Pobierz artykuł - Przeszłość Demograficzna Polski

V
A
R
I
A
„Przeszłość Demograficzna Polski” 31, 2012
Sprawozdanie z działalności Sekcji Demografii Historycznej
Komitetu Nauk Demograficznych PAN za rok 2011
opracował Piotr Rachwa ł
W 2011 roku odbyły się trzy posiedzenia naukowe, w których uczestniczyło średnio 15 osób.
Uczestniczy spotkań reprezentowali ośrodki naukowe z Białegostoku, Krakowa, Lublina, Łodzi,
Poznania, Rostocku (Niemcy), Rużomberku (Słowacja), Warszawy, Wrocławia i Szczecina.
Stałymi punktami posiedzeń Sekcji były referaty i komunikaty naukowe, sprawy wydawnicze
oraz informacje o nowościach wydawniczych z zakresu demografii historycznej i nauk pokrewnych.
8 lutego 2011 roku mgr Radosław Pomian wygłosił referat W jakim wieku dzieci opuszczały
dom rodzinny u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej? Podstawę źródłową badań stanowiły księgi
instygatorów zgromadzone w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. Część wykorzystanych materiałów została wydana drukiem przez Zofię Turską oraz Jerzego Jedlickiego. Po wstępnej
krytyce źródła mgr R. Pomian przedstawił wyniki analizy statystycznej przeprowadzonej na podstawie 466 obserwacji. Średnia wieku, w którym opuszczano po raz pierwszy rodzinne gospodarstwo,
wyniosła 16 lat. Badania pozwoliły ustalić, że wcześniej usamodzielniała się szlachta i mieszczanie,
dłużej przy rodzicach pozostawali Żydzi i chłopi, którzy pracowali na rzecz gospodarstwa rodzinnego.
Na tym samym posiedzeniu dr Dariusz Chojecki wystąpił z komunikatem Alternatywa lub
uzupełnienie dla wykresu J. Webba i A. Geddesa? Propozycja prostej typologii z (nie)równoważnego
rozwoju ludności. Informacja ta zainicjowała krótką dyskusję, w której zwrócono uwagę, że próby matematyzacji rzeczywistości były szczególnie popularne w latach sześćdziesiątych XX wieku.
Obecnie dzięki informatyzacji pole do wykorzystania tego typu metod jest jeszcze większe, należy
jednak zawsze pamiętać o przekonującym uzasadnieniu stosowanych ujęć modelowych.
5 kwietnia 2011 roku dr Mikołaj Szołtysek analizował temat Niebezpieczeństwa eksploatacji
przedstatystycznych spisów ludności, czyli o krytyce źródeł w demografii historycznej raz jeszcze.
W wystąpieniu omówiono między innymi stan cywilny ludności, celibat definitywny, średni wiek
zawarcia pierwszego małżeństwa, proporcje dzieci i starców, skupienia wieku dla całej populacji,
maskulinizację. Każde z poruszanych zagadnień stanowiło asumpt do zastosowania nowoczesnej
aparatury statystycznej w celu określenia wiarygodności danych. Dla przykładu, obliczony współczynnik Whiple’a dla skupień wieku wyniósł, w zależności od wyróżnionego regionu, od 106 do
336.
Jako drugi z referentów wystąpił mgr Adam A. Pszczółkowski. Zaprezentował zebranym wyniki badań nad Szlachtą ziemi ciechanowskiej w świetle taryfy podymnego z 1775 roku. W sumie
analizą objęto 8120 dymów, a wśród wniosków badawczych znalazły się między innymi ustalenia
dotyczące identyfikacji niektórych osób oraz problem oszustw podatkowych.
Przeszłość Demograficzna Polski 31, 2012
© for this edition by CNS
114
Sprawozdanie z działalności Sekcji Demografii Historycznej
2 czerwca 2011 roku mgr Jan Golian wygłosił referat Analiza historyczno-demograficzna metryk chrztów w parafiach Lucky i Turicky w XVIII–XIX wieku. Analizowane parafie różniły się nie
tylko wyznaniem (ewangelicka i katolicka), ale też strukturą etniczną ich mieszkańców oraz charakterem prowadzonej przez nich aktywności gospodarczej. W pracy do analizy metryk urodzeń
wykorzystana została metoda agregatywna.
Przeszłość Demograficzna Polski 31, 2012
© for this edition by CNS