wyniki 2-letniej obserwacji - Dental Tribune International
Transkrypt
wyniki 2-letniej obserwacji - Dental Tribune International
Badania _ Zastosowanie implantów Wieloośrodkowe badanie prospektywne dotyczące zastosowania implantów MG-Osseous – wyniki 2-letniej obserwacji Autorzy _ dr Eduardo Serrano, dr Rafael Martín-Granizo Ryc.1_Wykres kołowy pokazujàcy stan higieny jamy ustnej pacjentów bioràcych udział w badaniu. Ryc. 2_Wykres kołowy przedstawiajàcy wyst´powanie chorób przyz´bia u pacjentów obj´tych badaniem. Ryc. 1 _Wstęp Implantologia stomatologiczna jest obecnie jedną z najczęściej stosowanych form leczenia, mających na celu odbudowę uzębienia. Być może, zostało utracone właściwe postrzeganie tejże techniki, co często owocuje nieuzasadnionym jej stosowaniem na podstawie niespójnych badań klinicznych o wątpliwej wartości naukowej, niekiedy motywowanym niejasnymi względami natury finansowej. Nie upłynęło jeszcze pół wieku od roku 1965, w którym prof. Brånemark, chirurg i ortopeda rozpoczął wprowadzanie implantów u pacjentów po zadziwiającym odkryciu, którego dokonał przypadkowo podczas pracy z materiałem zwierzęcym (wraz ze wszystkimi problemami, wywołanym przez tę nie do końca bezpieczną technikę, z którymi musieli się zmierzyć dentyści i pacjenci szwedzcy w tamtym czasie) oraz zaledwie 30 lat od Harvard Consensus Conference, na której określono następujące kryteria powodzenia wszcze- Ryc. 2 pów: resorpcja kości poniżej 1/3 długości implantu i ruchomość implantu w granicach 1 mm (Albrektsson i Wennerberg, 2005). Wiele firm opublikowało badania własne poświęcone implantom stomatologicznym, jednakże ze względu na znaczne zróżnicowanie prac, wyników i metodologii trudno jest wyciągnąć na ich podstawie wiarygodne wnioski wolne od cech komercji. W opisanym w artykule wieloośrodkowym badaniu prospektywnym dotyczącym implantów MG-Osseous (Mozo-Grau S.L., Valladolid, Hiszpania) z uczestniczyła grupa lekarzy specjalistów, którzy przeprowadzili zabiegi implantologiczne w sposób dokładnie zaplanowany i odpowiedzialny, bez stosowania ryzykownych technik i procedur. Wniosek taki można wyciągnąć na podstawie wyczerpującej analizy ankiet wypełnionych przez wspomnianych specjalistów, w których dokładnie opisano wszystkie szczegóły dotyczące wyboru odpowiedniego leczenia implantologicznego Ryc. 3-4_Wykres kołowy pokazujàcy przyczyny niepowodzenia implantacji. Ryc. 3 16 implants 1_ 2011 Ryc. 4 Badania _ Zastosowanie implantów Ryc. 5 dla każdego pacjenta. Celem niniejszego artykułu jest przekazanie wyników pośrednich (po 2-letniej obserwacji), jakie uzyskano przy wprowadzeniu implantów MG-Osseous w różnych sytuacjach w latach 2005-2006. W badaniu wykorzystano implanty stożkowe, samogwintujące, wykonane z czystego tytanu o powierzchni piaskowanej biokompatybilnymi ceramicznym środkami resorbowalnymi (RBM) na bazie fosforanu wapnia zaopatrzone w heksagonalne połączenie zewnętrzne. Autorzy pragną, by niniejsza praca stanowiła skromny wkład w określenie i uporządkowanie wskazań do podejmowania zakończonych sukcesem zabiegów implantologicznych na podstawie stałych kryteriów i rzetelnych badań. _Materiały i metody Projekt i ostateczny kształt niniejszego badania wieloośrodkowego stworzyła niezależna agencja – Scientific Management in O&SS S.L. (Barcelona, Hiszpania) – wyspecjalizowana w tego typu działaniach, niepowiązana w żaden sposób z producentem analizowanego materiału. W badaniu wykorzystano implanty stomatologiczne MG-Osseous (Mozo-Grau S.L., Valladolid, Hiszpania). Po przeprowadzeniu analizy wybranych zmiennych opracowano szczegółową ankietę. Przesłano ją specjalistom, którzy wyrazili zgodę na bezinteresowny udział w badaniu. Ankieta posłużyła do zebrania szczegółowych danych obejmujących następujące kwestie: _Zdrowie pacjenta (przebyte choroby i stan jamy ustnej). Ryc. 8 Ryc. 6 _Badania wykonane przed zabiegiem (analizy dodatkowe, określenie typu kości wg klasyfikacji Lekholma i Zarba (1989), badania szczęki, której uzębienie miało ulec odbudowie, stosowanie szyn zgryzowych, rodzaj zaplanowanej protezy). _Implantacja (długości i średnice wszczepów, szczegółowy opis zastosowanych technik, rodzaje szwów). _Przeszczepy towarzyszące implantacji (kości, tkanek miękkich, miejsca pobrania materiału do przeszczepu). _Prace protetyczne (wykorzystane materiały, przewidywane trudności, pobranie wycisków, model protezy). _Zadowolenie pacjenta i implantologa (wyrażone za pomocą zobiektywizowanej i powtarzalnej skali). _Szczegóły dotyczące powikłań, do których doszło w trakcie leczenia i po jego zakończeniu. _Uwagi dodatkowe dotyczące każdego przypadku. Specjaliści biorący udział w badaniu wypełniali odrębną ankietę dla każdego pacjenta. Implanty objęte badaniem zostały wprowadzone w okresie od maja 2005 r. do czerwca 2006 r. Wszyscy pacjenci pozostają pod obserwacją do chwili obecnej. Nie zgłoszono żadnych nowych incydentów. Dane umieszczone w ankietach zostały zebrane przez 2 osoby i wprowadzone do specjalnych tablic opracowanych na potrzeby niniejszego badania. Jedna z tych osób nic nie wiedziała o implantologii, dzięki czemu porównanie zebranych i wprowadzonych danych umożliwiało wykazanie ewentualnego braku bezstronności w przedstawianiu wyników lub obserwacji. Dane były przetwarzane w sposób obiektywny, bez ekstrapolacji ani założeń co do wyników. Aby zachować kryterium obiektywizmu, Ryc. 7 Ryc. 5_Dane dotyczàce Êrednicy implantów, których wprowadzenie zakoƒczyło si´ niepowodzeniem, ze szczególnym uwzgl´dnieniem stabilizacji pierwotnej w momencie wprowadzania wszczepu. Ryc. 6-7_Dane dla protez zaprojektowanych w badaniu: PPF – stałe protezy cz´Êciowe (2-4); SDS – protezy nakładkowe umieszczone w szcz´ce (4); SDI – protezy nakładkowe umieszczone w ˝uchwie (2-4); HS – protezy hybrydowe umieszczone w szcz´ce (5-6); HI – protezy hybrydowe umieszczone w ˝uchwie (4); CCS – stałe odbudowy całkowite szcz´ki (6-10); CCI – stałe odbudowy całkowite ˝uchwy (4 All-on-four) (8). Ryc. 8_Rozkład implantów poekstrakcyjnych z przedstawieniem miejsca wszczepu (szcz´ka/˝uchwa i pozycja w łuku z´bowym) wyra˝ony w liczbach bezwzgl´dnych i w procentach. Ryc. 9_Dane szczegółowe dotyczàce Êrednicy wprowadzonych implantów poekstrakcyjnych. Ryc. 10_Odbudowy protetyczne umieszczone na implantach poekstrakcyjnych. Ryc. 9 Ryc. 10 implants 1 _ 2011 17 Badania _ Zastosowanie implantów Ryc. 11_Dane dotyczàce Êrednicy implantów, których wprowadzenie zakoƒczyło si´ niepowodzeniem. Ryc. 12_Przedstawienie pozycji w łuku implantów obcià˝onych natychmiastowo w szcz´ce i ˝uchwie Ryc. 11 Ryc. 12 odrzucono 49 implantów, podczas wprowadzania których nie odnotowano wprawdzie niepowodzeń, ale ankiety na ich temat nie zostały dostatecznie szczegółowo wypełnione. Ponadto, w badaniu nie można było określić proporcji między biorącymi w nim udział mężczyznami i kobietami ze względu na to, że uczestnictwo było anonimowe, a ponad 45% ankiet nie zawierało informacji wskazujących płeć pacjenta. Definiując pojęcie niepowodzenia dla potrzeb niniejszego badania, autorzy uznali, że będzie ono oznaczało wypadnięcie lub utratę stabilności implantu, uwzględnili również kryteria określone przez Smitha i Zarba w 1989 r. Protokół badania stosowany w każdym przypadku był bardzo szczegółowy i obejmował: Ryc. 13_DługoÊç implantów (w mm) obcià˝onych natychmiastowo. Ryc. 14_Ârednice implantów (w mm) obcià˝onych natychmiastowo. Ryc. 15_Protezy zaprojektowane do obcià˝enia natychmiastowego. Ryc. 13 _wykonanie zdjęcia pantomograficznego, _wykonanie tomogramu (dentascan) w przypadku wykonywania przeszczepów oraz w sytuacjach wymagających obejrzenia kanału nerwu zębodołowego dolnego. Nie wykonywano tomogramów u pacjentów z zadowalającym stanem tkanki kostnej. _studium modelu odbudowy protetycznej we wszystkich przypadkach, w których wykonywano protezy całkowite lub hybrydowe, jak również w razie obciążenia natychmiastowego stałych protez częściowych, całkowitych lub hybrydowych. _zabieg chirurgiczny przeprowadzany na fantomie w przypadku obciążenia natychmiastowego Ryc. 14 18 implants 1_ 2011 stałych protez częściowych, stałych protez całkowitych lub hybrydowych, _stosowanie szyn chirurgicznych w obciążeniu natychmiastowym lub odroczonym (17,4% implantów). Celem niniejszego badania jest ocena przetrwania wprowadzonych implantów. Badaniem objęto 1.475 implantów, stanowiących całą populację N, które zostały wprowadzone na podstawie różnych wskazań i z wykorzystaniem zróżnicowanych technik. Wyniki poddano bardzo dokładnej analizie statystycznej, której szczegóły podano w dalszej części artykułu. Pierwszym zadaniem było wykonanie obliczeń, które pozwoliły na wyodrębnienie z populacji N wszystkich implantów, prób zależnych (n) z wystarczającą liczbą implantów w każdej z nich tak, by uzyskać dane statystycznie prawdziwe i niezależne od populacji początkowej. Miało to służyć przeprowadzeniu badań przetrwania implantów niezależnie od zróżnicowania badanych prób, obciążenia natychmiastowego (ni) i wprowadzenia poekstrakcyjnego (np). W tym celu posłużono się następującymi założeniami (Pita, 1995): _Aby obliczyć wielkość próby, należy określić, jaki będzie błąd standardowy, aby na tej podstawie określić wariancję i fluktuację ≡ (wartość średnia jednej zmiennej) w odniesieniu do a # (wartość średnia tej samej zmiennej w populacji N). _Po ustaleniu, czy z populacji N implantów można stworzyć subpopulacje niezależne i reprezenta- Ryc. 15 Badania _ Zastosowanie implantów tywne, poddano analizie niepowodzenia implantacji w każdej z subpopulacji, posługując się analizą wariancji (test ANOVA), przyjmując jako parametry porównawcze 2 czynniki dokładnie opisane w ankiecie: higienę jamy ustnej pacjenta i typ kości wg klasyfikacji Lekholma i Zarba (1985). Na tej podstawie określono w odniesieniu do tych samych parametrów w populacji N, czy niepowodzenie implantacji w subpopulacjach (ni, np) jest przypadkowe, czy też ma nań wpływ którykolwiek z wymienionych parametrów. _Wyniki W okresie od maja 2005 r. do czerwca 2006 r. wprowadzono ogółem 1.475 implantów u 480 pacjentów, których średnia wieku wyniosła 53,7 lat (najmłodszy pacjent miał 15 lat, a najstarszy 88). Po obciążeniu implantów poddano ich obserwacji obejmującej badania kliniczne i radiologiczne przez średnio 2 lata (19-29 miesięcy). Dobrą lub bardzo dobrą higienę jamy ustnej miało 80% pacjentów (Ryc. 1) a jedynie u 18% występowały choroby przyzębia (Ryc. 2). Przeważającym typem kości (wg klasyfikacji Lekholma i Zarba, 1995) był typ II (51%) i III (26%). jest w przypadku stanu higieny jamy ustnej (wyrażonego procentowo w stosunku do liczby wszystkich implantów wprowadzonych u każdego pacjenta), jako że analiza wariancji (test ANOVA) odrzuca równowartość tych przeciętnych. Niniejsze badanie pozwala stwierdzić, iż stan higieny jamy ustnej pacjenta stanowi czynnik, który ma wpływ na niepowodzenie implantacji. Brak osteointegracji był przyczyną niepowodzenia 77% wprowadzonych implantów, zaś zapalenie tkanek wokół przyzębia (periimplantitis) odpowiadało za pozostałe 23%. Dane szczegółowe dotyczące szczęki i żuchwy uwidaczniają, że 16 implantów, których wszczepienie zakończyło się niepowodzeniem wprowaAD Koncentrat do rozcieńczania Zebrano dane dotyczące długości implantów wprowadzonych w określonej pozycji w łuku zębowym (Ryc. 5) oraz ich średnicy (Ryc. 6). Dane te prezentują liczby bezwzględne. Najczęściej stosowano implanty o długości 13mm, (40,5%) i 5mm (27%) oraz średnicy 3,4mm (36,3%), 3,75mm (31%) i 4,25mm (31%). W przeważającej liczbie przypadków zastosowano implanty o najmniejszej średnicy, wprowadzane w każdej pozycji w jamie ustnej, włączając w to okolice zębów trzonowych. W szczęce implanty te były drugie w kolejności, wprowadzane najczęściej po implantach o średnicy 4,25mm. Po średnio 2-letnim okresie obserwacji odnotowano utratę 26 implantów u 24 pacjentów, co stanowi 1,8%. Analizie poddano 3 zmienne subpopulacji implantów, których wprowadzenie zakończyło się niepowodzeniem: higienę jamy ustnej, typ kości w miejscu wszczepu i choroby przyzębia (Ryc. 3-4). Z analizy statystycznej wariancji (test ANOVA) wynika, iż żaden z 2 ostatnich parametrów nie stanowi czynnika zależnego, czy też warunkującego niepowodzenie implantacji. Inaczej Wyjątkowy skład www.eludril.pl Szerokie zastosowanie Potwierdzona skuteczność Pierre Fabre Médicament Polska Sp. z o.o. ul. Belwederska 20/22, 00-762 Warszawa, tel. 22 559 63 00 e-mail: [email protected] implants 1 _ 2011 19 Badania _ Zastosowanie implantów Ryc. 16 Ryc. 17 Ryc. 16_Rodzaje przeszczepów uj´tych w badaniu. Ryc. 17-18_Przeszczepy tkanki kostnej – podział na inlay/onlay. dzono w szczęce, a 10 w żuchwie. Rycina 5 przedstawia analizę średnic tych implantów wraz z oceną ich stabilizacji pierwotnej dokonaną przez lekarza w chwili implantacji. Chociaż najliczniej stosowano implanty o średnicy 3,4mm, nie należały one do grupy wszczepów, których wprowadzenie kończyło się najczęściej niepowodzeniem osteointegracji. W niniejszym badaniu poddano również analizie inne czynniki, które jednak nie miały wpływu na niepowodzenie implantacji. W sumie wykonano 654 odbudowy protetyczne wsparte na implantach, średnio 1,4 protezy na pacjenta i 2,2 implanta na protezę. Na rycinie 7 przedstawiono szczegóły (procentowo i w liczbach bezwględnych) dotyczące rodzaju protezy: 46% stanowiły stałe protezy częściowe, a 36% uzupełnienia jednopunktowe. Stwierdzono tylko 1 przypadek niepowodzenia odbudowy protetycznej spowodowany złamaniem śruby. Wskaźnik przetrwania protez w badaniu wyniósł 99,8%. _Implanty poekstrakcyjne Implanty poekstrakcyjne nazwano subpopulacją np. Na podstawie wyliczeń statystycznych wariancji i fluktuacji ≡w stosunku do a # wykonanych na podstawie populacji N implantów ogółem ustalono, iż subpopulacja np jest reprezentatywna dla populacji N, co pozwoliło na uzyskanie wielu wyników i sformułowania na ich podstawie pewnych wniosków. W sumie wprowadzono 215 implantów poekstrakcyjnych (np), co stanowi 14,6% wszystkich implantów, u 79 osób (16,4%) pacjentów biorących udział w badaniu i wykonano 83 protezy (12,7% wszystkich protez) wsparte na tych implantach. W szczęce wprowadzono 67% implantów, a 33% w żuchwie. Na rycinie 8 przedstawiono ich podział na implanty zainstalowane w szczęce i żuchwie oraz pozycje w jamie ustnej. Najczęściej wprowadzano implanty o średnicy 3,75 mm i 3,4 mm (Ryc. 9). Zakładano głównie 20 implants 1_ 2011 Ryc. 18 stałe protezy częściowe i odbudowy jednopunktowe (po 36%), (Ryc. 10). Podczas 2-letniej obserwacji wprowadzenie 7 implantów zakończyło się niepowodzeniem, co daje wskaźnik przetrwania np 96,8%. 4 przypadki niepowodzeń dotyczyły implantów wprowadzonych w szczęce, a 3 w żuchwie. Wszystkie były spowodowane brakiem osteointegracji. Rycina 11 przedstawia dane dotyczące implantów, których wprowadzenie zakończyło się niepowodzeniem – implanty o średnicy 4,25mm w subpopulacji np stanowią 7,3%, ale w skali wszystkich implantów badanych tylko 1,5%. Nasuwa to przypuszczenie, iż średnica stanowi czynnik mający wpływ na niepowodzenie implantacji poekstrakcyjnych. Analizie poddano również inne czynniki, aby określić ich wpływ na niepowodzenie implantacji poekstrakcyjnych (np), czyli typ kości i higienę jamy ustnej pacjentów. Zastosowanie ustalonego parametru statystycznego ANOVA pozwoliło na wyciągnięcie wniosku, iż czynniki te nie mają decydującego wpływu na niepowodzenie implantacji poekstrakcyjnych. _Implanty obciążone natychmiastowo Kolejną grupą poddaną w badaniu szczegółowej analizie stanowią implanty obciążone natychmiastowo (Hourichi i wsp., 2000; Malo i wsp., 2003). W badaniu za implanty obciążone natychmiastowo uznano te, na których wsparto protezy w ciągu pierwszych 24-48 godz. po wszczepieniu, zgodnie z kryteriami przyjętymi na World Congress Consensus Meeting w Barcelonie w roku 2002 (Aparicio i wsp., 2003; Cochran i wsp., 2004). Obciążeniu natychmiastowemu poddano w niniejszym badaniu 58 implantów (ni), co stanowi 3,9% ogółu. Ta niewielka reprezentatywność w odniesieniu do całkowitej wielkości subpopulacji sprawia, iż wyniki otrzymane dla tej subpopulacji nie znajdują potwierdzenia w wyliczeniach statystycznych i z tego względu autorzy ograniczają się jedynie do przedstawienia wyników bez żadnych Badania _ Zastosowanie implantów konkretnych wniosków. W żuchwach wprowadzono 41 implanty (71%), (Ryc. 12). Długość wszystkich implantów przekraczała 10mm, dominowały implanty o długości 13mm (Ryc. 13). W niemal wszystkich przypadkach zastosowano implanty o średnicy 3,75mm i 4,25mm (Ryc. 14). Zaprojektowano 32 odbudowy protetyczne na implantach obciążonych natychmiastowo, 50% z nich stanowiły stałe protezy częściowe, 44% odbudowy jednopunktowe, a pozostałe – protezy hybrydowe i stałe odbudowy całkowite szczęki (Ryc. 15). Protezy cementowane stanowiły 97% wszystkich odbudów protetycznych. Wprowadzenie 1 implantu o średnicy 4,25mm i długości 13mm zakończyło się niepowodzeniem (1,7% w stosunku do ni). Był to implant poekstrakcyjny, który nie wykazywał wprawdzie ruchomości, ale wywoływał dolegliwości bólowe u pacjenta z bruksizmem. Wskaźnik przetrwania implantów poddanych obciążeniu natychmiastowemu stwierdzony w niniejszym badaniu na podstawie 2-letniego okresu obserwacji wyniósł 98,3%. _Przeszczepy tkanki kostnej Wprowadzeniu 107 implantów (no), (7,2% wszystkich implantów) towarzyszyły zabiegi przeszczepu kości przeprowadzone u 55 pacjentów (11,5% wszystkich pacjentów). Przeszczep kości autologicznej wykonano w 76% przypadków (Ryc. 16). Przeszczepy tkanki kostnej typu onlay stanowiły 61% (Ryc. 17-18). Wśród przeszczepów kostnych kości autologicznej dominowały przeszczepy rozdrobnionej tkanki kostnej 82%. Ryciny 19 i 20 prezentują szczegółowe rodzaje tkanek kostnych i miejsca, z których zostały pobrane. _Dyskusja Biorąc pod uwagę przyjętą metodę obliczeń statystycznych, autorzy zdecydowali się pominąć analizowanie danych dotyczących implantów obciążonych natychmiastowo ze względu na to, iż na podstawie analizy wariancji i fluktuacji subpopulacji ni, wyniki te nie mogą być ekstrapolowane ani po- wtarzalne i z tego względu wysoki wskaźnik przetrwania (98,7%) po okresie 2-letniej obserwacji nie jest istotny. W odniesieniu do wyników niniejszego badania szczególnie istotne wydają się 2 kwestie. Szczególną uwagę zwracają dane dotyczące implantów poekstrakcyjnych obciążonych natychmiastowo, a zwłaszcza wysoki wskaźnik niepowodzeń implantacji wszczepów o dużej średnicy (4,25mm i platformie 4,1mm) oraz stosowanie implantów wąskich (3,4mm z platformą standardową 4,1mm) w dowolnej pozycji w jamie ustnej, co można wywnioskować na podstawie ich najczęstszego użycia (36,3% wszystkich implantów). Trudno znaleźć najnowsze publikacje analizujące stosowanie szerokich implantów poekstrakcyjnych obciążonych natychmiastowo. Istnieje tylko jedno badanie stwierdzające, że w przypadku stosowania takich implantów resorpcja kości grzbietu wyrostka jest większa niż w razie użycia implantów o średnicy standardowej (Davarpanah, 2001). Analizując zmiany morfologiczne w miejscu wszczepu, do których doszło w tkance kostnej po wykonaniu ekstrakcji, można zauważyć, iż odległość w płaszczyźnie poziomej lub ustno-językowej uległa zmniejszeniu o 5-7mm w okresie 6-12 miesięcy, co stanowi niemal 50% początkowej szerokości wyrostka. Większość tych zmian zachodzi w trakcie pierwszych 4 miesięcy gojenia (Lam, 1960). Wymienione dane biologiczne sugerują przestrzeganie pewnych zaleceń dotyczących wykonywania zabiegu chirurgicznego, w którym dokonuje się ekstrakcji, a następnie wprowadza implant obciążany natychmiastowo. Należy zatem dążyć do zachowania możliwie najszerszych ścian wyrostka zębodołowego, zwłaszcza od strony przedsionkowej w szczęce oraz od strony językowej w żuchwie (Peñarrocha i wsp., 2004). Umieszczając implant w zębodole poekstrakcyjnym, należy dążyć do zapewnienia możliwie najlepszej stabilizacji pierwotnej poprzez nawiercanie co najmniej 3-5mm powyżej wierzchołka zębodołu oraz stosując implanty o średnicy nieznacznie większej od istniejącego wyrostka zębodołowego (Becker Ryc. 19-20_Dane szczegółowe dotyczàce sposobu i miejsca pobrania przeszczepu koÊci autologicznej stałej i rozdrobnionej. Ryc. 19 Ryc. 20 implants 1 _ 2011 21 Badania _ Zastosowanie implantów i Becker, 1996). Na skutek ekstrakcji dochodzi do osłabienia ścian wyrostka. Jeśli dodatkowo zastosuje się implanty o dużej średnicy w celu zmniejszenia odległości między tkanką kostną a powierzchnią implantu, to należy sądzić, że wystąpi większe prawdopodobieństwo resorpcji kości na skutek kompresji jednej ze słabych ścian wyrostka. Może to stanowić jedną z przyczyn wysokiego poziomu niepowodzeń poekstrakcyjnych implantów o większej średnicy obciążanych natychmiastowo. Z tego względu wskazane byłoby uzyskanie stabilizacji pierwotnej implantów poekstrakcyjnych poprzez nawiercanie bardziej w kierunku wierzchołkowym zębodołu zamiast kompresji ścian wyrostka implantami o większej średnicy. Wielu autorów opowiada się za pozostawieniem niewielkiej przestrzeni (poniżej 1,5mm) między powierzchnią implantu a ścianami wyrostka i posłużeniem się technikami sterowanej odbudowy kości do jej wypełnienia. Autorzy tacy jak Brugnami i wsp., 1996 czy też Dealemans i wsp., 1997 zalecają stosowanie przeszczepów autologicznej tkanki kostnej w celu poprawy osteoindukcji. Inni (Moscovitch, 2001) obstają za wykorzystaniem implantów o mniejszych średnicach (głównie 3,5mm), co pozwala na odbudowę poekstrakcyjnego miejsca wszczepu w okolicy zębów trzonowych, uniknięcie kompresji ścian wyrostka i wykorzystanie technik regeneracji kości. Warto zauważyć, że wskaźnik przetrwania wynoszący 96,8% w ciągu 2 lat obserwacji implantów jest zbliżony do wyników metaanalizy wykonanej przez Chena i wsp. w 2004 r. na podstawie przeglądu 18 badań, w których wskaźnik przetrwania wynosił między 89,9% a 100%. Drugą, wartą przeprowadzenia analizy kwestią jest wysoki procent zastosowania implantów wąskich o średnicy 3,4mm (36,3% wszystkich badanych implantów) w dowolnej pozycji w jamie ustnej, w tym również do wsparcia odbudowy protetycznej zębów trzonowych (najczęściej pierwszych zębów trzonowych) w szczęce i żuchwie. Implanty wąskie zostały wprowadzone na rynek w latach 90. i były początkowo stosowane jako implanty tymczasowe (Petrungaro i Windmiller 2001; Brown i Tarnow 2001). Obecnie są używane powszechnie do każdego rodzaju odbudowy protetycznej. Wiele zróżnicowanych badań wykazało, iż ulegają one takiej samej integracji, jak implanty o średnicy standardowej. Opublikowane wyniki dotyczące okresu obserwacji 6-27 miesięcy informują o wskaźniku przetrwania od 93 do 98% (English i Bohle, 2003; Froum i wsp., 2005; Cho i wsp., 2007; Labarre i wsp., 2008). Badanie obejmujące 2.514 tego typu 22 implants 1_ 2011 implantów objętych obserwacją 5-letnią (Shatkin i wsp., 2007) wykazało wskaźnik przetrwania 94,2%. Wyniki opisywanego badania dotyczące przetrwania implantów o średnicy 3,4mm (wprowadzono 535 implantów, 9 zakończyło się niepowodzeniem, wskaźnik przetrwania wynosił 98,3% po 2 latach obserwacji) jest satysfakcjonujący. Na podstawie publikowanych w piśmiennictwie analiz wysokich wskaźników przetrwania tych implantów można wnioskować, że ich wprowadzenie w dowolnej pozycji w jamie ustnej jest bardzo praktyczne i gwarantuje wyniki tak dobre, jak wprowadzenie implantów standardowych 3,75mm (451 wprowadzonych implantów, 10 zakończonych niepowodzeniem, wskaźnik przetrwania 97,8% po 2 latach obserwacji) lub nawet je przewyższające. Niniejsze badanie z użyciem implantów MGOsseous może być porównywane z innymi badaniami publikowanymi w piśmiennictwie. _Wnioski Właściwy protokół badania szczegółowo dostosowany do każdego wskazania zapewnia uzyskanie rzetelnych wyników końcowych. Implanty o małej średnicy (3,4mm) wprowadzone w dowolnym miejscu w jamie ustnej włącznie z pozycją zębów trzonowych w szczęce wykazują po 2 latach obserwacji wskaźnik przetrwania porównywalny ze wskaźnikami implantów standardowych. Stan higieny jamy ustnej stanowi czynnik warunkujący niepowodzenie implantacji, chociaż nie jest czynnikiem determinującym niepowodzenie implantów poekstrakcyjnych obciążonych natychmiastowo. Poekstrakcyjnie stosowanie implantów o dużej średnicy (4,25mm) może stanowić czynnik ryzyka i wpływać na niepowodzenie zabiegu._ Piśmiennictwo dostępne u wydawcy. _Podziękowania implants Autorzy dzi´kujà za bezinteresowny udział w badaniu nast´pujàcym lekarzom: Juan Luis Alonso de Dios, Luis Antonio Hernandez Martin, Luis Naval Gías, Carlos Orduña Domingo, Salvador Ortuño Laguia, Juan Jose Rodriguez Ortega, Angel Sancho Garcia, Fermin Terron Miron i Marcos Terron Gonzalez.