Techniki dokumentacji mechanicznej Syllabus

Dr Jerzy Sikora
Techniki dokumentacji mechanicznej
Syllabus
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno – Historyczny
kierunek archeologia
Uwaga: Syllabus nie jest oficjalnym dokumentem uniwersyteckim. Opracowany został dla
studentów, by przybliżyć cel, charakter, przebieg zajęć, kryteria oceny, wymagane prace i
lektury.
Opis Przedmiotu
Dokumentacja mechaniczna może być znaczącym uzupełnieniem, a nawet może z powodzeniem
zastąpić w praktyce badawczej tradycyjną dokumentację rysunkową. Celem przedmiotu jest
wskazanie możliwości wykorzystania aparatów fotograficznych (szczególnie cyfrowych), sprzętu
komputerowego wraz z odpowiednim oprogramowaniem oraz innych urządzeń technicznych do
prowadzenia dokumentacji archeologicznej.
Cele Przedmiotu
1. Przekazać teoretyczną wiedzę dotyczącą dokumentacji fotograficznej struktur nieruchomych
na stanowisku archeologicznym i pozyskanych tam zabytków ruchomych.
2. Nauczyć praktycznych umiejętności wykonywania dokumentacji fotograficznej.
3. Wskazać na miejsce właściwej dokumentacji w strategii i praktyce badawczej.
4. Przekazać wiedzę dotyczącą możliwości prowadzenia cyfrowej dokumentacji badań
archeologicznych
Lektura obowiązkowa:
1. Dowolny podręcznik do nauki fotografii, zawierający informacje o fotografii analogowej i
cyfrowej. Na przykład: J. Hedgecoe, Nowy podręcznik fotografii, Warszawa: Arkady 2007.
2. A. Gołembnik, Archeologia na wirażu, „Ochrona Zabytków”, t. 1-2, 2003, s. 135-150.
3. A. Gołembnik, Archeologia „in gremio”, „Monument. Studia i Materiały KOBiDz”, t. 1,
red. J. Gąssowski, Warszawa 2004, s. 12-36.
4. Czajkowski K., Gładki M., Zastosowanie cyfrowej fotogrametrii naziemnej w dokumentacji
architektonicznej i archeologicznej, 37-56.
5. Sebastian Tyszczuk, Mechaniczny proces dokumentacji – zagrożenie czy szansa dla
interpretacji, dostępny na stronie: http://www.archeotyszczuk.republika.pl/dok_mech.pdf
Zadania do wykonania w trakcie zajęć
1. Wykonanie zdjęć cyfrowych trzech obiektów nieruchomych, zadanych przez prowadzącego
i ich podstawowa korekta cyfrowa (o ile będzie niezbędna – poprawienie kontrastu, balansu
kolorów, rozjaśnienie – przyciemnienie, kadrowanie etc). Fotografie powinny zawierać
skalę, oznaczenie północy i tablicę informacyjną – warsztat w terenie.
2. Wykonanie dokumentacji cyfrowej jednego obiektu architektonicznego (zabytku).
3. Sporządzenie inwentarza fotografii uwzględniającego wykonane wcześniej w trakcie
warsztatu terenowego fotografie obiektów. Inwentarz powinien być wykonany na
komputerze, w edytorze tekstów lub arkuszu kalkulacyjnym, w dowolnym formacie zapisu
Techniki dokumentacji mechanicznej – syllabus, J. Sikora 1
danych (preferowane: odt lub doc) i przedstawiony do oceny w formie wydruku.
4. Wykonanie prezentacji (Power Point lub OpenOffice.org Impress) ze zdjęciami i zestawem
podstawowych informacji o obiekcie architektury.
5. Przeczytanie lektur z podanego zestawu (obowiązkowo podręcznik + 1 wybrany artykuł).
Sprawdzeniem tego zadania jest przygotowanie streszczeń pisemnych z przeczytanych
publikacji według następującego schematu:
● wszystkie streszczenia należy napisać na dowolnym edytorze tekstu i przekazać w
formie wydruku o następujących parametrach: rozmiar papieru: A4, czcionka: Times
New Roman lub analogiczna, rozmiar czcionki: 12, odstępy: 1,5-2 wiersze, marginesy: 2
cm.
● Artykuły powinny mieć streszczenie o objętości 1, nie więcej niż 2 strony A4.
● Podręcznik fotografii powinien być streszczony tak, aby każdy z jego rozdziałów
opisany był przez 3-4 zdania. Nie trzeba opisywać rozdziałów nie mających związku z
tematyką zajęć, np. zawierających porady dotyczące fotografowania przyrody, zawodów
sportowych czy aktów. Skupić się należy na rozdziałach prezentujących techniczne
zagadnienia związane z fotografią.
Plan zajęć
1. Zagadnienia wstępne
2. Fotografia
● zasada działania aparatu fotograficznego
● budowa aparatu fotograficznego
● obiektywy i rodzaje fotografii
3. Cyfrowa obróbka zdjęć
● podstawowe pojęcia
● grafika rastrowa i wektorowa
● formaty cyfrowego zapisu danych
● programy do katalogowania i podstawowej obróbki fotografii
● prowadzenie inwentarza fotografii z wykorzystaniem możliwości oprogramowania
● programy do zaawansowanej obróbki fotografii i podstawy pracy z ich użyciem (ze
zwróceniem uwagi na darmowy Gimp)
•
usuwanie zniekształceń optycznych
•
korekcja zdjęć
4. Miejsce dokumentacji fotograficznej w strategii i praktyce działań archeologicznych
● rola dokumentacji fotograficznej
● możliwe zastosowania dokumentacji fotograficznej w analizie struktur archeologicznych
● podział pracy i strategia działań dokumentacyjnych na stanowisku archeologicznym
5. Wykorzystanie komputerów i oprogramowania w dokumentacji archeologicznej
● wybór systemu komputerowego i oprogramowania
● bazy danych
● systemy GIS i CAD (ze szczególnym zwróceniem uwagi na systemy Open Source GIS)
● ortofotografia
● fotogrametria, skanowanie 3D, modelowanie 3D
● Programy tworzone z myślą o archeologach (m.in. Stratify, Arch-Ed, Harris Matrix
Composer i inne)
6. Miejsce cyfrowych technik dokumentacji w strategii i praktyce działań archeologicznych
● możliwości zastosowania cyfrowych technik dokumentacji, jako alternatywy dla technik
tradycyjnych
● ograniczenia cyfrowych technik dokumentacji
7. Warsztaty fotograficzne
Techniki dokumentacji mechanicznej – syllabus, J. Sikora 2
zdjęcia obiektów nieruchomych
● zdjęcia obiektów architektonicznych
Kryteria oceny studenta
●
Student jest uprawniony do dwukrotnej nieobecności na zajęciach bez podania przyczyny. Nie
będzie to miało wpływu na ocenę końcową. W przypadku uzasadnionej nieobecności (za
przedstawieniem np. zwolnienia lekarskiego) student jest zobowiązany do zaliczenia zajęć na
których był nieobecny w formie, krótkiej rozmowy z prowadzącym. W tym celu powinien
„zasięgnąć języka” u kolegów by poznać tematykę zajęć. Nieuzasadniona nieobecność na zajęciach
powoduje konieczność odrobienia zajęć w formie zaliczenia, co może okazać się niełatwym
zadaniem. Forma zaliczenia musi być ustalona z prowadzącym.
obecność na zajęciach – 5% oceny końcowej
aktywność na zajęciach – 5% oceny końcowej
lektura wraz ze streszczeniami – 20% oceny
końcowej
dokumentacja fotograficzna obiektów
nieruchomych wraz z inwentarzem – 20% oceny
końcowej
Dokumentacja fotograficzna zabytku
architektury wraz z prezentacją – 20% oceny
końcowej
Bonus (coś w stylu niezapowiedziane
kolokwium lub nagłe odpytywanie) - 10%
egzamin końcowy – 20% oceny końcowej
Oceny:
bardzo dobra – 90-100%
dobra – 75% - 89%
dostateczna – 60% - 74%
„pała” - poniżej 60%
Uwaga
W trakcie zajęć przewidziane są warsztaty fotograficzne odbywające się w terenie. Każdy student
powinien wyposażyć się w dowolny aparat cyfrowy o rozdzielczości od 3 mln pikseli. Nie musi to
koniecznie być cyfrowa lustrzanka (choć tak byłoby najlepiej), wystarczy aparat kompaktowy.
Techniki dokumentacji mechanicznej – syllabus, J. Sikora 3
Bibliografia
(wybrana)
A. Gołembnik, Praktyka wykopaliskowa badań ratowniczych na stanowiskach wielowarstwowych
w obrębie zabytkowych miast, [w:] Metodyka ratowniczych badań archeologicznych, red: Z.
Kobyliński, Warszawa 1999, s. 153-239
Tenże, Archeologia na wirażu, „Ochrona Zabytków”, 2003, nr 1-2, s. 135-150 (dostępna do
ściągnięcia na stronie: http://www.kobidz.pl/app/site.php5/Show/1395.html).
A. Gołembnik, T. Morysiński, Czas na nowe technologie, „Ochrona Zabytków”, 2004, nr 1/2, s. 93103 (dostępna do ściągnięcia na stronie: http://www.kobidz.pl/app/site.php5/Show/1395.html).
W. Mania, GIS w archeologii – podstawy (dostepny pod adresem:
http://rfo.org.pl/wojman/GIS_old.pdf)
GIS Files from Ordnance Survey – wstęp do problematyki GIS (pod adresem
http://www.ordnancesurvey.co.uk/oswebsite/gisfiles/) - osoby nie znające angielskiego mogą użyć
internetowego tłumacza Google Translate (http://translate.google.pl/)
Z. Kobyliński, D. Krasnodębski. D. Wach, Praktyka szerokopłaszczyznowych wykopalisk
ratowniczych, [w:] Metodyka ratowniczych badań archeologicznych, red: Z. Kobyliński, Warszawa
1999, s. 241-290
M. Schaich, Wspomagana komputerowo dokumentacja wykopalisk ratowniczych, [w:] Metodyka
ratowniczych badań archeologicznych, red: Z. Kobyliński, Warszawa 1999, s. 291-318.
W. Borkowski, Fotografia cyfrowa w ratowniczych pracach archeologicznych, [w:] Metodyka
ratowniczych badań archeologicznych, red: Z. Kobyliński, Warszawa 1999, s. 319-331.
Czajkowski K., Gładki M., Zastosowanie cyfrowej fotogrametrii naziemnej w dokumentacji
architektonicznej i archeologicznej, „Monument. Studia i Materiały KOBiDz”, t. 1, red. J.
Gąssowski, Warszawa 2004, s. 37-56.
Harrison Eiteljorg II, W. Fredrick Limp, Archaeological Computing, Center for the Study of
Architecture:Bryn Mawr, 2007 (praca w formacie pdf do ściągnięcia za darmo na stronie:
http://archcomp.csanet.org ).
Sebastian Tyszczuk, Mechaniczny proces dokumentacji – zagrożenie czy szansa dla interpretacji,
dostępny na stronie: http://www.archeotyszczuk.republika.pl/dok_mech.pdf
Techniki dokumentacji mechanicznej – syllabus, J. Sikora 4