Imię i nazwisko: Katarzyna Pałka Temat rozprawy doktorskiej: Prawa

Imię i nazwisko:
Katarzyna Pałka
Temat rozprawy doktorskiej:
Prawa na własnej rzeczy
Promotor:
dr hab. Jerzy Pisuliński, prof. UJ
_________________________________________________
Przedmiot badań:
W rozdziale poświęconym prawom na własnej rzeczy w prawie szwajcarskim
analizuję przypadki odstępstw od zasady konsolidacji w świetle tego prawie. Zasada
konsolidacji w prawie szwajcarskim nie jest nigdzie wyraźnie wysłowiona. W art. 118
prawa zobowiązań (Obligationsrecht) wyrażona jest jedynie generalna zasada
konfuzji. Tym nie mniej, nikt nie kwestionuje obowiązywania w prawie szwajcarskim
generalnej zasady konsolidacji. Przepisy szczególne jednakże zasadę tę w
znacznym stopniu ograniczają. Dopuszcza się w konsekwencji istnienie służebności
na własnej rzeczy, które mogą powstać zarówno w sposób pierwotny jak i następczy
(art. 733 i 735 szwajcarskiego kodeksu cywilnego). Obok służebności do kategorii
prawa na własnej zalicza się także zastawnicze prawa na własnej rzeczy.
Odpowiednik hipoteki - szwajcarska Grundpfandverschreibung - może powstać jako
Eigentümergrundpfandverschreibung, ale tylko wtedy, gdy dojdzie do zjednoczenia
własności z hipoteką w jednym ręku, a wierzytelność, którą hipoteka zabezpieczała
ciągle istnieje i przysługuje właścicielowi względem osoby trzeciej (odpowiednik
forderungsentkleidete Eigentümerhypothek w prawie niemieckim). W przypadku zaś
zabezpieczeń o nieakcesoryjnym charakterze (Schuldbrief i Gült) możliwe jest
istnienie praw zastawniczych na własnej rzeczy bez istnienia wierzytelności
przysługującej właścicielowi względem osoby trzeciej. Prawa te mogą powstać
zarówno w sposób pierwotny (tj. ustanowienia prawa na własnej rzeczy – art. 859
s.k.c.) jak i następczy (art. 863 s.k.c.)
Osiągnięte wyniki:
Na wprowadzeniu tak daleko idących odstępstw od zasady konsolidacji zaważyły
przede wszystkim potrzeby praktyki. Jak stwierdza Eugen Huber, cele, które dzięki
służebnościom na własnej rzeczy, mogą zostać osiągnięte, zdecydowanie
przeważają nad doktrynalnymi problemy z kwalifikacją tej instytucji. Prawa
zastawnicze na własnej rzeczy z kolei nie służą w prawie szwajcarskim w cale
„trzymaniu” miejsca w księdze wieczystej (do tego bowiem służy w prawie
szwajcarskim system stałych miejsc, czy też zastrzeżenie pierwszeństwa), lecz
umożliwiają mobilizację wartości nieruchomości. Dzieje się to za pośrednictwem
listu zastawniczego, będącego papierem wartościowym inkorporującym prawa
zastawnicze, który może uczestniczyć w obrocie na zasadach właściwym dla rzeczy
ruchomych (np. może być zastawiany lub przewłaszczany na zabezpieczenie). To
właśnie stanowi kwintesencję istnienia praw zastawniczych na własnej rzeczy w
prawie szwajcarskim. W związku z tym nasuwa się pytanie o ewentualny sens
wprowadzenia do polskiej regulacji praw zastawniczych mechanizmów
umożliwiających realizację tej szczególnej (obok zabezpieczającej) funkcji. Będzie to
stanowiło kolejny etap moich rozważań.