa zapewnia spójnoœæ dzia³añ pañstwa w tym zakresie, o czym œwiadcz¹ doœwiadczenia miêdzy innymi krajów skandynawskich (na przyk³ad zasady pomocy pañstwa duñskiego okreœla ustawa przyjêta w 1971 roku i nastêpnie wielokrotnie nowelizowana). Nale¿y siê zgodziæ z autorami projektu, ¿e uchwalenie odrêbnej ustawy z wielu powodów jest konieczne do poprawy zarz¹dzania dzia³aniami pañstwa w zakresie pomocy rozwojowej. W ustawie znajd¹ siê definicje zasad, na jakich bêdzie prowadzona Analizy i Opinie, 107 Instytut Spraw Publicznych 4 Ustawa o wspó³pracy rozwojowej zwiêkszy skutecznoœæ polskiej pomocy zagranicznej wspó³praca z krajami-biorcami pomocy, zostan¹ okreœlone dopuszczalne formy udzielanego wsparcia oraz ramy finansowania dzia³añ pomocowych. Ponadto bêd¹ wprowadzone rozwi¹zania instytucjonalne, postulowane od d³u¿szego czasu przez œrodowisko organizacji pozarz¹dowych i ekspertów – planuje siê powo³anie Polskiej Agencji Wspó³pracy Rozwojowej oraz Rady Programowej Wspó³pracy Rozwojowej. Ustawa ma szansê poprawiæ skutecznoœæ zarz¹dzania, dziel¹c kompetencje miêdzy organem koordynuj¹cym politykê rozwojow¹ (Ministerstwo Spraw Zagranicznych), w którego gestii pozosta³oby programowanie pomocy oraz wspó³praca miêdzynarodowa, i nowo utworzon¹ Polsk¹ Agencjê Wspó³pracy Rozwojowej, która przejmie pozosta³e obowi¹zki. Doœwiadczenia innych krajów europejskich wskazuj¹ jednak, ¿e nawet precyzyjne regulacje ustawowe nie gwarantuj¹ koordynacji strategii w takim systemie, jak polski, w którym pomoc zagraniczna jest wdra¿ana przez kilka resortów, a skuteczny rozdzia³ zaprogramowanych œrodków nie jest mo¿liwy bez zapewnienia wystarczaj¹cej liczby wykwalifikowanych urzêdników. Projekt wskazuje równie¿ na znaczenie „przestrzegania praw cz³owieka, promowania demokracji i spo³eczeñstwa obywatelskiego, rz¹dów prawa i zasad dobrego rz¹dzenia” jako nieodzownych celów pomocy krajom-biorcom. Ustawa tym samym stanowi podstawê do wypracowania takiego systemu pomocy rozwojowej, który pozwoli na realizacjê kluczowych priorytetów polskiej dyplomacji wobec krajów partnerskich, szczególnie wschodnich s¹siadów. Projekt w obecnym kszta³cie wymaga doprecyzowania T ym wiêkszego znaczenia nabiera precyzyjne sformu³owanie zakresu pomocy i okreœlenie zasad koordynacji wsparcia w ustawie. Za³o¿enia projektu ustawy przedstawione przez resort spraw zagranicznych nie rozwiewaj¹ wielu w¹tpliwoœci co do docelowego kszta³tu systemu pomocowego. Nale¿y wierzyæ, ¿e zapisy ustawy zostan¹ doprecyzowane w procesie konsultacji z innymi resortami oraz z organizacjami pozarz¹dowymi. W obecnym kszta³cie ustawa stanowi bowiem zaledwie punkt wyjœcia dyskusji nad priorytetami polskiej pomocy i kszta³tem instytucjonalnym systemu pomocowego. Przedstawiony dokument dostrzega problemy w realizacji rosn¹cych zobowi¹zañ Polski na arenie miêdzynarodowej i stawia jasn¹ diagnozê – to niewydolny system prawno-instytucjonalny (brak ustawy, brak strategii wieloletnich, niejasny podzia³ kompetencji resortów) stanowi podstawow¹ przeszkodê w osi¹gniêciu zamierzonego poziomu oficjalnej pomocy rozwojowej (0,33% PKB w 2015 roku). Diagnoza ta jest zgodna z opini¹ œrodowisk pozarz¹dowych. Nie jest jednak pewne, czy naszkicowane zapisy ustawy s¹ we wszystkich wypadkach najbardziej fortunne. Instytut Spraw Publicznych Analizy i Opinie, 107 Ustawa o wspó³pracy rozwojowej zwiêkszy skutecznoœæ polskiej pomocy zagranicznej 5 Ustawa powinna okreœlaæ procedury, nie zaœ definiowaæ strategiê P rzemyœlenia wymaga przede wszystkim koncepcja zakresu projektowanej ustawy. W proponowanym kszta³cie z jednej strony zawiera ona elementy strategii wieloletniej (na przyk³ad wymienia priorytety tematyczne pomocy), z drugiej zaœ strony pozostawia fundamentalne kwestie proceduralne, takie jak kryteria wyboru krajów-biorców czy dopuszczalne formy wsparcia, do okreœlenia w dokumentach strategicznych. Po pierwsze, ustawa nie ró¿nicuje kategorii krajów-biorców ze wzglêdu na ich potrzeby oraz priorytety wynikaj¹ce z polskiej polityki zagranicznej. Proponowana w tekœcie za³o¿eñ projektu ustawy definicja wspó³pracy rozwojowej traktuje dzia³ania pomocowe bardzo szeroko, w³¹czaj¹c w to zarówno redukcjê ubóstwa, propagowanie globalnego bezpieczeñstwa i ochronê œrodowiska naturalnego, jak i kwestie humanitarne oraz wsparcie demokracji i spo³eczeñstwa obywatelskiego. Nasuwa siê pytanie o spójnoœæ polskiej polityki w zakresie pomocy poszczególnym krajom – byæ mo¿e warto przeanalizowaæ dotychczasowe instrumenty wsparcia w pañstwach o kluczowym znaczeniu dla Polski (na przyk³ad Bia³oruœ czy Ukraina) i okreœliæ priorytety wsparcia dla nich w d³ugoterminowych strategiach krajowych. Po drugie, w obecnej redakcji ustawa sugeruje, ¿e podstawow¹ funkcj¹ wspó³pracy Polski na rzecz rozwoju jest osi¹ganie celów globalnej wspó³pracy rozwojowej, k³ad¹c akcent na zrównowa¿ony rozwój krajów-biorców. Wydaje siê, ¿e równie¿ te kwestie powinny byæ regulowane w strategii wieloletniej pomocy, w której wyraŸnie zostan¹ rozgraniczone priorytety pomocy o charakterze wielostronnym od wsparcia dwustronnego. Tekst projektu ustawy nie okreœla kryteriów wyboru krajów-biorców pomocy dwustronnej oraz trybu, w jakim dany kraj bêdzie zakwalifikowany do danego rodzaju pomocy, enigmatycznie stwierdzaj¹c, ¿e kraje priorytetowe zostan¹ „ka¿dorazowo definiowane w strategii i/lub programie wspó³pracy rozwojowej”. Skoro, zgodnie z projektem ustawy, wspó³praca rozwojowa ma byæ elementem polityki zagranicznej pañstwa, warto pokusiæ siê o pewne wnioski z dotychczasowej praktyki programów dwustronnych i mocniej powi¹zaæ politykê rozwojow¹ z priorytetami geograficznymi polskiej dyplomacji. Dotyczy to zw³aszcza programów na rzecz wschodnich s¹siadów, które s¹ sta³ym i unikalnym wk³adem Polski w pomoc zagraniczn¹ – zarówno w formie dwustronnej, jak i na arenie unijnej (Partnerstwo Wschodnie). Ma to szczególne znaczenie w perspektywie objêcia przez Polskê Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej w 2011 roku. Doœwiadczenia polskich organizacji pozarz¹dowych wskazuj¹ równie¿ na potrzebê wzmocnienia roli partnerów w krajach-biorcach w planowaniu priorytetów i ewaluacji skutecznoœci polskiej pomocy. Jest to zgodne ze stanowiskiem konsorcjum PASOS – zrzeszaj¹cym 44 niezale¿ne instytuty badawcze, reprezentuj¹ce miêdzy innymi regiony Wspólnoty Niepodleg³ych Pañstw i Ba³kanów – wyra¿onym Analizy i Opinie, 107 Instytut Spraw Publicznych 6 Ustawa o wspó³pracy rozwojowej zwiêkszy skutecznoœæ polskiej pomocy zagranicznej w lutym 2010 roku, w którym podkreœla siê koniecznoœæ wspierania dialogu instytucji Unii Europejskiej oraz podmiotów z krajów cz³onkowskich Wspólnoty ze spo³eczeñstwami krajów-biorców1. Szczególnie partnerzy spo³eczni zwracaj¹ uwagê na potrzebê wzmacniania poczucia w³asnoœci projektów przez konsekwentne w³¹czanie sektora obywatelskiego w krajach-biorcach w proces konsultacji celów i metod wsparcia, tak aby europejskie programy pomocowe wpisywa³y siê w lokalne programy reform oraz pokrywa³y siê z priorytetami wyra¿anymi przez miejscowe organizacje pozarz¹dowe. Po trzecie, za³o¿enia do projektu ustawy nie odpowiadaj¹ na pytania stawiane przez partnerów spo³ecznych, a dotycz¹ce mo¿liwoœci wyodrêbnienia kategorii strategicznych partnerów instytucjonalnych i wydatkowania œrodków na podstawie programowej oraz w perspektywie wieloletniej. W trakcie debaty nad kierunkami rozwoju polskiego systemu pomocowego z wielu stron podnoszono argument, ¿e wzrost nak³adów na pomoc stawia pod znakiem zapytania sensownoœæ przekazywania organizacjom pozarz¹dowym ca³oœci œrodków za poœrednictwem procedury konkursowej oraz w rozbiciu na projekty trwaj¹ce nie d³u¿ej ni¿ rok. Warto rozwa¿yæ wyodrêbnienie w ustawie osobnej œcie¿ki wsparcia dla du¿ych, sprawdzonych partnerów spo³ecznych, którzy maj¹ niezbêdne podstawy instytucjonalne (zasoby kadrowe, przejrzysty system ksiêgowoœci, mechanizmy kontroli wewnêtrznej). W wielu krajach zachodnioeuropejskich przynajmniej jedna czwarta pomocy rozwojowej jest alokowana za poœrednictwem organizacji pozarz¹dowych, a w kilku pañstwach (Holandia, Norwegia) znaczna czêœæ œrodków trafia do zaledwie kilku najwiêkszych organizacji pozarz¹dowych. Bior¹c pod uwagê deklarowany wzrost nak³adów z bud¿etu pañstwa na pomoc zagraniczn¹, rozwi¹zanie to nie musi oznaczaæ uszczuplenia œrodków dostêpnych w formie konkursów dla pozosta³ych partnerów spo³ecznych. Potrzeba œcis³ej wspó³pracy miêdzy Ministerstwem Spraw Zagranicznych a Polsk¹ Agencj¹ Wspó³pracy Rozwojowej R ozdzia³ funkcji planistycznych (pozostawionych w gestii Ministerstwa Spraw Zagranicznych) od wdro¿eniowych (przejêtych przez planowan¹ Polsk¹ Agencjê Wspó³pracy Rozwojowej) to standardowe rozwi¹zanie stosowane w wielu krajach europejskich. Skutecznoœæ dzia³ania agencji w du¿ej mierze bêdzie zale¿eæ od zapewnienia odpowiednich kadr, zarówno pod wzglêdem iloœciowym, jak i jakoœciowym. Ustawa przewiduje nabór konkursowy na stanowiska w agencji, nie wy³¹czaj¹c dyrektora jednostki. Doœwiadczenia krajów europejskich sugeruj¹ potrzebê silniejszego osadzenia agencji w strukturze Ministerstwa Spraw Zagranicznych, czemu mog³oby s³u¿yæ upowa¿nienie jednego z sekretarzy stanu w resorcie do sprawowania bezpoœredniego nadzoru nad agencj¹ – zwiêkszy³oby to miêdzy innymi presti¿ tej jednostki w ramach resortu. Ponadto warto siê zastanowiæ nad wykorzystaniem poten1 A new beginning? Democracy support in EU external relations under the Lisbon Treaty, PASOS: Praga, 15 lutego 2010, dostêpne na stronie: http://www.pasos.org/content/download/59552/229795/file/PASOS_ISP_EEASLisbontreaty15 feb10.pdf Instytut Spraw Publicznych Analizy i Opinie, 107 Ustawa o wspó³pracy rozwojowej zwiêkszy skutecznoœæ polskiej pomocy zagranicznej 7 cja³u kadrowego istniej¹cego Departamentu Wspó³pracy Rozwojowej przez bezpoœrednie w³¹czenie odpowiednich jednostek w struktury agencji. Dopracowania wymaga tak¿e kwestia realizacji przez ministra spraw zagranicznych funkcji koordynuj¹co-monitoruj¹cych w zakresie dzia³añ innych resortów pañstwa na rzecz wspó³pracy rozwojowej. Zadania te zosta³y zapisane w ustawie o dzia³ach administracji rz¹dowej, projektowana ustawa nie wprowadza jednak efektywnych mechanizmów ich realizacji. Nie wystarczy obietnica oparcia wspó³pracy miêdzyresortowej na katalogu celów definiowanych w ustawie, a nastêpnie precyzowanych w strategii, której kszta³t bêdzie konsultowany z innymi resortami oraz sektorem pozarz¹dowym na forum Rady Programowej Wspó³pracy Rozwojowej. Konieczne wydaje siê okreœlenie zakresu, kryteriów i form monitoringu realizowanej pomocy przez ministra spraw zagranicznych. Warto siê zw³aszcza zastanowiæ nad utworzeniem w strukturze agencji jednostki odpowiedzialnej za zbieranie informacji o dzia³aniach pomocowych prowadzonych przez inne resorty, analizê spójnoœci dzia³añ z przyjêtymi dokumentami programowymi oraz wsparcie merytoryczne w zakresie wypracowania nowych modeli wspó³pracy miêdzyresortowej zgodnie z praktykami miêdzynarodowymi. Podsumowanie P odsumowuj¹c, projekt za³o¿eñ ustawy nale¿y przyj¹æ z satysfakcj¹ jako przyczynek do wypracowania nowoczesnego systemu pomocowego, a decyzjê o przekazaniu komponentu wdro¿eniowego agencji trzeba uznaæ za w³aœciw¹. Zapisy ustawy wymagaj¹ jednak dopracowania, tak aby zapewniæ skuteczn¹ realizacjê zadañ ministerstwa oraz stworzyæ podstawy do wypracowania strategii pomocowych, które szczegó³owo okreœl¹ priorytety, formy i zasiêg geograficzny pomocy. Analizy i Opinie, 107 Instytut Spraw Publicznych 8 Ustawa o wspó³pracy rozwojowej zwiêkszy skutecznoœæ polskiej pomocy zagranicznej Piotr KaŸmierkiewicz jest politologiem, ekspertem Programu Migracji i Polityki Rozwojowej Instytutu Spraw Publicznych, autorem i redaktorem opracowañ na temat polskiego systemu wsparcia demokracji, prawodawstwa i polityki migracyjnej w Polsce i krajach s¹siednich oraz integracji cudzoziemców w Polsce. Analizy i Opinie nr 107, maj 2010 „Analizy i Opinie” – seria kilkustronicowych analiz dotycz¹cych wa¿nych tematów dla Polski i Europy. W ten sposób Instytut Spraw Publicznych chce aktywnie w³¹czyæ siê w debatê publiczn¹ – pokazywaæ istotne problemy, czêsto nieobecne w polskiej i ogólnoeuropejskiej debacie, oraz proponowaæ konkretne rozwi¹zania. Tematyka poruszana w „Analizach i Opiniach” obejmuje zagadnienia zwi¹zane m.in. z integracj¹ europejsk¹, polityk¹ spo³eczn¹, edukacj¹, administracj¹ publiczn¹, polityk¹ migracyjn¹ i polityk¹ wschodni¹. Seria „Analizy i Opinie” publikowana jest przy wsparciu Trust for Civil Society in Central and Eastern Europe. Copyright by Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2010. Przedruk materia³ów Instytutu Spraw Publicznych w ca³oœci lub czêœci mo¿liwy jest wy³¹cznie za zgod¹ Instytutu. Cytowanie oraz wykorzystanie danych empirycznych dozwolone jest z podaniem Ÿród³a. Redaktor serii: dr Jacek Kucharczyk Koordynator serii: Rafa³ Za³êski, e-mail: [email protected] Instytut Spraw Publicznych Adres: Instytut Spraw Publicznych ul. Szpitalna 5 lok. 22, 00-031 Warszawa tel. 22 556 42 60, fax 22 556 42 62 e-mail: [email protected], www.isp.org.pl Analizy i Opinie, 107
