1 Halina Michalak 29 października 2006 roku zmarła

Halina Michalak
1936 – 2006
29 października 2006 roku zmarła nieoczekiwanie Halina (Alina) Michalak, pracownik
Oddziału Starych Druków BUW w latach 1958-1971. Niecały miesiąc wcześniej widziałyśmy
Ją na pogrzebie śp. Ewy Truskolaskiej i zapewne nikt nie przypuszczał, Ŝe w tak krótkim
odstępie czasu przyjdzie nam pisać kolejny nekrolog. śadna z osób zatrudnionych obecnie w
Gabinecie Starych Druków nie pracowała razem z Panią Aliną. Tym trudniej jest napisać
wspomnienie o Zmarłej dysponując jedynie sprawozdaniami z pracy i nielicznymi opiniami
ówczesnej kierowniczki Oddziału Krystyny Niklewiczówny. JuŜ 4 listopada 1959 r., czyli rok
po rozpoczęciu pracy zawodowej, we wniosku o nagrodę czytamy: „Mgr Michalakówna jest
pracownikiem młodym i stosunkowo świeŜym bibliotekarzem, ale odznacza się prawdziwą
inteligencją, inicjatywą, a przy tym wzorowym stosunkiem do pracy”. W comiesięcznych
sprawozdaniach Pani Aliny pojawiają się takie czynności jak katalogowanie starych druków,
melioracja katalogu alfabetycznego oraz kartotek pomocniczych, skontrum najstarszej części
zbiorów (sygn. 28...), itp. Efektem końcowym melioracji tzw. sali 28 miał być drukowany
katalog poloników XVI w. Praca ta niestety nie została ukończona. Od samego początku,
czyli od 1959 r. była członkiem zespołu kierowanego przez dr Marię Sipayłło, zajmującego
się badaniami proweniencyjnymi. Prowadziła takŜe szkolenia z zakresu ksiąŜki historycznej
dla studentów bibliotekoznawstwa i bibliotekarzy – kandydatów do egzaminu na
bibliotekarza dyplomowanego. Zajmowała się działalnością informacyjną (kwerendy) i
popularyzatorską (pokazy dla gości zagranicznych, wystawy).
Doskonaliła swoje umiejętności na szeregu kursach. Przez kilka lat brała udział w
ćwiczeniach z dziedziny paleografii i bibliografii, przeszła kilkunastogodzinne szkolenie z
zakresu konserwacji ksiąŜki zabytkowej, a takŜe uczęszczała na lektoraty języka łacińskiego,
angielskiego i niemieckiego. Corocznie, wraz z innymi pracownikami Oddziału wyjeŜdŜała
na kilkudniowe staŜe do róŜnych bibliotek w Polsce. W sierpniu 1964 r. awansowała na
stanowisko starszego bibliotekarza. Bardzo wcześnie, bo juŜ w 1962 r. zdała z bardzo dobrym
wynikiem egzamin na bibliotekarza dyplomowanego, chociaŜ awans na adiunkta
bibliotecznego uzyskała - jak to było wówczas praktykowane - dopiero cztery lata później,
1 VI 1968 r.
Pani Alina przez wiele lat zastępowała swoją przełoŜoną podczas jej nieobecności,
współuczestniczyła przy sporządzaniu rocznych sprawozdań i planów pracy, itp. Była
przygotowywana do objęcia w przyszłości funkcji kierownika Oddziału. Niestety dnia 31
marca 1971 r., na własne Ŝądanie (po przeszło 12 latach) przeszła do Biblioteki Instytutu
Historycznego UW. Jak napisała wówczas w sprawozdaniu rocznym p. Niklewiczówna „była
pracownicą dobrze wprowadzoną we wszystkie prace Oddziału, toteŜ jej odejście jest wielką
stratą, którą niełatwo będzie powetować”.
H. Michalak pisała niewiele, widocznie ta część działalności zawodowej nie była jej mocnym
punktem. Miała jednak jakieś plany naukowe, na co wskazuje uczestnictwo w seminarium
doktoranckim, a pod koniec lat sześćdziesiątych w zebraniach naukowych Inst. Historii
(poświęconych historii arian) i Inst. Badań Literackich (z zakresu literatury staropolskiej). Z
prac opublikowanych warto wymienić krótki artykuł Druk ulotny jako narzędzie integracji
politycznej państwa, który ukazał się w czasopiśmie Odrodzenie i Reformacja w Polsce (t. 28,
1983) oraz wykazy bibliografii do Akt synodów róŜnowierczych w Polsce (t. 1, 1966; t. 2
1972) i wydawnictwa albumowego Polskie superexlibrisy XVI-XVIII wieku w zbiorach
Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie (1988) - wynik wieloletniej współpracy z dr Marią
Sipayłło.
(Marianna Czapnik)
1
3 listopada poŜegnaliśmy na cmentarzu w Makowie Mazowieckim naszą wieloletnią Szefową
starszego kustosza dyplomowanego mgr Halinę Michalak. Z wykształcenia historyk
zawodowo związała się z bibliotekarstwem. Po ukończeniu studiów na Wydziale
Historycznym UW podjęła pracę w Bibliotece Uniwersyteckiej, w Oddziale Starych Druków.
Stąd w 1971 r, przeszła do Biblioteki Instytutu Historycznego i w 1972 r. została jej
kierowniczką. Funkcję tę pełniła do swojego przejścia na emeryturę 31 grudnia 2001 r.
Przez prawie 30 lat kierowała jedną z największych placówek tego typu w Polsce. Bardzo
dobrze znała potrzeby i oczekiwania pracowników i studentów Instytutu. DąŜyła do pełnego
ich zaspokajania. Biblioteka cieszyła się uznaniem i w Instytucie i środowisku
bibliotekarskim UW. Była pierwszą biblioteką zakładową, do której BUW kierował
studentów bibliotekoznawstwa na praktyki. Była to w olbrzymiej mierze zasługa H.
Michalak, jej umiejętności kierowania zespołem. Była niezwykle wymagająca, przede
wszystkim od siebie, ale takŜe oczywiście od współpracowników. Szczególną wagę
przywiązywała do stylu i jakości pracy. Nie tolerowała najdrobniejszych nawet błędów i
uchybień formalnych i merytorycznych. Jednocześnie była wobec koleŜanek i kolegów
lojalna i Ŝyczliwa. Nieraz słuŜyła dyskretną pomocą, w sytuacjach konfliktowych stawała w
ich obronie.
H. Michalak była niezwykle pracowita i bez cienia przesady moŜna Ją nazwać tytanem pracy.
Gruntowna wiedza bibliotekarska, poczucie odpowiedzialności zmuszały Ją do wyraŜania
opinii i podejmowania nie zawsze popularnych i oczekiwanych decyzji. Powodowało to
nierzadko spięcia i konflikty. Mimo to, cieszyła się autorytetem i szacunkiem. Wyznając
„tradycyjny” model bibliotekarstwa była zawsze otwarta na unowocześnianie i usprawnianie
pracy biblioteki. Biblioteka Instytutu Historycznego jako pierwsza w Uniwersytecie
wprowadziła w połowie lat 80. opracowanie alfabetyczne ksiąŜek wg nowej instrukcji, zaś w
1997 r., jako jedna z pierwszych spośród bibliotek zakładowych UW, przystąpiła do
katalogowania komputerowego w systemie VTLS.
H. Michalak udzielała się takŜe w środowisku bibliotecznym UW. W końcu lat 70. była
współautorką memoriału o stanie i sytuacji sieci bibliotecznej UW powstałego w gronie kilku
kierowników bibliotek zakładowych i złoŜonego ówczesnym władzom uczelni. Była teŜ
kilkakrotnie członkiem Rady Bibliotecznej i jej komisji.
Swoje doświadczenie zawodowe i organizacyjne wykorzystała H. Michalak przy
organizowaniu w 1976 r. Biblioteki Ośrodka Studiów Amerykańskich UW.
W latach 90. tworzyła i była wieloletnim dyrektorem Biblioteki Głównej im. A. Bartnickiego
Akademii Humanistycznej im. A. Gieysztora w Pułtusku.
Mimo wielu obowiązków i pracy nie zrezygnowała ze swoich zainteresowań historycznych.
Pracowała m. in. nad drukami ulotnymi w czasach Zygmunta III. W ramach tematu
węzłowego poświęconego świadomości państwowej i narodowej uczestniczyła w pracach
zespołu zajmującego się staropolską kulturą polityczną.
Patrząc z dzisiejszej perspektywy na Ŝycie H. Michalak moŜna powiedzieć, Ŝe największą Jej
pasją była przede wszystkim praca. śyła pracowicie i intensywnie. I „ślad swoich stóp”
zostawiła w wielu miejscach.
Kontakty z H. Michalak po Jej odejściu z Biblioteki siłą rzeczy uległy rozluźnieniu.
Sprowadzały się głównie do rozmów telefonicznych i okazjonalnych, przypadkowych i
krótkich spotkań. Całe tygodnie spędzała w Pułtusku. Byliśmy, mimo to, świadomi, Ŝe jest, Ŝe
moŜna do Niej w kaŜdej chwili zadzwonić.
Rozmawiałam z Nią w sobotę (28 października), obiecała, Ŝe zadzwoni. Następnego dnia
zatelefonowałam do Niej, juŜ nie podniosła słuchawki.
Odeszła tak nagle…
(Marta Pietrusiewicz, Biblioteka Inst. Historycznego)
2