Ocena różnic masy i długości urodzeniowej bliźniąt w stosunku do

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 4, 274-276, 2008
Ocena różnic masy i długości urodzeniowej bliźniąt w stosunku
do aktualnych parametrów wzrostu i ciężaru ciała
DOROTA BRANECKA-WOŹNIAK, DOROTA ĆWIEK, WITOLD MALINOWSKI, SŁAWOMIR SZYMAŃSKI
Streszczenie
Celem pracy było podjęcie próby ustalenia, czy obserwowane podczas porodu bliźniąt rozbieżności w masach i długościach urodzeniowych utrzymują się w późniejszym okresie ich rozwoju. Do analizy zakwalifikowano 73 pary bliźniąt. Stopień rozbieżności mas
i długości urodzeniowych bliźniąt obliczano według wzoru: [masa (wzrost) większego – masa (wzrost) mniejszego/masa (wzrost)
większego] × 100 = %. W zależności od stopnia rozbieżności mas i długości urodzeniowej pary bliźniąt zakwalifikowano do 4 grup:
grupa I < 1,0%, II 1,0-10,0 %, III 10,1- 25,0%, IV > 25,1% różnicy. W wyniku przeprowadzonych badań wykazano, że w większości
przypadków obserwowana w parze bliźniąt rozbieżność mas urodzeniowych > 10% utrzymywała się również w dalszych latach życia
pozamacicznego. Najczęściej dotyczyło to par o odmiennej płci.
Słowa kluczowe: bliźnięta, masa ciała, wzrost, różnice
Wstęp
Ciąże bliźniacze powszechnie uznawane są za ciąże
wysokiego ryzyka. Wynika to z możliwości wystąpienia
licznych powikłań wikłających ich przebieg, zarówno takich jakie spotykane są w ciążach z pojedynczym płodem,
ale ze zwiększoną częstością, jak i takich, które są specyficzne tylko dla tego rodzaju ciąż. Powikłaniem spotykanym wyłącznie w ciążach wielopłodowych jest rozbieżne wzrastanie wewnątrzmaciczne płodów. W ciążach bliźniaczych, w większości przypadków spowodowany jest
ono ograniczeniem wzrastania wewnątrzmacicznego jednego z płodów [2, 3, 5-8]. Nasuwa się zatem pytanie, czy
zaburzenia doprowadzające do wystąpienia hipotrofii wewnątrzmacicznej bliźniąt mogą także mieć wpływ na dalszy
ich rozwój pozamaciczny.
Celem naszej pracy było podjęcie próby ustalenia czy
obserwowane podczas porodu bliźniąt rozbieżności w
masach i długościach urodzeniowych utrzymują się w późniejszym okresie rozwoju.
Materiał i metoda
Badania przeprowadzono w dniach 10-12 sierpnia 2007
roku podczas IX Festiwalu Bliźniąt odbywającego się w
Szczecinie. Do ostatecznej analizy zostały zakwalifikowane
73 pary bliźniąt (146 osób) w różnym wieku (od 3. miesiąca do 53. roku życia) i płci (pary męsko-męskie, żeńsko-żeńskie i męsko-żeńskie). Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego, który obejmował wywiad dotyczący masy i długości urodzeniowej bliźniąt, a następnie
uzupełniony aktualnym pomiarem tych parametrów.
Stopień rozbieżności mas i długości urodzeniowych
bliźniąt obliczano według wzoru:
masa (wzrost) większego – masa (wzrost) mniejszego
------------------------------------------------------------------------------------------------ × 100 = %
masa ( wzrost) większego
W oparciu o przedstawiony powyżej wzór, w zależności od stopnia rozbieżności mas i długości urodzeniowej
ciała wszystkie pary bliźniąt zakwalifikowano do 4 grup:
grupa I – < 1,0% różnicy
grupa II – 1,0-10,0 % różnicy
grupa III –10,1-25,0 % różnicy
grupa IV – powyżej 25,1 % różnicy
Uzyskane wyniki przedstawiono w tabelach.
Wyniki
Tabela 1. Podział par bliźniąt według płci
Płeć bliźniąt
Żeńsko-żeńska
Męsko-męska
Męsko-żeńska
Razem
Liczba
44
21
8
73
Odsetek (%)
60,3
28,7
11,0
100,0
W obrębie par bliźniąt płeć żeńsko-żeńską stwierdzono
w 44 (60,3%), męsko-męską w 21 (28,7%), a męsko-żeńską
w 8 (11,0%) przypadkach (tab. 1).
Tabela 2. Częstość występowania poszczególnych stopni
rozbieżności mas ciała
Stopień rozbieżności
mas ciała
< 1,0%
> 1,0-10%
>10,1-25%
> 25,1%
Razem
Liczba par
Odsetek (%)
10
37
23
3
73
13,7
50,7
31,5
4,1
100,0
Z taka samą masą ciała urodziło się 13,7% par bliźniąt,
zaś 86,3% z masą rozbieżną (tab. 2). Najczęściej występowała rozbieżność mas ciała od 1% do 10% (50,7%), a następnie od 10% do 25% (31,5%). Wysoki, ponad 25% stopień
rozbieżności wystąpił u 4,1% ogółu par bliźniąt (tab. 2).
Katedra i Zakład Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie
275
Ocena różnic masy i długości urodzeniowej bliźniąt w stosunku do parametrów wzrostu i ciężaru ciała
Tabela 3. Płeć bliźniąt a stopień rozbieżności mas ciała
Płeć w Grupa I Grupa II Grupa III
parze
n
% n
%
bliźniąt n %
Żeńsko6 13,6 22 50,0 15 34,1
żeńska
Męsko3 14,3 11 52,4 7 33,3
męska
Męsko1 12,5 4 50,0 1 12,5
żeńska
Grupa IV
Razem
n
%
n
%
1
2,3
44
100,0
0
0,0
21
100,0
2
25,0
8
100,0
W poszczególnych parach, prawie z jednakową częstością rodziły się bliźnięta z rozbieżną masą ciała >10%. Wysoki, ponad 25% stopień rozbieżności stwierdzono w 1
przypadku w parze żeńsko-żeńskiej i w dwóch parach
bliźniąt o odmiennej płci (tab. 3).
Tabela 4. Rozbieżności w aktualnych masach ciała bliźniąt
Stopień rozbieżności mas ciała Liczba par Odsetek (%)
Grupa I
6
8,2
Grupa II
46
63,0
Grupa III
20
27,4
Grupa IV
1
1,4
Razem
73
100,0
W większości przypadków rozbieżność mas ciała >10%
utrzymywała się również w dalszych latach życia pozamacicznego (tab. 4). Najczęściej dotyczyło to par o odmiennej
płci (50%), a najrzadziej w parach żeńsko-żeńskich (tab. 5).
Tabela 5. Płeć bliźniąt a stopień rozbieżności
w aktualnych masach ciała
Płeć
Grupa I Grupa II Grupa III Grupa IV Razem
w parze
%
n
%
n
%
n
% n
%
bliźniąt n
Żeńsko3 6,8 30 68,2 10 22,7 1
2,3 44 100,0
-żeńska
Męsko3 14,3 12 57,2 6 28,6 0
0,0 21 100,0
-męska
Męsko0
4 50,0 4 50,0 0
8 100,0
-żeńska
Tabela 6. Częstość występowania poszczególnych stopni
rozbieżności w długości urodzeniowej bliźniąt
Stopień rozbieżności mas ciała Liczba par
Grupa I
28
Grupa II
43
Grupa III
2
Grupa IV
0
Razem
73
Tabela 7. Płeć bliźniąt a stopień rozbieżności
w długości urodzeniowej
Odsetek (%)
38,3
58,9
2,7
0,0
100,0
Różnice w długości urodzeniowej bliźniąt w 97,3%
mieściły się poniżej 10% (grupa I i II), a zaledwie w 2 przypadkach były większe niż 10% (tab. 6) i dotyczyły w 1
przypadku pary żeńsko-żeńskiej i w jednym męsko-męskiej (tab. 7).
Stopień
rozbieżności
Grupa I
Grupa II
Grupa III
Grupa IV
Żeńskożeńska
Męskomęska
Męskożeńska
n
n
n
23
20
1
0
%
82,1
46,5
50,0
0,0
%
17,9
34,9
50,0
0,0
5
15
1
0
Razem
%
n
%
0,0 28 100,0
18,6 43 100,0
0,0 2 100,0
0,0 0
0,0
0
8
0
0
Tabela 8. Rozbieżności w aktualnym wzroście bliźniąt
Stopień rozbieżności mas ciała Liczba par Odsetek (%)
Grupa I
17
23,3
Grupa II
55
75,3
Grupa III
1
1,4
Grupa IV
0
0,0
Razem
73
100,0
W jednym przypadku (1,4%) ta rozbieżność w aktualnym wzroście pomiędzy bliźniętami > 10% utrzymywała
się w dalszym okresie ich życia pozamacicznego (tab. 8)
i dotyczyła pary żeńsko-żeńskiej (tab. 9).
Tabela 9. Płeć bliźniąt a stopień rozbieżności
w aktualnym ich wzroście
Płeć
Grupa I Grupa II Grupa III Grupa IV Razem
w parze
bliźniąt n % n
%
n
%
n
% n
%
Żeńsko-żeńska
Męsko-męska
Męsko-żeńska
23
20
1
5
16
0
8 100,0
0
0
0,0
0
0,0 44 100,0
0,0
0
0,0 21 100,0
0,0
0
0,0
8 100,0
Dyskusja
Identyczne wzrastanie wewnątrzmaciczne obu bliźniąt
zdarza się jedynie w 1-2% przypadków; w pozostałych rozwój ten jest zróżnicowany. W 19-23% ogółu ciąż bliźniaczych stwierdza się 15-25% rozbieżność mas ciała między
płodami, zaś przekraczającą 25% u 4-9% bliźniąt [2]. Obecnie uważa się, że z punktu widzenia medycznego znaczenie posiada rozbieżność wynosząca powyżej 20-30%.
W takich przypadkach ryzyko zgonu okołoporodowego
płodów i noworodków, zwłaszcza dla mniejszego z bliźniąt, wzrasta wielokrotnie wraz ze zwiększaniem się stopnia tej rozbieżności [3].
W analizowanych przez nas przypadkach z taka samą
masą ciała urodziło się 13,7% par bliźniąt, zaś 86,3% z masą
rozbieżną. Najczęściej występowała rozbieżność mas ciała
od 1% do 10% (50,7%), a następnie od 10-25% (31,5%). Wysoki, ponad 25%, stopień rozbieżności wystąpił u 4,1%
ogółu par bliźniąt (tab. 2).
276
D. Branecka-Woźniak, D. Ćwiek, W. Malinowski
W większości przypadków za przyczynę zaistnienia
rozbieżności mas ciała w parze bliźniąt odpowiedzialne
jest ograniczenie wzrastania wewnątrzmacicznego mniejszego z nich. Ryzyko wystąpienia hipotrofii u bliźniąt jest
co najmniej 5-krotnie wyższe niż w populacji ogólnej. 20%
bliźniąt „A” i 27% bliźniąt „B” rodzi się z masą ciała < 10 centyla wyliczonego dla noworodków z ciąż pojedynczych [1].
W dostępnej nam literaturze znaleźliśmy jedno doniesienie [2], w którym autorzy sugerują, że rozbieżny wzrastanie wewnątrzmaciczne bliźniąt, przynajmniej w części
przypadków, nie jest zjawiskiem patologicznym, a wręcz
fizjologicznym, mającym na celu zapewnienie optymalnego środowiska wewnątrzmacicznego dla rozwijających
się płodów.
W okresie poporodowym u bliźniąt urodzonych z SGA
obserwuje się nasilenie procesu wyrównywania wzrostu.
Przeprowadzone przez Deibera i wsp. [4] badania nad bliźniętami wykazały, że w parze SGA/AGA w III dobie po porodzie w surowicy mniejszego z nich stwierdzano znacznie
wyższe stężenie somatotropiny. Ten hipersomatotropizm
może zatem odgrywać pewną rolę w procesie przyspieszonego wzrastania. Niestety nie potwierdziło się to w
badanych przez nas parach bliźniąt, bowiem w większości
przypadków rozbieżność mas ciała >10% utrzymywała się
również w dalszych latach ich życia pozamacicznego (tab.
4). Najczęściej dotyczyło to par o odmiennej płci (50%),
a najrzadziej w parach żeńsko-żeńskich (tab. 5).
Wnioski
W większości przypadków rozbieżność mas ciała >10%
utrzymywała się również w dalszych latach życia pozamacicznego.
Stopień rozbieżności masy i długości urodzeniowej
bliźniąt nie koreluje z ich płcią.
Nie zaobserwowano utrzymywania się istotnych rozbieżności w długości ciała bliźniąt w dalszych latach ich
życia.
Piśmiennictwo
[1] Alexander G., Kogan M., Martin J. (1998) What are the fetal
growth patterns of singletons, twins and triplets in the USA.
Clin. Obstet. Gynecol. 41: 115-25.
[2] Blickstein I., Lancet M. (1988) The growth discordant twin.
Obstet. Gynecol. Surv. 43: 509-15.
[3] Cooperstock M.S., Tummaru R., Bakewell J. et al. (2000)
Twin birth weight discordance and risk of preterm birth. Am
J. Obstet. Gynecol. 183: 63-7.
[4] Deiber M., Chatelain P., Naville D., Putet G., Salle B. (1989)
Functional hypersomatotropism in small for gestational age
(SGA) newborn infants. J. Clin. Endocrinol. Metab. 68: 232-4.
[5] Fraser D., Picard R., Picard E. et al. (1994) Birth weight discordance, intrauterine growth retardation and perinatal outcomes in twins. J. Reprod. Med. 39: 504-8.
[6] Hsieh T.T., Chang T.C., Chiu T.H. et al. (1994) Growth discordancy, birth weight, and neonatal adverse events in thirdtrimester twin gestations. Gynecol. Obstet. Invest. 38: 36-40.
[7] Nassar A.H., Usta I.M., Khalil A.M., Aswad N.A., Seoud M.A.F.
(2003) Neonatal outcome of growth discordant twin gestations. J. Perinat. Med. 31: 330-6.
[8] Victoria A., Mora G., Arias F. (2001) Perinatal outcome, pla-
cental pathology, and severity of discordance in monochorionic and dichorionic twins. Obstet. Gynecol. 97: 310-5.
J
Dorota Branecka-Woźniak
Katedra i Zakład Pielęgniarstwa
Położniczo-Ginekologicznego
Wydział Nauk o Zdrowiu PAM w Szczecinie
71-210 Szczecin, ul. Żołnierska 48
[email protected]
Estimation of differences of twins’ birth weight and birth length
in relation to current parameter values of body height and body weight
The research was carried out in the group of 72 pairs of twins. The analysis of the difference between the birth weight and birth length
in relation to current parameter values was made by means of the following formula
Body mass (height) of the bigger one – body mass (height) of the smaller one
Body mass (height) of the bigger one
× 100%
After measuring and calculating according to the above formula, the division of the twins into four groups was made taking into
account the percentage difference of body weight and body height.
0 – 0% of difference
I – to 10.0% of difference
II – from 10.1 to 25.0% of difference
III – above 25.1% of difference
The results of the study it was showed was, from in majority of cases observed in twins the discordance of birth weight > 10% was
edge in more far summers the life extrauterine. A most of the cases then twins with different sex.
Key words: twins, birth weight, growth, discordance