KAZIMIERZ WYPYCH (1929–2009)

KAZIMIERZ WYPYCH
(1929–2009)
21 czerwca 2009 r. zmarł w Gdyni doc. dr Kazimierz
W y p y c h, zasłużony w rozpoznaniu geomorfologiczno-geologicznym polskiej wyłącznej strefy ekonomicznej
Morza Bałtyckiego i jego wód przybrzeżnych.
Kazimierz Wypych urodził się 28 stycznia 1929 r.
w Laskowie pod Gnieznem. W 1939 r. jego rodzina została
wypędzona przez Niemców z ziemi rodzinnej, a jego ojciec
zginął w obozie koncentracyjnym w Niemczech. Podczas
okupacji niemieckiej przebywał na Zamojszczyźnie. Tam
zapewne ukształtował się jego bezkompromisowy charakter, co znajdowało odbicie w przebiegu jego studiów
i w pracy zawodowej w okresie PRL. Studia na kierunku geograficzno-geomorfologicznym, rozpoczęte na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
był zmuszony przerwać i tylko dzięki życzliwości środowiska naukowego czasów
powojennych mógł je z powodzeniem ukończyć w 1954 r. na Uniwersytecie im.
Mikołaja Kopernika w Toruniu.
W tymże roku zgłosił się do pracy w Państwowym Instytucie Hydrologiczno-Meteorologicznym w Oddziale Morskim w Gdyni, podejmując się trudnego zadania
rozpoznania historii rozwoju linii brzegowej południowego Bałtyku w okresie polodowcowym. W tym celu zorganizował wokół siebie grupę specjalistów niezbędnych
do badania rodzaju osadów morskich, składu mineralnego i granulometrycznego,
składu chemicznego, składu palinologicznego oraz szczątków paleozoologicznych,
a także innych wskaźników potrzebnych do ustalenia warunków środowiskowych
tworzenia się osadów i ich datowania.
Dla pobierania prób rdzeniowych osadów K. Wypych adaptował unikalny w Polsce
przyrząd, tzw. sondę wibracyjną, umożliwiającą pobieranie pod wodą parumetrowych prób osadów morskich w trudnych warunkach pracy na morzu. Jednocześnie
do analiz pobierano próby powierzchniowych osadów w celu uzyskania obrazu ich
rozmieszczenia przestrzennego. W ten sposób opracowano poszczególne regiony
Prz. Geof. LIV, 3–4 (2009)
[223]
224
Wspomnienia pośmiertne
morza i wód przybrzeżnych. Wyniki tych prac publikowano przeważnie w wydawnictwach Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – w serii Atlasy i Monografie.
Wchodziły one również w skład opracowań monograficznych za granicą, takich jak:
Bio- i Litografia osadów Morza Bałtyckiego (Wilno 1985), Procesy sedymentacyjne w Basenie Gdańskim (Moskwa 1987), oraz w atlasach Atlas Morza Bałtyckiego (IMGW 1994)
i Atlas zasobów, walorów i zagrożeń środowiska geograficznego Polski (Instytut Geografii
PAN 1995).
Wyniki opracowań K. Wypycha były dyskutowane na konferencjach krajowych
i międzynarodowych, cieszyły się zainteresowaniem i uznaniem badaczy z kręgów
Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego.
Był aktywnym członkiem organizacji naukowych, takich jak Komitet Badań Morza
PAN, Wspólnota Geofizyczna, Podkomisja Bałtyckich Linii Brzegowych INQUA. Od
1984 r. był stałym ekspertem pełniącym funkcje koordynatora z ramienia Polski w
Radzie Naukowo-Technicznej RWPG, w problemie RWPG „Ocean Światowy”. Był
też uczestnikiem międzynarodowej ekspedycji geologicznej Instytutu Oceanologii
Akademii Nauk b. ZSRR na Morze Czarne i Morze Azowskie w 1958 r. Był organizatorem wspólnych ekspedycji geologicznych na Bałtyku z udziałem statków niemieckich, polskich i rosyjskich. K. Wypych podejmował się przygotowywania ekspertyz i
opinii dla potrzeb inżynieryjno-technicznych związanych z budową Portu Północnego
w Gdańsku, rozbudową portu w Pucku i różnych przedsięwzięć hydrotechnicznych
w Zespole Portów Szczecin–Świnoujście. Jako patron swojego zespołu naukowego
uformowanego w Zakładzie Geomorfologii i Geologii Morza wyznaczał kierunek
podejmowanych badań oraz był inicjatorem tematów prac członków zespołu, które
stawały się przedmiotem przewodów doktorskich.
W kontaktach z ludźmi Kazimierz Wypych był bezpośredni i nadzwyczaj komunikatywny. W przypadkach występowania trudności w pracy czy w życiu osobistym
spieszył z wydatną i skuteczną pomocą i zawsze można było liczyć na jego pomocną
dłoń. Wiele osób ma u niego dług wdzięczności, do tego grona zalicza się również
piszący te słowa, odczuwający głęboką wdzięczność za wspaniałomyślne wspieranie
mnie w ciągu długotrwałej, życiowej przyjaźni.
Aleksander Majewski