1 MGR ADAM BAREMBRUCH WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA

MGR ADAM BAREMBRUCH
WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA
UNIWERSYTET GDAŃSKI
POŚREDNICY FINANSOWI W ŚWIETLE TEORII EKONOMII
Wprowadzenie
W ostatnich latach w Polsce i innych krajach UE bardzo dynamicznie rozwija się rynek
przedsiębiorców zajmujących się pośredniczeniem w zawieraniu transakcji między
instytucjami finansowymi a ich klientami. Rynek ten bywa określany rynkiem pośredników
finansowych lub w zależności od funkcji spełnianych przez pośrednika - doradców
finansowych. Wraz z rozwojem firm zajmujących się pośrednictwem finansowym, rośnie
liczba organizacji zrzeszających tego rodzaju przedsiębiorców. Podstawowym ich zadaniem
jest tworzenie standardów świadczenia usług finansowych, oraz wpływanie na kształt
legislacji dotyczącej rynku pośredników finansowych1. Pośrednicy finansowi, instytucje
zlecające pośredniczenie (banki), instytucje zrzeszające i nadzorujące pośredników i
doradców finansowych tworzę tworzą nową architekturę systemu pośrednictwa finansowego
w Polsce.2
W literaturze ekonomicznej wskazuje się wiele przyczyn dynamicznego rozwoju tego
rynku a wśród najważniejszych wymienia się wzrost znaczenia outsourcingu na rynku usług
finansowych, presję na obniżenie kosztów oraz zmianę modeli biznesowych banków.
Powstanie i funkcjonowanie rynku pośredników finansowych ma również wiele wyjaśnień na
gruncie teorii ekonomii. Celem artykułu jest przedstawienie wybranych teoretycznych
aspektów funkcjonowania pośredników finansowych (financial intermediares).
Pojęcie pośrednika i doradcy finansowego
W literaturze spotyka się dwa znaczenia pojęcia pośrednika finansowego. W leksykonie
bankowo–giełdowym wskazuje się, że: „pośrednikiem finansowym jest podmiot, którego
działalność polega na przyjmowaniu środków pieniężnych od ich posiadaczy w celu
udostępnienia ich osobom prawnym i fizycznym, zgłaszającym popyt na pieniądz. Zaliczamy
do nich banki i inne instytucje finansowe3”. Powyższe rozumienie pośrednika finansowego,
najczęściej spotykane w literaturze, nazywane bywa klasycznym lub węższym4. Szersze
znaczenie pośrednika finansowego oznacza podmioty, których działalność ma na celu
ułatwienie zawierania kontraktów finansowych między dawcami a biorcami środków oraz
uczynienie ich efektywniejszymi. Podmioty te jednak nie występują same jako strony tych
umów a ich działalność sprowadza się do:
- pośredniczenia w zawieraniu umów finansowych między pierwotnymi a
pośrednimi biorcami i dawcami środków pieniężnych,
- informowania potencjalnych dawców środków o różnych aspektach form
inwestycji,
1
W UE przykładem tego typu instytucji może być BIPAR (European Federation of Insurance Intermediaries), EFFP
(European Federation of Financial Professionals), lub w Polsce (KPF) Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych.
2
Więcej na temat nowej architektury systemu pośrednictwa finansowego: M. Górski, Architektura systemu pośrednictwa
finansowego, [w:] Problemy zarządzania , Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, 2/2005 (8), s. 7-33.
3
Leksykon bankowo giełdowy, (red.) Z. Krzyżkiewicz, W.L. Jaworski, M. Puławski, Poltext, Warszawa 1998, s. 436.
4
W literaturze pojawia się również koncepcja tzw. uniwersalnego pośrednika finansowego(UPF), przeciwstawiana
klasycznemu rozumieniu instytucji kredytowej jako pośrednika finansowego. UPF cechuje zróżnicowana struktura
biznesowa, działalnie na wielu rynkach, świadczenie kompleksowych usług finansowych dla wszystkich segmentów
klientów. Zob. A. Janc, Bank i jego miejsce w pośrednictwie finansowym okresu transformacji(bilans zamknięcia okresu
przedakcesyjnego w państwach Europy Środkowej i Wschodniej), Twigger, Warszawa 2004, s 48 – 54.
1
Podsumowanie
Rynek pośredników finansowych rozwija się a z tego wynika, że istnieje wyraźne
zapotrzebowanie na usługi pośrednictwa i doradztwa finansowego. Czynnikiem
stymulującym rozwój tego rynku jest występująca powszechnie asymetria informacji oraz
koszty transakcyjne. Asymetria informacji z jednej strony utrudnia zawieranie kontraktów
finansowych, z drugiej strony jest niwelowana przez pośredników finansowych i przyczynia
się do ich rozwoju. Pośrednicy finansowy wykorzystując swoje doświadczenie, bazy danych,
efekt skali oraz efekt rozszerzania działalności obniżają koszty transakcyjne, które z punktu
widzenia klientów byłyby wyższe gdyby sami poszukiwali najlepszego produktu
finansowego.
Dynamiczny postęp w dziedzinie informatyki, komunikacji, wymiany informacji o
klientach oraz odpowiednie regulacje prawne zarówno w Polsce jak i w obszarze jednolitego
rynku finansowego mogą przyczynić się do dalszego rozwoju pośrednictwa finansowego.
Bibliografia:
1.
Akerlof G., The Market for „Lemons”: Quality Uncertainty and the Market Mechanism, Quarterly Journal
of Economics” vol. 84, 1970.
2. Barembruch A., Znaczenie doradztwa kredytowego w sprzedaży kredytów, [w:] Pośrednictwo kredytowe w
Polsce. Podręcznik dla praktyków. E Gostomski, M. Pelczar, B. Lepczyński, A. barembruch, Cedewu,
Warszawa 2006
3. Benston G. J., Smith C.W., A Transaction Cost Approach to the Theory of Financial Intermediation, Journal
of Finance, vol. 31, 1976.
4. Campbell T.S., Kracaw W.A., Information, Production, Market Signalling, and the Theory of Financial
Intermediation, Journal of Finance, vol. 35, 4/1980.
5. Coase R.H., The Natur of the Firm, Economica 1937, s. 386–405, [w:] O. E. Wiliamson, S. E. Masten, The
Economic of Transaction costs, Elgar Critical Writing Readers, 1999.
6. Fama E. F., Agency Problems and The Theory of The Firm, Journal of Political Economy No 2, 1980.
7. Górski M., Architektura systemu pośrednictwa finansowego, [w:] Problemy zarządzania , Wydział
Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, 2/2005 (8).
8. Gruszecki T., Teoria pieniądza i polityka pieniężna, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004, s. 56.
9. Janc A., Bank i jego miejsce w pośrednictwie finansowym okresu transformacji(bilans zamknięcia okresu
przedakcesyjnego w państwach Europy Środkowej i Wschodniej), Twigger, Warszawa 2004.
10. Jaworski W.L., System bankowy i jego otoczenie, [w:] Bankowość podręcznik akademicki, (red.) W. L.
Jaworski, Z. Zawadzka, Poltext, Warszawa 2002.
11. Jensen M, Meckling W., The Theory of the Firm Managerial Behavior, Agency Costs, and Ownership
Structure, Journal of Financial Economics, Vol. 3, 1976, s. 305-36
9