UCHWAŁA PODJĘTA NA SPOTKANIU W REGIONALNEJ IZBIE

UCHWAŁA
PODJĘTA NA SPOTKANIU
W REGIONALNEJ IZBIE GOSPODARCZEJ
W KATOWICACH
w dniu 15. listopada 2012r.
w sprawie podjęcia działań na rzecz stworzenia warunków do gospodarczego wykorzystania akwenów oraz obszarów
przywodnych w tym prac nad powstaniem planu rozwoju dróg wodnych zakładającego włączenie wybranych dróg
wodnych do Transeuropejskich Sieci Transportowej TEN-T, a także pilnego przystąpienia i ratyfikacji przez nasz kraj
Konwencji AGN.
Podmioty gospodarcze zgromadzone wokół inicjatywy Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach (RIG) są
zaniepokojone obecną sytuacją w gospodarce wodnej w tym w transporcie wodnym. Zwracając uwagę na pewne
symptomy oraz w trosce o rozwój gospodarczy regionów podejmują niniejszą uchwałę.
§1
Cel uchwały
1. Celem niniejszej uchwały jest troska o rozwój podmiotów gospodarczych oraz tworzenie powiązań sprzyjających
rozwojowi gospodarczemu regionów.
2. Gospodarka wodna powinna tworzyć miejsca pracy związane z budową i utrzymaniem dróg wodnych i akwenów,
transportem wodnym, centrami logistycznymi, turystyką, wydobyciem kruszywa, hydroenergetyką, rybołówstwem.
3. Regiony rozwijające się powinny posiadać sprawne połączenie wodne z portami morskimi, budowa
międzynarodowych dróg wodnych pozwoli na znaczną wymianę handlową regionów Europy oraz jeszcze
nieoszacowaną, Europy z Azją (Chiny i Indie).
§2
Gospodarka wodna
1. Gospodarka wodna powinna być traktowana komplementarnie to jest kompleksowo m.in. w aspektach:
1
.1 woda jako surowiec dla przemysłu, rolnictwa i mieszkańców;
1.2. woda jako usługi wodne tj.: transport rzeczny, intermodalne centra logistyczne, bezpieczeństwo powodziowe,
hydroenergetykę, ujęcia wody, pozyskiwanie kruszywa, melioracje, rybactwo śródlądowe, turystyka wodna;
.1.3.woda jako element środowiska: jakość wody, przyrodnicze walory dolin rzecznych;
1.4. woda i usługi wodne jako element współpracy międzynarodowej na wodach granicznych morskich i śródlądowych.
2. Gospodarka wodna powinna być tak zorganizowana aby przynosiła korzyści podmiotom gospodarczym oraz
budżetowi państwa.
3. Dla realizacji celów gospodarczych oraz koordynacji działań jakościowych i ilościowych wód postulujemy
uchwalenie ustawy o gospodarczym wykorzystaniu akwenów oraz obszarów przywodnych, która pozwoli modernizować
gospodarkę wodną i na niej zarabiać.
4. Wnioskujemy o powołanie działu Gospodarki Wodnej i Żeglugi w ramach nowelizacji Ustawy o działach w
administracji państwowej lub Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi w Ministerstwie Infrastruktury, który
kierowałby gospodarką wodną morską i śródlądową realizującego cele gospodarcze oraz koordynującego działania
jakościowe i ilościowych wód.
§3
Strategie oraz plany
1. Niezbędne jest rozpoczęcie prac nad stworzeniem nowej strategii gospodarki wodnej, która uwzględni m.in.
1.1 potrzeby zaopatrzenia w wodę przemysłu, rolnictwa, ludności oraz konieczność jej retencjonowania w rzekach i
zbiornikach (nowe stopnie wodne);
1
1.2. potrzebę stworzenia właściwych warunków dla funkcjonowania i rozwoju działalności związanych z gospodarką
wodną tzw. usługi wodne do których należą m.in. transport rzeczny, intermodalne centra logistyczne,
bezpieczeństwo powodziowe, hydroenergetykę, ujęcia wody, pozyskiwanie kruszywa, melioracje, rybactwo
śródlądowe, turystyka wodna;
1.3 konieczność utrzymania walorów środowiskowych wód;
1.4. element współpracy międzynarodowej na wodach granicznych w takich dziedzinach jak woda i usługi wodne;
1.5 planów rozwoju dróg wodnych zakładające między innymi włączenie istniejących fragmentów dróg wodnych, o
których mowa w Konwencji AGN do europejskiego systemu i do Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T).
2. Konieczne jest rozpoczęcie prac nad stworzeniem niezależnej od strategi gospodarki wodnej ale kompatybilnej z nią
strategii rozwoju dróg wodnych zakładającej między innymi:
1
.1 włączenie istniejących fragmentów dróg wodnych o których mowa w Konwencji AGN do europejskiego
systemu i do Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T);
1.2. sposób modernizacji i rozwoju międzynarodowych dróg wodnych na zasadzie Partnerstwa Publiczno-Prywatnego
(PPP) lub Partnerstwa Publiczno-Społecznego (PPS);
1.3. sposób przekazania dróg wodnych szczególnie o znaczeniu turystycznym podmiotom gospodarczym lub władzom
samorządowym.
3. Wystąpić do Rządu aby pod kierownictwem właściwego ministra ds. gospodarki wodnej przy współpracy
samorządów i w porozumieniu z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego przygotował kompleksowe Studium
Wykonalności oraz Raport Oddziaływania na Środowisko dla inwestycji hydrotechnicznych w dorzeczach Wisły i Odry
(dokumenty te są niezbędne do aplikacji środków z UE)
§4
Inwestycje hydrotechniczne
1. Inwestycje hydrotechniczne powinny być realizowane w ramach spójnej polityki wodnej i mieć wielofunkcyjne
znaczenie zarówno gospodarcze (w tym ochrona przed powodzią) jak i środowiskowe.
2. Przeciągająca się realizacja inwestycji hydrotechnicznych przynosi straty podmiotom gospodarczym, mieszkańcom
oraz Państwu.
3. W celu racjonalności realizacji inwestycji hydrotechnicznych postulujemy dla budowy na Wiśle stopni wodnych
Niepołomice i Podwale, na Odrze stopień wodny Lubiąż i Zbiornik Racibórz Dolny powołanie, na wzór budowy
Stadionu Narodowego, odpowiednich spółek celowych prawa handlowego.
4. Znaleźć odpowiednie formuły organizacyjne i finansowe dla kontynuacji rozpoczętych prac przy budowie Kanału
Śląskiego.
5. Budowa takich inwestycji hydrotechnicznych jak kanały żeglugowe wymaga zabezpieczenia terenów i dokonania
odpowiednich zapisów w planach zagospodarowania przestrzennego. Należy dokonać takiego zabezpieczenia terenów
pod budowę Kanału Śląskiego, Kanału Dunaj-Odra- Łaba, kanału łączącego Kanał Śląski z Kanałem Dunaj- OdraŁaba.
10.
6. Należy bez zbędnej zwłoki rozpocząć prace przygotowawcze i realizacyjne na odcinkach cieków wodnych o
najniższym koszcie realizacyjnym i społecznym.
§5
Działania ponadpaństwowe
1.
Koniecznym jest pilne przystąpienie i ratyfikację przez nasz kraj Konwencji AGN (European Agreement on
Main Inland Waterways of International Importance zwaną w skrócie AGN) ze szczególnym uwzględnieniem dróg
wodnych: Odrzańskiej Drogi Wodnej (E-30) wraz z Kanałem Śląskim, Górną Wisłą, Wisły na odcinku od Gdańska do
Warszawy (E-40), i na drodze wodnej Wisła – Odra (E-70)
.2. Uważamy za niezbędne czynić starania o włączenie Kanału Śląskiego, Kanału Dunaj-Odra-Łaba oraz krajowych
akwenów, o których mowa w Konwencji AGN w sieć Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T)
2
3. Zwracamy się z apelem o przedłożenie Komisji Europejskiej i Parlamentowi Europejskiemu strategii rozwoju dróg
wodnych w celu stworzenia warunków do korzystania przez Polskę ze środków unijnych przeznaczonych na rozwój
dróg wodnych międzynarodowego znaczenia.
4. Powinniśmy zabiegać o utworzenie na rzekach leżących na terenie kilku państw UE wielostronnych komisji
rzecznych państw nadbrzeżnych zajmujących się współzarządzaniem gospodarką wodną w tym transportem rzecznym i
innymi usługami wodnymi co umożliwi również współfinansowanie inwestycji wodnych.
5. Powinniśmy powołać stałe komisje rzeczne państw zainteresowanych wspólnymi projektami i inwestycjami na
rzekach leżących w regionie, przykładem może tu być komisja Dunaj-Odra-Łaba.
6. Wspieramy inicjatywę Prezesa RIG w sprawie włączenia do programu spotkania Grupy Wyszehradzkiej tematyki
niniejszej uchwały.
§6
Postanowienia końcowe
1. Należy przyjąć zaproszenie Prezesa RIG - Tadeusza Donocika- na cykliczne spotkania organizowane pod patronatem
Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach w sprawie gospodarki wodnej, które będą się odbywały co najmniej
raz na kwartał.
2. Należy przyjąć propozycje Prezesa RIG przygotowanie włączenia do programu spotkania Grupy Wyszehradzkiej
tematyki przedstawionej w niniejszej uchwale. Posiedzenie Grupy odbędzie się w kwietniu 2013 roku w Katowicach.
Materiały na to posiedzenie przygotuje Komisja wyłoniona z grona ekspertów obecnego spotkania.
3. Izba Gospodarcza pragnąc zaznaczyć swoje zdecydowane stanowisko prześle uchwałę wraz z uzasadnieniem
zarówno władzom Państwa RP jaki i organom UE do: Kancelaria Prezydenta RP, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów,
Minister Środowiska, Minister Gospodarki, Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Minister
Administracji i Cyfryzacji, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Minister Rozwoju Regionalnego, Minister Sportu i
Turystyki, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Parlamentarzyści Zespołu Przyjaciół Odry, Komisja Europejska,
Komisja Transportu i Turystyki Parlamentu Europejskiego, Europejski Komitet Ekonomiczno - Społeczny, Komitet
Regionów, Przewodniczący polskich delegacji we frakcjach Parlamentu Europejskiego.
3
Załącznik do Uchwały podjętej na spotkaniu w Regionalne Izbie
Gospodarczej w Katowicach w dniu 15 listopada 2012 r.
Uzasadnienie
Podmioty gospodarcze zgromadzone przy Izbach Gospodarczych zwracają się z postulatem o uwzględnienie w
pracach prowadzonych nad przyszłością naszego państwa w perspektywie 2014-2020 zapisów niniejszej uchwały.
Brak odpowiednio zorganizowanej gospodarki wodnej przynosi straty gospodarce narodowej. W roku 1997 w
wyniku powodzi straty wynosiły 13 mld zł, w roku 2010 kwota strat to 10 mld zł, a w roku 2012 z powodu suszy
rolnictwo straciło 3 mld zł. Dobrze zorganizowana gospodarka wodna to nie tylko brak strat z powodu suszy czy
powodzi, to także korzyści dla budżetu państwa. Finansowanie gospodarki wodnej może być tak zorganizowane aby nie
tylko gwarantowało zwrot kosztów na poniesione inwestycje wodne ale także umożliwiało rozwój gospodarki wodnej.
Woda zarówno śródlądowa jak i morska to bogactwo, którego nie można zastąpić innym. Potrzebna jest do procesów
technologicznych, rolnictwa oraz aglomeracjom. Inwestycje na akwenach zwiększą ich wartość. Woda gromadzona
między stopniami to surowiec niezbędny dla rozwoju wielu dziedzin gospodarki narodowej. Surowiec ten powinien być
sprzedawany. Sprzedaż wody zorganizowana na wzór działań jakie prowadzą Lasy Państwowe z drewnem może
przynieść potężne dochody. Korzyści finansowe mogą przynieść także usługi wodne świadczone na stopniach wodnych:
hydroenergetyka, rybactwo i rybołówstwo, melioracje, pozyskiwanie kruszywa, transport wodny, morskie farmy
wiatrowe, turystyka. Walorami ekonomicznymi są także bezpieczeństwo powodziowe oraz ekologia.
Transport wodny to element gospodarki wodnej. Dla realizacji celów gospodarczych oraz koordynacji działań
jakościowych i ilościowych wód konieczne jest powołanie resortu bądź departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi (w
resorcie nie związanym z ochroną środowiska). Działania Gospodarki Wodnej i Żeglugi powinny być oparta o ustawę,
którą należy przygotować i uchwalić, o gospodarczym wykorzystaniu akwenów oraz obszarów przywodnych. Ustawa
powinna m.in. scentralizować obecnie rozproszone kompetencje dotyczące wód będące obecnie w gestii ministrów
właściwych m.in ds. gospodarki (energetyka wiatrowa i hydroenergetyka), gospodarki morskiej (transport morski,
ekologia morska), turystyki (turystyka wodna), transportu (żegluga śródlądowa) gospodarki wodnej (drogi wodne,
gospodarka wodna), rolnictwa (rybactwo, melioracje). Powołanie nowego Działu pozwoli na prowadzenie spójnej
polityki zmierzającej do realizacji wielofunkcyjnych inwestycji wodnych. Obecnie powstające niejednokrotnie pełnią
jedynie funkcję przeciwpowodziową. Czego przykładem jest powstający suchy zbiornik Racibórz. Wielofunkcyjne
inwestycje wodne to: nowe miejsca pracy, dodatkowe wpływy z podatków oraz długoletnie zyski z prowadzonej
działalności gospodarczej.
Problem gospodarki wodnej, gospodarczego wykorzystania rzek i dróg wodnych w Polsce jest bardzo istotny.
Administracja rządowa od dziesiątków lat nie dostrzega go. Coraz częściej o właściwie prowadzoną gospodarkę i
turystykę wodną upominają się gmina, a o drogi wodne marszałkowie. Ważnym zagadnieniem należącym do
kompetencji samorządów jest planowanie przestrzenne i zabezpieczenie terenów pod budowę kanałów np.: Śląskiego
czy Kanału Dunaj-Odra-Łaba. Istnieją także przykłady łączenia się samorządowych województw wokół spraw dróg
wodnych. Dotyczy to m.in. Międzynarodowej Drogi Wodnej – E70. Skoro administracja rządowa nie dostrzega
możliwości i korzyści jakie niesie gospodarka wodna to zasadnym jest przekazanie część kompetencji i przyszłych
zysków samorządom. Niech np. przy aktywnym udziale marszałków pod kierownictwem właściwego ministra ds.
gospodarki wodnej w porozumieniu z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego przygotowane zostaną plany inwestycji
hydrotechnicznych w postaci Studium Wykonalności dla dwóch głównych dorzeczy w Polsce. Dokumentacja
projektowa, którą jest Studium Wykonalności dla dorzeczy powinna być komplementarna czyli powinna jednocześnie
dotykać wszystkich przedsięwzięć dotyczących wód tj:
(1) budowa systemu bezpieczeństwa powodziowego,
(2) wykorzystanie potencjału energetycznego dorzecza,
(3) wskazanie ujęć zaopatrzenia w wodę dla przemysłu, rolnictwa i aglomeracji,
(4) utrzymanie rzek i wykorzystanie kruszywa rzecznego,
(5) usprawnienie i utrzymanie systemu melioracji,
(6) rozwoju rybactwa śródlądowego,
(7) turystyczne i rekreacyjne wykorzystanie akwenów,
4
(8) poprawa walorów jakościowych wody,
(9) wskazanie miejsc dla inwestycji hydrotechnicznych i sporządzenie odpowiednich map,
(10) wykorzystanie potencjału transportowego,
(11) na wodach granicznych współpraca w przedmiocie Studium Wykonalności z administracją państw sąsiednich.
Budowa inwestycji wodnych w Polsce trwa długie dziesięciolecia. Zmieniają się: ustrój państwa, systemy
prawne, priorytety a budowy ciągle są realizowane lub nie realizowane. W związku ze zmieniającymi się
uwarunkowaniami oraz długością realizacji inwestycji muszą być uaktualniane założenia inwestycyjne. Porównując
przygotowania do realizacji obiektów przeciwpowodziowych z przygotowaniami obiektów niezbędnych do
przeprowadzenia EURO 2012 widać jak w kraju można przygotować realizację inwestycji a jak one nie powinny być
prowadzone. W przypadku EURO 2012 wyznaczona była data przeprowadzenia turnieju i data zrealizowania
najważniejszych zadań infrastrukturalnych. Do ich realizacji powołane zostało Narodowe Centrum Sportu sp. z o.o.,
które sprawnie i w terminie zrealizowało wyznaczone cele. Najważniejszym zadaniem spółki było zastępcze
wykonywanie zadań inwestora i zadań nadzoru inwestorskiego. Natomiast inwestycje przeciwpowodziowe realizowane
są w oparciu o nienowoczesną strukturę finansowania i organizacyjną, sztywną politykę kadrową istniejącą w korpusie
służby cywilnej wraz z niskimi zarobkami nie pozwala to na stworzenie zespołu składającego się z najbardziej
wykwalifikowanych specjalistów. Aby nie narażać kraju na dalsze straty, mieszkańców na dramat powodzi dla
przyszłych zysków jakie powinna nieść gospodarka wodna apelujemy o powołanie na wzór Narodowego Centrum
Sportu sp. z o.o. spółki celowej dla wykonania toczących się lub planowanych inwestycji w tym na rzece Wiśle:
Stopnień Wodny Niepołomice i Podwale i na rzecze Odrze Stopień wodny Lubiąż i Zbiornik Racibórz Dolny.
Istotnym dla budowy dróg wodnych międzynarodowego znaczenia w Polsce są wytyczne i kierunki rozwoju
nakreślone przez umowę nazywaną AGN sporządzoną w 1996 r. przez Europejską Komisję Gospodarczą Organizacji
Narodów Zjednoczonych (EKG-ONZ). Umowa zaleca budowę dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym m.in. dla
obszaru Polski. W kraju wyodrębniono trzy trasy dróg wodnych, które powinny stanowić elementy jednolitej sieci
europejskich dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym E-30, E-40 i E-70. Jesteśmy jedynym państwem regionu,
które nie przestrzega bądź nie ratyfikowało umowy. Podpisanie umowy wpłynie korzystnie na rozwój gospodarczy
państwa, na unifikację transportu wodnego, na tworzenie nowej polityki gospodarki wodnej oraz finansowanie rozwoju
akwenów w Polsce. Należy też wnioskować o przyśpieszenie prac nad powstaniem Strategii Modernizacji i Rozwoju
dróg Wodnych zakładając między innymi włączenie do europejskiego systemu dróg wodnych ważnych dla gospodarki
narodowej (TEN-T), a także określonych w umowie AGN. Polskie odcinki dróg wodnych powinny stanowić trakty
komunikacyjne, które pozwolą prowadzić sprawną wymianę handlową i rozwijać się nie tylko poszczególnym regionom
UE a także całej Wspólnocie. Omawiane akweny komunikacyjne łączą ze sobą regiony Europy o różnych potencjałach
gospodarczych, bogatą północ (np. Belgia, Holandia, Niemcy) z biedniejszym południem (np. Bułgaria, Rumunia), co
gwarantuje ich pełne wykorzystanie.
Szansę dla głównych rzek w Polsce są fundusze przyznawane na podstawie przepisów Wspólnotowych w
sprawie wytycznych rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T Trans-European Network-Transport: decyzja
nr 1692/96/WE oraz decyzji nr 884/2004/WE). Finansowanie projektów inwestycji czy samych inwestycji z funduszu
TEN-T jest bardzo korzystne. Nie zrozumiałe jest dlaczego nie korzystamy z tego funduszu w celu rozwoju dróg
wodnych w Polsce. Wokół powstaje nowa infrastruktura: drogi, chodniki, szkoły stadiony, kolej. Na tle zmieniającego
się kraju rzeki i śródlądowy transport wodny to enklawa minionej epoki.
Znaczna część akwenów a szczególnie dróg wodnych, których dotyczy Uchwała jest przedmiotem
gospodarczego zainteresowania członków Unii Europejskiej w tym należących do tzw. Grupy Wyszehradzkiej.
Tematyka poruszana w Uchwale powinna być ważnym elementem tematów gospodarczych omawianych na posiedzeniu
Grupy Wyszehradzkiej, które odbędzie się w kwietniu 2013 roku w Katowicach. W celu omawiania prac postępu nad
realizacją uchwały i podejmowaniu dalszych stosownych działań należy przyjąć zaproszenie Pana Prezesa RIG, aby
spotkania w sprawie gospodarki wodnej odbywały się pod patronatem Regionalnej Izby Gospodarczej co najmniej raz
na kwartał.
Zdecydowane stanowisko Izby powinno być zauważone przez Premiera RP oraz ministrów właściwych
ds. realizacji Studium Wykonalności, parlamentarzystów i władze UE. W związku z powyższym przyjęcie uchwały jest
zasadne.
5