FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Transkrypt

This copy is for person
ibu
tio
np
roh
on
ly -
Anna Kamińska-Stańczak *
Wprowadzenie
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
Zgodnie z polskim prawem bilansowym (Ustawa z dnia 29 września 1994 r.
o rachunkowości, zwana dalej UoR), każda fundacja posiadająca w Polsce
siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu jest zobowiązana do posiadania
systemu rachunkowości. Według zapisu art. 4 ust. 3 UoR, system ten powinien
obejmować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, a także: prowadzenie
ksiąg rachunkowych, okresowe inwentaryzowanie stanu aktywów i pasywów,
wycenę aktywów i pasywów, ustalanie wyniku finansowego, sporządzanie
sprawozdań finansowych, gromadzenie i przechowywanie dokumentacji finansowo-księgowej oraz poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych.
Dokumentacja przyjętych zasad (polityki) rachunkowości fundacji jest podstawą prowadzenia jej ksiąg rachunkowych. Wspomaga organizacyjnie i merytorycznie czynności zmierzające do rzetelnego przygotowania sprawozdań finansowych oraz deklaracji podatkowych (Sobolewska, 2006, s. 5). Brak takiej
dokumentacji może doprowadzić do uznania ksiąg rachunkowych za prowadzone niezgodnie z przepisami UoR, a w rezultacie do uznania sprawozdań
finansowych za niewiarygodne. Za niedopuszczenie do takiej sytuacji odpowiada zarząd, który kieruje działalnością fundacji i reprezentuje ją na zewnątrz.
Według wymogów określonych w art. 10 ust. 1 UoR, w dokumentacji zasad
(polityki) rachunkowości powinny znaleźć się następujące elementy:
 określenie roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych,
 opis metod wyceny aktywów i pasywów,
 opis sposobu ustalania wyniku finansowego,
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
dis
tr
Polityka rachunkowości polskich fundacji
w świetle badań empirycznych
-
-
ZESZYTY TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI, tom 55 (111), Warszawa 2010
* Mgr Anna Kamińska-Stańczak, Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania,
Katedra Rachunkowości, asystent, [email protected]
75
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
1. Fundacja jako podmiot rachunkowości
is c
op
Definiowanie podmiotu rachunkowości polega m.in. na określeniu jednostki
ekonomicznej, która sprawuje kontrolę nad zasobami, przyjmuje na siebie
odpowiedzialność za zaciąganie i wypełnianie zobowiązań, a także prowadzi
działalność ekonomiczną (Hendriksen, Van Breda, 2002, s. 164). Do takich
jednostek należy fundacja, przy czym jej działalność nie jest determinowana
osiąganiem zysku, tak jak ma to miejsce w przedsiębiorstwach komercyjnych.
Zasadniczym celem fundacji nie jest pomnażanie kapitału w ramach konkurencji rynkowej, lecz realizacja celów publicznych społecznie lub gospodarczo
użytecznych, w szczególności w sferze ochrony zdrowia, rozwoju gospodarki
i nauki, oświaty i wychowania, kultury i sztuki, opieki i pomocy społecznej,
ochrony środowiska oraz opieki nad zabytkami.
Th
-
zakładowy plan kont, ustalający wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych
oraz ich powiązania z kontami księgi głównej,
 wykaz ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy
użyciu komputera – wykaz zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe
na informatycznych nośnikach danych z określeniem ich struktury, wzajemnych powiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesach przetwarzania danych,
 opis systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera – opis systemu informatycznego, zawierającego wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury
oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia
dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji,
 opis systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów
księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących
podstawę dokonanych w nich zapisów.
Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań empirycznych dotyczących stanu (kompletności) dokumentacji przyjętych zasad (polityki) rachunkowości w polskich fundacjach zgodnie z powyższymi wymogami. Badaniem
ankietowym przeprowadzonym w okresie maj-sierpień 2009 r. objęto 100 fundacji z województwa pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Do ich wytypowania wykorzystano nieprobabilistyczną (nielosową) technikę pobierania
próby, tj. wybór celowy. W badanej grupie znalazły się fundacje utworzone
w latach 1989–2008. Połowa z nich posiada „elitarny” status organizacji
pożytku publicznego. Jako horyzont czasowy badania przyjęto lata 2004–2008.

76
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
is c
op
1 Według danych Ministerstwa Finansów, w latach 2001–2007 fundacje niezaliczane do sektora finansów publicznych otrzymały w sumie 430,4 mln zł dotacji celowej
z budżetu JST na finansowanie lub dofinansowanie zadań zleconych do realizacji
(Smołkowska, 2005); (Strzała, 2008).
2 Według danych Ministerstwa Finansów, w 2009 r. organizacje pożytku publicznego otrzymały w sumie 380,1 mln zł w ramach mechanizmu 1% podatku. Wiadomo,
że wśród 30 organizacji, które otrzymały najwyższe kwoty w skali całego kraju, 17
stanowiły fundacje, do których wpłynęło łącznie 128,8 mln zł, z czego prawie połowę
otrzymała najhojniej obdarowana fundacja (Wykaz organizacji, 2009).
3 Na podstawie art. 152 pkt 1 ustawy o finansach publicznych oraz art. 16 ust. 5
ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Th
-
Prawna definicja fundacji, zaproponowana przez H. Ciocha (2005, s. 28)
określa ją jako jednostkę organizacyjną typu zakładowego, posiadającą osobowość prawną, ustanawianą z inicjatywy osób fizycznych lub prawnych do realizacji w sposób trwały i na podstawie wpływów uzyskiwanych z przekazanego
im majątku celów użyteczności publicznej wskazanych w akcie fundacyjnym. Z
punktu widzenia prawa bilansowego, najważniejszymi cechami fundacji, czyniącymi z niej podmiot rachunkowości są:
 osobowość prawna (uzyskana z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru
Sądowego),
 otrzymywanie dotacji lub subwencji na realizację zadań zleconych przez
organy administracji publicznej,
 podejmowanie działalności gospodarczej (w rozmiarach służących realizacji
celów statutowych).
Niezależnie od wielkości, zasięgu i skali działania, faktu podjęcia bądź
niepodjęcia działalności gospodarczej, fundacja powinna zapewnić transparentność swych działań w zakresie gospodarowania środkami, pochodzącymi w głównej mierze ze źródeł publicznych, takich jak:
 wspomniane już rządowe i samorządowe dotacje1, subwencje,
 darowizny od instytucji, firm i osób prywatnych,
 przychody z kampanii, zbiórek publicznych, akcji charytatywnych,
 dochody z odpisu 1% podatku2 (dotyczy tylko fundacji o statusie organizacji
pożytku publicznego),
 środki z funduszy strukturalnych UE.
Rachunkowość w fundacji pełni więc dwie podstawowe funkcje: kontrolną
i informacyjną. Na racjonalnym i efektywnym wykorzystaniu majątku fundacji zależy zarówno jej założycielom (fundatorom), jak i późniejszym dostarczycielom środków. Zarząd fundacji jest rozliczany z osiąganych wyników w zakresie realizacji misji fundacji, a więc i prawidłowego (zgodnie z przepisami
prawa, statutem i planami finansowymi) gospodarowania powierzonym majątkiem. Musi on być chroniony przed nadużyciami, niegospodarnością i marnotrawstwem. Fundacje korzystające z dotacji budżetowych, są zobowiązane
z mocy prawa3 do prowadzenia wyodrębnionej ewidencji księgowej środków
otrzymanych z dotacji oraz wydatków dokonywanych z tych środków. Wszelkie
77
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
2. Zasady rachunkowości w fundacjach
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
Specyfika fundacji jako organizacji niedziałającej w celu osiągnięcia zysku,
ma odzwierciedlenie w specyfice jej rachunkowości i konstrukcji sprawozdania
finansowego. Rachunkowość fundacji regulują dwa podstawowe akty prawne,
tj. ustawa o rachunkowości w pełnej rozciągłości dla fundacji prowadzących
działalność gospodarczą, zaś dla fundacji niegospodarczych z uwzględnieniem
zapisów (Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r.).
UoR zwalnia fundacje niegospodarcze ze stosowania przepisów rozdziału 6 i 7,
jednak pozostałe wymogi w zakresie prawidłowości systemu rachunkowości
powinny być przez fundacje bezwzględnie spełnione.
Oba wymienione akty prawne nakładają na kierownictwo fundacji obowiązek ustalania i aktualizowania dokumentacji przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową
oraz wynik finansowy. Dokumentacja tych zasad powinna być opracowana
przy założeniu, że rachunkowość w podmiocie jest źródłem wiarygodnej informacji dla zarządzania (Dworowska, 2006, s. 40). Konsekwentne stosowanie
przyjętych zasad i procedur rachunkowości stanowi podstawę oceny bieżącej
działalności fundacji i prognozowania jej działań w przyszłości.
Aby nie narazić się na zarzut nieprawidłowego prowadzenia rachunkowości, fundacje mają obowiązek przestrzegania nadrzędnych (obligatoryjnych)
zasad rachunkowości, tj. wiarygodności, przewagi treści nad formą, kontynuacji działania, ciągłości, istotności, memoriału, współmierności, ostrożności,
indywidualnej wyceny. Co do zasady ostrożności, wspomniane wcześniej rozporządzenie pozwala fundacjom niegospodarczym na rezygnację z jej stosowania. Uzasadnieniem takiego stanowiska może być stwierdzenie, że w jednostkach nienastawionych na osiąganie zysku, jego pomiar nie jest istotą ich rachunkowości, a zasada zachowania kapitału w tego typu jednostkach nie obowiązuje (Dębska-Rup, 1999, s. 248).
Obok obowiązku przestrzegania zasad nadrzędnych, kierownictwo fundacji ma obowiązek wyboru szeregu fakultatywnych zasad, reguł i metod
w tych obszarach, w których UoR pozostawia jednostce prawo wyboru. Właśnie te wybrane i stosowane rozwiązania, dopuszczone ustawą i zapewniające
Th
-
ruchy finansowe fundacji muszą zatem być odzwierciedlone w księgach rachunkowych, by następnie rezultat całorocznej działalności fundacji przedstawić szerokiemu kręgowi odbiorców w sprawozdaniu finansowym. Informacja płynąca z systemu rachunkowości będzie wiarygodna wówczas, gdy
system ten będzie prawidłowo zorganizowany i prowadzony zgodnie
z obowiązkowymi uregulowaniami zawartymi w UoR, a także przyjętymi
przez fundację uregulowaniami wewnętrznymi.
78
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
wymaganą jakość sprawozdań finansowych, tworzą politykę rachunkowości
fundacji. Zdaniem M. Gmytrasiewicz (2008, s. 16–17), polityka rachunkowości
jest w dużej mierze wewnętrzną sprawą podmiotu gospodarującego, który
realizuje w ten sposób swoją wizję sposobów opisu prowadzonej działalności.
Polityka rachunkowości wpływa na zawartość informacyjną sprawozdania
finansowego, pozwala tym samym na kreowanie obrazu działalności fundacji.
Fundacje mają prawo wybrać spośród „jednoznacznie przyznanych alternatyw postępowania” (Kamiński, 2001, s. 26) rozwiązania w zakresie rachunkowości, dostosowując je do charakteru swojej działalności, jeśli rozwiązania te
zapewnią wymaganą jakość ich sprawozdania finansowego. Wiąże się to z koniecznością dokonania przez fundację wielu wyborów w ramach polityki rachunkowości, dotyczących np.:
 możliwości rezygnacji przez fundacje niegospodarcze ze stosowania zasady
ostrożności określonej w art. 7 UoR,
 metod wyceny aktywów i pasywów (np. darów rzeczowych stanowiących
zapasy),
 sposobu ustalania przychodów i kosztów w ramach wszystkich rodzajów
prowadzonej działalności operacyjnej, tj. statutowej (nieodpłatnej i/lub
odpłatnej) i gospodarczej,
 sposobu kwalifikowania kosztów z podziałem na statutowe i administracyjne,
 sposobu podziału kosztów zarządu (ogólnozakładowych) na działalność
statutową i działalność gospodarczą,
 metod rozliczania kosztów i przychodów przyszłych okresów sprawozdawczych (np. otrzymanych darowizn rzeczowych, dotacji, grantów),
 sposobu rozliczania zysku z działalności statutowej po zatwierdzeniu
rocznego sprawozdania finansowego (zysk może zwiększać przychody
następnego roku lub powiększać fundusz statutowy fundacji),
 stopnia szczegółowości kont,
 wariantu rachunku zysków i strat sporządzanego przez fundacje gospodarcze,
 stopnia szczegółowości informacji dodatkowej,
 sposobu ogłoszenia przez fundacje niegospodarcze, posiadające status
organizacji pożytku publicznego, zbadanego sprawozdania finansowego
(na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 grudnia
2004 r.); sprawozdanie nie musi być ogłaszane w Monitorze Polskim B.
W obliczu tak wielu kwestii do rozstrzygnięcia przy prowadzeniu rachunkowości, niezmiernie jest ważne właściwe udokumentowanie przyjętych rozwiązań. Celem takiej dokumentacji jest (Czerwiński, 2005, s. 16):
 spowodowanie świadomego wyboru zasad rachunkowości przez jednostkę,
 stworzenie wzorca przyjętej przez jednostkę polityki rachunkowości zarówno dla potrzeb wewnętrznych (w razie wątpliwości, zmian personalnych), jak też w przypadku rewizji finansowej lub kontroli,
 ułatwienie ciągłego stosowania przyjętych zasad dzięki ich utrwaleniu.
79
ibu
tio
np
roh
dis
tr
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
Przeprowadzone badanie ankietowe służyło zdiagnozowaniu stanu rachunkowości w polskich fundacjach oraz zidentyfikowaniu kwestii problemowych,
rodzących nieprawidłowości w prowadzeniu rachunkowości i w sporządzaniu
sprawozdań finansowych. Ankieta dostarczyła wielu informacji, m.in. na temat:
 niefinansowych charakterystyk fundacji (wiek, sfera działalności, forma
działalności i źródła jej finansowania, struktura organizacyjna, stan zatrudnienia),
 finansowych charakterystyk fundacji (posiadany majątek, roczne przychody, osiągnięty wynik finansowy),
 organizacji systemu rachunkowości (kadra finansowo-księgowa, technika
prowadzenia ksiąg rachunkowych, dokumentacja rachunkowości),
 wypełniania obowiązków w zakresie sprawozdawczości finansowej i merytorycznej,
 użyteczności sprawozdania finansowego fundacji dla jego odbiorców zewnętrznych i wewnętrznych,
 systemu kontroli wewnętrznej w fundacji,
 systemu publicznego nadzoru nad działalnością fundacji,
 kwestii problemowych i wymagających usprawnień w zakresie rachunkowości i sprawozdawczości fundacji,
 kierunków zmian w zakresie rachunkowości i sprawozdawczości w fundacjach.
W niniejszym artykule przedstawiono wyniki dotyczące jednego z powyższych aspektów badania, a mianowicie stanu (kompletności) dokumentacji
przyjętych zasad rachunkowości w fundacjach.
Zakładając, że zwykle opracowanie takiej dokumentacji zarząd fundacji
zleca księgowym, do nich więc w pierwszej kolejności skierowano pytanie,
jakie kwestie uważają za problemowe w prowadzeniu rachunkowości, wskazując m.in. sporządzenie dokumentacji przyjętych zasad rachunkowości – i poproszono o ocenę w skali: 4 – bardzo, 3 – średnio, 2 – mało, 1 – wcale. Wyniki
badania przedstawiono na wykresie 1.
Th
-
3. Dokumentacja rachunkowości fundacji
– wyniki badań
-
Tak więc mimo urlopów, zastępstw czy fluktuacji kadr zostaje zapewnione
nieprzerwane jednakowe działanie systemu, co w przypadku przekazywania
obowiązków, dokonywanego zazwyczaj w pośpiechu nie ma miejsca (KaweckaSiuzdak, 2003, s. 23).
80
średni
31%
ibu
tio
np
roh
wcale
20%
Źródło: opracowanie na podstawie badań własnych.
on
ly -
duży
32%
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
80% zbadanych fundacji miało większe lub mniejsze problemy w opracowaniu dokumentacji polityki rachunkowości, co trzecia badana – nawet bardzo
duże. Z kolei bezproblemowość w sporządzeniu dokumentacji zdeklarowało
20% fundacji. Nie zawsze jednak oceny te przekładały się na poziom kompletności opisu systemu rachunkowości w fundacjach, co przedstawiono w tabeli 1. Poniżej wyszczególniono wyniki uzyskane od 100 zbadanych fundacji:
1. Dla 32 fundacji sporządzenie dokumentacji przyjętych zasad (polityki)
rachunkowości było zadaniem bardzo trudnym. Ocena ta ma wyraźne
przełożenie na kompletność dokumentacji w tych fundacjach, gdyż tylko
16% z nich posiada opis zgodny z wymogami art. 10 UoR.
2. 31 fundacji oceniło sporządzenie dokumentacji przyjętych zasad (polityki)
rachunkowości jako średnio trudne. Ocena ta, lepsza od poprzedniej, przełożyła się na większy, bo 52 % odsetek fundacji z kompletną dokumentacją
systemu rachunkowości.
3. Dla 17 fundacji sporządzenie dokumentacji przyjętych zasad rachunkowości
było zadaniem o niewielkim stopniu trudności. Przy tak pozytywnej ocenie
nie dziwi fakt, że 71% z nich posiada wszystkie wymagane przez UoR części
zakładowej polityki rachunkowości.
4. Dokładnie co piąta z badanych fundacji zadeklarowała brak jakichkolwiek
problemów z opracowaniem dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości.
Deklaracja ta okazała się jednak nazbyt śmiała, nie ma bowiem przełożenia
na kompletność dokumentacji. Tylko co trzecia z tych fundacji posiada
dokumentację opisującą wszystkie wymagane w art. 10 UoR elementy polityki rachunkowości. Może to wynikać z braku kompetentnej osoby do opracowania stosownej dokumentacji, bowiem po analizie danych na temat osoby prowadzącej rachunkowość w tych fundacjach okazało się, że tylko 9
z nich zatrudnia księgowego, w 5 fundacjach księgowość prowadzi biuro
Th
-
dis
tr
mały
17%
-
-
Wykres 1. Stopień trudności w opracowaniu zasad (polityki) rachunkowości w ocenie fundacji
81
ibu
tio
np
roh
dis
tr
19
19
12
12
20
20
18
14
26
22
10
24
25
5
Łącznie
(100 fundacji)
on
ly Wcale
(20 fundacji)
jest
brak
5
12
8
56
44
11
13
4
13
7
58
42
5
12
5
15
5
71
29
rso
12
13
4
14
6
74
26
8
26
5
13
4
18
2
81
19
9
27
4
13
4
18
2
81
19
7
26
5
13
4
18
2
82
18
27
16
15
12
5
7
13
40
60
y is
6
82
brak
25
op
23
na
13
jest brak jest
Liczba fundacji:
pe
brak
lu
se
Mały
(17 fundacji)
Średni
(31 fundacji)
jest
for
brak
Th
-
jest
is c
Kompletność
dokumentacji
-
Element
dokumentacji:
Opis systemu
ochrony danych
Opis systemu
przetwarzania
danych
Opis metod
wyceny aktywów i pasywów
Wykaz ksiąg
rachunkowych
Określenie roku
obrotowego
Zasady ustalania wyniku
finansowego
Zakładowy plan
kont
Duży
(32 fundacje)
Stopień trudności
w opracowaniu polityki rachunkowości
w ocenie fundacji:
Tabela 1. Kompletność dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości w fundacjach a ocena stopnia trudności w jej sporządzeniu
-
-
rachunkowe, zaś w 6 fundacjach sprawami rachunkowości zajmuje się inna
osoba, np. członek zarządu (najczęściej prezes) lub wolontariusz. Zatem
tak optymistyczne odpowiedzi ankietowanych mogą wynikać:
 z nieznajomości przepisów UoR i nieświadomości poważnych braków
w opisie systemu rachunkowości fundacji,
 ze znajomości wymogów, ale nie przywiązywania do nich większej wagi,
 z chęci wprowadzenia badacza w błąd.
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
Ocena stopnia trudności w opracowaniu
dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości
Duży
Średni
Mały
Wcale
2–18 lat
2–20 lat
2–20 lat
2–19 lat
Charakterystyka
(dane za 2008 r.)
se
Wiek fundacji
min. 1 tys. zł
min. 36 zł
min. 3,3 tys. zł
min. 1,8 tys.
max. 1,7 mln zł max. 4,4 mln zł max. 12,8 mln zł max. 6,4 mln zł
Wielkość przychodów
min. 0 zł
min. 6,6 tys. zł min. 7,8 tys. zł min. 2,6 tys. zł
max. 6,7 mln zł max. 17,5 mln zł max. 7,3 mln zł max. 3,1 mln zł
tak – 13
nie – 19
tak – 11
nie – 21
na
0 – 34 osób
0 – 30 osób
tak – 16
nie – 15
tak – 10
nie – 6
tak – 11
nie – 9
tak – 4
nie – 13
tak – 3
nie – 17
tak – 9
nie – 22
Th
is c
op
y is
Jak wynika z tabeli 1, braki w dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości
wystąpiły w 60% badanych fundacji. Na wykresie 2 zaprezentowano skalę
tych braków w odniesieniu do każdego elementu zakładowej polityki rachunkowości określonej w art. 10 ust.1 UoR.
-
0 – 216 osób
rso
0 – 257 osób
pe
Stan zatrudnienia
Posiadanie statusu
organizacji pożytku
publicznego
Prowadzenie działalności gospodarczej
lu
Wysokość aktywów
for
-
Tabela 2. Cechy fundacji a ocena stopnia trudności w sporządzeniu dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości
-
Należy zaznaczyć, że ocenę poziomu trudności w opracowaniu przez fundacje dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości, a w rezultacie również stopień jej niekompletności trudno jednoznacznie powiązać z jakąś konkretną
cechą fundacji, co przedstawiono w tabeli 2. Tak więc istotne problemy z wypełnianiem dyrektywy art. 10 ust. 1 UoR mają zarówno fundacje młode, jak
i doświadczone w prowadzeniu działalności, duże i małe (pod względem zatrudnienia), biedne i bogate (pod względem wysokości majątku i rocznych
przychodów). Nie ma tu znaczenia również fakt prowadzenia działalności
gospodarczej lub posiadania statusu organizacji pożytku publicznego.
83
19%
18%
19%
29%
26%
81%
82%
81%
71%
74%
Zasady
Zasady
ustalania
ustalania
wyniku
wyniku fin.
finansowego
Zaplanowany
Wykaz
Zakładowy
plan Wykaz
ksiąg
plan
kont
ksiąg
kont
rachunkowych
rachunkowych
Opis Opis
systemu
systemu
przetwarzania
przetwarzania
danych
danych
56%
nie
tak
Opis Opis
systemu
systemu
ochrony
ochrony
danych
danych
lu
se
is c
op
y is
for
pe
rso
na
Wybór roku obrotowego (kalendarzowego lub innego) i wchodzących
w jego skład okresów sprawozdawczych, nie kolidujących z terminami wynikającymi z przepisów podatkowych, jest ważny dla potrzeb sprawozdawczości
finansowej fundacji; wydaje się być najprostszym do udokumentowania elementem polityki rachunkowości fundacji, gdyż zwykle sprowadza się do krótkiego zapisu w pierwszej części uchwały zarządu fundacji w sprawie ustalenia
dokumentacji jej polityki rachunkowości. Tym bardziej więc dziwi fakt, że w co
piątej badanej fundacji brak jest takiego zapisu.
Ustalenie metod wyceny aktywów i pasywów (w ciągu roku i na dzień
bilansowy) jest zagadnieniem ważnym z punktu widzenia rzetelności informacji prezentowanych w sprawozdaniu finansowym fundacji. UoR i akty wykonawcze do niej dają fundacjom prawo wyboru zasad postępowania w zakresie
wyceny; w niektórych obszarach prawa takiego nie mają jednostki biznesowe
(np. możliwość rezygnacji ze stosowania zasady ostrożności). W obliczu tak
wielu istotnych aspektów do opisania, dokumentacja tej części polityki rachunkowości jest jedną z najważniejszych. Prawo wyboru uznawania i wyceny
aktywów i pasywów wywiera bowiem najsilniejszy wpływ na obraz sytuacji
majątkowo-finansowej jednostki i wypracowany przez nią wynik finansowy
(Gawart, 2008, s. 195). Zawarte w tej części ustalenia są powtarzane w zwięzłej formie w informacji dodatkowej będącej częścią rocznego sprawozdania
finansowego każdej fundacji. Należy źle ocenić brak tego elementu u prawie
30% badanych fundacji.
Th
-
-
Metody
Metody
wyceny
wyceny
aktywów
aktywów i
i pasywów
pasywów
on
ly -
58%
Określenieroku
Określenie
roku
obrotowego
obrotowego
44%
dis
tr
42%
-
ibu
tio
np
roh
-
Wykres 2. Kompletność dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości
w fundacjach
84
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Propozycję formuły takiego sprawozdania finansowego dla fundacji przedstawiono
w (Kamińska-Stańczak, 2009).
5 Są to wyniki na działalności: 1) statutowej nieodpłatnej, 2) statutowej odpłatnej,
3) gospodarczej, 4) pozostałej operacyjnej, 5) finansowej oraz wynik operacji nadzwyczajnych.
4
Th
-
Opracowanie zasad ustalania wyniku finansowego jest istotne
z punktu widzenia specyfiki fundacji, których statutowa działalność może
być prowadzona jako działalność nieodpłatna lub odpłatna. W ewidencji księgowej i sprawozdaniu finansowym należy odrębnie zaprezentować przychody,
koszty i wyniki z obu form działalności4. W przypadku prowadzenia przez
fundację dodatkowo działalności gospodarczej obok działalności statutowej,
obowiązek wyodrębnienia wszystkich rodzajów działalności w księgach rachunkowych oraz prezentowania w sprawozdaniu finansowym jest analogiczny. Wynik finansowy fundacji, na który może się składać nawet sześć wyników
„cząstkowych”5, wyraża w sposób wartościowy rezultat działalności fundacji,
informuje także o zmianie funduszu własnego. Fundacja gospodarcza stanie
dodatkowo przed koniecznością wyboru wariantu rachunku zysków i strat,
do którego musi dostosować odpowiednią ewidencję kosztów. Prawie 20%
badanych fundacji nie posiada tej części dokumentacji.
Opracowanie zakładowego planu kont polega na sporządzeniu wykazu
kont księgi głównej, opisie przyjętych zasad ewidencji księgowej zdarzeń i operacji gospodarczych występujących w działalności fundacji, opisie zasad prowadzenia ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej.
Ten swoisty przewodnik po systemie rachunkowości jest zwykle najbardziej
obszerną częścią dokumentacji polityki rachunkowości jednostki. Spośród
badanych fundacji, tej części dokumentacji nie posiada najmniejszy odsetek
fundacji (18%). Jednak ze względu na wagę tych informacji dla zrozumienia
sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, nie jest to wynik zadowalający,
bowiem niemal co piąta fundacja nie posiada opisu „głównej konstrukcji
systemu ewidencji finansowo-księgowej” (Jakubowski, 2004, s. 53). Zdaniem
Z. Fedaka, plan kont jest wspólnym językiem księgowych, zaś uzgodnienie
sposobów księgowania, przesądzenie treści kont ułatwia pracę, szkolenia, kontrole, pozwala nowo zatrudnionym od razu wejść w meritum zagadnienia
(Roszczyk, 2006, s. 7).
Wykaz ksiąg rachunkowych polega głównie na opisie sposobu prowadzenia dziennika, księgi głównej i ksiąg pomocniczych. W porównaniu z jednostkami biznesowymi, fundacje dużo częściej prowadzą jeszcze księgowość
tradycyjnie (ręcznie), ma to miejsce w co czwartej badanej fundacji. W takiej
sytuacji sporządzenie wykazu ksiąg rachunkowych, w który należy wpisać
wszystkie stosowane narzędzia księgowości, nie powinno stanowić większego
problemu. Tymczasem tylko połowa z fundacji prowadzących księgowość
ręczną posiada taki wykaz.
85
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
O wiele trudniejsze będzie to przy złożonej technicznie informatyzacji rachunkowości. W takim przypadku w dokumentacji zasad rachunkowości
powinien znaleźć się wykaz zbiorów tworzących księgi rachunkowe na komputerowych nośnikach danych, wraz z określeniem ich struktury, wzajemnych
powiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesach przetwarzania danych. Zdaniem R. Jakubowskiego (2004, s. 53), wymóg
ten jest trudny do spełnienia, gdyż komputerowe systemy informatyzacji rachunkowości są projektowane i wdrażane przez firmy informatyczne, które
udostępniają jednostkom tylko opisy funkcjonowania systemu, a nie jego
struktury. Z badania wynika, że spośród 74 fundacji posiadających zinformatyzowaną rachunkowość, co piąta nie posiada tego elementu dokumentacji.
Opis systemu przetwarzania danych zależy od techniki prowadzenia
rachunkowości. W przypadku techniki tradycyjnej (ręcznej) opis tego systemu
powinien sprowadzić się do wymienienia odpowiednich czynności wykonywanych na etapie rejestracji danych, prowadzenia ksiąg rachunkowych i prezentacji wyników. Księgowość tradycyjną prowadzi co czwarta z badanych
fundacji, z czego prawie połowa nie posiada takiego opisu.
Jeśli fundacja prowadzi księgowość skomputeryzowaną (74% badanych),
ta część dokumentacji dotyczy opisu stosowanego oprogramowania komputerowego do obsługi finansowo-księgowej fundacji, algorytmów i parametrów
eksploatacyjnych oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania. Opis taki nie znajduje miejsca w dokumentacji polityki rachunkowości
co trzeciej badanej fundacji prowadzącej księgi rachunkowe przy użyciu komputera. Należy do najtrudniejszych części dokumentacji, z którymi księgowy
bez pomocy informatyka odpowiedzialnego za działanie systemu finansowoksięgowego fundacji często sobie nie radzi. Trudności opisu dodatkowo potęguje stosowanie różnych podsystemów rachunkowości (Jakubowski, 2004, s. 53).
Opis systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym
dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów, to część dokumentacji, której nie
posiada największy odsetek badanych fundacji (44%). Opis powinien dotyczyć
procedur i rozwiązań organizacyjnych, mających zapewnić ochronę danych
finansowo-księgowych i ich zbiorów przed niedozwolonymi zmianami, nieupoważnionym rozpowszechnianiem, uszkodzeniem lub zniszczeniem, a także
zasad ich archiwizacji. Dowody księgowe mają bowiem moc dowodową nie tylko jako podstawa zapisu księgowego w momencie jego dokonywania, ale także
w późniejszym okresie stanowią materiał źródłowy do kontroli działalności
jednostki oraz badań analitycznych (Kiziukiewicz, 2002, s. 81).
Na naruszenie przepisów UoR w postaci braków w określeniu zasad rachunkowości przez fundacje wskazywała w ostatnich latach również Najwyższa Izba Kontroli. W raporcie pokontrolnym z 2000 r. (Funkcjonowanie agencji
i fundacji, 2000) znalazły się m.in. następujące zapisy:
86
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
„W 6 (z 13) fundacjach nieprawidłowości dotyczyły (…) nieopracowania
pisemnych zasad prowadzenia ewidencji księgowej wymaganych art. 10
ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości”.
 „Fundacja X1 nie posiadała dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości. Naruszało to § 4 ust. 6 rozporządzenia Ministra Finansów
z dnia 18 sierpnia 1998 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości
dla niektórych jednostek nie prowadzących działalności gospodarczej, zgodnie z którym kierownik jednostki ustala i aktualizuje dokumentację opisującą przyjęte zasady rachunkowości. Prezes zarządu fundacji zobowiązał
się opracować ww. zasady do 30 października 1999 r. (…) Stwierdzono
również nieaktualność zapisów statutu fundacji dotyczących zasad prowadzenia rachunkowości”.
 „Fundacja X2 nie posiadała zasad księgowania operacji gospodarczych, co
wymagane było art. 10 ww. ustawy o rachunkowości. Odpowiedzialny za
gospodarkę finansową członek zarządu wyjaśnił, że zakładowy plan kont
został dostosowany do wymagań Komisji Europejskiej, z której środków
finansowana jest działalność fundacji”.
 „W fundacji X3 nie opracowano zasad prowadzenia ewidencji księgowej
oraz obiegu dokumentacji finansowo-księgowej, co naruszało art. 4 oraz
art. 21 ustawy o rachunkowości”.
Z kolei w raporcie z 2006 r. (Tworzenie i działalność fundacji, 2006) czytamy m.in.:
 „Naruszenie art. 10 ustawy o rachunkowości wystąpiło w 17 (z 51) fundacjach. 5 fundacji w ogóle nie posiadało dokumentacji opisującej przyjęte przez nie zasady (politykę) rachunkowości”.
 „Dokumentacja opisująca zasady rachunkowości fundacji X1 nie była
ustalona przez kierownika fundacji, niezgodnie z wymogiem art. 10 ust. 2
ustawy o rachunkowości”.
 „Fundacja X2 po zmianie od stycznia 2004 r. sposobu prowadzenia ewidencji
księgowej z ręcznej na komputerową, nie aktualizowała dokumentacji”.
 „W żadnym z zarządzeń dyrektora fundacji X3, określających zasady
prowadzenia rachunkowości, nie określono podziału kosztów zarządu
(ogólnozakładowych) na działalność statutową i działalność gospodarczą.
Na skutek braku jednolitej metody podziału kosztów ogólnozakładowych
w kolejnych latach obrotowych dokonywano niejednakowego grupowania
operacji gospodarczych, a w konsekwencji ustalano wyniki finansowe poszczególnych działalności w sposób powodujący nieporównywalność informacji za kolejne lata, co stanowiło naruszenie art. 5 ust. 1 ustawy o rachunkowości w zakresie grupowania operacji gospodarczych”.
 „W całym kontrolowanym okresie fundacja X4 nie sporządzała bilansów
i nie wykazywała przychodów i kosztów oraz nie prowadziła żadnej dokumentacji księgowej, uniemożliwiając tym samym przedstawienie swoich
wyników ekonomiczno-finansowych”.

87
ibu
tio
np
roh
-
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
Wyniki przeprowadzonych badań ankietowych oraz analiza raportów pokontrolnych Najwyższej Izby Kontroli rodzą wiele obaw o stan rachunkowości
w fundacjach i rzetelność ich sprawozdań finansowych. Wskazują na istnienie
wielu nieprawidłowości m.in. w zakresie formułowania, dokumentowania
i aktualizowania polityki rachunkowości. Nieprawidłowości te sugerują, że
sprawozdania finansowe nie obrazują w sposób jasny i rzetelny (true and
fair view) sytuacji majątkowo-finansowej fundacji i wyników podejmowanych
działań w celu realizacji ich misji. Sprawozdanie finansowe będące podstawowym instrumentem rozliczania się fundacji ze swej działalności z otoczeniem
musi być w pełni wiarygodne, zaś wycena i prezentacja poszczególnych jego
pozycji powinna mieć odzwierciedlenie w przyjętej przez fundację polityce
rachunkowości. Niestety, w wielu jednostkach tak się nie dzieje.
Zdaniem K. Winiarskiej (2007, s. 13), dobra organizacja rachunkowości
zapewni przestrzeganie wszystkich zasad określonych w UoR. I choć nawet
najbardziej rzetelne opracowanie polityki rachunkowości nie jest jeszcze jednoznaczne z przestrzeganiem zawartych w niej zasad, to powinno być dla fundacji punktem wyjścia w stworzeniu indywidualnego, niepowtarzalnego i poprawnego systemu rachunkowości. Według M. Gmytrasiewicz (2008, s. 16),
najczęściej przez „prawidłową rachunkowość”, czyli rachunkowość podporządkowaną koncepcji wiernego i rzetelnego obrazu, potocznie rozumie się
rachunkowość prowadzoną zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zatem i dokumentacja polityki rachunkowości powinna być kompletna i spełniać wymogi art. 10 ust. 1 UoR. Jak wykazało badanie, ma to miejsce tylko w 40%
zbadanych fundacji. Zarządy pozostałych fundacji, odpowiedzialne za opracowanie, zatwierdzenie i aktualizowanie dokumentacji rachunkowości kierowanych przez siebie jednostek, powinny uzupełnić braki w tym zakresie.
Badania dowodzą, że nieprawidłowości w dziedzinie polityki rachunkowości
istnieją w fundacjach od wielu lat i najczęściej dopiero kontrole organów
nadzorujących uświadamiają ich istnienie zarządom fundacji. Szybsze wykrycie i uświadomienie zarządom fundacji tych nieprawidłowości utrudnia fakt,
że po pierwsze – nie mają one obowiązku powoływania wewnętrznego organu
kontroli lub nadzoru (z wyjątkiem fundacji o statusie organizacji pożytku
publicznego), a po drugie – obowiązkowi badania sprawozdania finansowego
przez biegłego rewidenta podlega znikoma część fundacji.
Zważywszy na fakt, że wyniki kontroli organów nadzoru publicznego nad
fundacjami są podawane do publicznej wiadomości, a nieraz również nagłaśniane przez media, wszelkie nieprawidłowości w zakresie rachunkowości
mogą odbić się negatywnie na wizerunku danej fundacji w opinii publicznej
i znacznie zmniejszyć szanse pozyskiwania finansowego wsparcia. Bywa też,
że ujawnione uchybienia w kilku jednostkach skutkują negatywnym postrzeganiem całego sektora pozarządowego w Polsce.
Th
-
-
-
Podsumowanie
88
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
Cioch H. (2005), Prawo fundacyjne, Zakamycze, Kraków.
Czerwiński S. (2005), Kształtowanie polityki rachunkowości w jednostce gospodarczej,
„Rachunkowość” nr 10, s. 16–19.
pe
Dębska-Rup A. (1999), Organizacja rachunkowości w jednostkach nie działających dla
zysku, [w:] Organizacja rachunkowości pod red. M. Dobii, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.
for
Dworowska W. (2006), Rachunkowość fundacji, stowarzyszeń i organizacji pożytku
publicznego, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk, wyd. II.
y is
Funkcjonowanie agencji i fundacji działających z udziałem mienia Skarbu Państwa
(2000), Dokument pokontrolny NIK nr 119/2000, http://bip.nik.gov.pl/pl/bip/wyniki
_kontroli_wstep/inform2000/2000119
op
Gawart M. (2008), Ryzyko w kontekście polityki rachunkowości przedsiębiorstwa, [w:]
Ryzyko w rachunkowości, pod red. A. Karmańskiej, Difin, Warszawa, s. 184–201.
is c
Gmytrasiewicz M. (2008), Rachunkowość: podstawowe założenia i zasady, Difin, Warszawa.
Hendriksen E.A., Van Breda M.F. (2002), Teoria rachunkowości, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa.
Jakubowski R. (2004), ZPK a polityka rachunkowości. Co objąć dokumentacją rachunkowości?, „Rachunkowość” nr 4, s. 50–53.
Th
-
Literatura
-
Wyniki badania pozwalają stwierdzić, że wypełnienie dyrektywy zawartej
w art. 10 UoR jest zadaniem trudnym, rodzącym problemy, a w konsekwencji
liczne nieprawidłowości w tym zakresie. Istnieje zatem potrzeba uświadomienia organom zarządzającym fundacji o potrzebie uzupełnienia braków, a także
podjęcia stosownych działań dla podniesienia kwalifikacji osób zajmujących
się prowadzeniem księgowości fundacji. W wielu bowiem fundacjach księgowość jest prowadzona przez osoby nieposiadające formalnych uprawnień do
prowadzenia ksiąg rachunkowych, ani odpowiednich kwalifikacji (np. są
członkiem danej organizacji, przedstawicielem jej władz, wolontariuszem).
Trudno więc nie zgodzić się z A. Karmańską, że ludzie niezbyt dobrze przygotowani do wykonywania zawodu mogą stanowić istotne zagrożenie dla profesjonalizmu w obszarze rachunkowości (Roszczyk, Szczepańska, 2007, s. 7).
Niewątpliwie jednak fundacje powinny się jawić jako organizacje wiarygodne,
będące wzorem przejrzystości i fachowości w każdej dziedzinie, co dodatkowo
podkreśla L. Stecki (1996, s. 19), nadający fundacji charakter arystokratyczny,
gdyż „jest ona instytucją prawną, która od niepamiętnych czasów cieszy się
szczególną estymą moralną, społeczną i prawną, i to w skali globalnej”.
89
ibu
tio
np
roh
dis
tr
Kawecka-Siuzdak G. (2003), Obowiązki i odpowiedzialność głównych księgowych
jednostek gospodarczych w świetle przepisów, „Rachunkowość” nr 6, s. 22–27.
Kiziukiewicz T. (2002), Organizacja rachunkowości w przedsiębiorstwie, Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
on
ly -
Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych (2006), Raport z badania Stowarzyszenia Klon/Jawor, http://civicpedia.ngo.pl/x/351289
Roszczyk J. (2006), Rola sprawozdania finansowego, Wywiad z dr. Zdzisławem Fedakiem, „Rachunkowość” nr 9, s. 7–8.
Roszczyk J., Szczepańska M. (2007), Etyka i rzeczywistość, Rozmowa z prof. Anną
Karmańską, „Rachunkowość” nr 10, s. 6–8.
se
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych
zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi,
nieprowadzących działalności gospodarczej, Dz.U. 2001 nr 137 poz. 1539, ze zm.
na
lu
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie obowiązku
badania sprawozdań finansowych organizacji pożytku publicznego, Dz.U. 2004
nr 285 poz. 2852.
rso
Smołkowska U. (2005), Środki publiczne przekazane stowarzyszeniom i fundacjom
w latach 2000–2004, Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, Informacja
nr 1177, Grudzień.
pe
Sobolewska M. (2006), Instrukcja opracowania zasad (polityki) rachunkowości,
Grupa Wydawnicza Infor, Warszawa.
Stecki L. (1996), Fundacja. Cz. 1, Dom Organizatora, Toruń.
Strzała A. E. (2008), Wydatki JST na fundacje i stowarzyszenia w 2007 r.,
http://www.pozytek.gov.pl/Badania,i,analizy,-,aktualnosci,1058.html
for
-
Kamiński R. (2001), Polityka bilansowa w kształtowaniu wartości księgowej przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
-
y is
Tworzenie i działalność fundacji, których fundatorami są Skarb Państwa lub jednostki
sektora finansów publicznych (2006), Dokument pokontrolny NIK nr 148/2006,
http://bip.nik.gov.pl/pl/bip/wyniki_kontroli_wstep/inform2007/2006148
op
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz.U. 2003 nr 96 poz. 873, ze zm.
is c
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. 2009 nr 157
poz. 1240.
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, tekst jednolity: Dz.U. 2009
nr 152 poz. 1223, ze zm.
Winiarska K. (2007), Specyfika rachunkowości organizacji pozarządowych, „Rachunkowość Organizacji Non-Profit” nr 4 (46), s. 7–13.
Th
-
Kamińska-Stańczak A. (2009), Prezentacja form działalności fundacji w sprawozdaniu finansowym, [w:] Zarządzanie w XXI wieku: koncepcje, trendy, problemy,
Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu, Toruń, s. 143–152.
Wykaz organizacji pożytku publicznego, które w 2009 r. otrzymały 1% podatku należnego za 2008 r. (2009), Ministerstwo Finansów, http://www.mf.gov.pl/dokument.
php?const=3&dzial=149&id=194416
90
ibu
tio
np
roh
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
Fundacja, jak każdy podmiot rachunkowości, ma obowiązek posiadania własnego,
indywidualnego systemu rachunkowości, podporządkowanego koncepcji wiernego
i rzetelnego obrazu. W ramach organizacji tego systemu kierownik fundacji (zarząd)
ma obowiązek zatwierdzenia na piśmie stosownej dokumentacji, której rodzaje określa
art. 10 ustawy o rachunkowości.
W niniejszym artykule wskazano na konieczność posiadania przez fundację polityki
rachunkowości i jej opisu zatwierdzonego na piśmie. Przedstawiono wyniki przeprowadzonego badania ankietowego na temat kompletności dokumentacji przyjętych
przez polskie fundacje zasad (polityki) rachunkowości oraz stopnia trudności w jej
sporządzeniu. Badanie wykazało, że 80% fundacji ma problemy z opracowaniem takiej
dokumentacji i nie dostrzega się tu wyraźnego powiązania z jakąkolwiek cechą fundacji (np. wiek, wielkość, rodzaj działalności). Braki w dokumentacji polityki rachunkowości występują w 60% fundacji i najczęściej dotyczą opisu systemu ochrony danych
(44% fundacji) i przetwarzania danych (42% fundacji). Najbardziej niepokoi jednak
brak opisu przyjętych metod wyceny aktywów i pasywów (29% fundacji) oraz brak
zakładowego planu kont (18% fundacji).
Przeprowadzone badania ankietowe oraz analiza raportów pokontrolnych Najwyższej Izby Kontroli dowodzą, że nieprawidłowości w zakresie formułowania, dokumentowania i aktualizowania polityki rachunkowości istnieją w fundacjach od wielu lat.
Rodzi to szereg obaw o stan rachunkowości w fundacjach, a także o jasność i rzetelność
ich sprawozdań finansowych.
Summary
for
pe
Accounting practice of Polish foundations in the light
of empirical research
is c
op
y is
Foundations, similarly to other accounting entities, are obliged to develop own,
individual accounting systems, subject to the true and fair view concept. In the process
of organisation of the system, the management of the foundation (board of directors) is
obliged to approve in writing the relevant documentation, the type of which is defined
in art. 10 of the Accounting Act.
This article points out the necessity for foundations to have accountancy policies
and their description approved in writing. It also presents the results of a survey
related to the completeness of documentation of accounting principles (policies)
adopted by Polish foundations and the degree of difficulty in its preparation. The
analysis revealed that 80% of foundations have problems with the development of
such documentation. No clear relation to any characteristics of the foundation (e.g.
age, size, type of activity) can be pointed out here. Omissions in the documentation
of accounting policies have been found in 60% of foundations and, in most cases,
they refer to data protection systems (44% of foundations) and data processing
descriptions (42% of foundations). The most alarming, however, is the lack of adopted
Th
-
Streszczenie
91
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
-
Th
is c
op
y is
-
for
pe
rso
na
lu
se
-
methods of assets and liabilities valuation (29% of foundations) and lack of the
company’s chart of accounts (18% of foundations).
The survey carried out and the analysis of inspection reports of the Supreme
Chamber of Control reveal that irregularities in defining, documenting and analyzing the accounting policies have existed in foundations for many years. Therefore,
many doubts arise with regard to the condition of accountancy in foundations, as
well as to the transparency and reliability of their financial statements.
92

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Transkrypt

Podobne dokumenty