docFilozofia, Socjologia, Wyk[PleaseinsertPrerenderUnicode{Ĺ
download 
Reklamacja Transkrypt
Filozofia, Socjologia, Wyk[PleaseinsertPrerenderUnicode{Ĺ
Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Artur Machlarz 2011-10-01 Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Tematyka wykładu 1 Metafora jaskini 2 Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem materialnym Matematyczne uporządkowanie świata materialnego 3 Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? 4 Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei 5 Etyczne uzasadnienie teorii idei Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy... Relatywizm etyczny 6 Sokrates 7 Etyka Platona Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Metafora jaskini Rysunek: Ilustracja metafory jaskini - źródło (po małej modyfikacji): http://teachers.brg-schoren.ac.at. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Metafora jaskini Kluczowe elementy obrazu: Zakuci w kajdany ludzie na dnie jaskini. Cienie na ścianie jaskini. Przedmioty, które rzucają cienie. Ognisko i słońce. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Metafora jaskini Metafora jaskini jest doskonałą ilustracją teorii idei Platona. Możemy w niej odkryć: strukturę rzeczywistości, Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Metafora jaskini Metafora jaskini jest doskonałą ilustracją teorii idei Platona. Możemy w niej odkryć: strukturę rzeczywistości, najważniejsze własności idei i świata materialnego, Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Metafora jaskini Metafora jaskini jest doskonałą ilustracją teorii idei Platona. Możemy w niej odkryć: strukturę rzeczywistości, najważniejsze własności idei i świata materialnego, relację między nimi, Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Metafora jaskini Metafora jaskini jest doskonałą ilustracją teorii idei Platona. Możemy w niej odkryć: strukturę rzeczywistości, najważniejsze własności idei i świata materialnego, relację między nimi, opis ludzkiej sytuacji poznawczej. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem materialnym Matematyczne uporządkowanie świata materialnego Struktura rzeczywistości Cienie symbolizują świat materialny - zależny od tego, czego są cieniami. Za plecami “kajdaniarzy” znajduje się świat bardziej rzeczywisty niż cienie: świat wzorców, idei. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem materialnym Matematyczne uporządkowanie świata materialnego Struktura rzeczywistości Cienie symbolizują świat materialny - zależny od tego, czego są cieniami. Za plecami “kajdaniarzy” znajduje się świat bardziej rzeczywisty niż cienie: świat wzorców, idei. Platońska ontologia ma charakter dualistyczny: istnieją dwie różne formy rzeczywistości (materialna i idealna). Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem materialnym Matematyczne uporządkowanie świata materialnego Dualistyczna struktura rzeczywistości Na przykład, zdaniem Platona, istnieje nieskończenie wiele osobników należących do gatunku ludzkiego (przedmiotów należących do świata materialnego) i jednocześnie istnieje jedna idea człowieka. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem materialnym Matematyczne uporządkowanie świata materialnego Dualistyczna struktura rzeczywistości Na przykład, zdaniem Platona, istnieje nieskończenie wiele osobników należących do gatunku ludzkiego (przedmiotów należących do świata materialnego) i jednocześnie istnieje jedna idea człowieka. UWAGA: nie należy świata idei identyfikować z ideami w sensie pojęć lub myśli. Świat idei to świat niematerialny, niezależny od świata materialnego i od naszego myślenia. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem materialnym Matematyczne uporządkowanie świata materialnego Cechy świata materialnego Cienie są zależne od przedmiotów, które je rzucają - świat materialny nie jest niezależny od świata idei. Cienie rzucane przez światło ogniska są migotliwe i nietrwałe - taki jest też cały świat materialny. Cienie nie mówią nam całej prawdy o przedmiotach, których są cieniami - rzeczy materialne nie stanowią całej prawdy o rzeczywistości. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem materialnym Matematyczne uporządkowanie świata materialnego Cechy świata idei Świat przedmiotów rzucających cienie to świat idei. Przedmioty rzucające cienie są bardziej rzeczywiste niż same cienie idee są bardziej rzeczywiste niż rzeczy materialne. Przedmioty rzucające cienie są niezależne od istnienia cieni - idee nie zależą od świata materialnego. Świat idei jest wieczny i niezmienny - zmienne i skończone są tylko cienie, czyli przedmioty świata materialnego. Idee są doskonałymi wzorcami świata cieni. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem materialnym Matematyczne uporządkowanie świata materialnego Świat idei jest przyczyną świata materialnego Jaka jest relacja między światem idei i światem materialnym? Przedmioty rzucające cienie (idee) są warunkiem istnienia cienia idee są przyczynami istnienia przedmiotów materialnych. Idee decydują także o własnościach rzeczy materialnych - kształt przedmiotu rzucającego cień decyduje o kształcie cienia. Przedmioty materialne nie są jednak adekwatnym odbiciem idei cień nigdy nie odwzorowuje przedmiotu w pełni. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem materialnym Matematyczne uporządkowanie świata materialnego Świat idei jest przyczyną świata materialnego Jaka jest relacja między światem idei i światem materialnym? Przedmioty rzucające cienie (idee) są warunkiem istnienia cienia idee są przyczynami istnienia przedmiotów materialnych. Idee decydują także o własnościach rzeczy materialnych - kształt przedmiotu rzucającego cień decyduje o kształcie cienia. Przedmioty materialne nie są jednak adekwatnym odbiciem idei cień nigdy nie odwzorowuje przedmiotu w pełni. Według Platona ani istnienia, ani własności przedmiotów materialnych nie jesteśmy w stanie wyjaśnić bez odwołania się do rzeczywistości pozamaterialnej. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem materialnym Matematyczne uporządkowanie świata materialnego Hierarchia idei Przedmioty świata materialnego są niedoskonałym odbiciem idei. Każdy przedmiot materialny może być odbiciem większej lub mniejszej ilości idei. Każda idea może być odzwierciedlana przez więcej lub mniej przedmiotów. Im więcej przedmiotów materialnych jest odzwierciedleniem idei, tym idea jest bardziej doskonała, bo jest wtedy bardziej ogólna. Świat idei jest zatem hierarchicznie uporządkowany a zasadą tego porządku jest stopień ogólności idei. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem materialnym Matematyczne uporządkowanie świata materialnego Co dobrego i pięknego jest w każdej rzeczy materialnej? Słońce w metaforze jaskini symbolizuje ideę najwyższą - ideę Dobra i Piękna. Każda rzecz materialna jest zatem w pewnym sensie dobra i piękna. Co to oznacza? Doskonałe jest to, co jest stałe, niezmienne. Takie walory posiadają w świecie materialnym jego własności matematyczne - są one niezależne od czynników subiektywnych. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Czy możemy poznać idee? Wiedza prawdziwa nie może być identyfikowana z poznaniem świata cieni, czyli świata materialnego: zmysły zatem nie dostarczają nam wiedzy prawdziwej. Wiedza w sensie ścisłym dotyczyć ma idei. Czy idee można poznać? Idee są poznawalne, ale zmysły nie mogą być podstawą poznania idei (z obserwacji n-ilości ludzi, nie możemy wnioskować o idei człowieka). Idee można poznać tylko dzięki rozumowi. Wiedza o ideach jest wiedzą wrodzoną lecz zapomnianą. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Historyczna geneza teorii idei Teoria bytu Parmenidesa - teoria idei Platona jest rozwinięciem teorii bytu Parmenidesa Atomizm Demokryta - wg Platona przez odwołanie się do rzeczywistości materialnej, nie wyjaśnimy jej samej. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy... Relatywizm etyczny Szkoła sofistyczna - ogólne informacje Ruch sofistyczny miał charakter zarówno teoretyczny jak i praktyczny. Sofiści nie zajmowali się badaniem przyrody a tylko kwestiami związanymi z etyką, funkcjonowaniem państwa, stanowieniem prawa itp. Założycielem szkoły sofistycznej był Protagoras z Abdery. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy... Relatywizm etyczny Etyczny sens zasady Protagorasa Podstawowa zasada Protagorasa i nurtu sofistycznego: człowiek jest miarą wszechrzeczy Zgodnie z tą zasadą, człowiek decyduje o tym, co jest dobre a co złe, sprawiedliwe lub niesprawiedliwe. Nie istnieje żadna zewnętrzna instancja, która decydowałaby o tym, co musimy uznać za dobre lub złe. Prawo zatem, które decyduje o stosunkach międzyludzkich w państwach ma charakter jedynie umowny. Nie istnieje żadnego rodzaju prawo naturalne. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy... Relatywizm etyczny Relatywizm a dogmatyzm i fundamentalizm Stanowisko sofistów określa się często jako relatywistyczne: skoro prawo ma charakter umowny, to dozwolone są różne, także sprzeczne umowy w różnych społeczeństwach; nie możemy żadnej z umów uznać za lepszą lub gorszą, bo nie mamy żadnego punktu odniesienia, żeby stwierdzić, która jest lepsza; to co możemy robić, to tylko przekonać kogoś do swojego stanowska, a nie udowodnić poprawność sądu etycznego. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Etyka Sokratejska Rysunek: Sokrates - postać na poły mityczna, stanowiąca jednak istotny punkt zwrotny w filozofii starożytnej. Nauczyciel Platona. Nie pozostawił żadnych pism i stąd trudności z rekonstrukcją jego poglądów. Znamy je przede wszystkim z pism Platona, który swoje własne poglądy wkłada w dialogach w usta Sokratesa. Odróżnienie, co stanowi dokonanie Platona, a co Sokratesa, jest czasami trudne. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Etyka Sokratejska Sokrates był oponentem sofistów. W przeciwieństwie do nich uważał, że: prawa nie powinny opierać się tylko na zgodzie większości; istnieje bowiem prawda o rzeczach takich jak “sprawiedliwość”, “dobro”, “zło” itp. zadaniem każdego człowieka jest dotarcie do tej prawdy (intelektualizm etyczny w etyce indywidualnej). Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Etyka Platona Platon zgadzał się z Sokratesem w jego krytyce nurtu sofistycznego. Platon dzięki teorii idei zyskuje podstawę teoretyczną dla hipotezy o istnieniu prawa naturalnego. To nie człowiek bowiem decyduje o tym, co jest np. sprawiedliwe, ale treść idei sprawiedliwości. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Etyka Platona Platon zgadzał się z Sokratesem w jego krytyce nurtu sofistycznego. Platon dzięki teorii idei zyskuje podstawę teoretyczną dla hipotezy o istnieniu prawa naturalnego. To nie człowiek bowiem decyduje o tym, co jest np. sprawiedliwe, ale treść idei sprawiedliwości. Ta idea jest wieczna i niezmienna. Zatem dla każdego, zawsze i wszędzie, sprawiedliwe powinno być dokładnie to samo. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Etyka Platona Platon zgadzał się z Sokratesem w jego krytyce nurtu sofistycznego. Platon dzięki teorii idei zyskuje podstawę teoretyczną dla hipotezy o istnieniu prawa naturalnego. To nie człowiek bowiem decyduje o tym, co jest np. sprawiedliwe, ale treść idei sprawiedliwości. Ta idea jest wieczna i niezmienna. Zatem dla każdego, zawsze i wszędzie, sprawiedliwe powinno być dokładnie to samo. To przekonanie stanowi podstawę pod konstrukcję np. teorii państwa idealnego. Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei Metafora jaskini Struktura rzeczywistości w koncepcji Platona Czym jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? Historyczna geneza i uzasadnienie Platońskiej teorii idei Etyczne uzasadnienie teorii idei Sokrates Etyka Platona Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań! Artur Machlarz e-mail: [email protected] www: http://www.uni.opole.pl/∼machlarz Artur Machlarz Filozofia, Socjologia, Wykład IV - Platońska teoria idei
