abstrakt

Dr Edyta Głowacka – Sobiech, UAM
Szkolna narracja historyczna w polskich podręcznikach przeznaczonych
do nauczania historii w gimnazjum w świetle reformy z 1999 roku (z
późniejszymi zmianami)
Problematyka artykułu ogniskuje się wokół szkolnej narracji historycznej w polskich
podręcznikach przeznaczonych do nauczania historii w gimnazjum. Celem jego jest próba
analizy i opisu sposobów myślenia oraz przedstawiania roli i miejsca kobiet i mężczyzn w
historii szkolnej.
Problem roli i miejsca kobiety, mężczyzny, dziecka, rodziny w dziejach podjęty i
przepracowany w związku z reformą edukacji w roku 1999 przyniósł pewne zmiany w
sposobach konstruowania szkolnej narracji historycznej. W podręcznikach historii
przeznaczonych dla trzech etapów kształcenia, zwłaszcza jednak dla II etapu (szkoła
podstawowa, klasa IV – VI) oraz etapu IV (szkoła ponadgimnazjalna) pojawiły się
odpowiednio historia epizodyczna, problemowe ujęcia tematyki historycznej oraz wątki
dotyczące historii rodzinnej, historii lokalnej, historii życia codziennego wraz z założeniem o
wiodącej roli edukacji interaktywnej oraz kształtowaniu u uczniów myślenia twórczego i
krytycznego.
W tym kontekście historia jako przedmiot nauczania w gimnazjum potraktowana
została przez autorów reformy odmiennie i pełni ona, także po zmianach z roku 2008, funkcję
historii
erudycyjnej.
Chronologiczny
układ
treści,
przeładowanie
materiałem
faktograficznym, dominacja historii politycznej, historii narodowej i powszechnej
uniemożliwiają, z powodu ilości materiału do przepracowania oraz klasycznych ujęć dziejów,
podejmowanie i twórcze przekształcanie wiedzy na temat historii kultury, życia codziennego,
obyczaju. Zmiana, jaka zaszła w roku 2008, w związku z korektą podstaw programowych
kształcenia ogólnego, spowodowała, co prawda, przeniesienie treści edukacji historycznej –
historia XX wieku do roku 1918 - do klasy I szkoły ponadgimnazjalnej, ale nie wpłynęła
znacząco na zmianę filozofii stojącej za treściami edukacji historycznej w gimnazjum. Wraz
ze zmianą zapisów w podstawach programowych poszczególni autorzy i wydawnictwa
przygotowują systematycznie nowe edycje podręczników. Jak w tych okolicznościach
zmieniły się treści szkolnej narracji historycznej? W jaki sposób realizowana jest dziś
polityka historyczna w zakresie edukacji ze względu na treści kulturowe szkolnego wykładu
historii?