Edukacja a nowe media.indb

Wstęp
W dyskusjach na temat współczesnej edukacji i perspektyw jej rozwoju
stale powracającym zagadnieniem jest wzmacniana i nieustannie nasilająca
się, w różnych dziedzinach życia społeczno-kulturowego, pozycja nowych mediów i związanych z nimi nowych technologii komunikacyjno-informacyjnych.
Ich dynamiczny rozwój, zróżnicowanie, ekspansywność, szerokie zastosowanie, rosnąca popularność, ale też niezbędność w budowaniu i funkcjonowaniu
„społeczeństwa informacyjnego” sprawiają, że nowe media i multimedia oraz
kształcenie medialne uznawane są obecnie za czynniki, które w znacznym
stopniu decydują o stanie i rozwoju edukacji, są „kluczem do rozumienia społecznej rzeczywistości”.
Niniejszy tom – zgodnie z tytułową zapowiedzią Edukacja a nowe media –
poświęcony jest szeroko rozumianej korelacji między nowymi mediami i technologiami informacyjno-komunikacyjnymi a teorią i praktyką edukacyjną. Tak
ogólnie sformułowany problem był przedmiotem interdyscyplinarnych wystąpień i dyskusji podczas konferencji Media w przestrzeni edukacyjnej (UMCS,
25–26 września 2014 roku w Lublinie), w ramach której szukano odpowiedzi
na wiele nurtujących pytań związanych z cyfryzacją, wirtualizacją, mediatyzacją oraz innymi zjawiskami, jakie generują nowoczesne media i technologie,
opisywane w literaturze przedmiotu jako epokowe wyzwania edukacyjne.
Wychodząc naprzeciw potrzebom nowoczesnej edukacji i jej uczestników
(w tym uczniów, nauczycieli, studentów), autorzy zamieszczonych w tomie tekstów włączają się w dyskurs nad miejscem i rolą różnych mediów w przestrzeni
szkoły i szeroko rozumianej kultury. Wprowadzeniem do całości tomu jest artykuł Barbary Myrdzik Przestrzeń edukacyjna jako ,,wędrujące pojęcie”, w którym omówione zostały znaczenia, konteksty i zastosowanie bardzo liczącej się
w języku współczesnej humanistyki kategorii, jaką jest przestrzeń edukacyjna
10
wstęp
oraz jej związki z cyberkulturą, światem nowych mediów i technologii. Kolejne
teksty dotyczą kilku związanych z tą problematyką obszarów tematycznych.
Są to między innymi:
▪▪ zagadnienie rozwijania kompetencji medialnych (uczniów i nauczycieli)
z uwzględnieniem stosowania zróżnicowanych metod i form kształcenia medialnego oraz dowartościowywania funkcji, jakie odgrywają w realiach współczesności (Radosław Bomba: Jak uczyć cyfrowych humanistów?; Małgorzata
Latoch-Zielińska: Uczeń i nauczyciel w cyfrowym świecie. Możliwości, szanse,
ograniczenia; Krzysztof Kotuła: Media w przestrzeni klasowej. Nowe modele
interakcji ustnej na lekcji języka obcego);
▪▪ zjawiska egzemplifikujące pozytywne i negatywne strony oddziaływania
nowoczesnych mediów i technologii na procesy i formy kształcenia (Małgorzata
Karwatowska, Beata Jarosz: E-learning a blended learning w edukacji polonistycznej. Korzyści i ograniczenia);
▪▪ problemy dotyczące edukacyjnych konsekwencji niedokładnej, zbyt powierzchownej znajomości zjawisk, takich jak intermedialność, intertekstualność, którym przypisywany jest znaczący potencjał kształceniowy [Aleksandra
Reimann: Perspektywy intermedialności w edukacji (definicje i klasyfikacje);
Anna Ślósarz: Multimedialne moduły tematyczne. Intertekstualność w Sieci
i praktyce edukacyjnej (na przykładzie Polski i Australii)];
▪▪ zmiany wywoływane przez nowe media w obszarze edukacji polonistycznej
oraz związane z tym przewartościowania, konsekwencje, nowe perspektywy
(Beata Gromadzka: Jak nowe media i kultura współuczestnictwa wpływają na
kształcenie polonistyczne?);
▪▪ aksjologiczne, dydaktyczne, formacyjne aspekty Internetu i mediów cyfrowych opisywanych jako niejednoznacznie waloryzowane narzędzia i z nimi
związane nowe formy kształcenia (Anna Mlekodaj, Barbara Zgama: Aksjologiczna i dydaktyczna perspektywa wykorzystania Internetu w praktyce szkolnej;
Renata Makarewicz: Media cyfrowe jako element warsztatu naukowego pedagoga; Beata Szejgiec: Internet jako medium wspierające warsztat nauczyciela
polonisty; Piotr Kołodziej: Podręcznik i e-podręcznik. Kilka uwag u progu szkolnej
e-rewolucji; Krzysztof Lewandowski: Preferencje studentów w zakresie wyboru
cyfrowych materiałów dydaktycznych. Komunikat z badań sondażowych; Maria
Środoń: Czy to dobrze, że Tola ma tablet? O cyfryzacji edukacji wczesnoszkolnej
krytycznie; Miłosz Babecki: Gry cyfrowe w pragmatyce edukacyjnej generacji C.
Amerykański kontekst w analizach mediów zaradczych i jedynych);
▪▪ problem aranżowania udanych sytuacji dydaktycznych (szkolnych i pozaszkolnych) zakładających stosowanie nowych mediów i technologii w procesie
realizacji celów kształcenia związanych z szeroko rozumianym wspieraniem
uczniów w nabywaniu kompetencji niezbędnych do świadomego uczestnictwa
wstęp
11
w przestrzeni realnego i wirtualnego świata (Damian Gocół: Narracje historii
mówionej jako narzędzie edukacji; Stefan Michał Marcinkiewicz: Edukacja regionalna zapośredniczona komputerowo. Na przykładzie internetowego dyskursu
o przeszłości i teraźniejszości miasta Ełku i okolic; Damian Mazur: Szkolny
klub filmowy – z perspektywy praktyka; Janusz Waligóra: Jak nakręciliśmy
szkolne wydanie „Faktów”. Zajęcia praktyczne z mediów w klasie maturalnej;
Magdalena Zdyb: „Nasza szafa” – projekt animacyjno-edukacyjny w aspekcie
edukacji muzealnej; Piotr Laskowski, Łukasz Kiszkiel: Witryny podlaskich szkół
w kontekście wykorzystania nowych technologii i metod kreowania wizerunku;
Anna Włodarczyk: Polonista w przestrzeni multimediów. Świadomy odbiorca –
skuteczny nadawca – twórczy nauczyciel).
Książka ta jest adresowana głównie do nauczycieli, pedagogów, animatorów, studentów kierunków humanistycznych, ale też innych czytelników
interesujących się „epoką komputerów” i procesami kształcenia w XXI wieku.
Omówione w niej tematy z pewnością nie wyczerpują problematyki związanej
z oddziaływaniem nowych mediów na szkolną i pozaszkolną rzeczywistość. Są
jednak świadectwem krytycznego i badawczego reagowania na zmiany, jakie
zachodzą w kulturze, w szkole i w edukacji pod wpływem nowoczesnych technologii, cyberkultury i multimediów. Ufamy, że nasz „wielogłos” na ten temat
będzie motywował do poszerzania refleksji i obszarów badawczych związanych
z tą niezwykle rozległą i aktualną problematyką.
Iwona Morawska
Małgorzata Latoch-Zielińska
Małgorzata Potent-Ambroziewicz