pedagogika zabawy - Zespół Szkół nr 1 w Bełżycach

Strona Zepołu Szkół nr 1 w Bełżycach
PEDAGOGIKA ZABAWY
Agnieszka Kamińska
PEDAGOGIKA ZABAWY
Zabawa była znana człowiekowi od samego początku jego istnienia.
Pedagodzy opracowali wiele definicji terminu „ zabawa ”. Niektórzy określają ją jako specjalną , naturalną,
wrodzoną metodę uczenia się człowieka .
Jest pojmowana także jako potrzeba małych i dużych , przypisana człowiekowi, stanowiąca naturalne dopełnienie
całokształtu jego istnienia i działalności .
Najczęściej odnosi się do każdej czynności , którą człowiek podejmuje dobrowolnie, bez przymusu z zewnątrz , dla
własnej przyjemności.
Pojęcie „zabawa ”nasuwa celne skojarzenia: „coś, co jest przyjemne” i „coś, co wyzwala spontaniczne zachowania”,
„coś, co daje radość”.
Zabawa jest dominującą formą aktywności dziecięcej. Najistotniejszą wartością zabawy jest jej twórczy
charakter. Bywa ona znakomitą formą ujawnienia się w pełni osobowości dziecka. Każda zabawa dostarcza dziecku
różnorodne możliwości dla samospełnienia dziecięcych marzeń i pragnień, a nadto umożliwia mu opanowanie w
pewnym zakresie wielu sprawności. Zabawa wydaje się mieć wyjątkowo pozytywny wpływ na biologiczny, fizyczny,
a zwłaszcza na psychiczny rozwój dziecka. Bawiące się dziecko wyraża poprzez różnorodne sytuacje zabawowe swój
stosunek do siebie, a także uzewnętrznia relację „ja” - „inni”.
Zabawy i gry dydaktyczne w klasach początkowych stanowią ważny czynnik optymalizujący proces nauczania i
wychowania. Doskonalą i rozwijają zdolności orientacyjno – poznawcze uczniów, zwłaszcza ich mowę i myślenie,
procesy percepcyjno – motoryczne, spostrzegawczość, wyobraźnię, uwagę, pamięć, a także procesy umysłowe: analizę
i syntezę, porównywanie, klasyfikowanie, abstrahowanie, rozumowanie, uogólnianie.
Zespołowy charakter zabawy rozwija takie cechy charakteru, jak: wola, wytrwałość w osiąganiu celu, umiejętność
pracy, współpracy i współdziałania w grupie i dla grupy. Zabawa ujęta jest w normy, obowiązują w niej pewne reguły
i porządek. Grupa musi się im podporządkować. Dzięki zabawom dzieci nieśmiałe uczestnicząc w zabawach pokonują
bariery nieśmiałości. Odpowiednio przeprowadzona zabawa wydobywa np. talenty, uzdolnienia, zainteresowania
dziecka, wpływa na jego pozycję wśród dzieci.
Celem pedagogiki zabawy jest dostarczenie osobom , pracującym z różnymi grupami wiekowymi , metod
oddziałujących na sferę emocjonalną człowieka, sprzyjających ujawnieniu pozytywnych uczuć wzmacniających
poczucie akceptacji i bezpieczeństwa, wspomagających samodzielną aktywność podopiecznych .
Cechą charakterystyczną tej grupy ćwiczeń jest ruch, niekiedy intensywny – bieganie, skoki, mocowanie się. Ruch
jest czynnikiem bardzo sprzyjającym integracji przynajmniej z dwóch powodów. Jednym jest przywoływanie
doświadczeń dzieciństwa, w którym ruch był związany z zabawą, beztroską, kontaktami z rówieśnikami. Drugi to
koncentracja uwagi podczas ruchu i zabawy na zadaniu, a nie na sobie. Koncentrowanie się na sobie , czyli pytania:
„jak sobie poradzę, jak zostanę oceniony , czy inni mnie zaakceptują, co powinienem teraz zrobić lub powiedzieć” nie
sprzyja wchodzeniu w kontakt z innymi osobami, utrudnia spontaniczność i sprzyja odgrywaniu ról społecznych,
zawodowych. Do zabaw integracyjnych można odwołać się zawsze, kiedy grupa wykazuje objawy zmęczenia,
znudzenia i braku energii.
strona 1 / 6
Strona Zepołu Szkół nr 1 w Bełżycach
PEDAGOGIKA ZABAWY
Agnieszka Kamińska
Pedagogika zabawy nie jest dyscypliną naukową lecz symboliczną nazwą metodycznych poszukiwań ułatwiających
pracę z grupą . Proponuje ona działania dające członkom grupy możliwość rozwoju w atmosferze zaufania,
wzajemnej akceptacji , bez względu na wiek i umiejętności , wyzwala aktywność twórczą i ciekawość , ułatwia
kontakty z innymi , ze sobą i otaczającą rzeczywistością.
Przykłady zabaw do wykorzystania
Kwiaty
Na ścianie przyklejamy przy pomocy obustronnie klejącej taśmy symbol przedstawiający nierozwinięty pąk kwiatu.
Każdemu dajemy kolorowe płatki, na których piszą oni swoje imiona i przyklejają do ściany, aż powstanie wielki
kwiat. Prowadzący może następnie rozpocząć zabawy, wychodząc od symboliki tego kwiatu, który tak szybko
rozkwitł. Tak może rozwinąć się atmosfera w naszej grupie.
Karuzela
W pomieszczeniu lub na terenie otwartym przygotowanych jest wiele stacji. Znajdują się na nich różne rekwizyty.
Uczestnicy, podzieleni są na grupy, wędrują w uporządkowanym ciągu od stacji do stacji. W każdym takim punkcie
grupa ma do zrealizowania określone działanie. Wędrówkę można zakończyć jakąś prezentacją efektów pracy każdej z
grup.
Kostka
Prowadzący ma kostkę do gry i pokazuje na niej pewną liczbę oczek. Poruszający się swobodnie po sali uczestnicy
zabawy na ten sygnał uczestnicy łączą się w grupy po tyle osób, ile oczek zostało pokazanych. Wtedy prowadzący
wydaje polecenie, np.:
1 – Boimy się deszczu.
2 – Jedna osoba chodzi, pokazując coś, a druga jest jej cieniem i naśladuje jej ruchy.
3 – Jedna osoba jest zepsutym samochodem, pozostałe więc ją pchają.
4 – Chodzimy pod jednym parasolem.
5 – Jedna osoba ma imieniny, więc składamy jej życzenia.
6 – Robimy pociąg.
Ludzie do ludzi
strona 2 / 6
Strona Zepołu Szkół nr 1 w Bełżycach
PEDAGOGIKA ZABAWY
Agnieszka Kamińska
Dobieramy się parami. Prowadzący daje polecenia, które wszyscy wykonują, np.: „ucho do ucha”, „stopa do kolana”,
„prawa dłoń do pleców”, „policzek do policzka”… Na hasło: „ludzie do ludzi”, trzeba szybko zmienić parę. Kto
zostanie bez pary, prowadzi zabawę dalej.
Taneczna loteryjka
Prowadzący ma „zaczarowane” pudełko, w którym znajdują się losy z poleceniami, np.:
• tańczymy jak baletnice
• tańczymy, trzymając się za kolana,
• tańczymy w kółkach w kółeczko,
• robimy węża.
Wszyscy tańczą. W momencie, gdy prowadzący przerwie muzykę, ktoś z uczestników losuje jedno polecenie, które
następnie wszyscy wykonują aż do następnej przerwy w muzyce i nowego polecenia.
Szpieg
Wszyscy chodzą i śledzą upatrzoną osobę. Na hasło: „jest”, łapiemy ją. Potem to samo, ale dwójkami.
Taniec z balonami
Dzieci i dorośli bawią się razem balonami. Odbijają je, tańczą z nimi, na przykład trzymając je między kolanami,
brzuchami, odbijając je jednym palcem.
Owocowe imiona
Każdy uczestnik przedstawia się, używając jako „pseudonimu” nazw owoców zaczynających się na tę samą literę, co
nasze imię, np. Joanna – jabłka, Beata – brzoskwinia. Każda kolejna przedstawiająca się osoba musi powtórzyć
imiona i „pseudonimy” wszystkich osób przed nią.
Odgadywanie imion
Każdy pisze na kartce pierwszą literę swojego imienia i przypina ją do ubrania. Następnie podchodzi do innej osoby i
próbuje odgadnąć pełne brzmienie jej imienia. Przy trudnych, rzadko spotykanych imionach można zgadywać, łącząc
się w większe grupy.
strona 3 / 6
Strona Zepołu Szkół nr 1 w Bełżycach
PEDAGOGIKA ZABAWY
Agnieszka Kamińska
To jest krokodyl
Pierwsza osoba trzyma jakiś przedmiot (kulę z papieru, piłkę, długopis itp.) i mówi: „Nazywam się np. Monika, a to
tutaj to krokodyl” i podaje go następnej osobie. Osoba, do której się zwróci, bierze od prowadzącego ten przedmiot
podając następnej, mówi: „Nazywam się Bartek. Ja i Małgosia uważamy, że to tutaj to krokodyl”. Następne osoby,
biorąc przedmiot, muszą powtórzyć imiona wszystkich poprzednich uczestników zabawy. Jeżeli graczy jest wielu, to
możemy wymienić imiona tylko pięciu lub czterech przed nami.
Rzucanie imionami
Rzucamy w kręgu jakimś przedmiotem (piłka, kostka) i mówimy swoje imię oraz imię odbiorcy, na przykład: „Kasia
do Moniki”, „Monika do Ani”.
Kłębek (pajęcza sieć)
Osoba prowadząca przedstawia się i rzuca do jakiejś osoby siedzącej w kręgu kłębek wełny, trzymając jednak jego
koniec. Osoba ta przedstawia się i odrzuca kłębek do kogoś innego, trzymając jednocześnie nitkę przy sobie. Między
osobami powstaje „pajęcza sieć”. Ostatni z uczestników zabawy zaczyna zwijanie kłębka i kiedy dojdzie do osoby
trzymającej nitkę, oddaje jej kłębek, mówiąc np. „Zwijaj dalej, Kasiu! ”
Rodzina
Przygotowujemy tyle małych karteczek z obrazkami różnych zwierząt, ilu jest uczestników w grupie. Na karteczkach
mamy tyle rodzajów zwierząt, ile chcemy grup dzieci. Na dany znak wszyscy wyruszają na poszukiwanie swojej
rodziny przywołując się głosami tych zwierząt.
Smok
Kilku uczestników tworzy rządek przez podanie sobie rąk. Należy ustalić, gdzie smok ma głowę, a gdzie ogon. Na
dany znak głowa ma za zadanie złapać ogon. W tej grze sygnałem do rozpoczęcia i zakończenia zabawy może być
rytmiczna muzyka, włączana i wyłączana w odpowiednim momencie.
Węzeł gordyjski (supeł)
Wszyscy uczestnicy stoją w kole. Na dany znak zamykają oczy, wyciągają przed siebie ręce i idą powoli do przodu,
aż poczują, że mogą dosięgnąć osoby z naprzeciwka. Kiedy wszyscy są już na środku, starają się poszukać wolnej
dłoni. Jeżeli dwie dłonie się spotkają, zaciskają się. Kiedy uczestnik ma już dwie dłonie zajęte, może otworzyć oczy.
Teraz trzeba się wyplątać z kłębowiska ciasno połączonych rąk i ciał, nie rozłączając rąk. Za każdym razem udaje się
znowu utworzyć koło. Efektem zabawy jest pełna integracja, gdyż trzeba się z innymi komunikować i pomagać im w
„trudnych sytuacjach”.
strona 4 / 6
Strona Zepołu Szkół nr 1 w Bełżycach
PEDAGOGIKA ZABAWY
Agnieszka Kamińska
Szybka zmiana miejsc
Jest to gra, która wnosi wiele ruchu i radości. Ważne jest dla każdego z nich tylko to, na jaką literę zaczyna się jego
imię. Jeżeli ta litera znajduje się w słowie , które wypowiada prowadzący, to gracz muszą zmienić swoje miejsce.
Prowadzący mówi np. mak, a gracze których imiona zaczynają się na:
M – Monika, Marta, Magda, Michał,
A – Ania, Agnieszka, Adrian,
K – Kasia, Karolina, Kacper,
zmieniają miejsca. Osoba, która jako ostatnia znajduje miejsce dla siebie, prowadzi grę dalej.
Okręt
uczestnicy stoją na środku sali zwróceni w jednym kierunku.
prowadzący podaje różne komendy, np.
- lewa burta – wszyscy biegną na lewą stronę sali,
- prawa burta – wszyscy biegną na prawą stronę,
- rufa – wszyscy biegną do tyłu sali,
- dziób – wtedy wszyscy biegną do przodu
- pokład – wszystkie osoby stoją w miejscu, nikt nie może się ruszyć
Po każdej komendzie odpada jedna osoba, która najpóźniej ją wykonała lub pomyliła
się. Zabawa powinna być prowadzona w dużym tempie, żywo.
Atomy, atomy łączcie się
uczestnicy poruszają się swobodnie po sali (może być przy muzyce).
Prowadzący podaje liczbę(np. 3) i uczestnicy jak najszybciej łączą się w trzyosobowe grupy.
Zabawę można prowadzić w różnym tempie.
Burza w lesie
strona 5 / 6
Strona Zepołu Szkół nr 1 w Bełżycach
PEDAGOGIKA ZABAWY
Agnieszka Kamińska
uczestnicy siadają w kręgu na krzesłach. Prowadzący siada w środku. Kolejno każdemu uczestnikowi przydziela
nazwę zwierzątka mieszkającego w lesie, np. „wilk”, „lis”, „sarna”, „zając”, aż wszyscy dostaną nazwę. Zabawa
podobna jest do „ sałatki owocowej”, zmieniają się tylko komendy, np. wilki odwiedzają wilki (tzn. osoby „wilki”
muszą zamienić się miejscami), „lisy” odwiedzają „sarny” (tzn. „lisy” i „sarny” zmieniają swoje miejsca).Osoba,
której nie udało znaleźć miejsca, prowadzi grę dalej.
Kto pierwszy
uczestnicy stoją w kręgu jeden obok drugiego. Prowadzący chodzi za plecami, w pewnej chwili dotyka jednocześnie
dwojga uczestników stojących obok siebie.
Dotknięci biegną jednocześnie na zewnątrz kręgu w przeciwnych kierunkach i starają się jak najszybciej powrócić na
swoje miejsca. Prowadzący zajmuje miejsce tego, kto się spóźnił, natomiast spóźnialski przejmuje rolę
prowadzącego.
Parząca chusteczka
uczestnicy siedzą w kręgu. Jedna osoba wchodzi do środka. Zadaniem jej jest przechwycić chusteczkę przekazywaną
przez osoby siedzące w kręgu. Chusteczkę uczestnicy zdejmują z kolan najbliższego lub dalszego sąsiada i kładą na
swoje. Osoba ze środka może przechwycić chusteczkę tylko wtedy, gdy ktoś trzyma ją w ręce. Osoba , której zabrano
chusteczkę, zamienia się miejscami z osobą ze środka kręgu i gra toczy się dalej.
strona 6 / 6