STRESZCZENIE Prognozy oddziaływania na środowisko Projektu

STRESZCZENIE
Prognozy oddziaływania na środowisko
Projektu „Lokalnego Programu Rewitalizacji
Miasta Dęblina na lata 2007-2015”
Dęblin, wrzesień 2009
1
Autorzy opracowania:
Witold Wołoszyn
Tomasz Furtak
Zamieszczone w niniejszym opracowaniu opinie i poglądy
odzwierciedlają wyłącznie stanowisko autorów a nie Zamawiającego.
2
I. Wprowadzenie
I.1. Podstawy formalno-prawne
Prognoza została sporządzona do projektu aktualizacji „Lokalnego Programu
Rewitalizacji Miasta Dęblina na lata 2007-2015” opracowanego w 2009 roku.
Podstawę formalno-prawną sporządzenia prognozy stanowią:
• Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z 2008 r.),
a na szczeblu międzynarodowym:
• 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i
programów na środowisko,
• 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji
dotyczących środowiska,
• 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu
do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz
zmieniająca w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru
sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (obowiązuje od 25
czerwca 2003 r.).
Obowiązek sporządzenia prognozy wynika bezpośrednio z art. 46.1. ustawy z dnia 3
października 2008 r. (dalej ustawa o OOŚ). Zakres zawartości prognozy określa art. 51 ust. 2
cytowanej ustawy.
Zgodnie z zapisami ustawowymi rolą prognozy jest sprawdzenie czy i w jaki sposób w
projekcie Lokalnego Programu Rewitalizacji, uwzględniono aspekty ochrony środowiska oraz
ideę zrównoważonego rozwoju. Ma ona również wykazać czy przyjęte rozwiązania mające na
celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na
środowisko chronią przed powstawaniem konfliktów i zagrożeń oraz w jakim stopniu warunki
realizacji celów i działań Programu mogą oddziaływać na środowisko.
Tok postępowania formalno-prawnego składa się z następujących elementów (ustawa
z dnia 3 października 2008 r. o OOŚ):
• zgodnie art. 53 organ opracowujący projekt Programu, uzgadnia z właściwymi
organami, o których mowa w art. 57 i 58 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska i
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Lublinie) zakres i stopień
szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko;
• zgodnie z art. 54.2. organ opracowujący projekt Programu zapewni możliwość udziału
społeczeństwa, zgodnie z przepisami działu III rozdział 1 i 3, w strategicznej ocenie
oddziaływania na środowisko;
• zgodnie z art. 54.1. organ opracowujący projekt Programu, poddaje projekt, wraz z
prognozą oddziaływania na środowisko, opiniowaniu przez właściwe organy, o
których mowa w art. 57 i 58 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska i Państwowy
Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Lublinie);
• zgodnie z art. 55. 1. organ opracowujący projekt Programu bierze pod uwagę ustalenia
zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, opinie organów, o których mowa
w art. 57 i 58 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska i Państwowy Wojewódzki
3
Inspektor Sanitarny w Lublinie), oraz rozpatruje uwagi i wnioski zgłoszone w związku
z udziałem społeczeństwa.
Do przyjętego Programu załącza się pisemne podsumowanie zawierające uzasadnienie
wyboru przyjętego Programu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, a
także informację, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały
uwzględnione (art. 55.3.):
1) ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko;
2) opinie właściwych organów, o których mowa w art. 57 i 58 (Regionalny Dyrektor
Ochrony Środowiska i Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Lublinie);
3) zgłoszone uwagi i wnioski;
4) wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli
zostało przeprowadzone;
5) propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków
realizacji postanowień Programu.
Zgodnie z art.55.4. organ opracowujący projekt Programu przekazuje przyjęty
dokument Strategii wraz z podsumowaniem, zawierającym uzasadnienie wyboru przyjętego
dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, właściwym
organom, o których mowa w art. 57 i 58 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska i
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Lublinie).
I.2. Zakres merytoryczny i cel prognozy
Prognoza uwzględnia ustalenia art. art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
Zgodnie z postanowieniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie
(pismo z 27 lipca 2009 roku; znak: RDOŚ-06-WST V-0713/2/09/kw) oraz Państwowego
Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Lublinie (pismo z dnia 13.07.2009r.; znak: DNSNZ.700/144/09) prognoza powinna uwzględnić stopień szczegółowości odpowiedni do
zakresu projektowanego dokumentu oraz wymagań określonych ustawowo.
Ponadto w szczególności należy ustosunkować się do zagadnienia potencjalnego
oddziaływania projektowanego Ośrodka Rekreacji Wodnej na walory przyrodnicze ostoi
Natura 2000 PLB140004 „Dolina Środkowej Wisły”. Należy również uwzględnić wpływ
działań związanych z modernizacja budynków na gatunki chronione ptaków, które często
gniazdują w otworach znajdujących się w ścianach budynków oraz przewidzieć działania
ograniczające ewentualne, negatywne oddziaływanie.
I.3. Metodyka opracowania prognozy
Najistotniejszą kwestią do rozstrzygnięcia w analizach prowadzonych w prognozie
oddziaływania na środowisko jest identyfikacja i ocena znaczących oddziaływań. Dyrektywa
2001/42/WE w załączniku II zawiera kryteria określające znaczenie potencjalnych
oddziaływań. Wstępna analiza porównawcza pozwoliła na wyłonienie zapisów, które
potencjalnie mogą w istotny sposób oddziaływać na aspekty społeczno-gospodarcze oraz
przyrodnicze.
Następnie
zidentyfikowane
zagadnienia
zostały
szczegółowiej
scharakteryzowane pod kątem oddziaływania na poszczególne elementy środowiska oraz pod
4
względem możliwości zastosowania środków minimalizujących ich spodziewany negatywny
wpływ.
W pracach badawczych wykorzystano szereg aktualnych dokumentów programowych
oraz dotychczas opracowane prognozy oddziaływania na środowisko:
- „Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Strategii Rozwoju Województwa
Lubelskiego na lata 2006-2020” z 2005 r. wraz z aktualizacją z 2009 roku;
- „Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Regionalnego Programu Operacyjnego
dla Województwa Lubelskiego” z 2006 r.;
- „Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Rozwoju i Rewitalizacji Miast
Województwa Lubelskiego” z 2006 roku;
Należy podkreślić, że przy określaniu potencjalnego oddziaływania projektu ustaleń
Programu na środowisko kierowano się zasadą ostrożności (przezorności). Zastosowanie
takiego podejścia skutkuje tym, iż niektóre potencjalne oddziaływania mogą być nieco
wyolbrzymione. Wynika to z niepewności co do skali oraz rodzaju zadań, które będą
realizowane na podstawie przyjętego dokumentu, a w konsekwencji ich wpływu na
środowisko. Ponadto założono, iż wstępna wersja prognozy poddana zostanie konsultacjom
społecznym, a następnie, w miarę potrzeb, będzie ona zweryfikowana (poprawiona i
uzupełniona).
Przy opracowywaniu Prognozy, w szczególności zaś identyfikacji oddziaływań,
posłużono się metodą macierzy interakcji.
II. Charakterystyka projektu Lokalnego Programu Rewitalizacji
Miasta Dęblin na lata 2007-2015
Celem programu jest m.in. zachęcanie do rozwijania nowych form aktywności
gospodarczej generujących miejsca pracy poprzez oferowanie infrastruktury do prowadzenia
działalności dostosowanej do potrzeb nowych przedsiębiorstw, przy równoczesnej trosce o
ochronę stanu środowiska naturalnego warunkującego zrównoważony rozwój gospodarczospołeczny.
Projektowane działania rewitalizacyjne, zawarte w Lokalnym Programie Rewitalizacji
(LPR) Miasta Dęblina przewidziano do realizacji do roku 2015. Tekst Programu liczy 142
strony i składa się z 9 rozdziałów.
W ramach programu rewitalizacji obszarów miejskich miasta Dęblin przewidziano
realizację 21 projektów. Projekty te dotyczą zarówno sfery przestrzennej, społecznej jak i
gospodarczej. Jednocześnie niektóre z nich trudno jest jednoznacznie zakwalifikować do
jednej z tych grup, ze względu na to, że podejmowane działania zazębiają się ze sobą.
Dodatkowo, niejednokrotnie realizacja jednego działania warunkuje możliwość podjęcia lub
stopień powodzenia innego z działań.
W mieście Dęblin przewiduje się w rewitalizację następujących obszarów:
1. Teren przy ul. Tysiąclecia – strona północno-wschodnia i Nadatki strona wschodnia –
częściowo tereny PKP, częściowo miasta Dęblin, oraz grunty prywatne.
2. Teren powojskowego wielorodzinnego osiedla mieszkaniowego Stawy.
3. Obszar centrum miasta obejmujący ulice: Warszawską, Niepodległości, Przechodnią,
Krótka, Leśki, Wiatraczną, PCK, Rynek, Prostą, Żabią, Wąską, Piłsudskiego, Okólną,
Bankową oraz częściowo Staromiejską, Grunwaldzką, Lotników Polskich, Składową i Śląską.
5
4. Tereny osiedla mieszkaniowego Lotnisko wraz z zespołem pałacowo-parkowym oraz
terenem fortu Dęblin.
5. Obszar wielorodzinnego osiedla powojskowego przy ul. 15 Pułku Piechoty "Wilków" wraz
z terenami stadionu sportowego KKS Czarni Dęblin, obiektem dawnego internatu ZSZ Nr 2
w Dęblinie nad Wisłą.
6. Wielorodzinne osiedle mieszkaniowe przy ulicach Wiślanej i Stężyckiej.
7. Zespół Dworca Dęblin – tereny znajdujące się w środku szlaku kolejowego, po lewej i
prawej stronie ulicy Dworcowej.
III. Istniejący stan środowiska oraz problemy jego ochrony istotne z
punktu
widzenia
realizacji
Programu
ze
szczególnym
uwzględnieniem obszarów podlegających ochronie
W Programie Ochrony Środowiska dla Miasta Dęblin z 2004 roku zidentyfikowano
następujące najważniejsze problemy środowiskowe występujące na terenie miasta:
1) Zagrożenia jakości wód podziemnych i powierzchniowych,
2) Zagrożenia środowiska związane z gospodarką odpadami,
3) Zagrożenia związane z emisją hałasu (lotnisko wojskowe).
Według informacji zamieszczonych w Standardowym Formularzu Danych dla obszaru
Natura 2000 PLB140004 „Dolina Środkowej Wisły”, ujemny wpływ na obszar może mieć
planowana regulacja koryta rzeki, a w szczególności długoterminowe plany jej kaskadyzacji;
zanieczyszczenie wód, niszczenie lasów nadrzecznych; płoszenie ptaków w okresie lęgowym.
Zagrożenia lokalne to kłusownictwo rybackie, palenie ognisk i pożary łąk, penetracja (raczej
rzadka) przez wędkarzy wysp w okresie lęgowym ptaków, wycinanie przez miejscową
ludność drzew (głównie w międzywalu).
IV. Przewidywane oddziaływanie na środowisko
W projekcie Programu przeważają pozytywne aspekty (przyrodnicze, społeczne i
ekonomiczne) związane z jego realizacją. Najistotniejsze projekty zmierzające bezpośrednio
do poprawy stanu środowiska przyrodniczego zgrupowane są w ramach działania
przestrzennego i obejmują:
• modernizację i/lub budowę sieci wodociągowej i kanalizacyjnej oraz deszczowej (4
projekty),
• termomodernizację budynków (3 projekty),
• rewitalizację zespołu pałacowo - parkowego.
Analiza zapisów macierzy oddziaływań (tab.1) prowadzi do wniosku, że
najistotniejsze potencjalne oddziaływania negatywne lub sytuacje konfliktowe mogą być
związane z realizacją zadań:
• Przygotowanie strefy inwestycyjnej ,,Nadatki”,
• Prace termomodernizacyjne budynków (budynek położony przy ul. PCK 4, budynek
przy ul. Rynek 34 a, bloki nr 27, 29, 41, 43 w Obszarze G).
6
1.
2.
3.
4.
5.
Rewitalizacja centrum miasta Dęblin
Renowacja i modernizacja budynku przy ul. PCK 3
Termomodernizacja budynku położonego przy ul. PCK 4
Adaptacja obiektów położonych przy ul. PCK 6
Termomodernizacja budynku przy ul. Rynek 34 a
1.
2.
3.
4.
1.
2.
Budowa osiedlowych stref sportowo – rekreacyjnych
Modernizacja i budowa ulic: Ścibiora, Kowalskiego, Rogowskiego
Budowa i modernizacja ulic Urbanowicza i Trapezowej
Rewitalizacja zespołu pałacowo - parkowego
Adaptacja byłego kina ,,Twierdza" na potrzeby MDK
Rozbudowa i modernizacja stadionu miejskiego
Powierzchnia ziemi
+/-
0
+/-
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
0
0
0
0
0
0
0
0
+
0
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+/0
+/-
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
0
0
+
0
0
+
+
0
+
0
+
+
0
+
+
0
0
0
0
+
+
+
+
+
0
0
0
+
0
0
0
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
+
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
0
0
0
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
+
Krajobraz
+/-
Powietrze
+/-
Woda
+/-
Flora
Dobra materialne
Przebudowa infrastruktury drogowej w oś. Stawy
Utworzenie domu pomocy społecznej
Zagospodarowanie przestrzeni publicznej Os. Stawy
Wymiana sieci wodno-kanalizacyjnej w Os. Stawy
Zabytki
1.
2.
3.
4.
Obszar 2
+/+/Obszar A
0
+
0
+
0
+
0
+
Obszar C
0
+
0
+
0
+
0
+
0
+
Obszar D
0
+
0
+
0
+
0
+
Obszar F
0
+
0
+
Zasoby naturalne
Przygotowanie strefy inwestycyjnej ,,Nadatki”
Klimat
1.
Fauna
Proponowane zadania i projekty inwestycyjne
w poszczególnych obszarach przewidzianych do
rewitalizacji
Ludzie
l.p.
Różnorodność
biologiczna
Tab.1. Macierz identyfikacji potencjalnych oddziaływań Programu na ludzi, środowisko i dobra materialne
Potencjalne oddziaływania
Powierzchnia ziemi
Krajobraz
Klimat
Zasoby naturalne
Zabytki
Dobra materialne
Zagospodarowanie terenu wzdłuż ul. Dworcowej
Powietrze
1.
Obszar G
0
+
0
+
0
+
0
+
Obszar I
0
+
Woda
Budowa osiedlowych stref sportowo – rekreacyjnych
Budowa nawierzchni drogi na Os. Wiślana, bloki 31 – 27
Monitoring Oś. Wiślana
Termomodernizacja bloków nr 27, 29, 41, 43
Flora
1.
2.
3.
4.
0
0
0
+/-
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
0
0
0
0
0
+
0
0
0
0
0
+
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
+
+
0
0
0
0
0
+
0
0
+
+
Fauna
Proponowane zadania i projekty inwestycyjne
w poszczególnych obszarach przewidzianych do
rewitalizacji
Ludzie
l.p.
Różnorodność
biologiczna
Tab.1. Macierz identyfikacji potencjalnych oddziaływań Programu na ludzi, środowisko i dobra materialne
Potencjalne oddziaływania
Oznaczenia:
- realizacja kierunku działania może spowodować pozytywne oddziaływania i skutki
+
- realizacja kierunku działania może spowodować negatywne oddziaływania i skutki
- oddziaływanie mało istotne lub trudne do jednoznacznego określenia
0
+/- - realizacja kierunku działania może spowodować zarówno pozytywne, jak i negatywne oddziaływania i skutki
8
V. Wnioski i rekomendacje
1) Spójność z dokumentami strategicznymi szczebla wojewódzkiego i lokalnego
Projekt Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Dęblin na lata 2007-2015 jest
zgodny ze Regionalnym Programem Operacyjnym dla Województwa Lubelskiego na lata
2007-2013 oraz Programem Rozwoju i Rewitalizacji Miast dla Województwa Lubelskiego.
Ponadto cele i działania projektowanego dokumentu są zbieżne ze Strategią Rozwoju Miasta
Dęblin.
2) Kluczowe negatywne oddziaływania na środowisko i sposoby ich minimalizacji
Analizy przeprowadzone w dokumencie Prognozy prowadzą do wniosku, że
najistotniejsze potencjalne oddziaływania negatywne lub sytuacje konfliktowe mogą być
związane z realizacją następujących projektów:
● przygotowanie strefy inwestycyjnej ,,Nadatki”,
● prace termomodernizacyjne budynków.
Lokalny Program Rewitalizacji nie zawiera wskazań, co do charakteru działań
gospodarczych, które będą prowadzone w planowanej strefie inwestycyjnej „Nadatki”.
Potencjalne oddziaływania na środowisko są uzależnione od skali i charakteru przyszłych
działań gospodarczych na tym terenie. Należy sądzić, że działalność szczególnie uciążliwa dla
ludzi i środowiska nie będzie w tej strefie preferowana.
Kluczową kwestią w niedopuszczeniu do powstania nadmiernych uciążliwości dla
ludzi i środowiska jest dostosowanie charakteru planowanej działalności gospodarczej do
uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego w sąsiedztwie. Wydaje się, że projekty
inwestycyjne, które mogą nadmiernie zanieczyszczać powietrze atmosferyczne (pyły, gazy,
substancje odorowe) nie powinny być preferowane na tym obszarze. Należy sądzić, iż
dobrym rozwiązaniem jest stworzenie warunków do rozwoju działalności gospodarczej mało
uciążliwej dla otoczenia, opartej na nowoczesnych technologiach przyjaznych środowisku.
Termomodernizacja budynków wielorodzinnych skonstruowanych z tzw. wielkiej
płyty, oprócz niewątpliwych korzyści ekonomicznych i ekologicznych (redukcja kosztów
ogrzewania. oszczędzanie energii), może mieć również negatywne skutki uboczne. Po
przeprowadzeniu takich prac gatunki ptaków gniazdujące na budynkach (szczególnie jerzyki)
nagle tracą wszystkie lub prawie wszystkie miejsca lęgowe.
Ochrona ptaków (rzadkich i prawnie chronionych) gniazdujących w budynkach
mieszkalnych polega na praktycznym stosowaniu poniższych zaleceń:
● Nie należy prowadzić prac budowlanych, także tynkarskich, w otoczeniu zajętych przez
ptaki gniazd znajdujących się w budynkach w okresie lęgowym, czyli od początku marca do
końca sierpnia. Dotyczy to nie tylko jerzyków, lecz także innych chronionych prawem
gatunków (np. wróbla, kawki, jaskółek oknówek i gołębia miejskiego).
● Przed przystąpieniem do remontu elewacji należy sprawdzić czy nie gnieżdżą się tam ptaki,
najlepiej zrobić to już w sezonie lęgowym na rok przed planowanymi pracami.
● Nie należy zatykać otworów do stropodachów, które są jedyną drogą do gniazd.
● Plastikowe rurki wkładane do otworów należy zastąpić ceramicznymi, które umożliwią
wejście do stropodachów.
● W elementach, które zasłaniają dotychczasowe miejsca gnieżdżenia się jerzyków należy
wyciąć otwór o wymiarach 6,5×3,5 cm (nie zmieni to ogólnego wyglądu elewacji, za to
pozwoli ptakom swobodnie przystępować do lęgów).
9
● W ramach rekompensaty za utracone miejsca gniazdowania należy rozwiesić skrzynki
lęgowe specjalnie skonstruowane dla jerzyków tam gdzie wcześniej gnieździły się te ptaki.
Realizacja Programu nie spowoduje wystąpienia oddziaływań o charakterze
transgranicznym ani oddziaływań na obszar Natura 2000 „Dolina Środkowej Wisły”.
3) Pozytywne aspekty wdrożenia Programu
W projekcie Programu przeważają pozytywne aspekty (przyrodnicze, społeczne i
ekonomiczne) związane z jego realizacją. Najistotniejsze projekty zmierzające bezpośrednio
do poprawy stanu środowiska przyrodniczego zgrupowane są w ramach działania
przestrzennego i obejmują:
• modernizację i/lub budowę sieci wodociągowej i kanalizacyjnej oraz deszczowej (4
projekty),
• termomodernizację budynków (3 projekty),
• rewitalizację zespołu pałacowo - parkowego.
Realizacja wyliczonych wyżej projektów przyczyni się do poprawy sytuacji
zaopatrzenia w wodę oraz oczyszczania ścieków komunalnych, jak również do oszczędzania
energii
oraz
zrównoważonego
gospodarowania
surowcami
nieodnawialnymi
(termomodernizacje – zmniejszenie zużycia paliw).
Ponadto zwiększy się atrakcyjność krajobrazowa miasta (remonty i modernizacje ulic,
placów i budynków; uporządkowanie i wzmocnienie funkcji terenów zielonych), istotnej
poprawie ulegnie stan obiektów zabytkowych (zespół pałacowo-parkowy). Wdrożenie
Programu przyczyni się generalnie do ożywienia ekonomicznego Dęblina i poprawy bytu jego
mieszkańców.
4) Monitoring wdrażania Programu
Monitoring powinien odnosić się nie tylko do projektów, lecz także całych
wydzielonych obszarów przewidzianych do rewitalizacji. Ponadto zasadne jest uwzględnienie
wskaźników, które odnoszą się do środowiska przyrodniczego terenów rewitalizowanych. W
ten sposób może być urzeczywistniana w praktyce idea zrównoważonego rozwoju. Sugeruje
się uzupełnienie zestawu wskaźników o mierniki (przykładowy wykaz w niniejszej
Prognozie), które można byłoby odnieść do proponowanych w Programie obszarów
rewitalizacji, w tym do środowiska przyrodniczego.
5) Analiza porealizacyjna
Wyniki monitoringu wdrażania Programu powinny stanowić podstawę do
opracowania analizy porealizacyjnej. Analizę taką należy wykonać po pięciu latach od daty
uchwalenia Programu.
10