czerwiec - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
Transkrypt
czerwiec - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
W numerze: Wieści z województwa 4 6 8 Dziedzictwo Kulinarne – pierwsza ogólnopolska konferencja oraz Targi Dziedzictwa Kulinarnego w Gdańsku Zjazd sołtysów województwa pomorskiego Maj w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego Dla wsi i regionu 10 13 Pomoc na zalesianie Aktualne informacje prawne dla rolnictwa Zarządzanie gospodarstwem rolnym 14 14 Co z dzierżawioną ziemią? Tendencje cenowe podstawowych produktów żywnościowych – kwiecień Na polach i łąkach 16 22 22 Czerwiec w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego to przede wszystkim dwie duże imprezy targowe. Pierwsza z nich XX Pomorskie Targi Rolno-Przemysłowe - odbędzie się w dniach 4 i 5 czerwca w Lubaniu k. Kościerzyny. Towarzyszyć jej będzie Pomorska Wojewódzka Wystawa Zwierząt Hodowlanych. Druga impreza to XVIII Żuławskie Targi Rolne, których gospodarzem jest Oddział PODR w Starym Polu. Targi te, połączone z XII Regionalną Wystawą Zwierząt Hodowlanych, odbędą się w dniach 18 - 19 czerwca. W związku z powyższym, serdecznie zapraszamy do Lubania i Starego Pola wszystkich, którzy chcą zapoznać się z nowościami oferowanymi przez firmy zajmujące się wytwarzaniem i dystrybucją środków do produkcji rolnej. Bogate ekspozycje maszyn i narzędzi rolniczych, szeroka oferta nowoczesnych środków ochrony roślin, nawozów, pasz i dodatków paszowych, na pewno nie zawiodą najbardziej wymagających Gości. Zapraszamy również do zapoznania się z najnowszym wydaniem „Pomorskich Wieści Rolniczych”. W czerwcowym numerze podajemy m.in. informacje na temat odmian zbóż ozimych zalecanych do uprawy na terenie naszego województwa, piszemy o tym, jak dbać o racice krów, a także wymieniamy najlepszych hodowców bydła mlecznego w poszczególnych powiatach. Tym z Państwa, którzy prowadzą działalność agroturystyczną, polecamy pierwszą część materiału pt. „Opodatkowanie agroturystyki”. Artykuł ten, opracowany przez pracowników Urzędu Skarbowego w Malborku, wyjaśnia wiele kwestii w oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy prawa. Na zakończenie zaś proponujemy „Truskawkowy zawrót głowy”, czyli przepisy kulinarne na dania z tymi smacznymi owocami. (red.) 23 25 27 28 Właściwy dobór odmiany to wyższe plony Uwaga na chwasty! Zainteresowanie producentów rolnych nie maleje Precyzja w zwalczaniu chorób rzepaku Insektycyd bezwzględnie skuteczny i niezwykle bezpieczny Przypominamy – czerwiec Warto przeczytać W chlewni i oborze 29 31 33 34 35 Cyfry mówią same za siebie (cz. II) Hodowco zadbaj o racice twoich krów Formowanie grup technologicznych w chlewni Przypominamy – czerwiec Wykaz hodowców trzody chlewnej, objętych oceną wartości użytkowej i hodowlanej … W trosce o środowisko 37 Uzgodnienia środowiskowe w inwestycjach Doniesienia 39 41 43 44 45 46 47 47 48 O bezpieczeństwie przeciwpowodziowym województwa pomorskiego w Sejmie Promem i autokarem do sąsiadów Wymiana doświadczeń Edukacja ogrodnicza w Bibliotece Gminnej w Trzebielinie Finał VIII Wojewódzkiego Turnieju Kół Gospodyń Wiejskich w Żukowie Pokaz Zwierząt Hodowlanych Regionalny konkurs „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne” I Powiatowy Turniej Kół Gospodyń Wiejskich w Kartuzach Mistrz Polski grał w Strzelinie W domu i zagrodzie 49 52 53 55 Opodatkowanie agroturystyki (cz. I) Maliny w ogrodzie przydomowym Kalendarium prac ogrodniczych – czerwiec Truskawkowy zawrót głowy Oferty Rozrywka dla dorosłych i dla dzieci Raport z rynku DZIEDZICTWO KULINARNE – PIERWSZA OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA ORAZ TARGI DZIEDZICTWA KULINARNEGO W GDAŃSKU W dniach 15 - 17 kwietnia 2011 roku, na terenie Międzynarodowych Targów Gdańskich, odbyły się Targi Dziedzictwa Kulinarnego, które zostały zrealizowane z inicjatywy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. Wydarzeniem towarzyszącym była pierwsza ogólnopolska konferencja pn. „Żywność - turystyka edukacja. Przykłady dobrych praktyk w polskich regionach należących do Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego”. Konferencja była podsumowaniem dotychczasowych działań województw należących do Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego (ESRDK) oraz przekazania dobrych praktyk w ramach funkcjonowania Sieci w Polsce. Konferencję otworzył Bogusław Zalewski - wiceprezes MTG SA w Gdańsku. W ramach spotkania odbyły się referaty plenarne, które wygłosili: Kazimierz Sumisławski, dyrektor Departamentu Środowiska i Rolnictwa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego – „Żywność – turystyka - edukacja. Dziedzictwo Kulinarne Województwa Pomorskiego”; dr Igor Marek Hutnikiewicz, dyrektor Biura Jakości i Znaków Regionalnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego, przewodniczący Komisji Żywności Wysokiej Jakości w Związku Województw RP –„Dziedzictwo Kulinarne Warmii, Mazur i Powiśla”; Kazimierz Porębski, zastępca dyrektora Departamentu Rolnictwa i Modernizacji Terenów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego – „Rozwój Sieci Dziedzictwa Kulinarnego na Mazowszu”; Andrzej Bobrowski, dyrektor Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego – „Sieć Dziedzictwa Kulinarnego w Wielkopolsce”; Mariola Szachowicz, zastępca dyrektora Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego – „Aktualne kierunki rozwoju Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Województwa Opolskiego na rok 2011”; Barbara Kubiec-Govender, koordynator Regionalny Sieci Dziedzictwa Świętokrzyskie, Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich i Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego – „Dziedzictwo Kulinarne Świętokrzyskie sposobem na promocję regionu”; przedstawiciel Sekretariatu Regionalnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich – „Rola Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich w promowaniu dziedzictwa kulinarnego”. W konferencji udział wzięli także: dyrektor Agencji Rynku Rolnego, OT Gdynia, dyrektor Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, OT Gdynia, dyrektor Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, prezes Wojewódzkiego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz przedstawiciele szkolnictwa wyższego: prof. Piotr Palich z Akademii Morskiej w Gdyni (Katedra Organizacji Usług Turystyczno-Hotelarskich) oraz prof. Piotr Przybyłowski (Wydział Przedsiębiorczości i Towaroznawstwa), przedstawiciele Zakładu Zarządzania Jakością Środowiska Uniwersytetu Gdańskiego, Wyższej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku - Zakładu Hotelarstwa i Gastronomii oraz Zakładu Ekonomiki Turystyki, przedstawiciele Pomorskiej Akademii Kulinarnej z Gdańska, członkowie Sieci Dziedzictwo Kulinarne Pomorskie, a także przedstawiciele szkół ponadgimnazjalnych i zespołów szkół zawodowych o profilu turystycznym i gastronomiczno-hotelarskim oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych. Organizowane w Gdańsku Targi Dziedzictwa Kulinarnego były okazją do poznania potraw tradycyjnych i ich receptur z możliwością ich zakupu, jak również sposobnością promocji tych produktów oraz wytyczania szlaków kulinarno-turystycznych, na których można spróbować tradycyjnych smaków naszych regionów. Zebranie w jednym miejscu członków ESRDK, poza wymianą doświadczeń i poglądów, to także możliwość do promocji jakości i szansa na budowanie świadomości konsumentów w zakresie żywienia. Targi i konferencja były współfinansowane ze środków Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Pomorskiego w ramach Planu działania na lata 2010-2011. Źródło: www.woj-pomorskie.pl Teresa Suchodolska Starszy specjalista Departament Środowiska i Rolnictwa Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Gdy czerwiec chłodem i wodą szafuje, to zwykle rok cały popsuje. ZJAZD SOŁTYSÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Marszałek Województwa Pomorskiego, 16 kwietnia 2011 r., uczestniczył w konferencji pt. „Samorząd Sołecki w XX-leciu Samorządu Terytorialnego”, która odbyła się w Zespole Szkół Podstawowych w Łubianie koło Kościerzyny. Inicjatorem konferencji było Stowarzyszenie Sołtysów Województwa Pomorskiego, a współorganizatorem Samorząd Województwa Pomorskiego. Patronat nad wydarzeniem objął Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Pan Kazimierz Plocke. Konferencję poprzedziła Msza Święta, której przewodniczył ksiądz Mieczysław Grajewski. towe odznaki „Zasłużony dla Rolnictwa” oraz Dyplomy Wiceministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w uznaniu zasług za działalność i pracę dla rozwoju wsi pomorskiej oraz pomorskiego rolnictwa. Pan Sławomir Nowak oraz Pan Kazimierz Plocke wręczają odznaczenia Uczestnicy Mszy Świętej pod przewodnictwem księdza Mieczysława Grajewskiego Konferencja stała się okazją do uhonorowania najbardziej aktywnych i zasłużonych na rzecz pomorskiej wsi. W imieniu Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Pan Sławomir Nowak - Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenckiej, wręczył Panu Janowi Zaborowskiemu - Prezesowi Zarządu Stowarzyszenia Sołtysów Województwa Pomorskiego Złoty Krzyż Zasługi za działania podejmowane na rzecz samorządu sołeckiego. Odznaczeni Dyplomami Wiceministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w uznaniu zasług za działalność i pracę dla rozwoju wsi pomorskiej oraz pomorskiego rolnictwa Pan Jan Zaborowski odbiera od Pana Sławomira Nowaka Złoty Krzyż Zasługi Pan Kazimierz Plocke Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi wręczył z kolei resor- Marszałek Województwa Pomorskiego nagrodził sołtysów o najdłuższym stażu i bogatym doświadczeniu w samorządzie sołeckim. W gronie nagrodzonych znalazła się między innymi Pani Gertruda Chrzan - była sołtys wsi Hopowo w powiecie kartuskim w gminie Somonino, która pełniła swoją funkcję prawie 50 lat. Z rąk Prezesa Zarządu Stowarzyszenia Sołtysów Województwa Pomorskiego Pana Jana Zaborowskiego specjalne tytuły „Honorowego Sołtysa Województwa Pomorskiego” odebrali Pan Mieczysław Struk Marszałek Województwa Pomorskiego oraz Pan Leon Kotłowski były sołtys wsi Nowa Wieś Lęborska. Marszałek Województwa Pomorskiego Pan Mieczysław Struk wręcza dyplom Pani Gertrudzie Chrzan Warto zaznaczyć, iż tytułami „Honorowych Sołtysów Województwa Pomorskiego” mogą poszczycić się także Pan Jan Kozłowski Marszałek Województwa Pomorskiego w latach 2002- 2010, Jego Ekscelencja Jan Bernard Szlaga Biskup Diecezji Pelplińskiej oraz Jego Ekscelencja Arcybiskup Sławoj Leszek Głódź - Metropolita Gdański. Podczas wystąpień zaproszonych gości nie zabrakło słów uznania kierowanych pod adresem przybyłych na uroczystość sołtysów. Prelegenci wielokrotnie podkreślali, iż praca sołtysa to powołanie do tworzenia małych ojczyzn, oraz wzmacniania tożsamość społeczności wiejskich. Marszałek Województwa Pomorskiego Pan Mieczysław Struk podczas przemówienia podsumował ponadto działania podejmowane przez Samorząd Województwa Pomorskiego dla rozwoju wsi i rolnictwa. Marszałek Województwa podkreślił znaczenie takich zadań jak Odnowa Wsi, inwestycje przeciwpowodziowe i melioracyjne czy szanse jakie daje oś Leader czy Program Operacyjny „Kapitał Ludzki”. Czynny udział w realizacji konferencji miał Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich dla Województwa Pomorskiego. Wydatki zostały sfinansowane ze środków Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz środków własnych Samorządu Województwa. Magda Witta Departament Środowiska i Rolnictwa Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Zdjęcia: Jerzy Pawelski TU ZASZŁA ZMIANA – KONKURS DLA GMIN Telewizja Polska Kraków organizuje konkurs, w którym można wygrać 20-minutowy reportaż prezentujący gminę. Zwycięzca musi najefektywniej wykorzystywać fundusze unijne. Zgłoszenia należy składać do 10 czerwca 2011 r. Konkurs „Tu zaszła zmiana” pozwoli wyłonić gminę, która najefektywniej wykorzystuje fundusze unijne i której mieszkańcom żyje się coraz lepiej, a administracja oraz III sektor zgodnie współpracują. Urzędy gmin, organizacje pozarządowe, lokalne grupy działania, podmioty ekonomii społecznej mogą nadsyłać zgłoszenia opisujące, jak realizowane na terenie gminy projekty z zakresu kultury i turystyki podnoszą jakość życia mieszkańcom oraz zwiększają swą atrakcyjność dla turystów. Oceniane będą: liczba realizowanych projektów, liczba programów operacyjnych, z których realizowane są projekty oraz to, jakie są ich efekty. Ważne jest, by zgłoszenia były wysyłane wspólnie przez kilka podmiotów z terenu gminy – będą przyznawane za to dodatkowe punkty. Nadsyłane zgłoszenia oceniane będą przez członków jury, naukowo lub zawodowo zajmujących się tematyką rozwoju regionalnego. Nagrodą jest 20-minutowy reportaż opisujący gminę. Materiał filmowy, przygotowany przez zespół telewizyjnych fachowców, zostanie wyemitowany w 13 województwach podczas wakacji. Zgłoszenia należy wysyłać do 10 czerwca 2011 r. na specjalnie przygotowanej karcie zgłoszeniowej. Liczy się data wpływu zgłoszenia do organizatora. JURY KONKURSU „TU ZASZŁA ZMIANA” prof. dr hab. Tadeusz Kudłacz – specjalista od gospodarki regionalnej i polityki ekonomicznej. Wykładow- ca Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie oraz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu, gdzie pełni jednocześnie funkcję dyrektora w Instytucie Ekonomicznym. Jest przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Rozwoju Miast. Głównym zadaniem Instytutu jest prowadzenie badań naukowych i wdrażaniem ich zastosowań w dziedzinie gospodarki przestrzennej, kształtowania i ochrony środowiska, gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, budownictwa i gospodarki nieruchomościami. Członek Prezydium Polskiej Akademii Nauk – Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. prof. dr hab. Andrzej Piasecki – profesor Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, gdzie kieruje Katedrą Samorządu Terytorialnego i Wspólnot Lokalnych. Autor kilkunastu opracowań naukowych i artykułów naukowych, poświęconych samorządowi i wyborom. Od 2004 r. koordynator grantów badawczych. Przemysław Zieliński – współkoordynator i koordynator krajowych i zagranicznych projektów badawczych, dotyczących m.in. metod wielokryterialnego wyboru i konstrukcji rankingów, priorytetyzacji celów polityki regionalnej czy Living Lab, a także współautor dokumentów strategicznych dla jednostek samorządu terytorialnego. Więcej informacji: www.tvp.pl/krakow/inne/twojfundusz-twoja-szansa/konkursy/konkursy/4277604 Źródło: www.wrotapomorza.pl MAJ W POMORSKIM OŚRODKU DORADZTWA ROLNICZEGO II Wiosenne Targi Ogrodnicze Stare Pole W dniach 7 – 8 maja br., w Starym Polu, odbyły się II Wiosenne Targi Ogrodnicze. Organizatorem imprezy był Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Oddział w Starym Polu. Patronat medialny nad Targami objęli: TVP Gdańsk, Radio Gdańsk, „Wrota Pomorza”, „Dziennik Bałtycki”, „Gazeta Malborska” i „Dziennik Elbląski”. Impreza została zorganizowana z myślą o ogrodach, ponieważ wiosna to najlepszy okres na ich urządzanie i upiększanie. Na Wystawie Rzemiosła Artystycznego gościliśmy 40 twórców ludowych prezentujących: malarstwo, hafty, wyroby szydełkowe, rzeźbę, wyroby z bursztynu i srebra, kowalstwo artystyczne, wyroby z wosku pszczelego, ceramikę, wyroby z gliny oraz inne rękodzieło artystyczne. Na Targach można było posmakować regionalnych produktów kulinarnych, które przygotowały panie z Kół Gospodyń Wiejskich i wystawcy indywidualni. Dla miłośników zwierząt przygotowaliśmy wystawę gołębi i ptactwa ozdobnego. W wystawie tej uczestniczyło 20 hodowców - przedstawicieli Malborskiego Stowarzyszenia Hodowców Gołębi Rasowych i Drobiu Ozdobnego i Elbląskiego Związku Hodowców Gołębi Rasowych i Drobiu Ozdobnego. Hodowcy zaprezentowali ciekawe, niezwykle barwne okazy. Wystawa ta cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem zwiedzających zarówno dzieci, jak i dorosłych. Każdy, kto odwiedził targi, mógł zakupić interesujące go rośliny, nabyć sprzęt do swojego ogrodu, zamówić meble ogrodowe oraz skorzystać z wielu innych propozycji oferowanych przez wystawców. II Wiosenne Targi Ogrodnicze przebiegły przy sprzyjającej pogodzie. Zarówno wystawcy jak i zwiedzający byli zadowoleni ze słonecznych i ciepłych dni, które sprzyjały zwiedzaniu i handlowaniu. Spowodowało to, że Stare Pole odwiedziła większa liczba zwiedzających niż w ubiegłym roku. Większość z nich opuszczała tereny wystawowe z zakupionymi tu roślinami ozdobnymi i owocowymi, które z pewnością wzbogacą i upiększą okoliczne ogrody, posesje i mieszkania. W dniach 18-19 czerwca, w naszym Oddziale, odbędą się następne Targi – XVIII Żuławskie Targi Rolne oraz XII Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych, na które już teraz serdecznie Państwa zapraszamy. Komisarz Targów Adam Kopeć Fotoreportaż z Targów znajduje się na wewnętrznych, kolorowych stronach tego numeru. W II edycji Targów gościliśmy ponad 230 wystawców, w tym ok. 100 firm, które zaprezentowały bogatą ofertę materiału szkółkarskiego owocowego i ozdobnego, kwiatów, krzewów, nasion i rozsad warzyw oraz innych okazów, które mogły upiększyć nasze ogrody. Poza tym wystawiana była architektura ogrodowa, wyposażenie ogrodów i mieszkań, nawozy i środki ochrony roślin. Obecne też były stoiska poświęcone ekologii, odnawialnym źródłom energii, produktom pszczelarskim, materiałom budowlanym, systemom grzewczym. Prezentowały się również firmy zajmujące się motoryzacją, obsługą rolnictwa oraz ubezpieczeniami. Targi Rolno-Kwiatowe w Strzelinie W dniach 14 – 15 maja br., w Strzelinie, odbyła się dwudziesta edycja Targów Rolno-Kwiatowych, połączona z pokazem zwierząt hodowlanych z regionu słupskiego. Do udziału w Targach zgłosiło się ponad 120 firm prezentujących: ciągniki i inne maszyny rolnicze, nawozy mineralne, pasze i dodatki paszowe oraz materiał szkółkarski, sadzonki warzyw i kwiatów. Największe ekspozycje przedstawiały firmy: „Cemarol” Sp. z o.o. z Kobylnicy, „Raiffeisen Agro-Technika” Sp. z o.o. z Bydgoszczy, z siedzibą w Potęgowie, „RowMot” Sp. cywilna z Kobylnicy - dealer firmy „Husqvarna”, „Merol” z Biesiekierza, „Ulenberg” Sp. z o.o. z Główczyc - oferująca ciągniki Claas serii: Xerion, Axion, Arion, kombajny Claas serii: Legion, Tucano, prasy do siana, ładowacze teleskopowe i sieczkarnie polowe serii Jaguar. Najliczniejszą grupę wystawców stanowili producenci kwiatów rabatowych i balkonowych oraz drzew i krzewów ozdobnych. Wśród nich wyróżniały się stoiska Zenona Walczaka z Kostrzyna Wielkopolskiego, Adama Dargaca ze Słupska, Gospodarstwa Szkółkarskiego Szymańskich z Rusinowa, Józefa Klimczuka z Bruskowa Wielkiego, Kwalifikowanej Szkółki Róż i Drzew Owocowych Piechockich z Kostrzyna Wielkopolskiego i Aliny Brodzińskiej z Kępic. Nie brakowało także firm zajmujących się dystrybucją środków do produkcji rolnej. Swoją bogatą ofertę przedstawiła firma „Ampol-Merol” z Wąbrzeźna oraz Zakłady Chemiczne „Organika Sarzyna” S.A. Klienci, którzy chcieli wyposażyć swój ogród w oczko wodne, mogli liczyć na fachową poradę, połączoną z zakupami. Nie brakowało bowiem hodowców ryb ozdobnych i producentów sprzętu do zbiorników wodnych. Swoje wyroby promowały liczne firmy wykonujące bramy i ogrodzenia oraz producenci pieców ekologicznych. Były również stoiska z wyrobami góralskimi, z drewna i rękodziełem ludowym. Jak na każdych targach, nie brakowało też stoisk jarmarcznych, na których można było nie tylko się ubrać, ale również zjeść szaszłyka, gorącą kaszankę, chrupiącego gofra z przeróżnymi dodatkami i prażone orzeszki. Tradycyjnie, w punkcie doradczym, porad z dziedziny ogrodnictwa udzielali specjaliści naszego Oddziału. Tu można było też kupić fachową literaturę. Swoją działalność promowali również przedstawiciele Agencji Rynku Rolnego, Banku Gospodarki Żywnościowej, Centrum Edukacyjnego „Technik” ze Słupska, KRUS-u oraz Pomorskiej Izby Rolniczej. Targom towarzyszyły liczne imprezy. W sobotę rozegrano Otwarty Turniej Brydża Sportowego o Pu- char Dyrektora PODR. Laureatami zostali Pan Stefan Bubka i Pan Zdzisław Drewniak. Wielką atrakcją był występ zespołów regionalnych „Meresci” i „Skrzaty” oraz Chóru Gminy Cewice. W niedzielę, o godzinie 13, odbyło się podsumowanie targów oraz wręczenie nagród i wyróżnień dla zwycięzców konkursów. Uroczystego otwarcia i przywitania gości dokonał Dyrektor Oddziału PODR w Strzelinie Zdzisław Kołodziejski. Swoją obecnością zaszczycili nas: Poseł RP Jan Kulas, Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Pomorskiego Marek Biernacki, Wicemarszałek Województwa Pomorskiego Czesław Elzanowski, Dyrektor Departamentu Środowiska i Rolnictwa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego Kazimierz Sumisławski, Wicestarosta Powiatu Słupskiego Andrzej Bury, Prezes Pomorskiej Izby Rolniczej Zenon Bistram, Wójtowie Gmin: Cewice - Jerzy Pernal, Kobylnica - Leszek Kuliński, Dębnica Kaszubska - Eugeniusz Dańczak, Dyrektor PODR w Gdańsku Józef Sarnowski, Wicedyrektor PODR w Gdańsku Krzysztof Pałkowski. W części oficjalnej podziękowano wszystkim hodowcom, którzy wzięli udział w wystawie zwierząt. Ogłoszono wyniki konkursów na „Najciekawsze stoisko targowe” i „Hit Targowy” – czyli najlepszy produkt. Za najciekawsze komisja konkursowa uznała stoisko firmy „Ulenberg” Sp. z o.o. z Główczyc, zaś hitem targowym zostały zestawy roślin iglastych do ogrodów miniaturowych ze stoiska Pani Aliny Brodzińskiej z Biesowic. Laureatom konkursu puchary oraz dyplomy wręczyli: Wicemarszałek Województwa Pomorskiego Czesław Elzanowski i Prezes PIR Zenon Bistram. W niedzielę nastąpiło również rozstrzygnięcie konkursu skierowanego do pań z KGW pt. „Ciasto domowego wypieku”. Pierwsze miejsce zajęły panie z Wrzącej - za pyszne ciasto orzechowe, II miejsce KGW z Łokciowa i Kluk za wyjątkowy sernik, III miejsce zdobyło KGW z Bięcina za ciasto gruszkowe. Wyróżnione zostały koła ze Strzelina, Strzelinka, Barcina i Wodnicy. Nagrody i dyplomy laureatkom „smacznego” konkursu wręczył Wicestarosta Powiatu Słupskiego Andrzej Bury oraz Dyrektor PODR Józef Sarnowski. Po zakończeniu części oficjalnej Dyrektor Oddziału PODR w Strzelinie Zdzisław Kołodziejski zaprosił gości i wystawców na poczęstunek przygotowany przez wszystkie panie biorące udział w konkursie KGW. Słodki poczęstunek połączony był z degustacją wina i soków z winiarni Feliksa Karnickiego z Głobina, który sztuki robienia wina nauczył się w Stanach Zjednoczonych. Z Ameryki przywiózł też pierwsze sadzonki winnej latorośli. Następne targi w Strzelinie, na które już teraz serdecznie zapraszamy, odbędą się w dniach 1 - 2 października 2011 roku. Bogdan Nowaczewski Alicja Staciwa O imprezach towarzyszących Targom Rolno-Kwiatowym w Strzelinie piszemy w dziale „Doniesienia”. Fotoreportaż z Targów znajduje się na wewnętrznych, kolorowych stronach tego numeru. POMOC NA ZALESIANIE Rolnicy, którzy zdecydują się posadzić las na swoich gruntach, mogą otrzymać na realizację tego zadania pomoc z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W dniu 1 czerwca ruszył nabór wniosków o przyznanie pomocy z działania „Zalesianie gruntów rolnych i zalesianie gruntów innych niż rolne” finansowanego z PROW 2007 - 2013. Wnioski można składać w biurach powiatowych ARiMR do 1 sierpnia. Wielu rolników uprawia ziemię bardzo słabej jakości, która nie gwarantuje uzyskiwanie plonów zapewniających godziwe zyski. Zalesienie takich gruntów jest dla nich szansą na uzyskanie większych dochodów, niż gdyby zdecydowali się prowadzić tam produkcję rolniczą. Zalesianie to alternatywa dla właścicieli gleb słabej jakości W tegorocznych zasadach przyznawania pomocy z tego działania, wprowadzonych poprzez nowelizację rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zaszły pewne zmiany, które są korzystne dla rolników. Najważniejsza z nich to zwiększenie maksymalnej powierzchni gruntów przeznaczonych do zalesienia. Według nowych przepisów jeden beneficjent, w całym okresie realizacji PROW 2007 – 2013, może posadzić las na powierzchni do 100 ha (dotychczas była możliwość zalesienia maksymalnie 20 ha). Inną istotną zmianą jest możliwość zalesiania gruntu o powierzchni poniżej 0,5 ha, jeśli dany grunt graniczy z lasem, przy czym minimalna powierzchnia gruntu do zalesienia to 0,1 ha. Pozostałe zmiany, wprowadzone znowelizowanym rozporządzeniem MRiRW, określającym zasady przy- znawania pomocy z działania „Zalesianie gruntów rolnych i zalesianie gruntów innych niż rolne”, dotyczą sposobu pomiarów nachylenia gruntów przeznaczonych do zalesienia, doprecyzowują przepisy związane z ubieganiem się o pomoc w sytuacji następstwa prawnego. Pomoc finansowa na zalesianie gruntów rolnych udzielana jest w trzech transzach. Pierwsza z nich to wsparcie na zalesienie, czyli jednorazowy ryczałt za poniesione koszty zalesienia i ewentualnie ogrodzenia uprawy leśnej, wypłacany w pierwszym roku po wykonaniu zalesienia. Kwota pomocy przyznawanej w ramach wsparcia na zalesianie wynosi od 4160 do 6260 zł/ha. Dodatkowo można również uzyskać płatność za wykonanie zaleconego przez nadleśniczego, ogrodzenia młodej uprawy leśnej 2-metrową siatką metalową, w kwocie 2590 zł na hektar lub 6,50 zł za metr bieżący wykonanego ogrodzenia. Rolnikowi przysługuje również premia pielęgnacyjna, czyli zryczałtowana płatność do hektara zalesionych gruntów, z tym, że jest ona wypłacana co roku przez 5 lat. Wysokość wypłacanej premii obejmuje koszty prac pielęgnacyjnych określonych w planie zalesienia, w tym przede wszystkim: odchwaszczenie, czyszczenie wczesne oraz ochronę sadzonek przed zwierzyną. Kwota pomocy przyznawanej rocznie w ramach premii pielęgnacyjnej wynosi 970 lub 1360 zł/ha. Dodatkowo można również w ciągu roku uzyskać płatność za zastosowanie zaleconych przez nadleśniczego indywidualnych środków ochrony uprawy leśnej przed zwierzyną w wysokości od 190 do 700 zł na hektar. Równolegle z premią pielęgnacyjną, rolnik może otrzymywać premię zalesieniową. Jest to zryczałtowana płatność do hektara zalesionych gruntów wynikająca z utraconych dochodów z tytułu przekształcenia gruntów rolnych na grunty leśne. Premia zalesieniowa jest wypłacana dłużej niż premia pielęgnacyjna, bo można ją otrzymywać przez 15 lat od założenia uprawy leśnej. Otrzymają ją tylko ci, którzy udokumentowali, że co najmniej 25% dochodów czerpią z rolnictwa. Kwota pomocy przyznawanej rocznie w ramach premii zalesieniowej wynosi 1580 zł/ha. Natomiast pomoc na zalesianie gruntów innych niż rolne składa się z 2 transz: wsparcie na zalesienie i premii pielęgnacyjnej. Nie ma w tym mechanizmie premii zalesieniowej, ponieważ grunt, na którym rolnik posadzi las nie jest gruntem wykorzystywanym do produkcji rolnej, a więc nie trzeba rekompensować strat w dochodzie związanych z zaniechaniem na danym gruncie działalności rolniczej, tak jak to ma miejsce w przypadku zalesianie gruntów rolnych. Pierwsza transza to wsparcie na zalesienie, czyli jednorazowy ryczałt za poniesione koszty zalesienia i ewentualnie ogrodzenia uprawy leśnej, wypłacany w pierwszym roku po wykonaniu zalesienia. Kwota pomocy przyznawanej w ramach wsparcia na zalesianie wynosi od 1700 (w przypadku zalesienia z wykorzystaniem sukcesji naturalnej) do 6260 zł/ha. Dodatkowo można również uzyskać płatność za wykonanie zaleconego przez nadleśniczego, ogrodzenia młodej uprawy leśnej 2-metrową siatką metalową, w kwocie 2590 zł na hektar lub 6,50 zł za metr bieżący wykonanego ogrodzenia. Druga transza to premia pielęgnacyjna, czyli zryczałtowana płatność do hektara zalesionych gruntów, wypłacana co roku przez 5 lat. Wysokość premii obejmuje koszty prac pielęgnacyjnych określonych w planie zalesienia, w tym przede wszystkim: odchwaszczenie, czyszczenie wczesne oraz ochronę sadzonek przed zwierzyną. Kwota pomocy przyznawanej w ramach premii pielęgnacyjnej wynosi rocznie od 970 do 2050 zł/ha. Dodatkowo można również uzyskać w ciągu roku płatność za zastosowanie zaleconych przez nadleśniczego, indywidualnych środków ochrony uprawy leśnej przed zwierzyną, wysokości od 190 do 700 zł/ha. JAK STARAĆ SIĘ O POMOC NA „ZALESIANIE GRUNTÓW ROLNYCH ORAZ INNYCH NIŻ ROLNE” - KROK PO KROKU Rolnicy zainteresowani ubieganiem się o wsparcie finansowe z działania „Zalesianie gruntów rolnych i zalesianie gruntów innych niż rolne”, jeszcze przed złożeniem wniosku o pomoc, powinni posiadać Plan zalesienia sporządzony przez nadleśniczego. Plan powinien zawierać wytyczne dotyczące założenia i prowadzenia uprawy leśnej. W celu sporządzenia Planu zalesienia, należy zgromadzić następujące dokumenty: 1. wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dotyczący działek ewidencyjnych, na których są położone grunty przeznaczone do zalesienia, a w przypadku braku tego planu - zaświadczenie potwierdzające, że przeznaczenie gruntów do zalesienia nie jest sprzeczne z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy; 2. zaświadczenie wydane przez właściwy organ gminy, potwierdzające, że grunty przeznaczone do zalesienia są położone na obszarze Natura 2000 lub obszarze znajdującym się na liście, o której mowa w art. 27, ust. 3, pkt. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, albo postanowienie o odmowie wydania takiego zaświadczenia; 3. oświadczenie rolnika o powierzchni gruntów przeznaczonych do zalesienia, zawierające numery działek ewidencyjnych, na których są położone te grunty; 4. wypis z ewidencji gruntów i budynków dotyczący działek ewidencyjnych, na których są położone grunty przeznaczone do zalesienia; 5. mapa sporządzona przez osobę posiadającą uprawnienia zawodowe, nadane na podstawie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2010 r. nr 193, poz. 1287), na podkładzie mapy zasadniczej lub na podkładzie ewidencyjnym, zawierająca wskazanie granic całości gruntów przeznaczonych do zalesienia oraz określenie łącznej powierzchni tych gruntów, a także wskazanie granic gruntów przeznaczonych do zalesienia: - w poszczególnych klasach gleboznawczych i określenie powierzchni tych gruntów - w przypadku planowanego zalesienia części działki ewidencyjnej lub zalesienia gruntów innych niż rolne, - o nachyleniu terenu powyżej 12° i określenie powierzchni tych gruntów - w przypadku planowanego zalesienia gruntu o nachyleniu terenu powyżej 12°; 6. kopia części mapy ewidencyjnej gruntów i budynków, która obejmuje grunty przeznaczone do zalesienia, z naniesionymi granicami tych gruntów albo jej powiększenie - w przypadkach innych niż określone w pkt 5; 7. opinia regionalnego dyrektora ochrony środowiska o braku sprzeczności planowanego zalesienia z: - celami ochrony danego obszaru - jeżeli grunt przeznaczony do zalesienia jest położony w rezerwacie przyrody lub parku krajobrazowym lub na obszarze ich otulin, - planami ochrony albo planami zadań ochronnych danego obszaru - jeżeli grunt przeznaczony do zalesienia jest położony na obszarze Natura 2000 lub obszarach znajdujących się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody; 8. opinia właściwego dyrektora parku narodowego o braku sprzeczności planowanego zalesienia z celami ochrony danego obszaru - jeżeli grunt przeznaczony do zalesienia jest położony w parku narodowym lub na obszarze jego otuliny, również w przypadku, gdy ten grunt jest położony w granicach obszaru Natura 2000 lub obszarów znajdujących się na liście, o której mowa w art. 27, ust. 3, pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. nr z 2009 r. nr 151, poz. 1220, nr 157, poz. 1241 i nr 215, poz. 1664 oraz z 2010 r. nr 76, poz. 489). Złożyć w nadleśnictwie wniosek o sporządzenie planu zalesienia. Wniosek sporządza się w dwóch egzemplarzach. Jeden pozostaje u rolnika i na nim należy uzyskać potwierdzenie terminu złożenia wniosku o sporządzenie planu zalesienia. Drugi pozostaje w nadleśnictwie. Wykonanie planu zalesienia jest bezpłatne. Można go sporządzić dla rolnika lub dla grupy rolników. Jeśli wniosek o pomoc na zalesianie składa grupa rolników, sporządza się jeden wspólny plan zalesienia. Plan zalesienia w przypadku, gdy wniosek składa grupa rolników, sporządza się w co najmniej czterech egzemplarzach (po jednym dla każdego członka grupy i dla nadleśnictwa). Złożyć wniosek o przyznanie pomocy na zalesianie w Biurze Powiatowym ARiMR, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę wnioskodawcy. W przypadku obszaru przeznaczonego do zalesienia, dla którego przewidziano zalesienie zarówno w schemacie I - Zalesianie gruntów rolnych oraz w schemacie II - Zalesianie gruntów innych niż rolne, powierzchnia zgłoszona do zalesienia w poszczególnych schematach, powinna zostać zadeklarowana w odrębnych wnioskach. Analogicznie w przypadku, gdy do zalesienia zostało przeznaczonych kilka odrębnych kompleksów, każdy z nich powinien zostać uwzględniony w oddzielnym planie zalesienia i wniosku o przyznanie pomocy na zalesianie. We wniosku trzeba wpisać dane uzyskane z ewidencji gruntów i budynków oraz zgodne z planem zalesienia oraz dołączyć następujące dokumenty: 1. kopię planu zalesienia z załącznikami, potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez nadleśniczego; 2. wydane przez naczelnika urzędu skarbowego zaświadczenie o dochodach z tytułu prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej, w przypadku gdy rolnik uzyskał takie dochody i ubiega się o pomoc na zalesianie gruntów rolnych w zakresie premii zalesieniowej; 3. wydane przez właściwy organ gminy zaświadczenie o: - wysokości dochodu z pracy w gospodarstwie rolnym albo - liczbie hektarów przeliczeniowych, stanowiącej podstawę opodatkowania podatkiem rolnym, ustalonej na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, jeżeli rolnik ubiega się o pomoc na zalesianie gruntów rolnych w zakresie premii zalesieniowej; 4. dokument potwierdzający wysokość dochodów innych niż z rolnictwa, uzyskanych w roku poprzedzającym rok, w którym został złożony wniosek o pomoc albo zaświadczenie naczelnika urzędu skarbowego o braku tych dochodów - jeżeli rolnik ubiega się o pomoc na zalesianie gruntów rolnych w zakresie premii zalesieniowej; 5. pisemną zgodę: - pozostałych współwłaścicieli na zalesienie gruntów rolnych lub gruntów innych niż rolne, jeżeli grunty te stanowią przedmiot współwłasności, - małżonka rolnika na zalesienie gruntów, jeżeli grunty te stanowią własność tego małżonka; 6. dokumenty potwierdzające własność lub współwłasność gruntów przeznaczonych do zalesienia; 7. oświadczenia zawierające wykaz działek ewidencyjnych, na których: - jest prowadzona uprawa pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa, - w obrębie działki znajdują się: drzewa będące pomnikami przyrody, rowy, których szerokość nie przekracza 2 m, oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m2, chyba że rolnik w danym roku kalendarzowym ubiega się o przyznanie jednolitej płatności obszarowej, o której mowa w przepisach o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, a do wniosku o przyznanie tej płatności dołączył wymagany tymi przepisami materiał graficzny (materiał geograficzny); 8. decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach jeżeli uzyskanie takiej decyzji dla planowanego zalesienia jest wymagane przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. nr 199, poz. 1227, z późn. zm.). Po weryfikacji wniosku, kierownik biura powiatowego ARiMR wydaje postanowienie o spełnieniu niezbędnych warunków we wniosku o przyznanie pomocy na zalesianie lub decyzję o odmowie przyznania pomocy. Otrzymanie przez rolnika postanowienia, umożliwia rozpoczęcie przez niego prac zalesieniowych. Sposób oraz termin wykonania zalesienia jest opisany w sporządzonym przez nadleśniczego planie zalesienia. Zalesienie należy wykonać w terminie określonym w planie zalesienia, jednakże nie później niż w okresie sadzenia przypadającym na wiosnę roku następującego po tym, w którym został złożony wniosek o przyznanie pomocy na zalesianie. W ciągu 7 dni od zakończenia zalesienia, rolnik powinien pisemnie powiadomić nadleśniczego o wykonaniu zalesienia. Wówczas nadleśniczy wyda zaświadczenie o zgodności zalesienia z planem zalesienia. Oświadczenie o wykonaniu zalesienia zgodnie z planem zalesienia, do którego obowiązkowo dołączone jest zaświadczenie nadleśniczego, powinno zostać złożone do biura powiatowego ARiMR w terminie do 20 maja roku, w którym zalesienie wykonano wiosną albo roku następującego po roku, w którym zalesienie wykonano jesienią. W ciągu 7 dni od zakończenia zalesienia, rolnik powinien pisemnie powiadomić nadleśniczego o wykonaniu zalesienia Po otrzymaniu tych dokumentów, kierownik biura powiatowego ARiMR wydaje decyzję o przyznaniu pomocy na zalesianie. W terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja ta stanie się ostateczna, ARiMR wypłaci: wsparcie na zalesienie, premię pielęgnacyjną i premię zalesieniową. Należność zostanie przekazana na rachunek bankowy wnioskodawcy. Departament Komunikacji Społecznej ARiMR AKTUALNE INFORMACJE PRAWNE DLA ROLNICTWA Akt Prawny Dotyczy Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 kwietnia 2011 r. Dz.U. nr 87/2011 poz. 490 Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowego sposobu i warunków prowadzenia połowów w celach sportoworekreacyjnych oraz wzorów sportowych zezwoleń połowowych Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 kwietnia 2011 r. Dz.U. nr 89/2011 poz. 512 Zmiany rozporządzenia w sprawie zakresu sprawozdań dotyczących realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz trybu i terminów przekazywania tych sprawozdań Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 kwietnia 2011 r. Dz.U. nr 93/2011 poz. 543 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 maja 2011 r. Dz.U. nr 96/2011 poz. 560 Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego PROW na lata 2007-2013 Istotne informacje Data ogłoszenia 26 kwietnia 2011 r. Data wejścia w życie 10 maja 2011 r. Ilość ryb, którą może wyłowić osoba prowadząca połowy w ciągu doby, wynosi nie więcej niż: 1. 2 sztuki łącznie - w przypadku łososia (Salmo salar) i troci (Salmo trutta); 2. 2 sztuki - w przypadku węgorza (Anguilla anguilla); 3. 3 sztuki łącznie - w przypadku pstrąga tęczowego (Oncorhynchus mykiss), sandacza (Stizostedion lucioperca) i szczupaka (Esox lucius); 4. 5 sztuk - w przypadku lina (Tinca tinca); 5. 5 sztuk - w przypadku belony (Belone belone); 6. 7 sztuk - w przypadku dorsza (Gadus morhua); 7. 10 sztuk - w przypadku leszcza (Abramis brama); 8. 5 kg - w przypadku śledzia (Clupea harengus); 9. 5 kg łącznie - w przypadku gatunków ryb innych niż wymienione w pkt 1-8, z wyłączeniem babki byczej (Neogobius melanostomus). Data ogłoszenia 29 kwietnia 2011 r. Data wejścia w życie 1 maja 2011 r. W rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie zakresu sprawozdań dotyczących realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz trybu i terminów przekazywania tych sprawozdań (Dz.U. nr 56, poz. 346) w § 3, w ust. 3 uchyla się pkt 2. Data ogłoszenia 9 maja 2011 r. Data wejścia w życie 24 maja 2011 r. W rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz.U. nr 48, poz. 390 oraz z 2010 r. nr 94, poz. 608) wprowadza się zmiany. Data ogłoszenia 10 maja 2011 r. Data wejścia w życie z dniem ogłoszenia. Na podstawie dostępnych materiałów opracowała Joanna Woźnica CO Z DZIERŻAWIONĄ ZIEMIĄ? W ostatnich dniach rolnicy dzierżawiący ziemię od Agencji Nieruchomości Rolnej otrzymali informację, że mogą wykupić ziemię, na którą mają zawartą umowę z ANR. Wykup może odbywać się na zasadzie pierwszeństwa nabycia lub w formie przetargów – ograniczonego albo nieograniczonego. W ramach pierwszeństwa zakupu zapłaty można dokonać w dwóch formach: w formie miernika pieniężnego albo miernika naturalnego. Miernik pieniężny polega na tym, że 20% należnej kwoty należy wpłacić przed podpisaniem aktu notarialnego, a pozostałą kwotę spłaca się w formie kredytu przez maksymalnie 14 lat. Oprocentowanie tego kredytu wynosi 5,26% w stosunku rocznym. W przypadku miernika naturalnego wartość ziemi przeliczana jest na cenę pszenicy. Spłata wartości ziemi, po wpłaceniu przed podpisaniem aktu notarialnego 20% jej wartości, odbywać się będzie w postaci 28 półrocznych rat. Wysokość raty będzie przeliczana każdorazowo na podstawie ceny pszenicy z ostatnich dwóch półroczy, w oparciu o dane GUS. Kredyt w mierniku naturalnym nie jest oprocentowany! ANR może sprzedawać ziemię również w formie przetargów. W uzasadnionych przypadkach - a decyduje o tym ANR - na wniosek np. grupy rolników, urzędu gminy czy Izby Rolniczej może to być przetarg ograniczony. Jest to bardzo korzystna forma zakupu, gdyż oprocentowanie kredytu rozłożonego na okres do 15 lat wynosi 4%. Ziemię można także kupić za oferowany przez niektóre banki kredyt oprocentowany w wysokości 2%. Warunkiem otrzymania takiego kredytu jest sporządzenie biznesplanu na okres kredytowania. Powyższa informacja jest bardzo ważna ze względu na fakt likwidacji w niedługim czasie dofinansowania do oprocentowania kredytów na zakup ziemi. Adam Jabłoński TENDENCJE CENOWE PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ŻYWNOŚCIOWYCH – KWIECIEŃ ZBOŻE Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW, w dniach od 11 do 17 kwietnia br. pszenica konsumpcyjna skupowana była po średniej cenie 970 zł/t. Cena ta była blisko 4% wyższa niż przed miesiącem, ale niższa niż dwa miesiące wcześniej, kiedy osiągnęła swój rekordowy poziom (977 zł/t). W skupie stabilizuje się natomiast cena żyta konsumpcyjnego. W analizowanym tygodniu za zboże to uzyskiwano przeciętnie 795 zł/t, tj. tylko nieznacznie (o 0,3 - 0,4%) więcej niż w poprzednim miesiącu. Przy znacznych wahaniach tygodniowych, cena skupu jęczmienia paszowego od początku lutego 2011 r. wykazuje tendencję do spadku. W dniach od 11 do 17 kwietnia br. za ziarno to przeciętnie w kraju płacono 785 zł/t. Cena ta była o 2,5% niższa od notowanej w poprzednim tygodniu i o 2% niższa niż miesiąc wcześniej. Niedobór kukurydzy na rynku unijnym pobudza wzrost cen tego ziarna również w kraju. Po czterech tygodniach stabilizacji, cena kukurydzy w połowie kwietnia br. wzrosła do 930 zł/t. Była ona o 1,2% wyższa niż tydzień wcześniej i o 1% wyższa niż przed miesiącem. W odniesieniu do notowań sprzed roku, ceny pszenicy konsumpcyjnej i jęczmienia paszowego były 2,1 razy wyższe, a żyta konsumpcyjnego 2,6 razy wyższe. Ziarno kukurydzy było o 86% droższe. Na krajowych giełdach towarowych ceny zbóż ponownie powoli rosną, ale zainteresowanie zakupem ziarna jest niewielkie. W dniach 18 – 20 kwietnia 2011 r. ceny zbóż w ofertach sprzedaży kształtowały się następująco: pszenica konsumpcyjna 950 - 1110 zł/t, pszenica paszowa 900 - 970 zł/t, żyto konsumpcyjne 810 - 890 zł/t, jęczmień paszowy 765 - 845 zł/t oraz kukurydza 880 - 1080 zł/t. Wg ZSRIR (MRiRW) 11 - 17 kwietnia 2011 r. Towar W skupie: pszenica konsumpcyjna żyto konsumpcyjne jęczmień paszowy kukurydza Na targowiskach pszenica żyto Cena bez VAT (zł) 970 795 785 930 979 747 PRODUKTY MLECZARSKIE W końcu kwietnia odnotowano dalszy spadek cen masła. W zakładach objętych Zintegrowanym Systemem Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW w dniach 25 kwietnia – 1 maja 2011 r., ceny masła w blokach, w odniesieniu do poprzedniego notowania, obniżyły się prawie o 2% i za 1 kg tego tłuszczu uzyskiwano 14,08 zł. W tym czasie masło konfekcjonowane potaniało o 0,4%, a konfekcjonowane o 1%. W kwietniu 2011 r. na rynku krajowym spadkową tendencję wykazywały ceny odtłuszczonego mleka w proszku. Za OMP płacono 9,32 zł/kg, tj. o 5% mniej niż miesiąc wcześniej. Ceny pełnego mleka w proszku, od połowy marca 2011 r. ulegają znaczącym wahaniom, bez wyraźnej tendencji. W końcu kwietnia br. przeciętna cena zbytu tego proszku wyniosła 12,54 zł/kg i była o niecały 1% niższa niż tydzień wcześniej, ale o ponad 3% wyższa niż przed miesiącem. Wg ZSRIR (MRiRW) 25 kwietnia - 1 maja 2011 r. Towar w zbycie Masło: - w blokach - konfekcjonowane Mleko w proszku: - odtłuszczone (OMP) - pełne (PMP) Cena bez VAT (zł/kg) 14,08 15,32 9,32 12,54 MIĘSO Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW za trzodę chlewną i bydło płacono w skupie podobnie jak w poprzednim miesiącu. W analizowanym okresie zakłady mięsne skupowały żywiec wieprzowy przeciętnie po 4,55 zł/kg. Cena ta była o 4% wyższa niż przed miesiącem oraz o 30% wyższa niż w analogicznym okresie 2010 r. Za żywiec wołowy płacono średnio 5,45 zł/kg wobec 5,44 zł/kg przed miesiącem. Było to o 25% więcej niż rok wcześniej. Obserwowany od drugiej połowy 2010 r. silny trend wzrostowy krajowych cen sku- pu bydła spowodował, że w przeliczeniu na walutę unijną obecnie są one na poziomie tylko o 9% niższym do średniej w UE. Kurczęta i brojlery w kraju skupowano przeciętnie po 3,90 zł/kg, a indyki po 5,67 zł/kg. W odniesieniu do notowań sprzed miesiąca ceny kurcząt wzrosły o 3%, a indyków o 7%. Za wymienione gatunki drobiu podmioty skupiające płaciły odpowiednio o 26% i o 34% więcej niż przed rokiem. Na krajowych targowiskach utrzymuje się wzrost cen prosiąt. W ostatnim tygodniu kwietnia 2011 r. za jedno prosię płacono przeciętnie 116 zł, o 11% więcej niż przed miesiącem, ale o 20% mniej niż rok wcześniej. Wzrost cen zbytu mięsa drobiowego odnotowano jedynie w przypadku tuszek kurcząt (o 1%). Znacząco obniżyły się natomiast ceny tuszek indyków (indyków 14,5%). Według danych ZSRIR MRiRW w ostatnim tygodniu kwietnia 2011 r. za półtusze wieprzowe zakłady mięsne otrzymywały 6,58 zł/kg wobec 6,60 zł/kg w poprzednim tygodniu. Było to o 5% więcej niż przed miesiącem i o 28% więcej niż rok wcześniej. Kompensowane ćwierćtusze wołowe zbywano po 11,75 zł/kg, tj. o ok. 2% taniej niż w poprzednim tygodniu i przed miesiącem. Jednak w porównaniu do cen sprzed roku wołowina była o 17% droższa. Za tuszki kurcząt patroszonych odbiorcy płacili przeciętnie 6,22 zł/kg. Było to o 7% więcej niż przed miesiącem i o 31% więcej niż rok wcześniej. Natomiast tuszki indyków zbywano po 7,82 zł/kg. W porównaniu do notowań sprzed miesiąca mięso indycze było o 0,5% tańsze, ale o 3,5% droższe niż przed rokiem. Wg ZSRIR (MRiRW) 25 kwietnia - 1 maja 2011 r. Towar W skupie żywiec wieprzowy żywiec wołowy kurczęta typu brojler indyki W zbycie półtusze wieprzowe ćwierćtusze wołowe komp. tuszki kurcząt „65%” tuszki indyków Na targowiskach prosięta Cena bez VAT zł/kg 4,55 5,45 3,90 5,67 zł/kg 6,58 11,75 6,22 7,82 zł/szt. 116/22 PODSUMOWANIE Na rynku zbóż wystąpiła niewielka tendencja zwyżki cen. Według prognoz, w drugim i trzecim kwartale nastąpi spadek. Dotyczy to przede wszystkim okresu żniw. Na rynku żywca wieprzowego i wołowego ceny są na tym samym poziomie. Należy się spodziewać, że tendencja ta utrzyma się w najbliższym miesiącu. Sytuacja ta spowodowana jest ceną zbóż paszowych. Na rynku produktów mleczarskich generalnie można stwierdzić, że nastąpił spadek cen. Spadek ten dotyczy także krajów Unii Europejskiej. Opracował Tadeusz Plichta WŁAŚCIWY DOBÓR ODMIANY TO WYŻSZE PLONY Głównym czynnikiem agrotechnicznym, który odgrywa decydującą rolę w uzyskaniu wysokich plonów jest dobór odpowiedniej odmiany. Każda odmiana w mniejszym lub większym stopniu reaguje na warunki środowiskowe. Dlatego bardzo ważne jest, aby nowo zarejestrowane odmiany przebadać w różnych warunkach klimatyczno-glebowych. Wybierając właściwą odmianę do określonych warunków siedliskowych możemy uzyskać wyższe plony, nawet o kilkanaście dt z ha. Od kilku lat w woj. pomorskim prowadzi się badania odmianowe w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego. Na podstawie uzyskanych wyników można wyróżnić wiele odmian, które w warunkach naszego województwa plonują najwierniej i najwyżej od kilku lat. W ubiegłym roku układ warunków klimatycznych w okresie wegetacji miał niekorzystny wpływ na plony zbóż ozimych. Szczególnie susza i przygruntowe przymrozki oraz chłody na przełomie kwietnia i maja były przyczyną redukcji pędów bocznych. Niedobór wilgoci, w okresie od krzewienia do kłoszenia, miał wpływ na obniżenie masy 1000 ziaren, co przełożyło się na niższe plony, szczególnie na glebach słabszych klasy IV b w Lubaniu. Spośród 35 badanych odmian pszenicy ozimej w 2010 roku, niezależnie od jakości gleby, najwyżej plonowały: Belenus, Boomer, Smaragd, Bystra, Askalon, Baletka, Bamberka, Jenga i Toras. Najwyższe plony uzyskano w Dębinie, gdzie połowa odmian plonowała powyżej 113 dt/ha. W Radostowie uprawa pszenicy po jęczmieniu jarym wpłynęła na obniżenie plonu. Osiągnięto tu jednak największy przyrost plonu między poziomami agrotechniki (16,6 dt/ha). Wysokie plony uzyskano też na słabszych glebach w Wyczechach, gdzie sześć odmian plonowało powyżej 100 dt/ha. Były to: Smaragd, Belenus, Bystra, Natula, Baletka i Boomer. Wyniki kilkuletnich badań pozwoliły wytypować odmiany: Turkis, Toras, Figura, Akteur, Meteor, Muszelka, Jenga, Mulan, Ostroga i Natula na listę odmian zalecanych do uprawy na terenie naszego województwa. W 2011 roku do Krajowego Rejestru wpisano 7 nowych odmian pszenicy ozimej: pięć odmian jakościowych (A): Arkadia, Linus, Meister, Oxal i Sailor, jedną chlebową (B) - KWS Dacanto i jedną pastewną z grupy (C) - Elipsa. Radostowo Lisewo Dębina Karżniczka Wyczechy 5,5 5 4,5 3 2,5 2,5 6 4 5,5 3 4,5 3,5 3 4 3 5 3 5 3 3,5 3,5 2,5 4,5 4 2,5 3 2 1,5 3 2,5 5,5 5 3,5 3,5 5,0 Wyczechy Tonacja Bogatka Figura Muszelka Nadobna Fregata Legenda Anthus Batuta Boomer Turkis Akteur Garantus Meteor Jenga Kohelia Mulan Ostroga Askalon Baletka Bamberka Kranich Natula Skagen Bystra Look Smaragd Bagou Belenus Kampana Komnata Zobel Barroko Brilliant Toras Karżniczka 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. Dębina Wzorzec, dt z ha Poziom a2 Lisewo Odmiana Poziom a1 Radostowo Lp. Mrozoodporność (skala 9o) Tabela 1. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2010. 75,1 91,4 97,9 72,9 81,3 91,7 106,2 112,7 79,2 95,1 90 97 90 94 88 103 93 107 101 104 102 95 97 94 107 98 103 106 115 107 109 102 110 100 111 108 113 110 102 96 51 106 92 96 102 91 95 92 107 96 97 89 104 99 107 94 104 106 86 107 91 114 101 111 111 99 111 106 102 108 103 107 108 102 100 43 104 105 100 102 104 100 88 107 98 93 91 82 101 107 108 83 88 98 79 117 99 93 93 101 109 93 104 102 115 98 105 99 110 97 117 109 105 97 113 103 79 96 102 101 105 92 93 105 100 101 99 103 94 96 105 100 105 99 97 104 93 95 101 110 115 106 99 104 106 105 99 106 96 101 101 62 101 99 101 105 98 105 102 101 89 97 96 92 107 102 98 101 95 100 98 100 100 101 106 108 106 95 103 101 104 105 105 104 107 95 74 102 99 99 105 94 95 101 103 103 93 103 105 90 108 101 100 99 91 107 94 108 99 102 103 100 107 96 100 107 102 104 104 109 99 70 99 98 101 107 101 101 92 101 99 91 93 86 98 103 104 88 92 100 80 115 95 98 99 105 108 88 108 101 109 113 105 99 102 101 114 102 101 99 111 102 77 97 104 102 100 103 95 100 104 101 98 96 98 91 106 100 101 102 102 105 94 96 101 104 106 105 96 107 100 107 99 108 104 107 100 60 95 105 103 104 105 106 102 95 100 97 104 102 107 106 111 103 95 111 100 105 108 100 101 110 99 108 98 39 103 93 99 102 101 106 108 99 98 96 103 101 102 100 106 102 97 105 100 100 101 98 100 110 94 109 100 81 100 91 104 102 Wzorzec – średnia ze wszystkich badanych odmian Mrozoodporność: według „Listy Opisowej Odmian 2010 r. COBORU” - wyższa wartość to lepsza mrozoodporność Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2008, 2009, 2010. Lp. Odmiana Wzorzec, dt z ha 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. Tonacja Bogatka Figura Muszelka Nadobna Fregata Legenda Anthus Batuta Boomer Turkis Akteur Garantus Meteor Jenga Kohelia Mulan Ostroga Askalon Baletka Bamberka Kranich Natula Skagen Bystra Look Smaragd Bagou Belenus Kampana Komnata Zobel Barroko Brilliant Toras Liczba doświadczeń Poziom a1 Tabela 2. Poziom a2 2008 2009 2010 20092010 20082010 2008 2009 2010 20092010 20082010 95,3 84,5 83,7 84,1 87,8 109,1 98,1 97,0 97,6 101,4 96 104 100 100 98 93 95 105 105 103 105 101 91 102 92 100 104 99 104 100 104 96 93 93 97 99 101 101 98 99 99 95 107 98 103 100 99 107 96 104 103 94 99 100 101 100 96 97 101 99 105 101 102 97 100 94 101 103 100 99 91 95 108 103 102 104 100 87 103 91 101 106 94 105 102 105 97 91 94 99 102 98 102 97 101 98 93 109 100 102 101 101 107 95 100 101 94 99 103 99 101 95 99 102 96 105 101 101 96 102 100 99 102 99 102 102 100 100 102 98 96 98 103 99 92 97 99 95 109 99 100 98 100 104 95 103 102 105 105 105 100 102 101 106 102 107 101 110 99 68 98 99 102 104 99 102 103 102 103 10 15 5 5 5 10 15 103 100 94 94 95 103 98 95 94 102 97 107 98 100 99 97 106 97 105 104 110 105 106 102 107 103 108 104 108 102 105 99 53 102 98 99 103 5 5 5 98 107 100 102 109 95 103 101 101 101 105 105 103 109 95 98 Wzorzec: średnia ze wszystkich badanych odmian Wyniki doświadczeń z pszenżytem ozimym wskazują, że w województwie pomorskim wyróżniającymi się odmianami w 2010 roku były Algoso, Sorento, Tulus, Leontino i Trismart, które plonowały powyżej wzorca niezależnie od rodzaju gleby. Najwyższe plony ziarna osiągnięto w Dębinie i w Wyczechach. Średni plon ziarna na a2 kształto- wał się na poziomie 104 dt/ha. Niesprzyjające warunki klimatyczne, o których wspominałem wcześniej spowodowały, że plony ziarna na glebach piaszczystych w Lubaniu były dwukrotnie niższe niż na glebach mocniejszych w Dębinie. Należy zaznaczyć, że Algoso, Sorento, Trismart i Moderato w ostatnich latach plonowały najwyżej. W tym roku do rejestru wpisano pięć nowych odmiany pszenżyta ozimego. Są to: Agostino (odmiana krótkosłoma), Bereniko, Borowik, KWS Trisol i Maestozo. Na liście odmian zalecanych do uprawy w naszym województwie znajdują się: Sorento, Moderato, Baltiko i Algoso. Tabela 3. Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2010 Karżniczka Wyczechy Lubań Radostowo Dębina Karżniczka Wyczechy Lubań 71,8 80,7 80,2 82,2 47,4 84,9 104,4 84,9 104,0 50,0 94 126 102 90 106 72 118 109 87 101 91 89 95 123 98 99 113 85 66 116 84 127 117 88 123 76 89 90 127 104 111 104 98 110 96 94 117 91 104 84 98 92 96 106 112 61 102 91 87 96 112 99 117 90 106 93 117 111 107 103 104 102 93 93 97 103 95 100 93 107 90 114 100 132 104 89 107 73 113 113 85 102 87 90 92 118 95 98 114 96 70 109 87 124 113 94 110 85 92 94 114 104 109 104 98 108 97 94 116 90 106 86 99 91 97 109 110 88 101 94 89 101 110 100 110 86 101 94 107 100 106 105 103 102 98 93 94 103 93 102 94 104 92 111 Odmiana Wzorzec, dt z ha 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Dębina Lp. Poziom a2 Radostowo Poziom a1 Moderato Algoso Grenado kr Borwo kr Baltiko kr Gniewko kr Trismart Sorento Alekto kr Leontino Pigmej kr Pizarro Atletico kr Tulus Cultivo Wzorzec – średni plon wszystkich badanych odmian kr odmiany genetycznie krótkosłome Tabela 4. Lp. Odmiana Mrozoodporność Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2008-2010 Wzorzec, dt z ha 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Moderato Algoso Grenado kr Borwo kr Baltiko kr Gniewko kr Trismart Sorento Alekto kr Leontino Pigmej kr Pizarro Atletico kr Tulus Cultivo 5 5 6 5,5 4 4 6 4 4,5 4 5 5 5 4,5 Liczba doświadczeń a1 a2 2008 2009 2010 2009 2010 2008 2010 2008 2009 2010 2009 2010 2008 2010 95,3 70,6 72,5 71,6 79,5 105,8 82,4 85,6 84,0 91,3 107 109 101 100 102 96 100 103 105 113 88 93 97 92 101 114 93 103 113 89 92 101 89 104 113 92 105 112 94 93 101 92 102 109 102 109 101 100 100 97 102 102 106 112 94 92 100 95 103 112 94 104 112 98 92 101 93 104 108 94 90 102 93 109 99 91 101 93 109 100 103 115 98 91 103 87 107 112 93 107 87 96 93 109 98 105 113 96 91 102 91 105 112 93 101 102 114 90 91 104 86 107 113 92 110 86 97 92 115 104 5 5 10 5 5 10 15 96 115 5 Wzorzec: średnia ze wszystkich badanych odmian kr odmiany genetycznie krótkosłome 91 106 93 107 103 15 5 Z 17 badanych odmian żyta, najwyższym plonem charakteryzowały się odmiany mieszańcowe: Palazzo, Balistic, Brasetto, Bellami, Minello i Amato. Spośród odmian populacyjnych wyróżniły się Stanko, Herakles i Domir. Najwyż- sze plony ziarna uzyskano w Wyczechach, gdzie średni plon na a2 był na poziomie 102 dt/ha. Ze względu na wierność w plonowaniu w ostatnich latach odmiany: Dańkowskie Diament, Domir, Stanko, Visello i Minello zostały wpisane na listę odmian zalecanych do uprawy na terenie województwa pomorskiego. W 2011 do rejestru wpisano trzy nowe odmiany żyta: odmianę mieszańcową SU Drive oraz dwie odmiany populacyjne: Horyzo i Armand. Żyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2010 Lp. Odmiana Wzorzec, dt z ha 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Poziom a1 Poziom a2 Karżniczka Wyczechy Lubań Karżniczka Wyczechy Lubań 64,9 98,9 54,6 91,3 102,0 59,1 77 89 97 82 130 106 105 102 100 93 99 94 121 85 97 108 115 80 85 77 79 92 86 110 112 105 110 113 109 113 115 106 100 108 93 93 89 100 94 88 109 114 105 105 108 99 107 102 92 105 97 77 89 89 97 98 96 104 109 106 105 100 104 115 102 99 101 108 78 90 82 96 97 91 107 108 102 107 110 106 110 112 103 97 105 87 90 87 99 96 91 114 104 109 109 113 101 106 102 90 106 95 Bosmo Dańkowskie D. Daran Herakles synt. Stanko Domir Balistic F1 Minello F1 Visello F1 Bellami F1 Brasetto F1 Gonello F1 Palazzo F1 Amato F1 Fugato F1 Agronom F1 Rasant F1 Tabela 6. Żyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2008-2010 Lp. Odmiana Wzorzec, dt z ha 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Bosmo Dańkowskie D. Daran Herakles synt. Stanko Domir Balistic F1 Minello F1 Visello F1 Bellami F1 Brasetto F1 Gonello F1 Palazzo F1 Amato F1 Fugato F1 Agronom F1 Rasant F1 Liczba doświadczeń Tabela 5. a1 a2 2008 2009 2010 20092010 77,5 76,6 72,8 74,7 75,6 85,8 90,5 84,1 87,3 86,8 89 96 90 97 100 93 93 93 97 97 94 100 112 109 107 88 91 89 91 100 93 104 111 106 105 88 93 90 93 100 91 95 86 95 100 109 109 114 85 93 89 96 96 96 106 109 106 106 104 107 104 107 80 90 86 97 97 93 107 107 105 107 107 104 111 106 99 101 104 87 94 88 96 97 104 90 96 92 96 95 99 105 111 107 106 102 107 100 109 82 88 86 85 104 92 108 109 103 104 108 102 114 103 100 104 108 3 3 6 3 3 6 104 114 3 Wzorzec: średnia ze wszystkich badanych odmian. 20082010 2008 2009 2010 20092010 20082010 103 104 102 108 9 3 107 109 106 105 103 102 105 9 Z badań odmianowych z jęczmieniem ozimym wynika, że najwyższym plonem wyróżniały się Maybrit i Lomerit. Najwyższe plony ziarna uzyskano w Karżniczce i Radostowie - powyżej 91 dt/ha. Na listę odmian zalecanych do uprawy na obszarze naszego województwa zostały wpisane: Lomerit, Nickela, Maybrit, Ka- rakan i Wintmalt. W 2011 roku do Rejestru wpisano sześć nowych odmian. Są to: Antonella, Henriette, Holmes, KWS Moridian, Matilda i Wendy. Tabela 7. Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2010 Karżniczka Wyczechy Lubań Radostowo Lisewo Karżniczka Wyczechy Lubań 75,9 76,4 70,0 66,2 37,2 91,8 89,4 93,0 71,8 39,8 88 101 106 103 94 91 110 103 104 87 93 106 114 97 108 110 104 103 99 94 107 106 98 86 94 94 95 105 98 101 92 96 103 101 95 113 94 106 99 105 100 107 102 103 95 104 94 105 102 89 101 95 111 111 109 113 106 97 91 97 83 107 100 90 85 102 112 97 107 98 97 101 102 101 94 95 96 97 98 100 105 104 101 103 91 106 104 97 90 104 96 103 108 99 106 99 90 107 95 98 102 95 101 96 103 109 93 98 102 100 99 100 105 104 87 100 100 100 106 102 107 111 105 99 99 87 101 85 98 102 Odmiana Wzorzec, dt/ha 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Lisewo Lp. Poziom a2 Radostowo Poziom a1 Rosita Maybrit Nickela Lomerit Merlot Epoque Fridericus Karakan Scarpia Amarena Wintmalt Laverda Merle Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2008, 2009, 2010 Lp. Odmiana Poziom a1 Tabela 8. Poziom a2 2008 2009 2010 20092010 20082010 2008 2009 2010 20092010 20082010 Wzorzec, dt z ha 79,4 70,6 65,1 67,9 71,7 84,6 81,4 77,2 79,3 81,1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Rosita Maybrit Nickela Lomerit Merlot Epoque Fridericus Karakan Scarpia Amarena Wintmalt Laverda Merle 101 105 106 100 102 105 103 99 93 101 96 105 105 105 100 100 101 101 84 102 98 104 106 104 99 96 101 101 100 100 92 100 99 99 100 105 104 102 98 101 101 101 92 97 100 102 105 103 102 100 102 100 98 98 104 107 100 100 102 100 101 98 100 98 106 102 104 98 101 101 100 88 100 101 107 99 105 101 98 100 101 100 99 91 100 97 101 102 103 103 103 98 101 101 100 94 96 100 103 104 102 102 100 100 101 100 Liczba doświadczeń 5 5 5 10 15 5 5 5 10 15 Wzorzec – średnia z wszystkich badanych odmian. W ciągłym postępie biologicznym rola odmiany jest nieoceniona. Dobór właściwej odmiany dostosowanej do warunków glebowych, jakimi dysponuje rolnik, jest najtańszym czynnikiem podniesienia plonów zbóż i jakości uzyskiwanego ziarna. Mirosława Domańska, SDOO Radostowo Józef Chrzanowski, PODR w Gdańsku UWAGA NA CHWASTY! Zabiegi wiosennego odchwaszczania pszenicy ozimej powinny być już wykonane. W bieżącym roku, w miesiącu kwietniu, przebieg pogody w naszym województwie był niekorzystny, podobnie jak w 2009 roku. Głównym tego powodem był brak opadów deszczu, występowały poranne przymrozki (na początku maja nawet do -5o C, przez kilka dni) i stosunkowo wysokie temperatury powietrza. W efekcie rośliny pszenicy ozimej nie pobrały odpowiedniej ilości azotu oraz innych składników pokarmowych niezbędnych do prawidłowego rozwoju wegetatywnego. Zjawisko to dotyczyło głównie plantacji, na których II dawkę nawożenia azotowego zastosowano w drugiej połowie kwietnia. Plantacje pszenicy ozimej z objawami niedoboru N można było rozpoznać po jasnozielonym zabarwieniu roślin. Takie plantacje należało jak najszybciej dokarmić nawozami dolistnymi z mikroelementami. Sucha wiosna nie sprzyjała również wschodom chwastów. Na wielu plantacjach zabiegi odchwaszczania opóźniano. I słusznie, bo należy mieć na uwadze fakt, że większość herbicydów stosowanych w pszenicy ozimej wiosną, przeznaczonych jest do stosowania nalistnego. Można przypuszczać, że na wielu plantacjach odchwaszczanych jesienią, a „czystych” wiosną, wstrzymano się z korekcyjnymi zabiegami chwastobójczymi w oczekiwaniu na ich wschody. W takich przypadkach, po długo oczekiwanych opadach deszczu (połowa maja), niekiedy dochodziło do masowych wschodów chwastów. Jednocześnie ze względu na zaawansowaną fazę rozwojową pszenicy ozimej było utrudnione, ograniczone lub wręcz niemożliwe skuteczne zwalczanie chwastów. Na takich plantacjach trzeba się liczyć ze stratami w plonach i utrudnionym sprzętem zachwaszczonych łanów. Trzeba też pamiętać o możliwym silniejszym zachwaszczeniu stanowiska pod przyszłe zasiewy. Na niektórych plantacjach zbóż ozimych i jarych, głównie pszenicy oraz jęczmienia, istnieje zagrożenie zachwaszczenia owsem głuchym, który wykiełkował późno, dopiero przy odpowiedniej wilgotności gleby. Zabiegi zwalczania tego chwastu należy przeprowadzić w optymalnej fazie rozwoju roślin, tj. wówczas, gdy owies głuchy znajduje się w fazie dwóch liści do końca fazy krzewienia (4 - 5 liści). Należy pamiętać, że wybór herbicydów zwalczających owies głuchy w zbożach - w późniejszych fazach rozwojowych - jest mocno ograniczony. Najczęściej jednak próby zwalczania owsa głuchego w znacznie zaawansowanej jego fazie rozwoju są wysoce kosztowne i mogą nie przynieść oczekiwanych efektów. Sebastian Zwierz Dopłaty do materiału siewnego ZAINTERESOWANIE PRODUCENTÓW ROLNYCH NIE MALEJE Niezaprzeczalnie jednym z podstawowych czynników gwarantujących zwiększenie plonów oraz ich jakości jest wykorzystanie do siewu/sadzenia elitarnego bądź kwalifikowanego materiału siewnego. Grono producentów rolnych, korzystających z dobrodziejstw stosowania materiału siewnego oraz dopłat udzielanych z tego tytułu, powiększa się. Porównując początki funkcjonowania systemu wsparcia, w pierwszym roku udzielania dopłat (2007 r.) liczba złożonych wniosków oscylowała na poziomie 18,5 tys., natomiast w roku 2010 wyniosła ponad 60 tys. wniosków. W 2011 r., do końca kwietnia, do oddziałów terenowych ARR wpłynęło ponad 18,4 tys. wniosków o przyznanie dopłaty. Liczba ta jest porównywalna do analogicznego okresu roku ubiegłego. Po zakończeniu wiosennych prac polowych spodziewany jest przyrost liczby wniosków. Z tytułu dopłat do materiału siewnego ARR do końca kwietnia wypłaciła producentom rolnym ok. 15 mln zł. Kolejne płatności trafią do rolników w maju br. Należy pamiętać, że warunkiem uzyskania dopłaty jest nie tylko zakupienie materiału siewnego, ale również jego zużycie do siewu lub sadzenia. Wnioski o przyznanie dopłaty należy składać w oddziałach terenowych ARR w terminie do: - 1 czerwca 2011 r. – w przypadku dopłat do materiału siewnego przeznaczonych dla produ- centów rolnych poszkodowanych przez powódź, obsunięcie się ziemi lub huragan w 2010 r.; - 25 czerwca 2011 r. - w przypadku dopłat do materiału siewnego mających charakter pomocy de minimis w rolnictwie. Materiał z ARR PRECYZJA W ZWALCZANIU CHORÓB RZEPAKU Najważniejsze choroby rzepaku to sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa, czerń krzyżowych oraz szara pleśń. Wszystkie te choroby mogą być przyczyną znacznych strat w plonie w uprawie tej rośliny. Grzyb Phoma lingam powodujący suchą zgniliznę kapustnych może atakować rzepak w ciągu całego okresu wegetacyjnego. Objawy na wszystkich częściach nadziemnych rośliny to charakterystyczne żółtawe lub jasnoszare plamy z widocznymi na ich powierzchni piknidiami w postaci czarnych kropeczek, w których znajdują się liczne zarodniki konidialne. W miarę rozwoju rośliny plamy te powiększają się i pogłębiają, mogąc doprowadzić do ograniczania zawiązywania łuszczyn i przedwczesnego dojrzewania. sion. Grzyb poraża rzepak w trakcie całego okresu wegetacyjnego i może wystąpić na wszystkich organach rośliny. Na liściach i łodygach tworzą się na przemian jasne i ciemne pierścienie lub ciemne, nieregularne plamy. Na łuszczynach są to zazwyczaj czarne, początkowo małe, okrągłe plamki, które w miarę upływu czasu mogą zająć całą powierzchnię łuszczyny. rozwoju grzyba. Na łodygach powstają jasne plamy z nalotem białej, puszystej grzybni, z biegiem czasu obejmujące cały jej obwód, a w środku zniszczonej łodygi tworzą się czarne skleroty, stanowiące organy przetrwalnikowe grzyba. Przy dużym nasileniu choroby rośliny rzepaku zamierają. Objawy zgnilizny twardzikowej na łodydze rzepaku Szara pleśń, powodowana przez Botrytis cinerea, w warunkach wysokiej wilgotności powietrza może wystąpić na wszystkich nadziemnych częściach roślin w postaci stref gęstego, szarego, często pylącego nalotu. Po deszczu strefy te stają się białawe i na pędzie mogą być pomylone ze zgnilizną twardzikową. Choroba występuje corocznie, przede wszystkim w gęstych, wyległych zasiewach. W rzepaku, podobnie jak czerń krzyżowych, może powodować straty w plonie rzędu 30%, zwłaszcza w sezonach z deszczową pogodą. Objawy czerni krzyżowych na liściu i łuszczynach rzepaku Objawy suchej zgnilizny kapustnych na rzepaku (na łodydze i na liściu) Czerń krzyżowych powodowana przez grzyby z rodzaju Alternaria może zmniejszyć plon do 30%, zwłaszcza gdy wystąpi na łuszczynach, powodując ich przedwczesne dojrzewanie i osypywanie się na- Zgnilizna twardzikowa, powodowana przez Sclerotinia sclerotiorum, jest równie groźna jak sucha zgnilizna kapustnych. Rozwojowi choroby sprzyja wysoka wilgotność i opadające płatki kwiatowe, pozostające w rozwidleniach łodyg rzepaku lub u nasady liści, gdzie występują odpowiednie warunki dla Objawy szarej pleśni na liściu rzepaku Objawy szarej pleśni na łuszczynach rzepaku Yamato 303 SE zapewnia ochronę rzepaku przed wszystkimi groźnymi chorobami grzybowymi. Taki system ochrony jest możliwy dzięki połączeniu dwóch unikalnych substancji aktywnych z różnych grup chemicznych o wzajemnie uzupełniających się mechanizmach działania. Jedna z nich to benzimidazol - tiofanat metylowy, a druga to tetrakonazol. Obydwie substancje działają systemicznie, czyli zarówno na powierzchni rośliny, jak i przemieszczając się wewnątrz jej, powodują zaburzenia w rozwoju patogenów i blokują w ten sposób procesy chorobowe. Oznacza to, że przed porażeniem przez grzyby chronione są nie tylko opryskane części rośliny, ale zabezpieczone są też te, które wyrosną i rozwiną się później. Ponad 80% substancji czynnych jest aktywnie wchłaniana przez roślinę w ciągu pierwszej godziny, reszta pozostaje w kutykuli i jest uwalniana w ciągu kilku następnych dni. Zastosowanie dwóch perfekcyjnie dobranych substancji aktywnych przeciwdziała tworzeniu się odporności u patogenów oraz powoduje, że preparat jest samowystarczalny, tzn. można go stosować we wszystkich terminach ochrony i będzie zabezpieczał rośliny przed wszystkimi chorobami. Formulacja SE środka, w postaci Ocena skuteczności środka Yamato 303 SE w ograniczaniu chorób liści rzepaku ozimego Yamato 303 SE 1,75 l/ha standard 1 Rysunek 1. standard 2 90 88 86 84 82 80 78 76 74 czerń krzyżowych (Alternaria spp.) sucha zgnilizna kapustnych (Phoma lingam) zgnilizna twardzikowata (Sclerotinia sclerotiorum) szara pleśń (Botrytis cinerea) Rysunek 2. Ocena skuteczności środka Yamato 303 SE w ograniczaniu chorób łuszczyn rzepaku ozimego Yamato 303 SE 1,75 l/ha standard 1 100 90 80 70 60 50 stałych cząstek i małych kapsułek zawieszonych w wodzie, ułatwia szybkie wchłanianie i pobieranie preparatu oraz ogranicza jego zmywanie przez deszcz. Preparat jest łatwy w stosowaniu, gdyż zwalczając kompleks chorób, nie wymaga precyzyjnego określenia patogenów znajdujących się na plantacji. Ponadto niewielkie opóźnienie terminu zabiegu przy użyciu Yamato 303 SE, spowodowane niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, nie wpływa na jego skuteczność. Środek dobrze przemieszcza się również w niskiej temperaturze. Ogromnie ważną cechą środka Yamato 303 SE jest jego dobra charakterystyka toksykologiczna. Preparat jest nietoksyczny dla ludzi i zwierząt oraz jest bezpieczny dla pszczół i innych owadów pożytecznych. Doświadczenia ze środkiem Yamato 303 SE w rzepaku prowadzono w Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie. Zabieg wykonano w fazie zwartego pąka, stosując środek w dawce 1,75 l/ha. Jest to najlepszy termin do stosowania fungicydów na rzepaku, gdyż wykonanie zabiegu w tym czasie często zabezpiecza rośliny przed wystąpieniem chorób aż do zbioru nasion. Termin ten jest optymalny na plantacjach, gdzie duży problem stanowi zgnilizna twardzikowa. Fungicyd skutecznie zwalcza czerń krzyżowych, zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych oraz szarą pleśń w rzepaku ozimym. Można go stosować zapobiegawczo lub po wystąpieniu pierwszych objawów chorób. W przypadku wystąpienia tylko czerni krzyżowych zabieg można opóźnić do momentu wykształcenia pierwszych łuszczyn, przestrzegając jednakże terminu karencji. Fungicyd Yamato 303 SE wykazał największą efektywność w zwalczaniu chorób liści i łuszczyn, w porównaniu z preparatami standardowymi, przy czym w przypadku liści najskuteczniej zwalczał czerń krzyżowych, a w przypadku łuszczyn zgniliznę twardzikową (rys. 1 i rys. 2). 40 30 prof. Ewa Solarska (materiał z Agencji Prasowej „Jatrejon” 20 10 0 zgnilizna twardzikowata (Sclerotinia sclerotiorum) czerń krzyżowych (Alternaria spp.) szara pleśń (Botrytis cinerea) INSEKTYCYD BEZWZGLĘDNIE SKUTECZNY I NIEZWYKLE BEZPIECZNY W związku z rozwojem produkcji biopaliw, w ostatniej dekadzie obserwuje się rosnące zapotrzebowanie na rośliny oleiste. Według danych statystycznych, pierwsze dziesięć lat XXI wieku charakteryzowało się dynamicznym wzrostem produkcji rzepaku i rzepiku - od 437 tys. ha w roku 2000 do 810 tys. w roku 2009 (dane GUS). Jedynie w 2010 roku zaobserwowano niewielki 5% spadek produkcji wynikający głównie z warunków pogodowych w 2010 roku, tj. niskich temperatur powietrza i niedoborów opadów w kwietniu i maju, a także dwukrotnej powodzi w maju i czerwcu, a dalej wynikających z tego lokalnych strat spowodowanych podtopieniami plantacji. Przy wzroście areału zasiewów tym bardziej istotna jest właściwa ochrona przed ważnymi szkodnikami tych upraw. Nadal najważniejszą, podstawową, najskuteczniejszą i „ostateczną bronią” pozostaje stosowanie chemicznych środków ochrony roślin. Za najważniejsze szkodniki rzepaku uważa się m.in. chowacza czterozębnego (Ceutorhynchus quadridens Panz.), chowacza brukwiaczka (Ceutorhynchus napi Gyll.), chowacza podobnika (Ceutorhynchus assimilis Payk.), pryszczarka kapustnika (Dasyneura brassicae Winn.) i słodyszka rzepakowego (Meligethes aeneus F.). Wszystkie te szkodniki powinny być skutecznie zwalczone, aby rzepak mógł dać wysoki plon o dobrej jakości. Samo zwalczenie to jednak jeszcze nie wszystko – dzisiaj ważne jest także jak i czym prowadzi się ochronę roślin. Stosowanie integrowanej metodyki produkcji ochrony roślin ma coraz większe znacznie gospodarcze i ekonomiczne. Wdrożenie do praktyki ochrony roślin przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE wręcz nakłada: od 1 stycznia 2014 roku, na rolnika we wszystkich krajach członkowskich wymóg ochrony integrowanej. Tym samym przyjmuje się, że środki dopuszczone do obrotu będą o coraz wyższym stopniu bezpieczeństwa dla człowieka i zwierząt oraz coraz bardziej selektywne, w odniesieniu do organizmów pożytecznych. Jednym z takich środków nowej generacji jest Mospilan 20 SP, którego substancją biologicznie czynną jest acetamipryd - związek z grupy pochodnych neonikotynoidów. Są to neurotoksyny działające na centralny układ nerwowy owadów w sposób odmienny od innych grup chemicznych. W ostatnich latach wiele mówiło się o tych nowych insektycydach neonikotynoidowych. Należy jednak zwrócić uwagę, że jest to grupa niejednorodna. Należą do niej insektycydy nitroguanidynowe, a więc bardzo toksyczne i niebezpieczne dla pszczół (imidachlopryd, chlotianidyna czy tiametoksam) oraz insektycydy z grupy pirydylometyloaminowej, które są bezpieczne dla pszczół. Do tej drugiej grupy należy acetamipryd. Najważniejsze szkodniki rzepaku zwalcza insektycyd nowej generacji - Mospilan 20 SP Acetamipryd jest insektycydem o dobrze poznanej charakterystyce ekotoksykologicznej i selektywności działania zarówno w odniesieniu do owadów szkodliwych, jak i pożytecznych. Jedną z najważniejszych zalet środka jest jego bardzo niska toksyczność ostra dla pszczoły miodnej. Rozpoznane są dobrze procesy biotransformacji, metabolizmu i zanikania acetamiprydu w organizmach żywych i w środowisku. Preparat należy do nielicznej grupy insektycydów najbezpieczniejszych obecnie dla środowiska i zdrowia człowieka. Dzięki oryginalnej formie użytkowej preparat tworzy nielotny roztwór wodny substancji aktywnej, przez co opóźnia parowanie środka z powierzchni roślin oraz pozwala na stosowanie niskich koncentracji. W myśl nowych, integrowanych programów ochrony, nowoczesny insektycyd powinien zadziałać szybko i skutecznie, ale jednocześnie bezpiecznie dla środowiska i selektywnie, a następnie jak najszybciej zniknąć – najlepiej bez śladu w postaci metabolitów. W taki sposób działa i zachowuje się Mospilan 20 SP. Transformacja acetamiprydu w glebie, w zależności od rodzaju gleby, temperatury, wilgotności i innych czynników, trwa średnio od 2 do 8 dni. Acetamipryd łatwo przenika przez lipidy i woski okryw ciała owadów oraz kutykulę roślin. Na roślinie wykazuje działanie wgłębne, translaminarne i systemiczne, co chroni substancję aktywną przed degradacją fotochemiczną, parowaniem i zmywaniem przez deszcz. Dodatkowo, poprzez specyficzne działanie translaminarne i wgłęb- ne, produkt utrzymuje się w roślinie nawet do 10 dni, w zależności od gatunku i fazy rozwojowej rośliny. Dla porównania insektycydy pyretroidowe czy fosforoorganiczne dają spektakularny efekt tzw. „knockdown”, ale ich działanie jest krótkie i np. nie chroni przed kolejnymi nalotami szkodników. Decydując się na użycie pyretroidu, musimy pamiętać, by zabieg przeprowadzić bardzo precyzyjnie, w optymalnej fazie wzrostu rośliny, w warunkach optymalnej temperatury i przy prognozie bezdeszczowej pogody przez minimum 24 godziny. Efekt działania chloropiryfosu, należącego do grupy środków fosforoorganicznych, może satysfakcjonować przeciętnego rolnika, gdyż w łanie nie widać i nie słychać odgłosów życia żadnych owadów, wśród nich niestety również pszczół i innych zapylaczy. Wysoka toksyczność związków fosforoorganicznych dla entomofauny i dla człowieka jest powodem, dla którego w wielu krajach, między innymi w Niemczech, wycofano je z ochrony rzepaku. Długi okres prewencji dla pszczół tych preparatów praktycznie uniemożliwia zabiegi w uprawach kwitnącego rzepaku. Kolejnym ważnym zagadnieniem dotyczącym stosowania środków chemicznych do ochrony upraw jest odporność szkodników. Populacje agrofagów występują zwykle w bardzo dużej liczebności, co przyczynia się do łatwiejszego wykształcania przez nie odporności. Dlatego też, należy mieć na uwadze, jakie preparaty były stosowane w ubiegłych latach, a wręcz niedopuszczalne jest stosowanie wielokrotnie w jednym sezonie wegetacyjnym środków z tej samej grupy chemicznej. Dla dobrej ochrony rzepaku potrzebne są 2, 3, a nawet 4 chemiczne zabiegi w sezonie, choć zdarza się, że i to nie wystarcza. Nawet jeśli stosowany przez nas środek jest skuteczny, należy bezwzględnie wymieniać go na inny, aby stosowaniem jednego preparatu nie doprowadzić do wykształcenia się u szkodnika odporności. Aktualnie mamy do czynienia z szeroką paletą środków ochrony roślin z różnych grup chemicznych. Najbardziej popularną grupą insektycydów są pyrytroidy i związki fosforoorganiczne. Warto zwrócić uwagę na stosowanie innych środków. Opisane powyżej cechy związane z ekotoksykologią i własnościami fizyko-chemicznymi insektycydu wskazują, że środek ten może być użyty do zwalczania szkodników w każdej fazie wegetacji roślin, bez względu na panujące temperatury. Ogromnym atutem jest bezpieczeństwo dla pszczół, które całkowicie tolerują stosowane dawki acetamiprydu. Mospilan 20 SP jest nowoczesnym insektycydem przydatnym w strategii zapobiegania odporności szkodników jako wymiennik pyretroidów, związków fosforoorganicznych oraz insektycydów z innych grup chemicznych. Dla zachowania jego skuteczności i przydatności w ochronie roślin w latach przyszłych konieczne jest rozważne jego stosowanie. W IOR Poznań w latach 2007-2008 prowadzono szereg doświadczeń mających na celu porównanie różnych parametrów plonu rzepaku w zależności od stosowanych środków ochrony roślin. Utworzono kilka rodzajów poletek. W jednej z kombinacji kontrolnej bez zabiegów chemicznych - wszystkie owady zapylające, w tym najważniejsze szkodniki m.in. takie jak słodyszek, miały swobodny dostęp do roślin. W pozo- stałych kombinacjach wyodrębniono poletko z izolatorem, gdzie nie stosowano żadnych zabiegów chemicznych, ale siatka izolacyjna ograniczała również dostęp do rzepaku wszystkim zapylaczom. Na pozostałych trzech poletkach zastosowano trzy różne insektycydy – Mospilan 20 SP, związek fosforoorganiczny i pyretroid. Zaobserwowano, że na liczbę nasion w łuszczynie ma istotny wpływ obecność zapylaczy w uprawie. Najmniej nasion wytworzyły łuszczyny na poletkach z izolatorem, następnie na poletkach po zabiegu chloropiryfosem i pyretroidem. Najwięcej zaś było na poletku kontrolnym i po zastosowaniu selektywnego insektycydu Mospilan 20 SP. Również, zgodnie z oczekiwaniami, na poletku kontrolnym, a więc niechronionym żadnymi środkami, plon rzepaku był o 20% niższy w porównaniu z poletkiem po zastosowaniu środka Mospilan 20 SP lub poletku z izolatorami. Na poletkach po aplikacji środkami zawierającymi pyretroid i chloropiryfos zaobserwowano wzrost plonu w porównaniu z kontrolą, jednak był on niższy o 5 - 8% w porównaniu do poletek z izolatorami lub poletek, na których zastosowano insektycyd Mospilan 20 SP. Powyższe doświadczenie potwierdza po raz kolejny, że warunkiem bezwzględnie koniecznym do uzyskania dobrych plonów w uprawie rzepaku jest obecność owadów zapylaczy. W tym przypadku otrzymujemy dodatkowy dowód uzasadniający stosowanie środków bezpiecznych dla pszczół, zwłaszcza w okresie kwitnienia rzepaku. Reasumując, jak wynika z powyższych badań, stosowanie środków ochrony roślin jest niezbędnym warunkiem uzyskania dobrych i wysokiej jakości plonów rzepaku. Według nowych wymogów UE, preparat Mospilan 20 SP jest insektycydem absolutnie niezbędnym w strategii zapobiegania odporności szkodników. Wykazuje się bardzo dobrymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi, dzięki którym działa niezależnie od temperatury powietrza w czasie zabiegu. Dzięki swojej formie użytkowej tworzy nielotny roztwór wodny substancji aktywnej, przez co opóźnia parowanie z powierzchni roślin, a jednocześnie działa dłużej niż popularne insektycydy, chroniąc uprawę przed kolejnymi nalotami szkodników. Charakteryzuje się dobrym profilem toksykologicznym i ekotoksykologicznym. Jest produktem wysoce bezpiecznym dla pszczół i innych owadów zapylających. Poprzez działanie powierzchniowe zwalcza agrofagi żołądkowo i kontaktowo. Poprzez działanie translaminarne i systemiczne w roślinie może chronić uprawę dłużej przed kolejnymi nalotami szkodników. Nie ma żadnych ograniczeń w stosowaniu, a więc może być także stosowany w uprawach roślin kwitnących. Kolejnym korzystnym aspektem produktu potwierdzającym jego bezpieczeństwo dla użytkowników jest brak kaucji na opakowania. Opakowania po środku po ich trzykrotnym przepłukaniu nie podlegają zwrotowi i są traktowane jak odpady komunalne. Mospilan 20 SP jest nowoczesnym i bezpiecznym środkiem, który spełnia wszystkie wymogi Unii Europejskiej i zalecenia integrowanej produkcji. dr Bożena Kozera-Sucharda (materiał z Agencji Prasowej „Jatrejon”) Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy CZERWIEC Zboża: ● Zaczynają kwitnąć zboża. Ciepła i wilgotna pogoda w czerwcu sprzyja występowaniu chorób grzybowych i szkodników na roślinach uprawnych. Dlatego też należy pamiętać o stosowaniu fungicydów w tym okresie, które w dużym stopniu ograniczają rozwój chorób, wpływają bezpośrednio na jakość i wysokość plonu. ● Istnieje również prawdopodobieństwo wystąpienia szkodników zbóż, głównie skrzypionek i mszyc. Oprysk preparatami owadobójczymi wykonujemy, zgodnie z zalecanymi dawkami na opakowaniach preparatów, przestrzegając okresów karencji. ● W przypadku jednoczesnego wystąpienia chorób i szkodników, w ilościach przekraczających progi szkodliwości, można przeprowadzać zabiegi łączące stosowanie fungicydów z insektycydami. ● Na plantacjach zbożowych, w warunkach wysokiego poziomu agrotechniki, optymalnego odczynu gleby oraz prawidłowej zasobności w fosfor, potas i magnez, wskazane jest dokarmianie mikronawozami w formie oprysków dolistnych. Mikroelementy poprawiają kondycję roślin, zwiększają ich odporność na choroby, a w przypadku niedoborów w glebie mogą zdecydowanie wpływać na ilość i jakość plonu ziarna. Zalecane jest łączne ich stosowanie z fungicydami i insektycydami. ● Na plantacjach pszenic konsumpcyjnych bardzo ważne jest późne dokarmianie, czyli zastosowanie trzeciej dawki nawożenia azotowego. Jest to dawka, która w bardzo wysokim stopniu reguluje parametry jakościowe ziarna. Stosuje się ją w celu zwiększenia zawartości białka oraz poprawy wypełnienia ziarna, stwarzającego większe możliwości uzyskania dobrego wyrównania, gęstości w stanie zsypnym i masy tysiąca ziaren. Standardowa wielkość tej dawki to 30 – 40 kg N/ha. Na plantacjach słabiej rozwiniętych azot wysiewamy już w okresie początku ukazywania się liścia flagowego, a na plantacjach dobrych, opóźniamy termin wysiewu do początku kłoszenia. Trzecią dawkę najlepiej zastosować w formie nawozów szybko działających, saletry wapniowej lub amonowej. ● Zbliża się czas żniw, w związku z czym, warto wykonać ostatnie przeglądy maszyn i urządzeń używanych w tym okresie. ● Przypominamy producentom rolnym o upływającym terminie składania wniosków do OT ARR, o przyznanie dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany mającej charakter pomocy „de minimis” w rolnictwie. ● Wnioski należy składać do dnia 25 czerwca. Dopłaty przysługują producentom rolnym, którzy zakupili i zużyli do siewu lub sadzenia „materiał siewny” zakupiony w terminie od dnia 15 lipca 2010 r. do dnia 15 czerwca br. Wyżej wymienionymi dopłatami objęte są zboża ozime i jare, rośliny strączkowe, ziemniak oraz mieszanki zbożowe i pastewne, sporządzone z materiału siewnego gatunków lub odmian roślin zbożowych lub strączkowych. Szczegółowych informacji na ten temat udzielają pracownicy ARR oraz doradcy PODR. Buraki cukrowe: ● Pamiętajmy o usuwaniu z plantacji burakochwastów i pośpiechów jeszcze przed ich zakwitnięciem i wydaniem nasion. Kwitnące rośliny należy usunąć z pola, aby przy sprzyjającej pogodzie nie rosły ponownie i nie zawiązały nasion. Nie wolno również ucinać pędu głównego, gdyż wówczas bardzo silnie rozrastają się pędy boczne, które także zakwitają i wydają nasiona. Osypane nasiona, nawet po kilku latach, stanowią trudne do zwalczenia zachwaszczenie. Ręczna eliminacja zarówno pośpiechów, jak i burakochwastów jest najskuteczniejszym sposobem ich zwalczania. ● W przypadku dolistnego dokarmiania buraków zabieg należy wykonać na rośliny zdrowe, niezwiędnięte, w godzinach rannych lub przedwieczornych. Pierwszy zabieg dokarmiania przeprowadzić w fazie 6 - 8 liści roślin, drugi po 7 - 15 dniach (do początku zwarcia rzędów). Zbyt późne dokarmianie, 3 – 4-krotne, przyczynia się jedynie do przyrostu liści kosztem masy i jakości przemysłowej korzenia. Ziemniaki: ● Czerwiec na plantacjach ziemniaka to okres pojawiania się pierwszych chorób i szkodników. Są to m.in.: - alternarioza - choroba grzybowa występująca przy dużej wilgotności powietrza i temperaturze ok. 20o C, przed wystąpieniem zarazy. Typowe objawy tej choroby to: brunatne, okrągłe plamy - głównie na dolnych liściach - z charakterystycznym strefowaniem, występujące głównie od środka blaszki liściowej. Zwalczanie polega na oprysku plantacji preparatami zarejestrowanymi preparatami ochrony roślin; - zaraza ziemniaka - choroba grzybowa występująca nieco później niż alternarioza, lecz przy podobnych warunkach atmosferycznych. Atakuje blaszkę liściową od brzegu i niszczy liście. Może też wystąpić forma łodygowa na plantacjach o bardzo intensywnie rozwiniętych łodygach. Zwalczanie chemiczne odbywa się przy pomocy zarejestrowanych środków ochrony roślin, zgodnie z etykietą; - stonka - do jej zwalczania przystępujemy w stadium larwalnym L-2, L-3. Wtedy zabieg jest najbardziej skuteczny. Rośliny motylkowe grubonasienne: ● W ostatnich latach na plantacjach łubinów zaczęła pojawiać się bardzo groźna choroba - antraknoza. Porażenie może wystąpić już na siewkach, a w łanie objawy mogą być widoczne dopiero na początku kwitnienia roślin. Roślina ma pokrój więdnący i zwisa od połowy kwiatostanu. Jak do tej pory nie ma preparatu na zwalczającego tą chorobę, dlatego na początku kwitnienia należy zastosować zapobiegawczo preparaty dopuszczone do stosowania w uprawie łubinów zgodnie z etykietą. ● Progi ekonomicznej szkodliwości szkodników: - pachówka strąkóweczka - w okresie formowania strąków 1 złoże jaj na 3 roślinach, - paciornica grochowa - 1 złoże jaj na kwiatach 3 roślin, - strąkowiec grochowy - 2 chrząszcze na 1 m2. Hanna Kalkowska, Grzegorz Manowski, Sebastian Zwierz WARTO PRZECZYTAĆ PRZERZEDZANIE ZAWIĄZKÓW OWOCOWYCH – KROK PO KROKU Co zrobić, aby w naszym sadzie wyrosły duże, zdrowe jabłka? Jednym ze sposobów podniesienia jakości owoców jest zmniejszenie liczby zawiązków owocowych na drzewie. Pierwszym, skutecznym zabiegiem ograniczającym nadmierne owocowanie jest cięcie drzew. Drugim – przerzedzanie chemiczne. Metoda ta nie jest prosta, czasem zawodna lub mało skuteczna. Jej powodzenie zależy od wielu czynników m.in. od odmiany, wieku drzew, kondycji kwiatów oraz pogody. Do chemicznego przerzedzania zawiązków używa się tiosiarczanu amonu (ATS), Pomonitu 505 SL lub Bioprzerzedzacza. Trzecim sposobem na przerzedzanie zawiązków owoców jest przerywka ręczna. Stwarza ona okazję do usunięcia drobnych, wadliwych zawiązków oraz rozrzedzenie pozostałych. Zawiązki owocowe powinno się przerywać od lipca do zbiorów. NOWE ODMIANY AGRESTU Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach prowadzi badania związane z oceną wartości produkcyjnej nowych odmian agrestu wyhodowanych w różnych zagranicznych ośrodkach hodowli. Prowadzi również prace genetyczno-hodowlane, w celu wytworzenia rodzimych odmian, które będą przystosowane do naszych warunków przyrodniczych, będą bardziej produktywne, jak również odporne na choroby. Obecnie w uprawach towarowych dominuje odmiana angielska Biały Triumf. Odmiana ta, pomimo swoich zalet – duża plenność, owoce dobrej jakości, posiada również wadę – dużą podatność na amerykańskiego mączniaka agrestu. W doświadczeniu odmianowo-porównawczym wykorzystano 18 odmian agrestu, wyhodowanych w różnych ośrodkach. Porównano w nim m.in. wzrost i plonowanie roślin, stopień porażenia roślin przez amerykańskiego mączniaka agrestu i antraknozę liści. Wyniki opisano oraz zestawiono w tabelach. Augustyn Mika, Przerzedzanie zawiązków owocowych – krok po kroku, Owoce Warzywa Kwiaty 8/2011, str. 41 Stanisław Pluta, Hasło Ogrodnicze 5/2011, str. 78 Do czytania zachęca Lucyna Lesińska OFERTY SPRZEDAŻY (ciąg dalszy ze str. 60) Opryskiwacz ciągany Pilmet, rok prod. 1995, poj. 1000 l, belka hydraulicznie podnoszona, stan b. dobry; siewnik zbożowy Mazur, szer. rob. 4 m, redlice wymienione, stan b. dobry. Wiadomość: tel. kom. 607104569. *** Dwa buhaje 100% limousine poch. francuskiego, bardzo spokojne, bezrożne, po doskonałych rodzicach (wnuki słynnego buhaja francuskiego Napoleona nr FR 8797013359) oraz 8 jałówek 100% limousine, bardzo spokojne, stado pod oceną PZHiPBM. Wiadomość: tel. kom. 609850331, pow. lęborski. *** Kombajn Bizon ZO56, r. prod. 1987, z szerokimi oponami, sieczkarnia prod. płockiej; 2 przyczepy sztywne o ładowności 4,5 t; bronę talerzową, ciąganą o szer. rob. 3,2 m. Ceny do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 791240903. Gruber Rabewerk, szer. rob. 3 m; 3-belkowy pług podorywkowy zagonowy, 5 odkładni; przetrząsaczozgrabiarkę 7-gwiazdową, chwytak-odwijak do balotów hydrauliczny; belki do bron ciąganych - 7 na kołach, 5 zwykłych; brony hydraulicznie rozkładane 2 x 7; kolczatki (5 sztuk). Wiadomość: tel. kom. 724808148, Mikołajki Pomorskie. *** Silnik do ciągnika Ursus 914 do remontu. Wiadomość: tel. kom. 507506409. *** Trzy wały gładkie, prasę do słomy kostkującą, brony ciężkie, hydrauliczne o szer. rob. 5 m, pług 4-skibowy, pług 5-skibowy, dmuchawę do zboża ssąco-tłoczącą, Cyklop, agregat uprawowo-siewny o szer. rob. 3 m, ciągnik MTZ 82, ciągnik Ursus 1604, beczkowóz o poj. 3000 l. Wiadomość: tel. kom. 518304549. CYFRY MÓWIĄ SAME ZA SIEBIE (cz. II) W nawiązaniu do artykułu z poprzedniego numeru „Pomorskich Wieści Rolniczych”, przedstawiam wybrane informacje dające obraz hodowli bydła mlecznego w województwie pomorskim. Poziom hodowli jest bardzo zróżnicowany w poszczególnych powiatach. Różnice podyktowane są zasobnością gleb, strukturą gospodarstwa, tradycjami hodowlanymi i wsparciem przez mleczarnie obsługujące dany teren. Poniższe tabele pokazują, że łatwo produkować mleko na dobrych glebach, ale można też mieć zadowalającą wydajność na glebach słabszych. Mimo sprzyjających warunków do produkcji, wiele obór „świeci” pustkami, a na istniejących łąkach nie widać krów. Taka sytuacja istnieje wszędzie tam, gdzie dobre gleby pozwalają na produkcję zbóż, buraków cukrowych i rzepaku, bez udziału nawozów naturalnych. Poniższa tabela zawiera informacje związane z hodowlą bydła mlecznego w poszczególnych powiatach województwa pomorskiego oraz uzyskiwane tam wydajności. Powiat Bytów Chojnice Człuchów Gdańsk Kartuzy Kościerzyna Kwidzyn Lębork Malbork Nowy Dwór Gdański Puck Słupsk Sztum Starogard Gdański Tczew Wejherowo Powierzchnia trwałych użytków zielonych w ha 12 856 8 498 5 605 9 615 13 608 9 382 10 190 7 837 4 928 4 618 7 646 16 995 7 991 11 429 6 802 13 727 Średnia wielkość stada Liczba ocenianych obór 23,1 24,6 44,9 40,0 23,6 23,5 29,0 36,3 45,2 26,8 29,8 29,9 26,8 18,8 23,8 19,1 69 147 10 27 63 87 30 37 63 92 69 75 122 73 55 29 Średnie wydajności szacowane są na podstawie kontroli użytkowości przeprowadzonych przez Polską Federację Hodowców Bydła i Producentów Mleka, Oddział Gdański. Ocena jest prowadzona na bazie 46% pogłowia, w 5 grupach o liczebnościach: 1. do 20 sztuk krów – 5797 kg mleka, 4,2% tłuszczu, 3,3% białka; 2. od 20,1 do 50 sztuk krów - 6465 kg mleka, 4,2% tłuszczu, 3,3% białka; Średnia wydajność: kg mleka 5706 5894 5922 7682 6667 6459 7115 6718 7411 7172 6002 6581 7608 5958 7155 5328 % tłuszczu 3,96 4,25 4,32 4,02 4,31 4,12 4,32 4,04 4,18 4,13 4,11 4,16 4,20 4,25 4,17 3,87 % białka 3,28 3,33 3,39 3,25 3,27 3,31 3,36 3,40 3,36 3,32 3,29 3,29 3,32 3,26 3,32 3,23 3. od 50,1 do 150 sztuk krów - 6622 kg mleka, 4,2% tłuszczu, 3,3% białka; 4. od 150,1 do 300 sztuk krów - 7050 kg mleka, 4,1% tłuszczu, 3,4% białka; 5. powyżej 300 sztuk - 9014 kg mleka, 4,0% tłuszczu, 3,4% białka. Poniżej przedstawiamy najlepszych hodowców bydła mlecznego w powiatach naszego województwa - w poszczególnych grupach. Imię i nazwisko Krzysztof Myszkowski Wiesław Warda Andrzej Piotrzkowski Ireneusz Lejkowski Sylwia i Piotr Żabińscy Jarosław Szwedowski Mieczysław Niedźwiecki Feliks Tuzimek Bogusław Chojna Edmund Klebba Jolanta Klimas Klemens Majewski Jolanta Landowska Stanisław Dłużewski Rafał Witusiński Powiat Przeciętna liczba krów Wydajność kg mleka % tłuszczu Najlepsi hodowcy z grupy 1. – stada do 20 sztuk krów Bytów 19,0 7221 Chojnice 16,5 9905 Gdańsk 16,4 9073 Kartuzy 18,6 9649 Kościerzyna 18,8 9281 Kwidzyn 19,2 6902 Lębork 18,9 7906 Malbork 18,4 8883 Nowy Dwór Gdański 17,5 10447 Puck 18,0 7953 Słupsk 19,0 9880 Sztum 17,4 9889 Starogard Gdański 14,2 7500 Tczew 17,7 9271 Wejherowo 16,2 8663 4,14 4,37 4,68 3,94 3,64 4,31 3,8 4,27 3,8 3,93 4,2 4,44 4,36 3,35 3,85 % białka 3,32 3,38 3,39 3,07 3,41 3,28 3,26 3,28 3,4 3,35 3,34 3,4 3,31 3,25 3,5 W powyższej tabeli nie brano pod uwagę obór z kilkoma krowami i obór dziś nieistniejących. Imię i nazwisko Powiat Przeciętna liczba krów Wydajność kg mleka % tłuszczu % białka Najlepsi hodowcy z grupy 2. – stada od 20,1 do 50 szt. krów Benedykt Prondziński Bytów 20,8 8012 4,41 Dawid Karnowski Chojnice 46,8 8770 4,36 Piotr Bzikut Gdańsk 38,5 8014 4,39 Wojciech Koszałka Kartuzy 30,3 9930 4,07 Danuta i Antoni Adahs Kościerzyna 35,5 9346 3,89 Andrzej Stefański Kwidzyn 26,0 10197 4,63 Tomasz Marchaj Malbork 47,3 8227 3,96 Waldemar Zwolicki Nowy Dwór Gdański 34,8 10940 3,74 Gerard Hewelt Puck 34,4 7651 4,64 Henryk Peta Słupsk 49,5 7816 5,08 Piotr Bugowski Sztum 20,1 9891 3,67 Sławomir Kordecki Starogard Gdański 29,5 7635 4,12 Lidia Szczęsna Tczew 31,8 8626 4,14 Bogdan Szulecki Wejherowo 28,2 9035 3,56 3,34 3,34 3,45 3,30 3,34 3,18 3,19 3,46 3,51 3,6 3,21 3,22 3,23 3,37 Najlepsi hodowcy z grupy 3. – stada od 50,1 do 150 szt. krów GR-P. M. Wnuk Lipińska Bytów 82,8 7593 4,02 Adam Pestka Chojnice 53,5 9365 4,48 Arkadiusz Kropidłowski Kościerzyna 85,2 6944 3,89 Watkowice Sp. z o.o. Kwidzyn 67,4 10103 3,72 „Danko” HR Sp. z o.o. Malbork 141,8 8613 4,63 PP-H Has-Rokadex-Haro Nowy Dwór Gdański 52,5 7895 3,98 HZZ Sp. z o.o. Żarnowiec Puck 90,0 8267 3,67 Halina i Stefan Skok Sztum 55,0 8349 4,24 Artur Jakubowski Starogard Gdański 53,6 7081 4,16 3,41 3,04 3,36 3,64 3,41 3,42 3,3 3,37 3,34 Najlepsi hodowcy z grupy 4. – stada od 150,1 do 300 szt. krów Spółka Rolna Dretyń Bytów 224,6 6964 3,53 Agro-Pol Sp. z o.o. Leśnice Lębork 170,5 7375 4,16 OHZ „Gajewo” Malbork 243,1 8896 4,24 Agro-Pool Prima Gozdawa Nowy Dwór Gdański 296,9 7050 4,03 OHZ Bobrowniki Słupsk 288,8 8552 4,08 Agrofarm Jurkowice Sztum 283,9 9541 3,88 3,42 3,41 3,33 3,33 3,23 3,42 Imię i nazwisko Powiat Przeciętna liczba krów Wydajność kg mleka % tłuszczu Najlepsi hodowcy z grupy 5. – stada powyżej 300 szt. krów POLHOZ Szymankowo Gdańsk 371,6 9839 3,84 Wojanowo „Ompol” Sp. z o.o. Leśnice Lębork 322,9 9704 3,88 POLHOZ Szymankowo Malbork 343,9 9330 4,18 Pogorzała Wieś GR „Dochowo-Dairy” Słupsk 328,0 9441 3,89 Fortune Sp. z o.o. Sztum 363,7 10512 3,07 Cieszymowo Hodowla bydła mlecznego jest kierunkiem niezwykle trudnym, pracochłonnym i kapitałochłonnym. Z wyżej prezentowanych tabel widać, że struktura stad jest bardzo zróżnicowana. Obory duże mają większe perspektywy dalszego rozwoju. O wiele trudniej sprostać konkurencji gospodarstwom rozdrobnionym. Niejeden hodowca chciałby zwiększyć stado, lecz nie ma takich możliwości. Dotyczy to wsi zwartych, gdzie każdy hektar jest wykorzystany, a o rozwoju decyduje plan przestrzennego zagospodarowania. Drugi problem to pracochłonność i związany z tym brak następców. Jednakże, mimo różnych przeciwności, hodowcy z Pomorza mają powody do dumy. Wiele obór ma wydajności rewelacyjne. Duża grupa krów, będących pod kontrolą użytkowości, daje moż- % białka 3,25 3,44 3,39 3,27 3,33 liwości dalszego postępu w hodowli, a materiał hodowlany rozsławia nas w innych rejonach Polski (np. na Podlasiu). Wiele krów żyje w dobrostanie (obory warte naśladowania), co skutkuje wysoką produkcją. Anonimowej produkcji postawiono kres i każda oceniana krowa jest materiałem podnoszącym konkurencyjność pomorskiego mleczarstwa. Oczywiście o wiele łatwiej byłoby kierować pracami związanymi z postępem hodowlanym, gdyby 100% krów było pod oceną. Regina Stefańska Kierownik PFHBiPM, Oddział Gdańsk Helena Artyszuk, PODR Gdańsk HODOWCO ZADBAJ O RACICE TWOICH KRÓW Kulawizny bydła, obok zaburzeń w rozrodzie i zapaleń gruczołu mlekowego, stanowią bardzo ważny problem w stadach bydła mlecznego. Schorzenia kończyn nie są obojętne dla funkcjonowania całego organizmu zwierzęcia. Stres i ból wywołany tymi schorzeniami wiąże się z gorszym pobraniem paszy, spadkiem mleczności i zaburzeniami w rozrodzie. Ból nie wiąże się tylko z dyskomfortem odczuwanym przez zwierzę, ale także ze zwiększonym wydzielaniem hormonów stresowych mających wpływ na dalszy profil hormonalny. Jeżeli jest on nieprawidłowy, prowadzi do zaburzeń cyklu płciowego i w konsekwencji wywołuje problemy z zacieleniem. O pojawiających się problemach informuje nas zmiana „mowy ciała” krowy. Ważna jest umiejętność wykrywania kulejącego zwierzęcia i określenie, na którą nogę kuleje. Obserwując krowę, musimy zwrócić uwagę na głowę, bark, zad oraz kończyny. Obolała kończyna jest obciążana w mniejszym stopniu, w wyniku czego krok jest skrócony, bark lub zad po obolałej stronie jest uniesiony wyżej. Gdy kulawizna będzie dotyczyła kończyny piersiowej, głowa będzie unosiła się wyżej, gdy ciężar ciała będzie przenoszony na chorą kończynę. Bolesność okolicy wierzchołka racicy będzie z kolei objawiała się postawą odsiebną, gdyż krowa, unikając bólu, przenosi ciężar na piętki. Analogicznie, gdy problem dotyczy piętki, krowa przenosi ciężar na przednią część racicy. Jest to postawa podsiebna. Przyczyny kulawizn to: - brak korekcji i pielęgnacji racic, - źle przeprowadzona korekcja, - błędy żywieniowe, - czynniki zakaźne, - nieprawidłowe warunki hodowlane. Hodowca powinien zadbać o to, aby w stadzie przeprowadzona została korekcja racic - najlepiej dwukrotnie w ciągu roku. Prawidłowo przeprowadzona korekcja zmniejsza ból spowodowany przerostem racic, poprawia samopoczucie krów, stymuluje produkcję nowego rogu. Dodatkowo działa profilaktycznie, zapobiegając poważniejszym schorzeniom palca i daje możliwość dokonania analizy aktualnej sytuacji w stadzie. Bardzo ważne, żeby korekcja racic została przeprowadzona prawidłowo, gdyż źle wykonana może odbijać się na zdrowiu zwierząt. Korekcją racic powinny zajmować się osoby przeszkolone w tym kierunku. z jednego zwierzęcia na drugie przez zanieczyszczone środowisko. Zmiany umiejscawiają się głównie na kończynach tylnych. Wczesne zmiany są łagodne, owalne, wilgotne, bezwłose, czerwone z tendencją do krwawienia. Zmiany są bardzo bolesne. Korekcją racic powinny zajmować się osoby przeszkolone w tym kierunku W połączeniu z korekcją, zaleca się stosowanie kąpieli racic działających czyszcząco i dezynfekująco, zmniejszając ilość patogenów, które zainfekowały racice i skórę szpary międzyracicowej. Najczęstszym środkiem stosowanym do kąpieli jest siarczan miedzi. Brak korekcji predysponuje do wystąpienia wrzodu podeszwy. Związane jest to z nieprawidłowym rozkładem sił i powoduje uszkodzenie tworzywa racicowego oraz zaburza proces tworzenia się rogu. Dlatego do przyczyn powstawania tego schorzenia można zaliczyć wszystkie czynniki powodujące zwiększony nacisk na tworzywo racicowe – przerośnięte racice, twarde podłoże, róg niskiej jakości. Wrzody te tworzą się najczęściej na racicach zewnętrznych kończyn tylnych, rzadziej na kończynach przednich, gdzie dotyczą racic wewnętrznych. Do błędów żywieniowych, powodujących kulawizny, zaliczyć trzeba skarmianie źle zbilansowanych dawek pokarmowych, niedobory składników mineralnych (Ca, Zn, Cu, Se), witamin (A, D, E, biotyny), aminokwasów siarkowych (cystyny, metioniny), skarmianie pasz złej jakości – pasz zgniłych i spleśniałych. Dużym problemem u krów wysokomlecznych jest ochwat związany z kwasicą żwacza, często niedającą objawów klinicznych, gdyż przebiega subklinicznie. Powodem tego jest niedobór włókna lub nadmierna ilość w dawce pokarmowej łatwo strawnych węglowodanów. Kulawizny powstałe z błędów żywieniowych nie uwidaczniają się od razu lecz najszybciej po okresie 6 tygodni. Związane jest to z powolnym wzrostem rogu racicowego. Do najczęstszych schorzeń zakaźnych związanych z wystąpieniem kulawizn można zaliczyć: zapalenie skóry szpary międzyracicowej, zapalenie skóry palca. Zapaleniem skóry szpary międzypalcowej jest to łagodne, powierzchowne zapalenie skóry między racicami. Przebiega zazwyczaj łagodnie, bez objawów ogólnych, podwyższonej temperatury ciała i spadkiem mleczności. Głównie dotyczy kończyn tylnych. Na skórze między racicami powstaje wilgotna wydzielina bez tworzenia ropy. Kolejnym schorzeniem, często spotykanym, jest zapalenie skóry palca – „truskawka”. Zmiany chorobowe w zapaleniu skóry palca są najczęściej ograniczone do strefy utworzonej przez trójkąt między raciczkami i szczelinę między opuszkami w odcinku szpary międzyracicowej. Jest zakaźnym stanem szerzącym się Zapalenie skóry (Dermatitis digitalis) W przypadku obu schorzeń musimy dokładnie zbadać 4 kończyny. Skórę objętą procesem zapalnym musimy dokładnie umyć, osuszyć, następnie zastosować miejscowe środki bakteriostatyczne, jak siarczan miedzi i preparaty z okyteracykliną. Wskazane są kąpiele racic. W przypadku bardziej zaawansowanych zmian, wskazane jest założenie opatrunku. Podsumowując, hodowca musi wziąć pod uwagę, że zaniedbane racice powodują: - utratę masy ciała, - skrócenie żywotności i przedwczesne brakowanie, - spadek wydajności mlecznej, - negatywny wpływ na wydajność rozrodczą, - zwiększone koszty związane z leczeniem. Literatura: „Kulawizny bydła", Paul R. Greenough „Choroby wewnętrzne i chirurgia bydła" Gerrit Dirksen, Hans-Dieter Gründer z Giessen i Matthaeus Stöber „Profesjonalna pielęgnacja racic" Top agrar Polska Krzysztof Okrój lekarz weterynarii FORMOWANIE GRUP TECHNOLOGICZNYCH W CHLEWNI Tworzenie grup technologicznych powoduje konieczność ustanowienia nowej hierarchii w stadzie, w związku z czym powinniśmy starać się złagodzić przebieg tego procesu, aby straty produkcyjne ograniczyć do minimum. Już na etapie ssania prosięta mają możliwość integrowania się z drugą grupą prosiąt przy zastosowaniu kojca łączonego. Technologię miotów łączonych stosować można we wszystkich typach kojców porodowych, w których gniazda prosiąt przylegają do siebie, a lochy nie mają możliwości bezpośredniego kontaktu. Gniazda prosiąt przedzielone są pełną ścianką działową na dwie części do około 10. dnia po porodzie. Prosięta mogą w nich dowolnie przechodzić do matki. Po 7 - 10 dniach od urodzenia, ściankę działową usuwa się i prosięta odchowuje się wspólnie. Istotą tej technologii jest zbliżony termin porodu obu loch, z tolerancją 5 dni. Kojce porodowe można zasiedlić lochami z uwzględnieniem tej samej rasy lub kolejnego miotu. Ma to znaczenie ze względu na przewidywaną podobną liczebność miotów, mleczność macior oraz ich troskliwość macierzyńską. Wówczas wszystkie prosięta, nawet najsłabsze, mają jednakową szansę ssania matki, a masy miotów są bardzo wyrównane. Można również łączyć mioty pierwiastek i wieloródek. Jednoczesne wyproszenie loch stwarza możliwość wy- Wpływ wielkości grupy na produktywność i behawior tuczników na głębokiej ściółce (IZ Balice) Wyszczególnienie Przyrosty dobowe (g) Zużycie paszy (kg/kg) Ilość tuczników w grupie (szt.) 20 40 60 80 100 620 630 620 600 590 3,25 3,20 3,30 3,45 3,50 Leżenie (% doby) 72,30 74,80 77,50 78,10 84,30 Pobieranie paszy (% doby) 12,10 11,80 10,70 10,50 9,90 4,10 4,80 5,90 10,20 19,60 brak brak brak brak brak Agresja (ilość na dobę) Obgryzanie ogonów (ilość na dobę) równania miotów w okresie ssania w przypadku różnej ich liczebności. Mioty powinno się wówczas łączyć bardzo wcześnie, na etapie tworzenia hierarchii sutkowej u prosiąt. Przy formowaniu grupy technologicznej z prosiąt odsadzonych, należy pamiętać, aby masa ich ciała nie była mniejsza niż 7 kg. Najlepiej, aby zwierzęta tworzące nową grupę wychowywały się w jednakowych lub zbliżonych warunkach środowiskowych, a odchylenie poszczególnych osobników od przeciętnej masy ciała danej grupy było jak najmniejsze. Zbyt duże różnice (powyżej 15%) powodują - zamiast zacierania się różnic - pogłębianie ich, co przy końcu tuczu utrudnia skompletowanie wyrównanej stawki tuczników do sprzedaży. Grupa przeznaczona do tuczu nie powinna przekraczać w jednym kojcu 80 szt. Powyżej tej liczby pogarsza się wykorzystanie paszy, a narasta liczba agresji. Poza tym skompletowanie mniejszej grupy warchlaków zwiększa możliwość dobrania wyrównanych zwierząt pod względem wieku i wagi. Przy formowaniu grup technologicznych można uwzględniać również płeć zwierząt. Wieprzki, w odróżnieniu od loszek, charakteryzują się szybszym tempem wzrostu, większym apetytem i agresywnością przy korycie. Zasada ta w mniejszym stopniu dotyczy ras wysokomięsnych, gdzie różnice te nie uwidaczniają się w tak zasadniczy sposób. Formowanie grup uwzględniających płeć ma sens tylko we wczesnej fazie życia. Im później przystępujemy do tego zabiegu, tym większe jest ryzyko wynikające ze strat spowodowanych ustalaniem nowej hierarchii stada. Przy formowaniu grupy macior ustalenie hierarchii stada trwa z największym nasileniem przez pierwsze 24 godziny. Jednak w celu utrwalenia stałej struktury socjalnej potrzeba 3 - 10 dni (czasem znacznie dłużej). Efektem jej ustalenia jest wspólne korzystanie z legowiska i pozycja każdego osobnika przy poidle i korycie z paszą. Nie ma potrzeby stosowania środków uspokajających czy zapachowych, maskujących, ponieważ nie zapobiegają one walkom o pozycję w stadzie, tylko odsuwają ją w czasie. Raz sformowana grupa macior powinna być utrzymana w tym składzie niezmiennie tak długo jak to możliwe. Maciory pamiętają swoją pozycję w stadzie nawet przez 6 tygodni, więc gdy wracają po odsadzeniu do tej samej grupy, zajmują to samo stanowisko w hierarchii. Gdy następuje konieczność dołączenia do grupy nowej maciory prośnej nie można tego robić przed ukończeniem 4. tygodnia ciąży. Najlepiej, kiedy grupa zostanie dołączona do kojca pojedynczej lochy lub wszystkie zwierzęta znajdą się w nowym kojcu. Przy formowaniu wszelkich grup technologicznych trzody chlewnej należy wziąć pod uwagę wszystkie czynniki łagodzące agresję w nowej grupie, to jest: odpowiednią powierzchnię kojca do liczby zwierząt, żywienie do woli, równoczesny dostęp do paszy i wody dla wszystkich osobników oraz intensywne ścielenie kojców w pierwszych dniach po zasiedleniu. Włodzimierz Sawirski Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy CZERWIEC Bydło: ● Najtańszą formą żywienia letniego są użytki zielone. Pamiętajmy, by przebywające na pastwisku bydło miało możliwość schronienia przed „silnym” słońcem. Temperatury powyżej 25o C wpływają negatywnie na krowy, a stres wywołany wysokimi temperaturami może powodować spadek produkcji mleka. ● Bardzo istotny jest również stały dostęp do wody pitnej. Przy produkcji mleka ma to szczególne znaczenie, ponieważ niedostateczne zaopatrzenie krów w wodę powoduje spadek produkcji mleka. Przyjmuje się, że na wytworzenie 1 litra mleka krowa potrzebuje ok. 3 - 4 l wody. W pobliżu poideł powinny być również wyłożone lizawki solne. ● Liczba komórek somatycznych jest wskaźnikiem stanu zdrowotnego wymienia. Podatność wymienia na występowanie stanów zapalnych może być dziedziczona, jednak największy wpływ ma środowisko np.: nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny wymienia, pomieszczeń inwentarskich, niewłaściwy dój mechaniczny, żywienie. ● Aby zachować dobrą jakość mleka zwróćmy uwagę, by jego droga przepływu, tj. od wymienia do schładzalnika, odbywała się w idealnej czystości i sprawności urządzeń. Pamiętajmy, że chłodzenie mleka nie zabija bakterii, a jedynie ogranicza ich namnażanie. ● W okresie letnim plagą są muchy. Przenoszą one drobnoustroje chorobotwórcze, niepokoją zwierzęta. Krowy opędzając się gorzej wyjadają paszę, nie mogą należycie wypocząć, skutkiem czego obniża się ich produkcyjność. Pamiętajmy, by preparaty zwalczające muchy stosować zgodnie z zaleceniami producentów. Trzoda chlewna: Nadchodzi lato - okres wysokich temperatur. Należy zatem pamiętać, że: ● Woda jest jednym z najważniejszych związków chemicznych w ciele zwierzęcia. Jest niezbędna do normalnego funkcjonowania organizmu. Jest podstawową substancją krwi i płynów międzykomórkowych oraz wewnątrzkomórkowych, bierze udział w transporcie składników pokarmowych oraz pośrednich i końcowych produktów przemiany do wszystkich komórek. Woda jest też regulatorem temperatury ciała, reguluje pH, ciśnienie osmotyczne oraz inne funkcje fizjologiczne. ● Przypominamy, że locha, poza okresem laktacji, potrzebuje dziennie 8 - 12 litrów wody, w laktacji przy upałach nawet 30 – 40 litrów/dobę, przy czym należy pamiętać o faktycznym spożyciu, a nie zużyciu wody przez zwierzę. System pojenia loch oparty na smoczkach może być przyczyną strat wody w wysokości do 40% i nadmiernej produkcji gnojowicy. ● Niedobory wody mogą spowodować zaburzenia laktacji oraz rozrodu zarówno po stronie loch, jak i knurów stadnych. Mogą być też jedną z wielu przyczyn powstawania kanibalizmu i zagryzania prosiąt przez maciory. ● Należy zapewnić wypływ wody ze smoczka - min 0,3 litra/minutę dla prosiąt, a dla zwierząt pow. 100 kg 2 litry/minutę. W przypadku używania koryt, dobrą praktyką jest zalewanie koryt wodą po porannym odpasie. ● Woda nadająca się do picia dla zwierząt nie powinna mieć więcej niż 150 g/l wapnia i magnezu, 1 mg/l żelaza, 50 mg/l zanieczyszczeń organicznych, temperaturę około 10o C i pH w granicach 5 – 8. ● Zbyt twarda woda prowadzi do zatykania systemu pojenia oraz ogranicza skuteczne działanie leków. ● Niewłaściwe pH wody może obniżyć spożywanie wody, zwiększa zagrożenie infekcjami, pogarsza zdrowotność i upośledza przyswajanie składników mineralnych. ● Pamiętajmy, że systemy pojenia należy poddawać systematycznemu czyszczeniu i dezynfekcji, najlepiej środkiem, który jest nieszkodliwy dla zwierząt oraz nie ma niszczących właściwości wobec materiałów, z jakich jest wytworzony system pojenia. Wanda Barańska, Zbigniew Marciniak, Włodzimierz Sawirski Trafnym doborem par rodzicielskich do kojarzeń tworzysz rentowność produkcji trzody chlewnej w swoim gospodarstwie OKRĘGOWY ZWIĄZEK HODOWCÓW ZARODOWEJ TRZODY CHLEWNEJ 80-874 Gdańsk, ul. Na Stoku 48 tel./fax (58) 530-04-27, 530-04-44, e-mail: [email protected] Genetyka przynosi szybkie zwiększenie mięsności produkowanego żywca wieprzowego. Wysoka jakość materiału matecznego – loszki „POLSUS”, Filia Gdańsk i knurków „POLSUS”, Filia Gdańsk wnosi lepsze korzyści produkcji w Twojej hodowli i gwarantuje wyższe dochody w momencie klasyfikacji w ubojniach. Wykaz hodowców trzody chlewnej, objętych oceną wartości użytkowej i hodowlanej przez Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS” Filia w Gdańsku, z siedzibą w Tczewie, uprawnionych do sprzedaży materiału hodowlanego Stan na dzień 20.05.2011 r. Lp. Hodowca 1. Błażek Zenon 2. 3. 4. 5. 6. 7. Browarczyk Tadeusz Burek Stanisław Cybulski Zbigniew Ebertowski Ryszard Godlewski Zdzisław Gołecki Feliks 8. 9. 10. 11. Graban Wiesław Gumiński Ryszard Hanasko Zenon Pliszka Józef Miejscowość Gmina 86-171 Rychława Skórcz Smołdzino Lubieszyn Ostrowite Markubowo Czarlin Mościska 83-304 83-420 89-662 83-400 83-110 83-240 Przodkowo Liniewo Ostrowite Kościerzyna Tczew Lubichowo Przodkowo Liniewo Chojnice Kościerzyna Tczew Lubichowo Zelgoszcz Miradowo Rabacino Zelgoszcz 83-208 83-210 77-100 83-208 Zelgoszcz Zblewo Bytów Zelgoszcz Lubichowo Zblewo Studzienice Lubichowo 12. Hnatiuk Zenon Rabacino 77-100 Bytów Studzienice 13. Jurczyński Henryk Wielgłowy 83-120 Subkowy Subkowy 14. Klingenberg-Homa Brygida 15. Koss Beata, Mirosław 16. 17. 18. 19. Kamionka Poczta Sztumska Wieś 82-400 Sztum Gnieżdżewo Krawczykiewicz Michał Sternowo Łoza Jarosław Rabacino Mazurowski Łukasz Wielki Bukowiec Mazurowski Marek Zelgoszcz 20. Miąskowski Stanisław 21. Mokwa Maria 22. Nowakowski Mieczysław 23. Odya Czesław Załęże Subkowy Pałubin Łąg Kolonia Sztum 840121 Swarzewo Puck 89-641 77-100 83-208 83-208 Chojnice Studzienice Skórcz Lubichowo Nowa Cerkiew Bytów Zelgoszcz Zelgoszcz 83-304 Przodkowo Przodkowo 83-120 Subkowy Subkowy 83-430 Stara Kiszewa 89-652 Łąg Stara Kiszewa Czersk Nr tel. 58 582-91-37 0-605852155 58 681-96-36 58 687-80-63 52 39-87-412 58 686-57-27 58 536-69-13 58 588-56-03 604888543 58 588-51-15 58 588-44-34 59 821-47-89 58 582-43-06 Produkuje loszki i loszki knurki krzyżówkowe * Rasa 10 * * * * * * * * * * 20 10 20 10 20, 80 20 * - * * * * 20 20 10, 70 20 59 821-47-93 504066467 58 536-69-51 601937950 55 640-48-09 * * 10 - * 20 * * 20 58 673-37-62 0-693302914 52 39-87-384 59 821-47-82 514471825 58 560-95-26 606618096 58 681-96-54 * * 10, 70 * * * * * * 20 20 10 20, 70 * * 10 58 536-83-43 605346075 58 687-64-32 52 39-86-830 600534778 - * 20 - * * 10 20 Lp. Hodowca Miejscowość Poczta Gmina 24. Regliński Andrzej 25. Roskwitalski Wojciech 26. Skrzypkowski Szczepan Smołdzino Wysoka Smołdzino 83-304 Przodkowo 83-212 Bobowo 83-304 Przodkowo Przodkowo Bobowo Przodkowo 27. Stefański Marian 28. Stolc Józef Skorzewo Kiełpino 83-400 Kościerzyna 83-307 Kiełpino Kościerzyna Kartuzy 29. Syldatk Elżbieta 30. Szepel Edward Gronowo Węgorzynko Miastko ul. Długa 12/40 Pawłowo Lotyń Pastwa 31. Szulc Bogdan 32. Szynszecki Mirosław 33. Śnieg Andrzej 34. Talewski Grzegorz 35. Terefenko Zbigniew 36. Węsierski Jan 37. Megier Jarosław 83-122 W. Walichnowy Gniew 77-200 Miastko Miastko 89-600 Chojnice 89-641 Nowa Cerkiew 82-500 Kwidzyn Czersk 89-650 Czersk ul. Łubianka 9 Michałowo 76-223 Stawęcino Smołdzino Wolny Dwór 83-304 Przodkowo Skarszewy Chojnice Chojnice Kwidzyn Czersk Główczyce Przodkowo Skarszewy Nr tel. 58 681-96-61 58 562-17-45 58 681-96-30 603452481 58 687-12-11 58 681-05-91 607658208 58 535-16-79 502247997 52 39-70-954 52 39-87-258 55 275-74-70 602670505 52 39-84-474 603199648 59 811-66-78 880588100 58 681-96-74 605665567 58 588-22-11 Produkuje loszki i loszki knurki krzyżówkowe * * * * * Rasa 10 10 20, 80 * * * * * * * * 20 10, 20, 70 10 10 * * * * 20 20 20, 70 * * 10 - * 20 * * * * 20 10 * zakres produkcji oraz aktualna w miesiącu możliwość ilościowego zakupu materiału hodowlanego (knurki, loszki) SYMBOLE RAS: 10- WBP, 20 - BPZ, 50 - ZŁOTNICKA PSTRA, 60 - HAMPSHIRE, 70 - DUROC, 80 – PIETRAIN Wykaz hodowców, którzy zrezygnowali z prowadzenia oceny użytkowości rozpłodowej loch i nieposiadających certyfikatu oraz uprawnień do sprzedaży materiału hodowlanego trzody chlewnej (knurki i loszki). 1. Dahm Józef – Kranek, gmina Skórcz, 2. Cirocki Stanisław – Smołdzino, gmina Przodkowo, 3. Wrona Kazimierz – Łęgowo, gmina Pruszcz Gdański, 4. Wolski Bronisław – Bawernica, gmina Parchowo, 5. Toruńczak Ryszard – Załamkowo, gmina Kamienica Królewska, 6. Borkowski Zbigniew – Kościeleczki, gmina Malbork. 7. Nalikowski Piotr – Dubiel, gm. Kwidzyn Wykaz telefonów komórkowych (służbowych) osób udzielających informacji na temat dostępnego materiału hodowlanego: 1. Ryszard Bogusławski - 507088394, 2. Andrzej Bułakowski - 507088396, 3. Arkadiusz Drewing - 507088398, 4. Krzysztof Żółć - 507088399, 5. Aleksandra Kopicka – 507088395. UZGODNIENIA ŚRODOWISKOWE W INWESTYCJACH Dostępność środków finansowych z programów europejskich przyczyniła się w ostatnich latach, jak również obecnie, do znaczącego rozwoju infrastrukturalnego w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Równolegle wprowadzono bądź znowelizowano szereg aktów prawnych, których zadaniem jest ochrona środowiska przed niekorzystnym wpływem projektów i działań o charakterze infrastrukturalnym. Całość przedmiotowych zasad prawnych tworzy procedurę oceny oddziaływania na środowisko (w skrócie OOŚ). Ocena oddziaływania na środowisko jest to systematyczny, całościowy sposób postępowania, którego celem jest określenie przewidywanych środowiskowych konsekwencji danej działalności człowieka wraz ze wskazaniem wszystkich możliwych przeciwdziałań skutkom. Przy czym należy podkreślić, że przez środowisko rozumie się tutaj ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności po- wierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami. W obecnym stanie prawnym kwestie uzgodnień środowiskowych w procesie inwestycyjnym (OOŚ) są bardzo ważne i często decydują o ostatecznym kształcie projektowanej inwestycji. Dla wielu rolniczych przedsięwzięć infrastrukturalnych, (związanych np. z budową obiektów inwentarskich), pierwszym rozstrzygnięciem procesu inwestycyjnego jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, która w skrócie nazywana jest decyzją środowiskową. Decyzję tę, po zakończonej procedurze oceny oddziaływania na środowisko, wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Istotnym jest, że decyzja środowiskowa wydawana jest na wniosek podmiotu, który planuje realizację inwestycji, po przedłożeniu stosownej dokumentacji. LOKALIZACJA PROCEDURY OOŚ W PROCESIE INWESTYCYJNYM Koncepcja projektowa, projekt budowlany, zamierzenie inwestycyjne Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ) Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (tzw. decyzja środowiskowa) Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (tzw. I) Możliwa ponowna OOŚ Decyzja o pozwoleniu na budowę (tzw. II) Schemat Podstawę prawną opisywanej procedury OOŚ stanowi ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 nr 199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami). Przytoczony akt prawny dzieli planowane przedsięwzięcia na mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (tzw. grupa I) oraz mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (tzw. grupa II) lub mogące oddziaływać na obszary Natura 2000 (tzw. grupa III). Katalog rodzajów przedsięwzięć zaliczanych do wymienionych grup I i II zawarto w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. nr 213, poz. 1397), tzw. rozporządzeniu kwalifikacyjnym. Do przedsięwzięć rolniczych, które najczęściej podlegają procedurze OOŚ, a które zawarto w przytoczonym powyżej rozporządzeniu należą: w grupie I – mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko: ● chów lub hodowla zwierząt w liczbie nie mniejszej niż 210 DJP inwentarza; współczynniki przeliczeniowe sztuk zwierząt na DJP są określone w załączniku do rozporządzenia. w grupie II – mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko: ● instalacje do produkcji paliw z produktów roślinnych, z wyłączeniem instalacji do wytwarzania biogazu rolniczego w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. nr 89, poz. 625, z późn. zm.) o zainstalowanej mocy elektrycznej nie większej niż 0,5 MW lub wytwarzających ekwiwalentną ilość biogazu rolniczego wykorzystywanego do innych celów niż produkcja energii elektrycznej, ● chów lub hodowla zwierząt, inne niż wymienione powyżej, w liczbie nie mniejszej niż 60 dużych jednostek przeliczeniowych inwentarza (DJP); ● chów lub hodowla zwierząt, inne niż wymienione powyżej, w liczbie nie mniejszej niż 40 dużych jednostek przeliczeniowych inwentarza (DJP), jeżeli działalność ta prowadzona będzie: a) w odległości mniejszej niż 100 m od następujących terenów w rozumieniu przepisów rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków, nie uwzględniając nieruchomości gospodarstwa, na którego terenie chów lub hodowla będą prowadzone: - mieszkaniowych, - innych zabudowanych z wyłączeniem cmentarzy i grzebowisk dla zwierząt, - zurbanizowanych niezabudowanych, - rekreacyjno-wypoczynkowych z wyłączeniem kurhanów, pomników przyrody oraz terenów zieleni nieurządzonej, niezaliczonej do lasów oraz gruntów zadrzewionych i zakrzewionych, b) na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6, ust. 1, pkt 1 – 5, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6, ust. 1, pkt 1 – 3 tej ustawy. W rozporządzeniu kwalifikacyjnym podkreśla się, że parametry tego samego rodzaju, charakteryzujące skalę przedsięwzięcia i odnoszące się do przedsięwzięć tego samego rodzaju położonych na terenie jednego zakładu lub obiektu, istniejących i planowanych, sumuje się. Oznacza to, że np. określając wielkość DJP w gospodarstwie rolnym, przy kwalifikacji przedsięwzięcia do OOŚ, bierzemy pod uwagę obecną i planowaną obsadę zwierząt w obiektach inwentarskich. Ważnym jest również, że w przypadku przedsięwzięć polegających na budowie obiektu inwentarskiego, kluczowa jest potencjalna obsada DJP, wynikająca z powierzchni użytkowej projektowanego obiektu, a nie obsada deklarowana przez inwestora we wniosku o pozwolenie na budowę. Procedurze oceny oddziaływania na środowisko podlegają przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko np. chów i hodowla zwierząt w liczbie nie mniejszej niż 210 DJP inwentarza Mając powyższe na uwadze, rolnik, który planuje inwestycję zaliczaną do którejś z wymienionych grup, przed jej rozpoczęciem, zobligowany jest do uzyskania decyzji środowiskowej. Każda kolejna decyzja administracyjna (warunki zabudowy, pozwolenie na budowę), wydana bez wymaganych uzgodnień środowiskowych będzie nieważna. Istotnym jest również fakt, że ocena oddziaływania na środowisko objęta została kontrolą w ramach wymogów wzajemnej zgodności. Krzysztof Pałkowski W SEJMIE O BEZPIECZEŃSTWIE PRZECIWPOWODZIOWYM WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W dniu 14 kwietnia br. odbyło się 90. posiedzenie Sejmu, podczas którego dyskutowano m.in. na temat bezpieczeństwa przeciwpowodziowego województwa pomorskiego. Ze stenogramu, sporządzonego podczas tego posiedzenia, wynika, że w 2011 roku w istotny sposób wzrastają nakłady finansowe na utrzymanie urządzeń melioracyjnych podstawowych i szczegółowych w naszym województwie. Treść stenogramu publikujemy poniżej. STENOGRAM Z 90. POSIEDZENIE SEJMU W DNIU 14 KWIETNIA 2011 R. PYTANIA W SPRAWACH BIEŻĄCYCH Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Dziękuję panu ministrowi. Przystępujemy do kolejnego pytania, które zadawać będą panowie posłowie Jerzy Borowczak i Jan Kulas z Platformy Obywatelskiej. Pytanie dotyczy bezpieczeństwa przeciwpowodziowego i finansowania melioracji wodnych w woj. pomorskim w 2011 r. Jako pierwszy pytanie zadawać będzie pan poseł Jerzy Borowczak. Uprzejmie proszę. Poseł Jerzy Borowczak: Dziękuję, panie marszałku. Szanowny Panie Ministrze! Jesteśmy posłami z woj. pomorskiego. Nasz region szczególnie narażony jest na zagrożenia powodziowe. Kwestia melioracji wodnych w naszym województwie ma podstawowe znaczenie dla bezpieczeństwa ludności. Dlatego uprzejmie pytamy: Jakie miejsce w działalności ministra rolnictwa i rozwoju wsi zajmuje kwestia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego? Jakie nakłady finansowe zabezpieczono w tegorocznym budżecie państwa na melioracje wodne w naszym województwie? Jak należy ocenić wielkość i znaczenie tej kwoty? Jakie inne środki z Unii Europejskiej będą dostępne na finansowanie melioracji wodnych w naszym regionie? Dziękuję. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Dziękuję bardzo. Na pytanie pana posła Jerzego Borowczaka i posła Jana Kulasa odpowiadać będzie Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan minister Kazimierz Plocke. Uprzejmie proszę, panie ministrze. Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Kazimierz Plocke: Dziękuję. Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Odpowiadając na postawione pytanie, uprzejmie wyjaśniam, co następuje. Otóż ochroną przeciwpowodziową w Polsce, zgodnie z ustawą o działach administracji państwowej, zajmuje się Minister Środowiska, natomiast kwestiami dotyczącymi melioracji wodnych – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. I to jest niezwykle ważne zadanie, które realizujemy, ale – jak wszyscy dobrze wiemy – żeby to dobrze zrobić, trzeba mieć zabezpieczone środki finansowe na realizację zadań związanych z melioracjami wodnymi. W przypadku woj. pomorskiego wyjaśniam, że na finansowanie melioracji wodnych mamy zapewnione środki finansowe na 2011 r. zarówno z budżetu państwa, jak i z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013. Jeżeli chodzi o budżet państwa, środki zapisane w ustawie w przypadku woj. pomorskiego z budżetu wojewody są na poziomie 15 400 tys. zł. Będą one bez- pośrednio kierowane na realizację zadań w ramach melioracji podstawowych. W ramach rezerwy celowej z tego samego działu mamy kwotę 14 688 tys. zł, co w sumie dla woj. pomorskiego z budżetu państwa na 2011 r. daje 30 088 tys. zł. Chciałbym dodać, że w budżecie państwa są zapisane środki finansowe na melioracje szczegółowe, a więc funkcjonowanie spółek wodnych i że w przypadku tychże zadań jest to kwota 362 tys. zł, z takim podziałem: z budżetu wojewody – 145 tys. zł i z rezerwy celowej – 217 tys. zł. Przypomnę, że wydatki na melioracje wodne zostały w budżecie na 2011 r. w stosunku do roku 2010 zwiększone o 300%. Natomiast jeżeli chodzi o Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, a to są środki, które pochodzą z budżetu Unii Europejskiej, to dla województwa pomorskiego na rok 2011 jest to kwota 44 mln zł. Dodatkowo uzyskamy 2800 mln euro na tak zwaną małą retencję, a są to nowe wyzwania, nowe działania związane z retencją glebową, renaturyzacją torfowisk i cieków, a także zapobieganiem odwadnianiu gruntów rolnych. Podsumowując, jest kwota ok. 74 mln zł plus 2800 mln euro na tak zwaną małą retencję. To jest rok 2011 i to jest początek realizacji zadań przez wojewódzki zarząd melioracji i urządzeń wodnych, które są przyporządkowane urzędowi mar- szałkowskiemu, a jeżeli chodzi o zadania, które będą realizowane w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, to instytucją zarządzającą jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a instytucją wykonującą urząd marszałkowski. W całym okresie programowania, do 2013 roku, dla województwa pomorskiego, z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, przewidziano kwotę 138 mln zł, natomiast na 2011 r. jest to, jak już wspomniałem, 40 mln zł, a więc 1/3 lokacji środków finansowych w tym dziale. Podsumowując, panie marszałku, stwierdzam, że sytuacja, jeżeli chodzi o województwo pomorskie, powinna być wystarczająco dobra, by pozwoliło to nam na rozpoczęcie realizacji zadań, które są określone w planie inwestycyjnym wojewódzkiego zarządu melioracji i urządzeń wodnych. Mam nadzieję, że to będzie rok, kiedy będziemy mieli do dyspozycji większe środki finansowe aniżeli do tej pory. Zwracam też uwagę, że w Programie Operacyjnym „Infrastruktura i środowisko” są zapisane środki finansowe na melioracje na terenie Żuław. Program ten realizuje minister środowiska, a są to pieniądze przeznaczone bezpośrednio na ochronę przeciwpowodziową, a więc budowę wałów i całej niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną przeciwpowodziową. To tyle, panie marszałku. Dziękuję. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Dziękuję bardzo panu ministrowi, na razie, bo zaraz dopytywać będzie w tym punkcie pan poseł Jan Kulas. Poseł Jan Kulas: Panie Marszałku! Panie Ministrze! Dziękuję za tę podstawową informację, jeżeli chodzi o wzrost środków finansowych. Oczywiście potrzeby w tym zakresie są olbrzymie, o czym doskonale wiemy. Są zaległości z poprzednich lat. Środki krajowe, środki z budżetu państwa, środki unijne dają szansę na odrobienie także zaległości, powiedziałbym, nawet cywilizacyjnych z lat 90-tych. Panie ministrze, szczególnie to ważne na Żuławach – dochodzą do nas liczne głosy z Mierzei Wiślanej, z gmin, powiatów żuławskich, a także od samych rolników – żeby te środki były jak najszybciej uruchomione. Gminy i rolnicy zadają nam też czasami pytania, jak sami się mogą w to włączyć. W tych dyskusjach pojawia się kwestia uruchomienia spółek wodnych. I to jest moje drugie pytanie. Jak pan minister zapatruje się na możliwość bliższej współpracy z gminami, powiatami, szczególnie żuławskimi, i samymi rolnikami w kontekście być może pewnego uaktywnienia, wzmocnienia spółek wodnych? Dziękuję za uwagę. Wicemarszałek Jerzy Wenderlich: Dziękuję bardzo. Ponownie proszę pana ministra Kazimierza Plocke. Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Kazimierz Plocke: Dziękuję, panie marszałku. Panie pośle, informuję, że spółki wodne to organizacja zrzeszająca rolników i że chcielibyśmy, żeby te spółki realizowały jak najlepiej swoje zadania i to w jak największym wymiarze, stąd też rok 2011, jak wspomniałem, będzie tym rokiem, kiedy środków na to powinno być zdecydowanie więcej. Przypomnę, że w rezerwie celowej mamy dla spółek wodnych bezpośrednio na ich zadania około 6 mln zł, a pozostałe 4 mln zł to są pieniądze, które będą kierowane na ich tak zwane zadania statutowe. Chciałbym wyjaśnić, że jest przygotowany projekt ustawy o ochronie przeciwpowodziowej przez ministra spraw wewnętrznych, gdzie mówi się także o melioracjach szczegółowych, a więc o funkcjonowaniu spółek wodnych i możliwości finansowego ich wsparcia zarówno z budżetów samorządów terytorialnych, gmin, jak i z innych podstawowych źródeł, które są dzisiaj także do dyspozycji, a więc z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich i budżetu państwa. Nie ukrywam, że działalność spółek wodnych to dla nas ważna dziedzina, że wymaga ona wsparcia, i mam nadzieję, że rząd premiera Tuska będzie to zadanie realizował skutecznie w roku 2011, bo to jest początek, i dlatego też te środki zostały zdecydowanie zwiększone. A to jest dobry sygnał dla wszystkich rolników zrzeszonych w spółkach wodnych. Dziękuję. (Oklaski) PROMEM I AUTOKAREM DO SĄSIADÓW Już od kilku lat Pomorski Związek Hodowców Bydła Mlecznego organizuje seminaria wyjazdowe do innych krajów, celem poznania ich rolnictwa. Kolejny, siódmy wyjazd odbył się szlakiem pięciu stolic północy: Sztokholmu, Helsinek, Tallina, Rygi i Wilna. Wyjazd miał charakter szkoleniowo-integracyjnowypoczynkowy. Wzięli w nim udział hodowcy bydła mlecznego oraz ludzie dobrej woli, którym los hodowli nie jest obojętny, a więc pracownicy Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka, przedstawiciele firm paszowych i genetycznych, lekarze weterynarii i ja - pracownik Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. Naszym głównym celem wizyty w Sztokholmie była wyspa „królewska” z pięknie położonym zamkiem rezydencją króla Karola XVI Gustawa. Kolejne miejsce, które odwiedziliśmy to Helsinki stolica Finlandii. Tu najdłużej zatrzymaliśmy się na Placu Zgromadzeń, centralnym miejscu fińskiej demokracji, z pięknymi renesansowymi zabudowaniami parlamentu i uniwersytetu. Zarówno w Szwecji, jak i w Finlandii oczy nasze skierowane były na walory turystyczne tych krajów, takie jak: duża ilość wód, jezior, wysepek i lasów. Wizyty w gospodarstwach nie były możliwe z racji zbyt krótkiego pobytu. Kolejna noc to prom w kierunku Estonii i zwiedzanie Tallina z, niestety bardzo zaniedbanym, ośrodkiem olimpijskim, oraz wystawy rolniczej Mammes w Tartu. Na wystawie tej prezentowane były maszyny najnowszej generacji oraz zwierzęta - po jednym egzemplarzu z różnych gatunków i ras. Mieliśmy okazję kibicować także podczas konkursu pilarzy. Nie zabrakło też stoisk ze zdrową żywnością, wyrobami domowymi (chleb, wędliny i inne przetwory) i rękodzielnictwem. Uczestnicy wyjazdu szkoleniowo-integracyjnowypoczynkowego Dnia 12 kwietnia, w godzinach wieczornych, 53-osobowa grupa miłośników polskiej hodowli wyruszyła do Szwecji - kraju, w którym wiele uwagi poświęca się zdrowotności produktów rolnych, a hodowla stoi na bardzo wysokim poziomie. W środę, około południa przemierzyliśmy trasę z Nynäshamn do Sztokholmu, miasta zwanego przez wielu Wenecją Północy. Nowoczesny sprzęt rolniczy Sztokholm - Wenecja Północy Sztokholm był pierwszym punktem części turystycznej. Miasto jest pięknie położone na 14 wyspach, wysepkach i polodowcowych skałach przybrzeżnych. Wystawa zwierząt - po jednej sztuce z każdej rasy Kolejny dzień to wizyta na Łotwie. Na początku było zwiedzanie Rygi, a później, na zaproszenie RigaAgro odwiedziliśmy targi Ryga Expo 2011. Targi te przyciągnęły wielu mieszkańców. Każdy mógł znaleźć tu coś dla siebie. Jeden pawilon był poświęcony łowiectwu, kolejny wyposażeniu ogrodów. Wystawiało się też wielu ogrodników, producentów mebli i sprzętu. Nie zabrakło też drobnych zwierzątek, a najliczniejszą prezentowaną grupą były króliki i różne ich rasy. ski i król polski Władysław Jagiełło, w konsekwencji zawartej z unii z Polską w Krewie, w 1385 r., zorganizowali w Wilnie uroczystość chrztu Litwy. Od tego roku w zaciszu wileńskich drzew wielu artystów szukało natchnienia. Jednym z efektów tych artystycznych rozmyślań jest zespół obiektów zabytkowych wpisany w 1994 na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Urodę tej krainy opiewa piękna literatura polska. Wilno odwiedziliśmy w czasie Niedzieli Palmowej, dlatego też wielu uczestników naszego wyjazdu poszło na mszę poświęcić palmy. Pawilon poświęcony myślistwu Jeden dzień w Wilnie Ryga jest równie urokliwa, jak poprzednie oglądane przez nas miasta. Stanowi jedno z najpiękniejszych w Europie skupisk architektury. Posiada liczne zabytki z okresu średniowiecza. Średniowieczna zabudowa Starego Miasta jest wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO. Dzięki pomocy Łotewskiej Izby Mleka mieliśmy również możliwość zwiedzenia gospodarstwa hodowlanego Państwa Grzegorczyków (polskiego pochodzenia), zajmujących się produkcją mleka. Na koniec wyjazdu krótki odpoczynek w Druskiennikach, wielkim uzdrowisku leczniczym opartym na bazie wody źródeł solankowych, gdzie mieliśmy okazję zregenerować utracone siły i nabrać zapału do dalszej pracy. Przez osiem dni pobytu mieliśmy okazję uczestniczyć w targach organizowanych w Estonii i na Łotwie, poznać ich rolnictwo, problemy i sposób promocji produktów. Mogliśmy także poznać kulturę innych krajów, a było ich aż pięć. Bardzo ważnym punktem takich wyjazdów jest możliwość wymiany doświadczeń wśród uczestników, a ma to niebagatelne znaczenie, gdyż zacieśnia więzy dalszej współpracy. Zrodził się pomysł trasy wojaży w kolejnych latach, może następna Hiszpania????. Pomorski Związek Hodowców Bydła Mlecznego w Gdańsku już zaprasza do wspólnego wyjazdu. Helena Artyszuk Tomasz Soukup PPH „DOWO” WOJCIECH DOBRZYCKI 73-110 Stargard Wizyta w łotewskim gospodarstwie mleczarskim Ostatnim punktem naszej podróży była Litwa. Tam jeden dzień spędziliśmy w Wilnie – w jednym z piękniejszych „polskich” miast. To właśnie na cmentarzu wileńskim spoczywa wielu literatów, polityków i artystów polskich. Przełomowym rokiem dla Wilna był rok 1387. W tym właśnie roku wielki książe litew- ● nawóz wapniowo-magnezowy węglanowy – dolomit CaO – 30% MgO – 17% ● nawóz wapniowy węglanowy CaO – 50% = 90% CaCO3 ● nawóz wapniowy tlenkowy CaO – 50% i 60% tel./fax 91/578 67 33, tel. kom. 601863937 www.dowo.pl Współpraca międzynarodowa z Autonomiczną Republiką Krymu, Republiką Mołdowy i Gruzją WYMIANA DOŚWIADCZEŃ Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Oddział w Starym Polu, w ramach współpracy międzynarodowej w 2011 r., realizuje trzy projekty objęte programem polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2011 r., a mianowicie: - nr 49/2011/PR/2011 pt. „Wyrównywanie szans rozwojowych obszarów wiejskich Krymu”, - nr 103/2011/PR/2011 pt. „Wsparcie rolniczych służb doradczych w zakresie działań zwiększających dochody ludności zamieszkującej obszary wiejskie Mołdowy”, - nr 47/2011/PR/2011 pt. „Przygotowanie kadr doradczych Gruzji do świadczenia usług w zakresie technologii rolniczych oraz organizacji produkcji, w tym grup producenckich”. Celem ogólnym projektów realizowanych z Krajową Agencją Rozwoju Wsi w Kiszyniowie oraz Związkiem AGROSERWIS jest poprawa, w dłuższym horyzoncie czasowym, sytuacji ekonomicznej rolników i innych mieszkańców wsi z Mołdowy i Gruzji, poprzez przygotowanie kadr doradczych do świadczenia usług w zakresie technologii rolniczych, organizacji produkcji, w tym grup producenckich oraz przedsiębiorczości, w tym turystyki wiejskiej, agroturystyki i kreowania produktu regionalnego, a także ochrona, zachowanie i efektywne wykorzystanie dziedzictwa kulturowego. Natomiast zasadniczym celem projektu, realizowanego z Krymskim Państwowym Rolniczym Centrum Szkoleniowo-Konsultacyjnym w Symferopolu, jest podniesienie poziomu życia na obszarach wiejskich poprzez zwiększenie potencjału intelektualnego i wolicjonalnego mieszkańców wsi oraz wzmocnienie instytucjonalne, poprawiające skuteczność podejmowanych działań, za sprawą pomocy w utworzeniu wzorcowej „Nowej wiejskiej gromady” i odpowiedniego przygotowania grupy liderów, w tym samorządowców do rozwiązywania problemów gospodarczych i społecznych występujących na krymskiej wsi, w szczególności we wschodnim Krymie. Projekty obejmują głównie 14-dniowe szkolenia i warsztaty w Starym Polu dla 6 grup z Krymu, Mołdowy i Gruzji. Grupy składają się z kadr instruktorskich (doradczych) rolnictwa, przedstawicieli samorządów i administracji, organizatorów życia gospodarczego i społecznego, ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszarów wiejskich, przedstawicieli organizacji pozarządowych, organizacji rolniczych i jednostek obsługi rolnictwa, zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego, oświaty i nauki rolniczej, rolników oraz kierowników gospodarstw wielkoobszarowych i pracowników gospodarstw, przedsiębiorców prowadzących mały biznes. Łącznie, od maja do sierpnia 2011 r., w szkoleniach i warsztatach, odbywających się w naszym Oddziale, udział weźmie 180 osób, w tym: - 30 osób z Krymu w szkoleniu nt. „Rozwój Gromady Orechowo wyzwaniem dla mieszkańców wsi i samorządu lokalnego”, - 30 osób z Krymu w szkoleniu nt. „Wpływ instytucjonalnych przemian na doskonalenie zarządzania zmianami w rolnictwie i na obszarach wiejskich Rejonu Lenińskij, Sowietskij, Kirowskij, Niżnigorskij”, - 30 osób z Mołdowy w szkoleniu nt. „Rola kobiet w rozwoju przedsiębiorczości, rozszerzającej alternatywne dochody na obszarach wiejskich Mołdowy, w tym turystyka i agroturystyka oraz produkt regionalny”, - 30 osób z Mołdowy w warsztatach z zakresu organizacji grup producenckich oraz prowadzenia wysokodochodowych i małopowierzchniowych technologii produkcji i marketingu produktów rolniczych, - 30 osób z Gruzji w warsztatach z zakresu organizowania grup producenckich oraz prowadzenia wysokodochodowych kierunków produkcji na małych powierzchniach i marketingu, - 30 osób z Gruzji w szkoleniu z zakresu oddziaływania doradztwa rolniczego na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich. Program warsztatów i szkoleń obejmuje: a. cykl wykładów i warsztatów (m.in. z wykorzystaniem laboratorium PODR, Oddział Stare Pole), b. zajęcia terenowe (wizyty w gospodarstwach rolnych, w tym produkujących surowce energetyczne, obiektach wykorzystujących odnawialne źródła energii, sortowniach odpadów i oczyszczalniach ścieków, gospodarstwach agroturystycznych, jednostkach przetwórstwa rolno-spożywczego, mikroprzedsiębiorstwach, Biurach Powiatowych Ośrodka Doradztwa Rolniczego, jednostkach oceny jakości produktów rolnych, rynkach hurtowych, gminnych ośrodkach kultury i świetlicach wiejskich, jednostkach samorządu terytorialnego realizujących inwestycje z udziałem środków pomocowych UE), c. spotkania z przedstawicielami administracji rządowej i samorządowej, agencji działających w sferze rolnictwa, samorządu rolniczego i organizacji rolniczych. Zaplanowana pomoc umożliwi uczestnikom projektów nabycie i ugruntowanie wiedzy i umiejętności niezbędnych w dalszym procesie przemian zarówno w sferze aktywności gospodarczej, społecznej jak i mentalnej, co stwarza perspektywy zwiększenia potencjału intelektualnego niezbędnego do dynamicznego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Teresa Krakowska EDUKACJA OGRODNICZA W BIBLIOTECE GMINNEJ W TRZEBIELINIE W dniu 6 kwietnia br., w Bibliotece Gminnej w Trzebielinie, odbyło się szkolenie ogrodnicze na temat pielęgnacji krzewów i drzew owocowych oraz ozdobnych. Część teoretyczną i praktyczną szkolenia poprowadził Pan Jan Rozenek - doradca rolniczy z Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Oddział w Strzelinie oraz Pani Grażyna Pańczyk z Biura Powiatowego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bytowie. Przeprowadzone szkolenie wynikało z potrzeb mieszkańców i jest zgodne z Planem Rozwoju Biblioteki Gminnej w Trzebielinie na lata 2010-2013. Uczestnicy szkolenia zdobyli wiedzę dotyczącą przycinania i formowania drzew owocowych i krzewów ozdobnych, rodzaju cięć pielęgnacyjnych, terminów cięć, mogli także zasięgnąć porad i informacji. Po wykładzie i prezentacji multimedialnej odbył się praktyczny pokaz przycinania drzew i krzewów w ogrodzie jednej z uczestniczek szkolenia. Szkoleniu towarzyszyła także popularyzacja książek o tematyce ogrodniczej dostępnych w bibliotece: Choroby i szkodniki drzew i krzewów ozdobnych Gerard Meudec, Cięcie drzew i krzewów owocowych Jean-Yves Prat, Ogrody Andrew Wilson, Cięcie i prowadzenie drzew i krzewów Peter Blackburne-Maze, Iglaki: cięcie i formowanie, żywopłoty Marek Majorowski, ABC rozmnażania roślin przez sadzonki Rosenn Le Page i Denis Retournard, Mała Encyklopedia Rolnicza, Doskonały ogrodnik Pippa Greenwood, Iglaki w ogrodzie Philippe Asseray. Biblioteka Gminna w Trzebielinie we współpracy z Panią Grażyną Pańczyk z Biura Powiatowego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bytowie planuje w 2011 roku kolejne szkolenia dla miłośników ogrodów, na które wszystkich zainteresowanych serdecznie zapraszamy. Informacje o szkoleniach dostępne będą na stronie internetowej www.trzebielino.pl, w zakładce Biblioteka Gminna. Iwona Szczęsna bibliotekarz Biblioteki Gminnej w Trzebielinie FINAŁ VIII WOJEWÓDZKIEGO TURNIEJU KÓŁ GOSPODYŃ WIEJSKICH W ŻUKOWIE VIII Wojewódzki Turniej Kół Gospodyń Wiejskich, pod patronatem Sekretarza Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Pana Kazimierza Plocke i Wojewody Pomorskiego Pana Romana Zaborowskiego, odbył się 29 kwietnia br., w sali widowiskowo-sportowej w Żukowie. Patronat medialny nad Turniejem objęli: Telewizja Polska S.A., Oddział w Gdańsku, Radio Gdańsk, Portal Internetowy Województwa Pomorskiego „Wrota Pomorza” i „Dziennik Bałtycki”. Organizatorami imprezy byli: Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Wojewódzki Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Gdańsku, Urząd Gminy w Żukowie oraz Województwo Pomorskie. W finale uczestniczyło 15 zespołów Kół Gospodyń Wiejskich z 13 powiatów województwa pomorskiego. Prezentowane konkurencje oceniało 6-osobowe jury, któremu przewodniczył Prezes Zarządu Wojewódzkiego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Gdańsku Pan Piotr Hałuszczak przy udziale Pani Wiktorii Blacharskiej i Pani Iwony Świętosławskiej z Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku, Pani Moniki Kopieckiej z Sekretariatu Regionalnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Pomorskie- go, Pana Mariusza Szmidke - redaktora „Dziennika Bałtyckiego” oraz Pani Anny Barsowskiej - przewodniczącej KGW w Chwaszczynie, laureata Grand Prix Wojewódzkiego Turnieju KGW w 2010 r. Po oficjalnym otwarciu imprezy, publiczność wysłuchała krótkiego koncertu w wykonaniu laureatki „Szansy na sukces” Pani Igi Fierki. Koła Gospodyń Wiejskich zaprezentowały się publiczności w 5 konkurencjach, po zakończeniu których przewodniczący jury ogłosił wyniki i wymienił najlepsze KGW w każdej z pięciu kategorii konkursowych oraz laureata GRAND PRIX. Byli to odpowiednio: a) plansza tematyczna „Sołtys naszej wsi” - Koło Gospodyń Wiejskich Wrząca, gmina Kobylnica, pow. słupski, b) produkt tradycyjny pochodzenia roślinnego „Potrawa z ziemniaków” - Koło Gospodyń Wiejskich Paczewo, gmina Sierakowice, pow. kartuski, Publiczność VIII Wojewódzkiego Turnieju Kół Gospodyń Wiejskich w Żukowie c) „Moda XXII wieku” - Koło Gospodyń Wiejskich Mały Klincz, gmina Kościerzyna, pow. kościerski, d) scenka kabaretowa „Szukam pracy” - Koło Gospodyń Wiejskich Czatkowy, gmina Tczew, pow. tczewski, e) „Kankan” - Koło Gospodyń Wiejskich Skowarcz, gmina Pszczółki, pow. gdański. Zwycięskim kołem i zdobywcą GRAND PRIX w 2011 roku zostało Koło Gospodyń Wiejskich z Czernina, gmina Sztum. Serdecznie gratulujemy wszystkim laureatom! Oprawę artystyczną imprezy zapewnił zespół „Perełki” oraz zespół muzyczny „Hotline” z Żukowa. W imprezie uczestniczyło około 2000 osób. Sponsorami Wojewódzkiego Turnieju KGW byli: Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Pan Kazimierz Plocke, Marszałek Województwa Pomorskiego, Wojewoda Pomorski, Burmistrz Gminy Żukowo, Województwo Pomorskie – fundator nagród dla najlepszych Kół Gospodyń Wiejskich w każdej z pięciu kategorii konkursowych, Bank BGŻ, Oddział Operacyjny w Gdańsku – sponsor strategiczny dla wszystkich uczestniczących Kół Gospodyń Wiejskich, Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Wojewódzki Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Gdańsku, Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich, Pomorska Izba Rolnicza, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – Pomorski Oddział Regionalny w Gdyni, Agencja Nieruchomości Rolnych, Oddział Terenowy w Gdańsku z siedzibą w Pruszczu Gdańskim, Bank Spółdzielczy w Tczewie – sponsor nagród dla najlepszych Kół Gospodyń Wiejskich w każdej z pięciu kategorii konkursowych, Bank Spółdzielczy w Pszczółkach oraz firma „Gastro” Iwona Grudzień z Gdańska. Wszystkim sponsorom, w imieniu nagrodzonych laureatów, serdecznie dziękujemy. Barbara Ditrich Targi Rolno-Kwiatowe w Strzelinie POKAZ ZWIERZĄT HODOWLANYCH Jest już tradycją, że podczas Targów RolnoKwiatowych w Strzelinie prezentowane są zwierzęta hodowlane, pochodzące z przodujących gospodarstw naszego regionu. Tegoroczny budżet nie pozwolił na pokazanie większej grupy zwierząt, ale wybrane sztuki prezentowały najwyższe wartości hodowlane i użytkowe. Zwierzęta wystawiano w następujących grupach: - jałówki do 1,5 roku, - świnie ras matecznych, - świnie ras ojcowskich, - świnie ras zachowawczych, - konie, - owce, - drobny inwentarz (ptaki ozdobne, gołębie i króliki). W pokazie uczestniczyło 20 hodowców, którzy zaprezentowali gatunki ras wysoko produkcyjnych oraz zwierzęta będące atrakcją gospodarstw agroturystycznych. Bydło prezentowane było przez Ośrodek Hodowli Zarodowej Bobrowniki. Hodowla ta jest niezawodnym partnerem na naszych imprezach targowych. Ciekawostką jest to, że jako ściółkę w oborach używają piasek. Hodowcy twierdzą, że w znaczny sposób ogranicza on zachorowania krów na mastitis. Średnia wydajność z fermy dochodzi do 8600 litrów mleka od sztuki. Owce prezentowane były przez trzech wystawców, którzy pokazali 10 sztuk zwierząt rasy czarnogłówka i polska owca długowełnista odmiany pomorskiej. Zbigniew Ćwikiński z Charnowa zaprezentował stado owiec rasy czarnogłówka. Rasa ta stanowi doskonały komponent do krzyżowania towarowego, a otrzymane mięso ma doskonałe walory kulinarne. Rasę polska owca długowełnista odmiany pomorskiej wystawiało dwóch hodowców: Stanisław Mesek z Żarkowa i Kazimierz Tur z Bukowa. Trzodę chlewną na wystawie prezentowało 7 hodowców. Pokazali oni rasy świń, które najczęściej są utrzymywane w gospodarstwach. Rolnicy z Rabacina: Jarosław Łoza, Zenon Hanasko i Zenon Hnatiuk oraz Zbigniew Terefenko z Michałowa to jedyni na naszym terenie producenci materiału zarodowego. Ich zwierzęta na wystawach regionalnych i wojewódzkich zawsze zdobywają wyróżnienia i czempionaty. Z gospodarstwa państwa Krystyny i Zbigniewa Kędziorów z Kończewa pochodziła stawka świń rasy złotnicka pstra. Zwierzęta z ich hodowli uzyskują najwyższe wyróżnienia na krajowych wystawach zwierząt. Państwo Kędziorowie już od 10 lat hodują tę rasę w swoim gospodarstwie. Ich wkład w zachowanie rasy doceniono specjalną nagrodą, którą podczas XXIV Wystawy Zwierząt w Poznaniu wręczył im Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marek Sawicki. Producenci ściśle współpracują z Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu. Atrakcją pokazu była maciora z prosiętami rasy złotnicka pstra z gospodarstwa ekologicznego Kazimierza Tura z Bukowej oraz świnka wietnamska z przychówkiem z gospodarstwa Urszuli i Rafała Jaroszewiczów z Charnowa. Konie, jak co roku, cieszyły się dużym zainteresowaniem zwiedzających. Pięknie prezentowały się konie Artura Kempy. Konie rasy wielkopolskiej i polski koń szlachetny półkrwi, przydatne głównie do celów sportowych, pokazały w pełni swoją urodę i wigor. Rasę zimnokrwistą wystawił hodowca z Żarkowa - Stanisław Mesek. Konie, które mogą być utrzymywane w gospodarstwach agroturystycznych rasy Haflinger prezentowali hodowcy: Urszula i Rafał Jaroszewiczowie z Charnowa oraz Stefan Ordon z Marszewa, który w swej stajni hoduje ponad 100 koni czterech ras. Z jego hodowli pochodziła również, pełna gracji klacz Fala rasy fryzyjskiej. Wielką atrakcją, głównie dla dzieci, były dwa kucyki szetlandzkie, które chętnie dawały się głaskać (z gospodarstwa Krystyny i Zbigniewa Kędziorów). Drobny inwentarz Tradycyjnie już na naszych targach króliki wystawili Przemysław i Paweł Wojda oraz Stanisław Kubiak. Były króliki ras mięsnych oraz miniaturowych, koszatniczki i chomiki. W pokazie ptaków użytkowych i ozdobnych brali udział Dawid Hass z Widzina i Adam Zając z Ustki. Były to stanowiska szczególnie oblegane przez zwiedzających. Swoje wdzięki prezentował niebieski paw indyjski, gęsi garbonose, ozdobne kury. Pan Adam Zając z Ustki pokazał kilkanaście ras przepięknych gołębi. Niespodziewanym wydarzeniem była ucieczka z klatki samicy pawia. W schwytaniu ptaka zaangażowanych było wiele osób. Na pomoc przybyła również zawodowa straż pożarna ze Słupska, z wysięgnikiem koszowym. Pawica okazała się sprytniejsza i do tej pory fruwa po drzewach w naszym parku. Na pokazie prezentowane były ryby z naszego terenu. Spółka Aquamar z Pasieki koło Miastka wystawiła jesiotry i liny. Jak zwykle ciekawie prezentowały się sumy afrykańskie z hodowli Piotra Gabryiela z Żelkówka. Gospodarstwo to prowadzi też hodowlę węgorza. Po raz pierwszy w pokazie wziął udział Włodzimierz Siemieniuk z Sierakowic, który pokazał: karpia królewskiego, amura, suma europejskiego, karasia, jesiotra syberyjskiego. Zwiedzający zadawali dużo pytań wystawcom prezentującym zwierzęta, a hodowcy chętnie dzielili się swoją wiedzą i doświadczeniami i udzielali wyczerpujących informacji na wszystkie tematy. Lubomir Szramowiak Barbara Urbaniak REGIONALNY KONKURS „BEZPIECZNE GOSPODARSTWO ROLNE” Co roku, podczas Targów Rolno-Kwiatowych, Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Oddział w Strzelinie, wspólnie z Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i Państwową Inspekcją Pracy O/Słupsk, dokonuje prezentacji laureatów Regionalnego Konkursu „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne”. W tym roku do konkursu przystąpiło 23 uczestników, których oceniła komisja zebrana 10 maja 2011 r., w siedzibie placówki terenowej KRUS, w składzie: 1. Marian Matusewicz, KRUS – przewodniczący, 2. Małgorzata Tokarska, KRUS, 3. Jan Rozenek, PODR O/Strzelino, 4. Henryk Raczek, PIP O/Słupsk. Przedmiotem obrad komisji było zweryfikowanie zebranej dokumentacji, zestawienie punktacji ocenia- nych gospodarstw i wytypowanie zwycięzców. Ostatecznie w dziewiątej edycji konkursu etapu regionalnego wyłoniono laureatów 3 pierwszych miejsc oraz przyznano dwa wyróżnienia. Komisja konkursowa przy typowaniu zwycięzców brała pod uwagę profil produkcji, wielkość gospodarstwa, co miało wpływ na wyposażenie gospodarstw w sprzęt rolniczy. Podczas wizytacji zgromadzono dokumentację zdjęciową i dokonano oceny gospodarstw według arkusza oceny gospodarstwa, stanowiącego załącznik do regulaminu konkursu „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne”. Finalistami regionalnego konkursu „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne” zostali: I miejsce - Edmund Mielewczyk z Czarnówka, gm. Nowa Wieś Lęborska, II miejsce - Stanisław Kosiarkiewicz z Nowego Gronowa, gm. Debrzno, III miejsce - Kazimierz Tesmer z Parchowa. Wyróżnienie otrzymali: - Kazimierz Drobiński z Czyczków, gm. Brusy, - Edward Smorawski z Gardnej Wielkiej, gm. Smołdzino. Wszyscy finaliści otrzymali cenne nagrody oraz okolicznościowe dyplomy wręczone przez przedstawicieli KRUS i PODR. Ponadto KRUS corocznie funduje dla Ochotniczych Straży Pożarnych zestaw do ratownictwa przedmedycznego. W tym roku taki zestaw otrzymała OSP Damnica. Jan Rozenek I POWIATOWY TURNIEJ KÓŁ GOSPODYŃ WIEJSKICH W KARTUZACH Biuro Powiatowe Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Kartuzach, pod patronatem Starostwa Kartuskiego, zorganizowało I Powiatowy Turniej Kół Gospodyń Wiejskich. Przedstawicielki ośmiu gmin powiatu kartuskiego zaprezentowały niezwykłą sprawność fizyczną, olbrzymią dawkę dobrego humoru i pyszne potrawy. Konkurs obejmował pięć konkurencji: 1. prezentacja widowiskowo-taneczna „Kankan”, 2. scenka kabaretowa „Szukam pracy”, 3. scenka kabaretowa „Moda XXII wieku”, 4. prezentacja planszowa „Sołtys naszej wsi”, 5. tradycyjna potrawa mięsna. Bardzo wyrównany i wysoki poziom uczestniczek sprawił jury nie lada problem. Ostatecznie wyłoniło ono następujących laureatów: - III miejsce - Stowarzyszenie „Kaszubianki” z Kamienicy Szlacheckiej, gmina Stężyca; - II miejsce - Koło Gospodyń Wiejskich Tokary, gmina Przodkowo; - I miejsce - Koło Gospodyń Wiejskich Pepowo, gmina Żukowo; - Grand Prix - Koło Gospodyń Wiejskich Paczewo, gmina Sierakowice, które wzięło udział w finale wojewódzkim. Licznie zgromadzeni goście, oprócz świetnego humoru, mogli rozsmakować się w znakomitych potrawach przygotowanych przez gospodynie. Składamy wyrazy uznania i podziękowania wszystkim uczestniczkom. Dziękujemy również instytucjom: Starostwu Kartuskiemu, gminom i wszystkim sponsorom, bez których turniej nie mógłby się odbyć. Dzięki zbiorowemu działaniu mogliśmy zobaczyć, jak wielkie pokłady kreatywności, pracowitość i smakowitości „drzemią w sercach” kobiet wiejskich. Genowefa Lehman Fotoreportaż z turnieju znajduje się na wewnętrznych stronach tego numeru. MISTRZ POLSKI GRAŁ W STRZELINIE Tradycją jest, że podczas Targów Ogrodniczych organizowanych przez PODR w Gdańsku, Oddział Strzelino, odbywa się turniej szachowy. W tegorocznej edycji targów w turnieju tym wzięło udział 19 zawodników, z których najstarszy miał 75 lat, a najmłodszy 8 lat. Szachy, uważane za grę królewską, na pewno nie mają tylu zwolenników co piłka nożna, jednak są godne polecenia. Pozwalają rozwijać logiczne myślenie i wyra- biają pamięć, szczególnie u ludzi młodych. Gra w szachy znana jest na świecie już od kilku tysięcy lat. Jej kolebką są prawdopodobnie Indie Turniejowe rozgrywki lub Chiny. Dużą popularnością gra ta cieszy się w Rosji, skąd wywodzą się znani arcymistrzowie, tacy jak: Kasparow, Karpow czy Spasski. Genialnym graczem był zmarły niedawno Boby Fischer. Szkoda, że w Słupsku zniknęła tradycja cotygodniowych turniejów. Obecnie szachiści nie mają swego stałego miejsca do spotkań. Z budżetu miasta przekazuje się kilkaset tysięcy na różne dyscypliny sportowe, jednak na szachy nie przeznacza się nawet złotówki. W związku z powyższym za niezwykle cenną należy uznać inicjatywę PODR, Oddział w Strzelinie, który corocznie organizuje turniej szachowy podczas Targów Ogrodniczych. Zwycięzcą tegorocznych zawodów został 18-letni Paweł Weichhold, mieszkaniec Strzelina, który w tym roku zdobył tytuł mistrza Polski w szachach w kategorii wiekowej do lat 18 i w niedługim czasie wybiera się na mistrzostwa świata do Brazylii. Z dużym zainteresowaniem śledzę rozwój talentu Pawła. Pamiętam, jak kilka lat temu, mama przyprowadziła go pierwszy raz na turniej w Strzelinie i już wtedy dostrzegłem w nim talent szachowy, który bardzo szybko rozwija się. Szkoda tylko, że Paweł nie ma sponsora, który wspomógłby rozwój jego dalszej kariery. Chłopiec rozpoczął grę już w wieku 3 lat. Pierwszych ruchów na szachownicy uczyli go rodzice. W szachy gra też jego starszy brat. Paweł jest obecnie uczniem I LO w Słupsku. Szachy nie przeszkadzają w nauce - twierdzi młody mistrz. Z nimi z resztą wiąże swoją przyszłość - po prostu nie wyobraża sobie innej alternatywy. Na zakończenie strzelińskiego turnieju, wręczone zostały puchary i nagrody ufundowane przez Starostwo Powiatowe w Słupsku i Dyrekcję Oddziału PODR w Strzelinie. W imieniu starostwa puchary wręczył Wicestarosta Andrzej Bury, a w imieniu PODR - Dyrektor Oddziału w Strzelinie Zdzisław Kołodziejski. Laureaci turnieju szachowego oraz Dyrektor Oddziału PODR w Strzelinie Zdzisław Kołodziejski i Wicestarosta Słupski Andrzej Bury Lubomir Szramowiak OPODATKOWANIE AGROTURYSTYKI (cz. I) Długi majowy weekend rozpoczął tegoroczny sezon turystyczny. Powoli zapełniają się kwatery agroturystyczne w całym regionie. Dlatego warto przypomnieć kwaterodawcom wiedzę z zakresu przepisów prawnych obowiązujących w działalności agroturystycznej. Poniżej drukujemy I część materiałów szkoleniowych przygotowanych przez pracowników Urzędu Skarbowego w Malborku na konferencję pt. „Turystyka wiejska a przepisy o usługach turystycznych”, która odbyła się w Oddziale PODR w Starym Polu, w marcu br. Agroturystyka stała się obecnie bardzo popularną formą wypoczynku, jednak pamiętać należy, że dla właścicieli gospodarstw agroturystycznych działalność ta nie zawsze jest obojętna podatkowo. Przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu świadczenia usług agroturystycznych należy zapoznać się z możliwościami rozliczenia z urzędem skarbowym, formami opodatkowania oraz przede wszystkim - warunkami zwolnienia podatkowego. Omawiając prawne aspekty działalności agroturystycznej, należy podkreślić, iż zgodnie z treścią art. 3 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 173, poz. 1807 ze zm.) jej przepisów nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie, w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów. Konsekwencją powyższej regulacji jest to, że działalność agroturystyczna nie podlega wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej, a rolnik ją wykonujący nie jest przedsiębiorcą. Tym samym rozpoczęcie, prowadzenie lub zakończenie takiej działalności nie podlega zgłoszeniu do organu gminy. Mimo to – dochody z agroturystyki – mogą być dochodem z działalności gospodarczej, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Bowiem w myśl art. 5 A, pkt 6 ww. ustawy działalnością gospodarczą jest działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, z której przychody nie są zaliczane do przychodów z innych źródeł. Dochody z takiej działalności podlegają opodatkowaniu podatkiem PIT w jednej z niżej wymienionych form: - ryczałt ewidencjonowany, - karta podatkowa, - zasady ogólne (wg skali podatkowej), - 19% podatek liniowy. ZWOLNIENIE Należy wskazać, iż dochody z wynajmu pokoi gościnnych i wyżywienia letników, gdy są prowadzone na niewielką skalę – podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych. Zgodnie z treścią art. 21, ust. 1, pkt 43 ustawy z dnia 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5. Zwolnienie to uzależnione jest więc od spełnienia łącznie kilku warunków, a mianowicie: - najem musi dotyczyć pokoi gościnnych znajdujących się wyłącznie w budynkach mieszkalnych, - budynki, w których pokoje przeznaczone są na wynajem, położone są na terenie wiejskim w gospodarstwie rolnym, - przedmiotem usług musi być najem pokoi gościnnych osobom przebywającym jedynie na wypoczynku, - liczba wynajmowanych pokoi nie może przekraczać 5. Jeżeli spełnione są powyższe warunki, również dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, którym wynajęto pokoje, nie podlegają opodatkowaniu. Gospodarstwo rolne Ustawodawca posługuje się pojęciem gospodarstwo rolne i odsyła w art. 2, ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do znaczenia tego pojęcia w rozumieniu przepisów ustawy o podatku rolnym. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2, ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 roku o podatku rolnym, gospodarstwem rolnym jest obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy. Tym samym nie będą korzystały ze zwolnienia dochody uzyskiwane z gospodarstw rolnych znajdujących się na terenach miejskich, gdyż z literalnego brzmienia przepisu podatkowego wynika, że zwolnienie podatkowe odnosi się wyłącznie do gospodarstw rolnych znajdujących się na terenach wiejskich. Zwolnienie nie obejmuje również wynajmu pokoi w budynkach innych niż mieszkalne (np. domki kempingowe) oraz w innych budynkach poza gospodarstwem rolnym. Liczba pokoi Prawo do zwolnienia zależy także od liczby wynajmowanych pokoi - zgodnie z ww. ustawą nie może być ich więcej niż 5, przy czym nie ma znaczenia, ilu turystów z nich korzysta. W tym miejscu musimy się odnieść do Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie. Zgodnie z tymi przepisami w wynajmowanych pokojach powierzchnia mieszkalna nie może być mniejsza niż 6 m2 w pokojach 1 - 2-osobowych, a w większych 2 m2 na każdą następną osobę (Art. 2. 3. Minimalne wymagania co do wyposażenia innych obiektów, świadczących usługi hotelarskie, o których mowa w art. 35, ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych, załącznik nr 7 do rozporządzenia). Do liczby wynajmowanych pokoi nie wlicza się pomieszczeń pomocniczych, technicznych czy gospodarczych (kuchnia, łazienka, spiżarnia). Gdy liczba wynajmowanych pokoi wyniesie więcej niż 5, cały dochód z agroturystyki będzie podlegał opodatkowaniu. Istotne jest, kto wynajmuje pokoje. Dla potrzeb zwolnienia - w podatku dochodowym od osób fizycznych - muszą to być turyści, a nie osoby przebywające w podróży służbowej lub na szkoleniu. Niespełnienie wszystkich warunków do zastosowania zwolnienia podatkowego lub świadczenie usług w miastach spowoduje, że działalność agroturystyczna będzie opodatkowana bez względu na to, czy wykonywana jest w ramach działalności gospodarczej czy poza nią. PODATKI I ROZLICZENIA Podstawa prawna: ● ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z 1998 roku z późn. zm.), ● ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.), ● ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z 2004 roku z późn. zm.) ● ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz.U. nr 8, poz. 60 z 2005 roku z późn. zm.). Dla potrzeb podatku dochodowego od osób fizycznych, działalność gospodarcza to działalność zarobkowa: - wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa, - polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, - polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wyżej wymienione czynności nie będą uznane za działalność gospodarczą, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki: - odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności; - są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności; - wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością. Podstawową formą opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej jest opodatkowanie na ogólnych zasadach, przy zastosowaniu skali podatkowej. Pozostałe formy opodatkowania to: ● zasady ogólne przy zastosowaniu jednolitej 19% stawki, ● ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, ● karta podatkowa. Przy zastosowaniu skali podatkowej lub 19% stawki, podatek płaci się od dochodu, tj. różnicy pomiędzy faktycznie uzyskanym przychodem a kosztami jego uzyskania. Przy opodatkowaniu ryczałtem, koszty uzyskania przychodu nie mają wpływu na wysokość ryczałtu, ponieważ podatek płacimy od uzyskanego przychodu. Natomiast przy opodatkowaniu kartą podatkową na wysokość podatku nie ma wpływu ani wysokość przychodu, ani koszty jego uzyskania. Wyboru formy opodatkowania dokonuje sam Podatnik, który przed jej wyborem powinien dokonać analizy wielkości przychodu, kosztów uzyskania przychodu oraz wziąć pod uwagę: ● rodzaj działalności, którą zamierza uruchomić, ● jej rozmiar, ● wysokość spodziewanych przychodów i kosztów. Wyboru formy opodatkowania dokonuje się: - do 20 stycznia roku podatkowego lub - do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później jednak niż do dnia uzyskania pierwszego przychodu, jeżeli Podatnik rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego. W przypadku: - opodatkowania dochodów według jednolitej stawki podatku albo - w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, albo - w formie kart podatkowej, należy złożyć pisemne oświadczenie o wyborze formy opodatkowania. W przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych według skali podatkowej, nie ma obowiązku składania przedmiotowego oświadczenia. Jeżeli Podatnik w poprzednim roku był opodatkowany w innej formie, a od nowego roku chce być opodatkowany na zasadach ogólnych, według skali podatkowej, to musi złożyć oświadczenie o wyborze formy opodatkowania. Do 20 stycznia roku podatkowego lub przed rozpoczęciem działalności należy złożyć stosowne oświadczenie o wyborze sposobu opodatkowania właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Jeżeli w kolejnych latach podatnik nadal będzie rozliczać się w dany sposób, nie musi już składać oświadczenia. Jeżeli w kolejnych latach podatnik nie chce być opodatkowany w danej formie, to musi w terminie do 20 stycznia roku podatkowego zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub złożyć w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie innej formy opodatkowania. Właściwość miejscowa w sprawie złożenia zawiadomienia o wyborze formy opodatkowania: - w przypadku opodatkowania dochodów według skali podatkowej lub wyboru opodatkowania według stawki 19% oraz ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych – naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika; - w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania każdego ze wspólników; - w przypadku karty podatkowej – naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca położenia zorganizowanego zakładu, wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej, a gdy działalność jest wykonywana bez posiadania zorganizowanego zakładu – według miejsca zamieszkania podatnika lub siedziby spółki niebędącej osobą prawną, a jeżeli nie można ustalić siedziby tej spółki – według miejsca zamieszkania jednego ze wspólników. Jeżeli działalność jest prowadzona w kilku zorganizowanych zakładach na terenie objętym właściwością miejscową kilku naczelników urzędów skarbowych, właściwość ustala się według miejsca wskazanego przez podatnika jako siedzibę działalności. Przychodu opodatkowanego w formach zryczałtowanych oraz dochodu opodatkowanego według stawki 19% nie łączy się z przychodami z innych źródeł podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem ich wysokość nie wpływa na przekroczenie progów podatkowych określonych w skali podatkowej. Dodatkowych informacji na temat podatków oraz procedur obowiązujących w polskim systemie podatkowym udziela również: Krajowa Informacja Podatkowa czynna do poniedziałku do piątku w godzinach od 7.00 do 18.00 Infolinia: z tel. stacjonarnego: 801 055 055 z tel. komórkowego: (22) 330 0330 Strona internetowa: www.kip.gov.pl Opracowanie: Jarosław Kozłubski, Beata Maciejewska Urząd Skarbowy w Malborku Czy wiesz, że … INTERNET DLA WSI Operator sieci Plus – Polkomtel, wchodzi z ofertą Internetu na tereny wiejskie. Do końca 2011 r. planuje się uruchomienie 600 nadajników, już działa około 170 nadajników, które umożliwiają odbiór Internetu z lokalizacji oddalonych nawet o 20 kilometrów. 70 proc. docelowych odbiorców tej oferty to mieszkańcy wsi, rolnicy, bowiem tam jest największy deficyt łącz internetowych. Oferta będzie dostępna w trzech opcjach abonamentowych z limitem danych. (Top Agrar Polska 2011 nr 4, s. 13) Rolniczy Magazyn Elektroniczny CBR MALINY W OGRODZIE PRZYDOMOWYM Maliny to krzewy o bardzo smacznych i zdrowych owocach. Często przyrządzamy z nich sok na przeziębienie. Stosujemy go również jako środek wykrztuśny. Ostatnie badania wykazały, że owoce malin posiadają także działanie przeciwnowotworowe. Sądzę więc, że dla tej rośliny warto wygospodarować trochę miejsca w naszym ogrodzie. Pędy krzewów malin żyją dwa lata. W jednym roku wyrastają z szyjki korzeniowej lub korzeni tzw. odrosty korzeniowe, a w drugim pędy boczne zakończone kwiatostanem, które po zaowocowaniu zamierają. Zamierające pędy wycinamy, a wybieramy co ładniejsze pędy jednoroczne, które w sposób naturalny zaowocują w roku następnym. Inaczej postępujemy z tzw. malinami powtarzającymi (określanymi też jako maliny późne) takich odmian, jak: Polana, Polka, Pokusa, Popiel. Malina ta zawiązuje pąki kwiatowe na jednorocznych pędach. W tym samym roku na wierzchołkowej części pędu zawiązują się owoce, które dojrzewają jesienią, a czasem późnym latem. Niekiedy nieprzycięta, niższa część pędu tych malin może wytwarzać pędy owoconośne i owocować w tym samym okresie co malina wiosenna. Jeżeli chcemy, aby cały zbiór przypadał na późne lato lub jesień, to po zbiorze owoców wycinamy wszystkie pędy nad ziemią, pozostawiając tylko system korzeniowy. Malina wymaga gleb mineralnych, żyznych, ale nie zlewnych. Nie odpowiadają jej także gleby piaszczyste. Źle rosną na terenach o wysokim poziomie wód gruntowych lub zalewanych nawet na krótki okres. Odczyn gleby powinien być lekko kwaśny (pH 5,5 – 6). Malina nie boi się przymrozków podczas kwitnienia i zawiązywania owoców, jednak w okresie zimy narażona jest na przemarznięcie. Dlatego jesienią można usypać kopczyki chroniące system korzeniowy przed ewentualnymi dużymi spadkami temperatur. Przygotowując glebę pod maliny, należy wzbogacić ją w obornik lub nawozy zielone stosowane jako przedplon. Dobrze jest glebę pod rośliny odchwaścić (ręcznie, mechanicznie lub chemicznie). Maliny najlepiej sadzić jesienią. Wtedy roślina ma najlepsze warunki do ukorzenienia, a wiosną wybija silne pędy. Maliny należy sadzić w rzędach co 40 – 50 cm. Odległość między rzędami powinna wynosić 1,5 -2 m. Po posadzeniu rośliny przycinamy na ok. 10 – 20 cm nad ziemią. Ważnym elementem pielęgnacji malin jest podwiązywanie owocujących pędów, aby nie wyłamały się pod wpływem ciężaru owoców i miały dostęp do światła. Po ich zbiorach postępujemy w zależności od typu i odmiany. Jeżeli uprawiamy maliny na zbiór wiosenny, wycinamy pędy, które zaowocowały, pędy słabe, opadające na ziemię, chore, a zostawiamy pędy najlepsze, które w przyszłym roku zaowocują. Natomiast przy uprawie malin na zbiór późnoletni i jesienny, wszystkie pędy przycinamy tuż nad ziemią, zostawiając sam system korzeniowy. Maliny w trakcie wegetacji obficie nawozimy ze względu na to, że korzenią się płytko. Co trzy, cztery lata stosujemy obornik w odpowiedniej ilości, w stosunku do wielkości plantacji, nie przekraczając 30 – 40 ton na ha. W latach, gdy nie stosujemy obornika, można uzupełnić nawożenie nawozami mineralnymi w ilości 30 kg azotu, 70 kg P i 120 kg K w przeliczeniu na ha. Dobrze pielęgnowana i nawożona plantacja może nam sprawiać przyjemność i dawać plon przez okres od 12 do 15 lat. 1. 2. Maliny odm. Polana: owoce (1), krzewy wiosną (2) Jan Rozenek KALENDARIUM PRAC OGRODNICZYCH - CZERWIEC SAD ● ● ● ● ● Czerwiec jest okresem silnego wzrostu młodych drzewek owocowych. W młodym sadzie zajmujemy się formowaniem koron. Młode gałązki przyginamy do pozycji poziomej za pomocą klamerek lub drewnianych rozpórek. Gałązki silniejsze, bardziej zdrewniałe, można obciążać ciężarkami. Pamiętajmy też o regularnym podlewaniu młodych drzew w sadzie. ● W tym okresie intensywnie rosną nie tylko rośliny sadownicze, ale również chwasty. Dlatego też nie zapominajmy o pieleniu i ściółkowaniu gleby pod roślinami. ● Po tzw. świętojańskim opadzie przerzedzamy zawiązki owoców na jabłoniach, gruszach i innych drzewach owocowych. Dzięki temu owoce będą bardziej dorodne. ● Przerzedzamy zagony malin, wycinając najsłabsze odrosty korzeniowe. ● Dojrzewające owoce możemy chronić przed ptakami, zarzucając na drzewa specjalną siatkę. Ptaki atakują owoce często z pragnienia, dlatego warto też ustawić dla nich naczynia z wodą, co powinno oderwać uwagę ptaków od owoców. ● Na pniach śliw i jabłoni umieszczamy opaski chwytne z papieru falistego do wyłapywania gąsienic owocówek. ● Już na przełomie maja i czerwca warto na wiśniach i czereśniach zawiesić pomarańczowe tabliczki lepowe ze środkiem wabiącym. Posłużą one do sygnalizacji i odławiania nasionnicy trześniówki. Jest to niewielka muchówka (dł. do 5 mm) z ciemnymi, poprzecznymi paskami na skrzydłach. Podstawowe zabiegi ochronne w uprawie amatorskiej to, poza wyłapywaniem na pomarańczowe tabliczki lepowe, systematyczne zrywanie owoców z larwami, aby nie dopuścić do zejścia larw szkodnika do gleby, a także wczesny zbiór owoców. Pod koniec czerwca pod drzewami rozkładamy włókninę lub gęstą siatkę, która utrudni wypadającym z owoców larwom zagrzebanie się w ziemi. WARZYWNIK ● Bieżący miesiąc to okres intensywnych prac pielęgnacyjnych w warzywniku. Rośliny regularnie od- ● ● ● ● ● ● ● chwaszczamy, nawozimy, nawadniamy i doglądamy czy nie występują choroby lub szkodniki. Ulewne deszcze mogą ubić powierzchnię gleby, co jest niekorzystne dla wschodzących nasion. Dlatego po deszczach warto glebę wzruszyć, co zapobiegnie tworzeniu się skorupy glebowej. Palikujemy pomidory i regularnie usuwamy im boczne pędy wyrastające w kątach liści. Aby przedłużyć okres zbioru młodych, świeżych roślin przyprawowych, w pierwszej połowie czerwca warto ponowić wysiew kopru ogrodowego, rzeżuchy, trybuli i pietruszki. Kontynuujemy zbiory wczesnych warzyw. Spośród uprawianych w tunelach, do zbioru nadają się warzywa kapustne (kapusta wczesna, kalafior, brokuł), a z warzyw uprawianych w gruncie, można zbierać buraki ćwikłowe do konsumpcji z liśćmi, cebulę z zielonym szczypiorem, kalarepę, rzodkiewkę, sałatę i szpinak. Pod koniec miesiąca dorosną strąki zielonego grochu i bobu. Na początku miesiąca siejemy ogórki, dynie i patisony, a także kalarepę oraz buraki na późny, jesienny zbiór. Aby zapewnić sobie ciągłość zbiorów dosiewamy fasolę szparagową, rzodkiewkę i sałatę. Do połowy czerwca, na zagonach, z których zebraliśmy wczesne warzywa, można wysiewać buraki ćwikłowe i marchew na zbiór jesienny i do przechowywania. Na rozsadniku przygotowujemy rozsadę kalafiora, brokułów, kalarepy, endywii, sałaty kruchej, rzymskiej i sałaty masłowej oraz kopru włoskiego do poplonowej uprawy na zbiór jesienią. Przerywamy wysiane w maju ogórki i marchew. W uprawach pod osłonami kontrolujemy temperaturę i wilgotność. W upalne dni tunele i szklarnie trzeba wietrzyć (temperatura nie może przekroczyć 30° C). W strąkach grochu mogą pojawić się gąsienice pachówki strąkóweczki. W przypadku ich wystąpienia warto jak najszybciej zebrać strąki (zanim gąsienice zejdą do gleby), a także dokładnie przekopać grządkę po zbiorze. W przyszłym roku wybierzmy do uprawy jak najwcześniejsze odmiany grochu, co pozwoli przeprowadzić zbiór zanim pojawi się szkodnik. Uszkodzenia grochu spowodowane przez gąsienice pachówki strąkóweczki OGRÓD OZDOBNY ● Ponieważ w czerwcu zaczynają się bardzo ciepłe i słoneczne dni, należy pamiętać o podlewaniu i zraszaniu roślin. Aby rośliny nie cierpiały z powodu suszy, gleba powinna być wilgotna do głębokości 10 cm. Najlepszą porą do zraszania jest wieczór. ● Na rabatach warto wymienić na nowe przekwitłe rośliny sezonowe. ● Usuwamy przekwitłe kwiatostany różaneczników (najlepiej ostrożnie obrywać je palcami), lilaków i róży. Z tych ostatnich wycinamy też dzikie pędy (wyrastają z ziemi, są jaśniejsze niż pozostałe). ● W czerwcu w fazę szybkiego wzrostu wchodzą żywopłoty, dlatego ważne jest, aby je przyciąć. Rozpięcie sznura wzdłuż żywopłotu pomoże przyciąć żywopłot w miarę równo. ● Po okresie kwitnienia można dzielić kosaćce bródkowe. Kłącza wykopujemy, dzielimy i po zasadzeniu obficie podlewamy. ● Gdy 1/3 łuski jest zbrązowiała, wykopujemy i rozdzielamy cebule tulipanów. U tulipanów zabieg ten wykonujemy co roku, a u innych roślin cebulowych co 3 lub 4 lata. ● W czerwcu wysiewamy rośliny dwuletnie, m.in. stokrotki, bratki czy goździki brodate. Ponieważ podczas kiełkowania powinny mieć dużo wilgoci, warto wysiać je w miejscu cienistym. ● Na początku czerwca można pobrać sadzonki niezdrewniałe z niektórych drzew i krzewów. ● Spustoszenia w ogrodzie mogą dokonać mszyce. Jeżeli zdecydujemy się na opryskiwanie roślin zaatakowanych przez tego szkodnika insektycydami, należy pamiętać, aby w czasie opryskiwania zachować przynajmniej 30-centymetrowy odstęp od rośliny. Część środków chemicznych na mszyce została wycofana z zastosowań amatorskich. Dlatego coraz większego znaczenia nabierają niechemiczne metody walki z mszycami, takie jak usuwanie końcówek pędów z koloniami mszyc oraz oprysk preparatami roślinnymi przygotowanymi samodzielnie, m.in. wyciągami z cebuli lub czosnku. Jeżeli zdecydujemy się na „chemię”, możemy wybrać jeden z preparatów do zastosowań amatorskich, np. ABC przeciwko szkodnikom na roślinach ozdobnych AL lub ABC na mszyce AL. ● Na spodniej części liści niektórych roślin mogą pojawić się niewielkie brunatne punkty, oznaczające atak czerwców lub innych małych owadów. Ponieważ ręczne usunięcie ich jest bardzo trudne, zaleca się zwilżenie zaatakowanych miejsc spirytusem, a następnie spryskanie roślin roztworem sporządzonym z 20 g miękkiego szarego mydła i 100 ml spirytusu na litr wody. ● Gdy pogoda jest ciepła i wilgotna, róże mogą zostać zaatakowane przez mączniaka. Pomóc mogą preparaty siarkowe. Należy się jednak liczyć również z tym, że mogą one zaszkodzić roślinom. ● Mączniak zagraża również piwoniom znajdującym się w fazie pączkowania. Kwiaty można próbować uratować, wycinając ostrożnie zaatakowane pączki. ● Fuksje mogą zostać zaatakowane przez mączlika. Gdy szkodników jest niewiele, pomoże spryskiwanie ciepłą wodą. Jeśli jest ich dużo, konieczne będzie zastosowanie środka owadobójczego. ● W niebezpieczeństwie są też lilie, na których od czerwca mogą żerować czerwone chrząszcze - poskrzypki cebulowe. Poskrzypka cebulowa żerująca na liliach KWIATY W DOMU, BALKONY I TARASY ● Roślinom stojącym na południowych oknach należy zapewnić nieco cienia lub przynajmniej odsunąć je dalej od okna. ● Podlewamy regularnie wszystkie kwiaty domowe i raz w tygodniu nawozimy je dolistnie lub doglebowo odżywką wieloskładnikową, np. Florovitem. ● W czerwcu można wystawiać na balkon lub do ogródka niemal wszystkie rośliny doniczkowe, nawet palmy i figowce. ● Pamiętajmy o codziennym podlewaniu kwiatów w skrzynkach na tarasach i balkonach. W ciepłe dni konieczne będzie nawet dwukrotne podlewanie (rano i wieczorem). Raz na tydzień warto dokonać nawożenia, pamiętając, aby nawóz dawać na ziemię wilgotną. Przekwitłe kwiatostany należy usuwać. TRAWNIK ● Szybko rosnący trawnik należy kosić nie rzadziej niż raz w tygodniu. Warto go również grabić metalowymi grabiami, co zmniejszy ryzyko tworzenia się mchu. ● W fazie wzrostu trawnik można trzykrotnie dokarmić nawozem wieloskładnikowym. ● Skoszoną trawę należy usunąć z trawnika. Można ją rozsypać jako ściółkę pod krzewami, co zapobiegnie ich wysychaniu i wzrostowi chwastów. Ściętą trawę możemy również dodać do kompostu. Źródło: portale ogrodnicze TRUSKAWKOWY ZAWRÓT GŁOWY Rozpoczął się sezon na truskawki. Jest wiele powodów, aby je jeść. Są pyszne, pachnące, mają wspaniały kolor, a przede wszystkim zawierają mnóstwo witamin, a co najważniejsze, są niskokaloryczne. Mówimy o nich: królowe sezonu. I słusznie, bo truskawki pojawiają się już pod koniec maja, podczas gdy inne owoce dopiero w lipcu. To prawda, że truskawki z importu czy mrożone są w sklepach przez cały czas. Ale każdy przyzna, że najsmaczniejsze i najwartościowsze są te wiosenne, prosto z grządki. Warto na nie czekać cały rok! Znacie jakieś osoby, które nie lubią truskawek? Bo ja nie. Znam niestety takich nieszczęśników, którzy mimo że za nimi przepadają, nie mogą ich spożywać z powodu alergii… Ale to już inny temat. Myślę, że całe to wielkie uczucie do truskawek wynika z tego, że są to owoce, które w naszym klimacie dostępne są praktycznie tylko przez miesiąc. I właśnie zaczął się sezon na truskawki. Ktoś może się ze mną nie zgodzić z tą sezonowością. Sama widziałam piękne i dorodne truskawki w supermarkecie już na początku marca. Jednak, mimo że cieszą one nasze oczy, raczej nie ucieszyły naszego podniebienia. Nie mają tak wspaniałego smaku i zapachu co nasze rodzime. Dlatego warto poczekać do połowy maja na nasze krajowe truskawki. Te najwcześniejsze pochodzą spod folii, ale już na początku czerwca pojawiają się pierwsze uprawiane „pod chmurką”. Niewątpliwą zaletą truskawek jest to, że delektując się ich wybornym smakiem, dostarczamy organizmowi cennych składników, przede wszystkim witaminy C oraz minerałów których potrzebujemy, aby procesy życiowe mogły prawidłowo przebiegać. 100 g truskawek dostarcza organizmowi 60 mg witaminy C, pewną ilość witamin z grupy B, a także potasu, magnezu, fosforu, żelaza, miedzi, cynku, jodu oraz krzemu, sporo pektyn, czyli frakcji błonnika pokarmowego pobudzającą prace jelit, kwasy organiczne regulujące przemianę materii i przyspieszające trawienie. Truskawki odznaczają się jeszcze jedną zaletą - są niskokaloryczne. 100 g truskawek dostarcza tylko 30 kalorii. Zawierają 90% wody, co pomaga w usuwaniu toksyn z organizmu. Działają lekko napotnie i moczopędnie, dobrze oddziaływają na gruczoły dokrewne i tonizują układ nerwowy. Działanie lecznicze mają również liście i korzenie tej rośliny. Najsmaczniejsze są oczywiście truskawki z własnego ogródka, zerwane prosto z krzaczka. Są one może nieco mniejsze, może mniej dorodne, jednak o wiele słodsze, aromatyczniejsze i wartościowsze niż te hiszpańskie giganty dostępne wczesną wiosną. Truskawki najlepiej smakują podane tradycyjnie, w całości z niewielką ilością cukru i śmietany. Można z nich także przygotowywać różne mniej lub bardziej wykwintne dania. Wyborny smak truskawek sprawia, że są składnikiem wielu deserów. Dodawane są do ciast, owocowych sałatek, koktajli. Truskawki możemy również przetworzyć na wiele sposobów. Zamrażamy je, aby w czasie zimy ożywić nasze zmysły, gotujemy kompot, który świetny jest do spożycia na zimno i gorąco. Robimy z nich również dżemy, bo żadna konfitura ze sklepu nie może równać się tej domowej. Tak więc, rozkoszujmy się smakiem truskawek póki czas. Oto kilka kulinarnych propozycji z truskawkami w głównej roli. KNEDLE Z TRUSKAWKAMI 500 g ugotowanych ziemniaków (mogą być w mundurkach), 300 g mąki pszennej, po szczypcie soli i cukru, 2 jajka. Nadzienie: 400 g truskawek. Dodatki: 4 łyżki posiekanych orzechów włoskich, 2 łyżki brązowego cukru, 4 łyżki masła, gęsta śmietana 12%. Obrane ziemniaki przecisnąć przez praskę, dodać mąkę, sól, cukier oraz jajka. Składniki dokładnie wymieszać i połączyć ze sobą, formując wałek. Nożem odcinać niewielkie kawałki ciasta, formować na dłoni placuszki, w środek wkładać truskawkę (małą w całości, większe pokrojone w kawałki). Zlepiać brzegi jak na pierogi i dłońmi formować kulki. Na patelni lekko zrumienić orzechy z cukrem. Dodać masło i mieszając chwilę razem podsmażyć. Knedle wkładać partiami do osolonej wrzącej wody i gotować przez 3 - 4 minuty. Odsączyć i obtoczyć w orzechowej panierce. Podawać ze śmietaną. NALEŚNIKI Z TRUSKAWKAMI Naleśniki: 150 g mąki, 250 ml mleka, 1 jajko i 1 żółtko, 1 łyżeczka cukru, szczypta soli, olej do smażenia naleśników, masło do końcowego przysmażenia. Truskawki: 400 g truskawek, 3 łyżki cukru. Mąkę, mleko, jajka, cukier i sól łączymy i mieszamy, aż powstanie gładka masa. Smażymy cienkie naleśniki (można bez a można użyć odrobinę oleju), u mnie wyszło 10 szt. Truskawki kroimy na mniejsze części i razem z cukrem krótko smażymy w rondelku. Nakładamy przesmażone truskawki (odcedzamy nadmiar syropu) i zwijamy naleśniki. Ponownie smażymy zwinięte naleśniki na maśle (nabierają wtedy niepowtarzalnego aromatu). Układamy na talerzu i np. posypujemy cukrem pudrem i dekorujemy świeżymi truskawkami. TRUSKAWKOWA RUKOLA 30 g rukoli, 75 g truskawek, 50 g oscypka, 20 g wyłuskanych pistacji, 50 ml oliwy aromatyzowanej granatami (lub zwykłej). Rukolę opłukać, truskawki oczyścić i pokroić w ćwiartki. Oscypek zetrzeć na tarce jarzynówce. Wyłożyć na talerz, posypać pistacjami i skropić oliwą. SERNIK Z TRUSKAWKAMI Spód sernika: 170 g ciastek digestive, 70 g roztopionego masła. Masa serowa: 500 g półtłustego lub tłustego twarogu dwukrotnie zmielonego, 2 jajka, 3 łyżki soku z cytryny, 2/3 szklanki cukru, 2 łyżki mąki ziemniaczanej, 1 łyżeczka ekstraktu z wanilii, 300 g truskawek. Ciastka pokruszyć blenderem lub przy pomocy wałka (wkładamy wtedy ciastka do mocnego woreczka i mocno uderzamy w nie kilkakrotnie wałkiem). Wymieszać z roztopionym masłem, by powstał „mokry piasek”. Tortownicę o średnicy 20 cm wyłożyć papierem do pieczenia, masę ciasteczkową wyłożyć na dno i wyrównać. Wszystkie składniki na masę serową (oprócz truskawek) zmiksować na gładko (jajka dodać w całości). Masę wylać na przygotowany wcześniej spód. Truskawki, jeśli jest taka możliwość, pokroić na połówki, poukładać na górze masy, wciskając je do sernika, by lekko ponad niego wystawały. Piec w temperaturze 180º C przez 60 minut. Ostudzić, włożyć do lodówki na 12 godzin. Przed podaniem oprószyć cukrem pudrem. SERNIK TRUSKAWKOWY NA ZIMNO 2/3 kostki masła (140 g), 2 opakowania maślanych herbatników (200 g), 300 g twarożku homogenizowanego, 2 łyżki mleka, 1/2 szklanki cukru pudru, 1 torebka migdałów, ponad 1/2 kg truskawek, 2 pojemniczki śmietanki kremówki (400 g), listki melisy, 1 opakowanie cukru waniliowego, 1 opakowanie zagęstnika do śmietany, 1/2 torebki galaretki truskawkowej, 1/2 szklanki soku jabłkowego. Masło stopić na patelni, ostudzić. Herbatniki rozkruszyć, wymieszać z płynnym masłem. Gotową masę wlać na dno tortownicy. Twarożek zmiksować na gładką masę z mlekiem i cukrem pudrem, rozsmarować na pokruszonych herbatnikach. Posypać migdałami zmielonymi razem ze skórką, schłodzić w lodówce. Kilka truskawek odłożyć do dekoracji, pozostałe pokroić na połówki lub ćwiartki. Śmietanę ubić na sztywno z dodatkiem cukru waniliowego i zagęstnika. Pokrojone truskawki ułożyć na przygotowanym spodzie, posmarować grubą warstwą bitej śmietany. Galaretkę przygotować według przepisu na opakowaniu, zastępując wodę sokiem jabłkowym. Cienką strużką przestudzonej galaretki polać tort tak, by powstał kolorowy wzorek. Wstawić na 8 godzin do lodówki. Przed podaniem udekorować ciasto pozostałymi truskawkami i listkami melisy. PYSZNY SERNIK Biszkopt I: 4 jajka, 1/2 szkl. cukru, 3/4 szkl. mąki, 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia. Białka ubić z cukrem, następnie dodawać po jednym żółtku - ciągle ubijając. Na koniec dodać mąkę wymieszaną z proszkiem i lekko zamieszać łyżką. Piec w temperaturze 180o C około pół godziny. Biszkopt II: 4 jajka, 1/2 szkl. cukru, 1/2 szkl. mąki, 2 łyżki kakao, 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia. Wszystkie czynności jw., tylko mąkę wymieszać z dodatkiem kakao. Ciasto serowe: 6 jaj, 60 dag zmielonego twarogu, 20 dag cukru, 1 budyń waniliowy lub śmietankowy (bez cukru), 15 dag margaryny. Margarynę utrzeć z cukrem, dodawać po jednym żółtku, następnie dodać ser z budyniem. Z białek ubić sztywną pianę. Wszystko lekko zamieszać. Upiec w temperaturze 180o C około 40 minut. Masa owocowa: 1 kg truskawek (mogą być mrożone), 2 - 3 łyżki cukru, 3 galaretki truskawkowe. Większe truskawki pokroić na ćwiartki, małe na połowę. Włożyć owoce do garnka, rozprażyć na ogniu, dodać cukier. Pod koniec wsypać suchą galaretkę. Wszystko dokładnie wymieszać i zagotować. Odstawić do lekkiego stężenia. Masa budyniowa: 2 budynie waniliowe lub śmietankowe, 1/2 litra mleka, 1 cukier waniliowy, 25 dag margaryny lub masła, 5 łyżek cukru. Ugotować budyń. W misce utrzeć masło lub margarynę i powoli dodać po łyżce ostudzony budyń. Kolejność łączenia placka: biszkopt ciemny - połowa masy budyniowej - ciasto serowe - druga połowa masy budyniowej - prawie tężejąca galaretka z truskawkami - biszkopt jasny - polewa czekoladowa. Rady: wielkość blaszki to 24 x 40 cm. Przy pieczeniu sernika warto spód blaszki wyłożyć pergaminem, a po wystudzeniu przyłożyć twardą tekturkę na blaszkę i szybkim ruchem przewrócić ciasto. TORT Z MUSEM CZEKOLADOWYM I TRUSKAWKAMI Niezawodny biszkopt kakaowy: 4 jajka, w temperaturze pokojowej, oddzielnie żółtka i białka, 200 g cukru pudru, 70 g mąki pszennej, 70 g mąki ziemniaczanej, 2 pełne łyżki kakao Błyskawiczny mus czekoladowy: 250 g sera mascarpone, 100 g ciemnej czekolady (minimum 64% kakao), 350 ml śmietany do deserów 36% lub śmietanki kremowej 30%, zimnej, 1/2 szklanki cukru pudru Nasączenie: 3 łyżeczki ekstraktu z wanilii i 6 łyżeczek zaparzonej mocnej herbaty z cytryną Przełożenie: około 700 g truskawek, z tego odłożyć szklankę truskawek i zmiksować z 4 łyżkami cukru pudru na mus Boki: 6 pokruszonych ciastek owsianych z czekoladą (np. firmy San) Mała tortownica z odpinaną obręczą o średnicy 21 cm Piekarnik nagrzać do 180o C. Na dno tortownicy o średnicy 21 cm położyć papier do pieczenia, zapiąć obręcz pozostawiając papier na zewnątrz. Dno i boki posmarować masłem i oprószyć bułką tartą. Żółtka ucierać z połową cukru pudru przez około 7 minut, aż powstanie puszysta i gęsta masa. W drugiej misce ubijać białka z resztą cukru pudru przez około 7 minut, aż powstanie lśniąca piana (ale niekoniecznie idealnie sztywna). Mąkę pszenną, mąkę ziemniaczaną i kakao przesiać razem do oddzielnej miski i dokładnie wymieszać. Połączyć żółtka z białkami za pomocą szpatułki, wykonując kilka lub kilkanaście delikatnych ruchów. Następnie do masy przesiać 1/3 mieszaniny mąki z kakao i bardzo delikatnie połączyć szpatułką, nie niszcząc ubitej piany. Wsypać kolejną porcję 1/3 mieszanki i znów delikatnie połączyć, to samo zrobić z pozostałą mąką. Całą masę wyłożyć do przygotowanej formy, wyrównać wierzch. Piec przez 35 minut. Przygotować mus czekoladowy. Czekoladę połamać na kosteczki, roztopić w kąpieli wodnej i jeszcze ciepłą (nie gorącą!) połączyć za pomocą łyżki z serem mascarpone. Zimną śmietankę do deserów ubić na bardzo sztywną pianę razem z cukrem pudrem, wmieszać ją delikatnymi ruchami szpatułki do masy czekoladowej. Wstawić do lodówki do czasu przełożenia. Upieczony biszkopt wyjąć z piekarnika, ustawić na kratce. Po całkowitym wystudzeniu przekroić go na 3 poziome blaty. Każdy skropić mieszanką 1 łyżeczki ekstraktu z wanilii z 2 łyżeczkami herbaty. Pierwszy dolny krążek położyć na paterze i ułożyć na nim plasterki truskawek, skropić połową musu ze zmiksowanych truskawek, a na wierzchu rozsmarować 1/3 musu czekoladowego. Przykryć drugim krążkiem, ułożyć kolejną warstwę truskawek, polać musem z truskawek i rozsmarować 1/3 musu czekoladowego. Położyć ostatni krążek, a pozostałym musem czekoladowym posmarować wierzch tortu, pozostawiając około 3 łyżek na boki. Posmarowane musem boki tortu obłożyć pokruszonymi ciasteczkami. Wierzch udekorować truskawkami. Wstawić do lodówki, najlepiej na całą noc. Tort można zrobić dzień przed podaniem i trzymać w lodówce, aby masa zastygła, biszkopty nabrały nieco wilgoci i wszystkie smaki się połączyły PANNA COTTA (Składniki na 4 większe porcje lub 6 mniejszych) 2 łyżeczki żelatyny w proszku, 1 laska wanilii lub 2 łyżeczki ekstraktu z wanilii, 250 ml śmietanki kremówki (dobrej jakości, płynnej, z kartonika, UHT, 30% lub 36%), 250 ml pełnego mleka, 80 g cukru, 1 łyżka rumu (niekoniecznie), 1 łyżka białego wina (niekoniecznie). Do podania: świeże maliny lub truskawki, mus lub sos owocowy. Żelatynę zalać 2 łyżkami zimnej wody i odstawić na 5 minut. Laskę wanilii przepołowić wzdłuż na pół i łyżeczką wyskrobać ziarenka. Do rondelka wlać śmietankę kremową i mleko, dodać cukier, ziarenka wanilii i przepołowioną laskę lub ekstrakt z wanilii. Mieszając podgrzewać aż cukier się rozpuści. Dodać rum i wino, doprowadzić do zagotowania i szybko odstawić z ognia. Dodać namoczoną żelatynę i mieszać energicznie przez około minutę, aż cała żelatyna się rozpuści. Mieszankę wlać do 4 filiżanek (każda po 125 ml) lub 6 mniejszych naczynek. Odstawić do wystudzenia. Po ostudzeniu filiżanki przykryć kawałkiem folii i wstawić do lodówki do stężenia, na około 4 - 5 godzin lub najlepiej na całą noc. Aby ułatwić wysunięcie deseru z filiżanek, można je włożyć na sekundę do gorącej wody. Deser wyłożyć na talerzyk i podawać ze świeżymi owocami lub musem owocowym. Można też skropić syropem klonowym, posypać orzechami lub czekoladą. Na podstawie dostępnych materiałów opracowała Alina Ciesielska USŁUGI Korekcja racic u bydła. Wiadomość: tel. kom. 608868322. *** Wykonywanie naprawy urządzeń i maszyn rolniczych – regeneracja i modernizacja części do kombajnów; sita żaluzjowe, klepiska, podsiewacze, koła zębate, sprzęgła, wałki wieloklinowe oraz komplety naprawcze silników wysokoprężnych. Wiadomość: tel. kom. 509349400, gm. Gronowo Elbląskie. KUPIĘ Kombajn Bizon Super lub Record w dobrym stanie. Wiadomość tel. kom. 795807728. *** Ciągnik rolniczy 3- lub 4-cylindrowy Zetor, Ursus lub Ferguson. Wiadomość tel. kom. 790318118. *** Kombajn ziemniaczany Anna w dobrym stanie oraz sortownik do ziemniaków. Wiadomość tel. kom. 600679814. *** Pług obrotowy, 3-skibowy. Wiadomość: tel. kom. 604093855. *** Rozsiewacz wapna w bardzo dobrym stanie. Wiadomość: tel. kom. 607104569. *** Kombajn ziemniaczany Anna. Wiadomość: tel. kom. 693238893. SPRZEDAM Agregat uprawowo-siewny (rototiller) firmy Rau z hydropakiem; agregat uprawowo-siewny Rabewerk (cyklotiller) z siewnikiem pneumatycznym - nadbudowanym, hydraulicznym dociskiem redlic, hydraulicznymi znacznikami i żmijką załadowczą oraz roztrząsacz obornika Fortschritt T088. Wiadomość: Dubiel, tel. kom. 607049399. *** Dwa graniczące ze sobą siedliska rolnicze na obrzeżach Chojnic: tj. 2,2 ha ze stawem o pow. 800 m2, przyłączami i możliwością budowy oraz 2,2 ha z dwoma nowymi budynkami w stanie surowym lub samą ziemię (4 ha). Cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 691877920. *** Działkę o pow. 4,0861 ha z zabudowaniami: budynkiem mieszkalnym, stajnią, stodołą położoną w miejscowości Mątowskie Pastwiska, gm. Ryjewo. Wiadomość: tel. kom. 500279088. Prasę kostkującą do słomy i siana Claas Markant 40, stan dobry. Wiadomość: tel. kom. 693447025. *** Kultywator 13-zębowy o szer. rob. 3 m; rozsiewacz nawozów typu „lejek” o poj. 80 l; przednią oś ciągnika Ursus 912, 1222; silniki elektryczne 10 kW i 5 kW; orkan; VW Polo, r. prod. 1992, benzyna; opel Corsa, r. prod. 1992, benzyna, stan dobry. Wiadomość: tel. (55) 261 09 69, dzwonić po godz. 18.00. *** Mieszkanie dwupokojowe w Starym Polu. Wiadomość: tel. kom. 503126579. *** Przetrząsaczo-zgrabiarkę pasową prod. polskiej w bardzo dobrym stanie (po remoncie), cena – 1200 zł oraz sadzeniaki ziemniaka odm. Vineta, kaliber 30+. Wiadomość: tel. kom. 697580947 lub 605857362. NIERUCHOMOŚCI Północ – Południe ul. Sienkiewicza 17 82-100 Nowy Dwór Gdański tel. (55) 261-08-86 e-mail: [email protected] DOMY NA SPZEDAŻ: 1) Wyjątkowo pięknie położony dom nad Nogatem (miejscowość Kępki), wolno stojący, z zabudowaniami gospodarczymi. Własny parking. Powierzchnia domu – 146 m2. TEL. (55) 261 08 86 CENA – 460 000 PLN. DZIAŁKI NA SPRZEDAŻ: 1) Działka (lub dwie działki – każda po 1000 m) położona na ślicznym terenie w Piaskowcu (Ostaszewo). Działka, działki posiada warunki zabudowy i zagospodarowania terenu. TEL. (55) 261 08 86 CENA – 55 000 PLN 2) Gościszewo - posesja zabudowana jest małym parterowym budynkiem mieszkalnym, niepodpiwniczonym, o pow. 43 m2. Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej. Działka jest w pełni uzbrojona. 7 km od Sztumu i Malborka. TEL. (55) 261 08 86 CENA – 128 000 PLN 3) Jantar – super atrakcyjna działka, zabudowana budynkiem parterowym z przeznaczeniem wypoczynkowo-wczasowym. Budynek o pow. 194 m2. Powierzchnia działki – 2404 m2. Do morza i plaży prowadzi piękna droga przez las - ok. 700 m. TEL. (55) 261 08 86 CENA – 160 000 PLN Ciągnik C-360, Tur do ciągnika C-360, pług PHX 4-skibowy, rozrzutnik obornika Fortschritt o ład. 10 t na tandemie. Wiadomość: tel. kom. 502058584. *** Klacz źrebną (termin wyźrebienia początek maja), pługi: 2-skibowy i 5-skibowy podorywkowy, maszynę samozbierającą do siana, dmuchawę do siana, rozsiewacz nawozu lejek oraz snopowiązałkę WC5. Wiadomość: tel. kom. 664294709. *** Ciągnik Ursus C-360 z kabiną, dwuletni komplet opon, nowa pompa hydrauliczna, pierwszy właściciel, garażowany, mało używany. Wiadomość: tel. kom. 604916967. *** Opryskiwacz ciągany Pilmet, poj. 1000 l, belka 15 - 16 m hydraulicznie podnoszona, stan b. dobry oraz siewnik zbożowy Mazur, szer. rob. 4 m, redlice wymienione, stan b. dobry. Wiadomość: tel. kom. 607104569. *** Ciągnik rolniczy Ursus 385 A z Turem, stan techniczny dobry, r. prod. 1985. Cena 25000 zł (netto). Wiadomość: tel. kom. 692073218 (okolice Słupska). *** Jałówki cielne: 3 szt. 75% piemontese oraz 1 szt. 100% limousine. Wycielenie w sierpniu. Cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. (58) 688 01 43 lub tel. kom. 609527892. *** Cegłę z rozbiórki starego pałacu, cena 0,80 zł/szt. Lokalizacja - okolice Słupska. Wiadomość: tel. kom. 692073218. *** Ciągnik Ursus C-330 po kapitalnym remoncie. Wiadomość: tel. kom. 791678188. *** Prosięta. Wiadomość: tel. kom. 694639556, pow. Starogard Gdański. *** Gospodarstwo rolne o pow. 15 ha z budynkami w Lasowicach Małych, gm. Malbork. Wiadomość: tel. kom. 692509635. *** Pług 4-skibowy, obracany; agregat uprawowosiewny o szer. rob. 3 m, w b. dobrym stanie (kupione w kraju). Wiadomość tel. kom. 697068600. *** Kopaczkę elewatorową. Wiadomość: tel. kom. 693238893. Kombajn Claas, r. prod. 1984. Wiadomość tel. kom. 507209533. *** Trzy jałówki cielne rasy HO z terminem wycielenia w sierpniu. Wiadomość: tel. kom. 605118253. *** Opony do maszyn rolniczych i budowlanych oraz pasy napędowe (wszystkie typy). Wiadomość: tel. kom. 509349400, gm. Gronowo Elbląskie. *** Przyczepę-wywrotkę o ład. 4,5 t oraz opryskiwacz Hardi o poj. 1500 l. Wiadomość: tel. kom. 515231376. *** Przyczepę-wywrotkę D-50 o ład. 6 t i przyczepę HL o ład. 8 t, r. prod. 1980. Wiadomość: tel. kom. 792259537. *** Kombajn Bizon, r. prod. 1981, oryginalny , z sieczkarnią i stołem. Wiadomość: tel. kom. 500595358. *** Rozrzutnik obornika, dwuosiowy, stan b. dobry. Wiadomość: tel. kom. 504868816. *** Ciągnik rolniczy MTZ 82, r. prod. 1988, pierwszy właściciel, ubezpieczony, cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 606892899 lub tel. (55) 275 11 14. *** Bydło mięsne - krowę cielną, jałówkę i byczka. Wiadomość: tel. kom. 609330588. Ciągnik Ursus dobry; samochód na, r. prod. 2001. Wiadomość: tel. *** U-914, 4 x 4, r. prod. 1984, stan Peugeot Partner o poj. 1,4, benzyCeny do uzgodnienia. kom. 785773913. *** Dom w mieście, stan surowy, zamknięty (300 m2); działkę rekreacyjną nad jeziorem w Jaromierzu; agregat prądotwórczy dużej mocy; hale o wym. 12 x 30 x 6,5 m i 40 x 10 x 4 m (stalowe oraz blacha); maszyny rolnicze: ciągnik 914, opryskiwacz, rozrzutnik nawozów, siewnik talerzowy, brony, wały, pług; przyczepy (3 szt.); garaż samochodowy; taśmy do obrywarki fasoli; przyczepy do balotów słomy, zbiornik o poj. 4000 l. Wiadomość: tel. kom. 783043724, Kwidzyn. Ciąg dalszy ofert sprzedaży na str. 28 Przypominamy, że ogłoszenia drobne od rolników są zamieszczane w naszym miesięczniku bezpłatnie. Ogłoszenia można zgłaszać telefonicznie: tel. (55) 270 11 32, 270 11 31 lub 270 11 30, drogą elektroniczną: e-mail: [email protected] albo listownie na adres redakcji. POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU 80-001 Gdańsk, ul. Trakt Św. Wojciecha 293 tel. (58) 326 39 00, fax (58) 309 09 45 e-mail: [email protected] www.podr.pl ODDZIAŁY Oddział w Starym Polu Oddział w Strzelinie 82-220 Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 21 76-200 Słupsk 2 tel. (55) 270 11 11 lub 270 11 00, fax 270 11 62 tel. (59) 847 12 88, fax (59) 847 12 81 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Dział Systemów Produkcji Rolnej, Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa w Lubaniu 83-422 Nowy Barkoczyn tel. (58) 688 20 11, (58) 688 21 50, fax (58) 688 22 52, e-mail: [email protected] BIURA POWIATOWE OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO BP ODR Bytów ul. Wojska Polskiego 33, 77-100 Bytów tel. 59 822 27 52 e-mail: [email protected] BP ODR Kwidzyn ul. Grudziądzka 8, 82-500 Kwidzyn tel. 55 261 34 59 e-mail: [email protected] BP ODR Starogard Gdański Nowa Wieś Rzeczna ul. Rzeczna 18, 83-200 Starogard Gd. tel. 58 562 49 63 e-mail: [email protected] BP ODR Chojnice ul. 31 Stycznia 56, 89-600 Chojnice tel./fax 52 397 41 12 e-mail: [email protected] BP ODR Lębork ul. Czołgistów 5, 84-300 Lębork tel. 59 862 21 72 e-mail: [email protected] BP ODR Sztum ul. Mickiewicza 39, 82-400 Sztum tel. 55 267 04 33 e-mail: [email protected] BP ODR Człuchów Osiedle Młodych 9, 77-300 Człuchów tel. 59 834 24 34 e-mail: [email protected] BP ODR Malbork ul. Marynarki Wojennej 21, 82-220 Stare Pole tel. 55 270 11 19 e-mail: [email protected] BP ODR Tczew ul. Lecha 12, 83-110 Tczew tel. 58 531 38 27 e-mail: [email protected] BP ODR Gdańsk ul. Trakt Św. Wojciecha 293, 80-001 Gdańsk tel. 58 326 39 22 e-mail: [email protected] BP ODR Nowy Dwór Gdański Plac Wolności 1, 82-100 Nowy Dwór Gd. tel. 55 247 28 68 e-mail: [email protected] BP ODR Wejherowo ul. Sobieskiego 241, 84-200 Wejherowo tel. 58 672 13 09 e-mail: [email protected] BP ODR Kartuzy ul. Hallera 1, 83-300 Kartuzy tel./fax 58 681 42 67 e-mail: [email protected] BP ODR Puck ul. Wejherowska 5, 84-100 Puck tel. 58 673 28 77 e-mail: [email protected] BP ODR Kościerzyna ul. Wodna 14, 83-400 Kościerzyna tel./fax 58 686 66 23 e-mail: [email protected] BP ODR Słupsk z siedzibą w Strzelinie 76-200 Słupsk 2 tel. 59 847 12 81 e-mail: [email protected] WYDAWCA: POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU Dział reklamy i prenumeraty: tel. 58 688 20 11, 58 688 21 50 fax 58 688 22 52 e-mail: [email protected] Redaktor naczelna: Bożena Korzańska, tel. 55 270 11 32, e-mail: [email protected] Redakcja: Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 80-001 Gdańsk, ul. Trakt Św. Wojciecha 293 Kolegium redakcyjne: mgr inż. Krzysztof Pałkowski (przewodniczący), mgr inż. Andrzej Dolny, mgr inż. Antoni Hajdaczuk, mgr inż. Zdzisław Kołodziejski, mgr inż. Bożena Korzańska, mgr inż. Andrzej Okrój, dr inż. Daniel Roszak, mgr inż. Jan Rozenek, mgr inż. Ewa Szymańska Skład komputerowy: Wanda Ciecholewska i Bożena Korzańska Korekta: mgr Lucyna Lesińska Nakład 4 200 egz. Cena 1 egz. - 2 zł PRENUMERATA: Wpłaty przyjmujemy na konto: PODR w Gdańsku, PKO S.A. Nr 91 1240 1268 1111 0010 3636 0465 CENA PRENUMERATY: półroczna – 12,00zł + 12,00zł (koszty przesyłki) = 24,00 zł roczna – 22,00zł + 22,00zł (koszty przesyłki) = 44,00 zł Prenumeratę przyjmują również doradcy PZDR CENNIK ODPŁATNOŚCI ZA MATERIAŁY INFORMACYJNO-REKLAMOWE Ogłoszenia, komunikaty i informacje handlowe, artykuły sponsorowane: cała strona - 800 zł + VAT; 1/2 strony - 480 zł + VAT; 1/4 strony - 300 zł + VAT; 2 1 cm – 1,60 zł + VAT reklama kolorowa wewnątrz numeru - cała strona - 1200 zł + VAT reklama kolorowa wewnątrz numeru - ½ strony - 720 zł + VAT reklama kolorowa na okładce II i III - 1400 zł + VAT reklama kolorowa na okładce IV - 1800 zł + VAT zamieszczenie wkładki reklamowej (kartka formatu A4) - 500 zł + VAT Redakcja nie zwraca tekstów nie zamówionych i nie drukuje ich bez podania przyczyny. Redakcja zastrzega sobie również prawo r edagowania i skracania nadesłanych materiałów. Za treść ogłoszeń, tekstów sponsorowanych i reklam zleconych Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku nie ponosi odpowiedzialności. Ogłoszenia dla rolników indywidualnych są bezpłatne. Przyjmują je doradcy BP ODR lub można je przesłać pocztą. Druk: Przedsiębiorstwo Prywatne „WiB”, ul. Sobieskiego 14, 80-216 Gdańsk, tel. 58 522 30 29