KRÓLESTWO BO E W PRZYPOWIEŚCIACH

O. AUGUSTYN JANKOWSKI OSB
KRÓLESTWO BOŻE
W PRZYPOWIEŚCIACH
Wydanie czwarte, przejrzane i uzupełnione
Projekt okładki i stron tytułowych: o. Hieronim St. Kreis OSB
Imprimatur: Kuria Metropolitalna
Nr 2348/97, Kraków, dnia 1.09.1997 r.
† Kazimierz Nycz, wikariusz generalny
Ks. Kazimierz Moskała, notariusz
O. Tomasz M. Dąbek, cenzor
Superiorum permissu: Opactwo Benedyktynów
L.dz. 84/97, Tyniec, dnia 30.08.1997 r.
† Adam Kozłowski OSB, opat tyniecki
ISBN 83-7354-057-1
© TYNIEC Wydawnictwo Benedyktynów
ul. Benedyktyńska 37
30-375 Kraków
tel. (012) 267-53-92
tel./fax (012) 267-53-91
e-mail: [email protected]
www: wydawnictwo.benedyktyni.pl
SPIS TREŚCI
PRZEDMOWA DO WYDANIA CZWARTEGO ........................................................................ 7
Wstęp
KLUCZE DO SKARBCA PRZYPOWIEŚCI EWANGELIJNYCH .............................................. 9
1. POTRZEBA KLUCZY .......................................................................................................... 9
2. PRZYPOWIEŚCI EWANGELIJNE JAKO SZCZEGÓLNY GATUNEK
LITERACKI ......................................................................................................................... 11
3. CEL JEZUSOWEJ PEDAGOGII W NAUCZANIU ZA POMOCĄ
PRZYPOWIEŚCI ................................................................................................................. 17
4. DZIEJE PRZEKAZU SŁÓW I SPOSOBU ICH ZAPISU ......................................................... 19
Rozdział I
ZAŁOŻENIE KRÓLESTWA BOŻEGO ..................................................................................... 24
Zasiew i jego różne wyniki ................................................................................................ 24
Jezusowe wyjaśnienie przypowieści .................................................................................. 27
Rozdział II
DYNAMIKA KRÓLESTWA BOŻEGO ..................................................................................... 32
Zasiew rosnący własną siłą ................................................................................................ 32
Ziarnko gorczycy ............................................................................................................... 34
Zaczyn chlebowy ............................................................................................................... 37
Rozdział III
WOBEC NAJWYŻSZEJ WARTOŚCI KRÓLESTWA BOŻEGO .............................................. 42
Skarb ukryty w roli i drogocenna perła.............................................................................. 42
Wieża i wojna .................................................................................................................... 48
Łk 14,26–33 ...................................................................................................................... 48
Rozdział IV
KRÓLESTWO BOŻE A ISTNIENIE ZŁA ................................................................................. 51
Chwast ............................................................................................................................... 51
Sieć .................................................................................................................................... 56
Rozdział V
NOWA SKALA OCEN W KRÓLESTWIE BOŻYM ................................................................. 61
Faryzeusz i celnik .............................................................................................................. 61
Głupi bogacz ..................................................................................................................... 66
Bogacz i ubogi Łazarz ....................................................................................................... 70
Robotnicy w winnicy......................................................................................................... 75
Dwa skreślone długi .......................................................................................................... 80
Zaginiona owca ................................................................................................................. 85
Zagubiona drachma ........................................................................................................... 89
Syn marnotrawny............................................................................................................... 91
6
SPIS TREŚCI
Rozdział VI
OPÓR WOBEC KRÓLESTWA BOŻEGO ................................................................................. 96
Dziatwa na rynku .............................................................................................................. 96
Dwaj synowie wobec rozkazu ojca .................................................................................. 100
Wielka uczta i niegrzeczni zaproszeni ............................................................................. 102
Nieurodzajny figowiec .................................................................................................... 108
Przewrotni rolnicy ........................................................................................................... 111
Rozdział VII
KONIECZNOŚĆ WYSIŁKU DLA KRÓLESTWA BOŻEGO ................................................. 118
Obrotny rządca ................................................................................................................ 118
Miny i talenty .................................................................................................................. 122
Rozdział VIII
NOWE PRZYKAZANIE WYMAGANIEM KRÓLESTWA ....................................................... 130
Nielitościwy współsługa .................................................................................................. 130
Miłosierny Samarytanin .................................................................................................. 135
Rozdział IX
MODLITWA PRAWDZIWYCH SYNÓW KRÓLESTWA BOŻEGO ..................................... 140
Natrętny przyjaciel .......................................................................................................... 166
Niesprawiedliwy sędzia ................................................................................................... 168
Rozdział X
CZUJNOŚĆ NA PRZYJŚCIE KRÓLA..................................................................................... 175
Czujny odźwierny............................................................................................................ 177
Czujny gospodarz ............................................................................................................ 179
Sługa wierny i niewierny ................................................................................................. 181
Dziesięć panien ............................................................................................................... 186
Słudzy nagrodzeni za czujność ........................................................................................ 189
ZAKOŃCZENIE ....................................................................................................................... 195
SKOROWIDZ OMÓWIONYCH PRZYPOWIEŚCI ................................................................. 197
SKOROWIDZ BIBLIJNY ......................................................................................................... 199
SKOROWIDZ NAZWISK ........................................................................................................ 203
SKOROWIDZ WYRAZÓW GRECKICH ................................................................................ 204
SKRÓTY ................................................................................................................................... 205
BIBLIOGRAFIA ....................................................................................................................... 207
7
PRZEDMOWA
DO WYDANIA CZWARTEGOBŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI.
W mojej książce pt. Z rozważań nad Nowym Przymierzem, wydanej w roku 1958 (Pallottinum, Poznań), najobszerniejszy dział stanowił cykl przemówień tak zatytułowany jak niniejsza książka: Królestwo Boże w przypowieściach. Ta jednak nie jest zwykłym wznowieniem tamtych 194 stronic, inną
czcionką drukowanych; jest i obszerniejsza, i znacznie zmieniona.
Dwie przyczyny wpłynęły na to, że po upływie 34 lat, w roku 1992, ten
sam temat doczekał się przepracowania i wydania na nowo. Pierwsza – to postęp biblistyki dokonujący się krokami milowymi, który zaznaczył się również w dokumentach Soboru Watykańskiego II. Aggiornamento więc w zakresie badania przekazów ewangelijnych stało się koniecznością. Druga zaś
przyczyna wprowadzenia zmian – to nieco poszerzony krąg adresatów niniejszego opracowania. Wbrew moim pierwotnym zamierzeniom to pierwsze
opracowanie przypowieści w dawnych Rozważaniach stało się niemal podręcznikiem dla alumnów seminariów duchownych, gdyż nie było i nie ma dotąd w polskiej literaturze biblijnej pracy traktującej o całości tego zagadnienia. W przeciągu tych lat sam niejednokrotnie, wykładając na kursie seminaryjnym przypowieści, siłą rzeczy uzupełniałem swój dawny tekst zdobyczami,
jakie w tym zakresie przynosiły nam nowe fachowe opracowania zagraniczne. Wszystkie te uzupełnienia zostały włączone do niniejszego opracowania.
Tym niemniej pierwotne moje ujęcie, wyraźnie popularyzacyjne, nosiło
znamię, którego nie powinno – jak sądzę – zabraknąć w niniejszym wznowieniu. Była to mowa żywa. Ta książka więc nie ma być podręcznikiem, lecz nadal – żywym słowem, przeznaczonym przede wszystkim do rozważania osobistego, dostępnym dla niefachowców. Tacy zaś mają prawo do zgłębiania pisanego słowa Bożego nie tylko na drodze naukowej.
Chcąc więc uczynić zadość jednym i drugim potrzebom, które wpłynęły na
niniejsze opracowanie tematu przypowieści, należało pójść na pewien kompromis. Mianowicie w tym nietypowym komentarzu wyróżniono sposobem druku
8
PRZEDMOWA DO WYDANIA CZWARTEGO
samo rozważanie słowa Bożego od fachowych informacji, niezbędnych przede
wszystkim dla studentów teologii. Tak więc wiadomości, wydrukowane mniejszą czcionką, może w swej lekturze bez szkody pomijać Czytelnik, który pragnie czytać Pismo Święte „jedynie w tym duchu, w jakim zostało zapisane”
(Naśladowanie Chrystusa).
Z wdzięcznością myślę o niepokalanowskim Wydawnictwie OO. Franciszkanów, dzięki któremu ukazało się wydanie II, przejrzane i poprawione w
roku 1992. Jego nakład rozszedł się stosunkowo prędko. Dlatego nasze wydawnictwo TYNIEC postanowiło po 5 latach wznowić wydanie. Różni się
ono od poprzedniego tylko nielicznymi uzupełnieniami w zakresie informacji
i literatury oraz wyróżnieniem przypowieści potraktowanych przedtem sumarycznie.
Niniejsze wydanie dodaje uzupełnienia w zakresie nowszej literatury i
słów obcojęzycznych, skorowidzów oraz uwzględnia tekst ostatnich wydań
Biblii Tysiąclecia.
Czytelnikom tej książki chcę pomóc w przeżyciu osobistym tych słów
Pańskich: Wam dana jest tajemnica królestwa Bożego... (Mk 4,11).
Tyniec Opactwo, 11 VII 2003, w uroczystość św. Benedykta, Patrona Europy
2003
Autor